Cách đây gần ba phần tư thế
kỷ, một cô giáo bạt tai một em nhỏ v́ em đó không chịu ngồi yên trong
lớp, cựa quậy, vặn vẹo người hoài. Cô bạt tai em trước mặt những em
khác, làm em bị nhục đến nỗi em la khóc trên suốt con đường về nhà. Lúc
đó em mới năm tuổi mà đă thấy rằng cô giáo đối với em quá tàn nhẫn và
bất công, em sinh oán ghét sự tàn nhẫn và bất công, sau này chiến đấu
suốt đời để diệt hai cái đó.
Tên em nhỏ đó là Clarence Darrow, nhà cố vấn về h́nh luật danh tiếng nhất
đương thời ở châu Mỹ. Tên ông thường chiếu rực rỡ bằng chữ lớn trên hàng đầu
trang một của mọi tờ nhật báo trong xứ. Ông là một chiến sĩ bênh vực cho những
kẻ bị ức hiếp.
Các ông già bà cả ở Ashtabula, xứ Ohio, hiện nay c̣n nhắc lại vụ kiện thứ
nhất ông đă căi. Việc rất tầm thường, chỉ là bênh vực người làm chủ một bộ yên
ngựa cũ có giá trị một Anh kim. Nhưng đối với Clarence Darrow, đó là một vấn đề
nguyên tắc phải theo đúng. Con rắn độc bất công đă ngóc đầu lên th́ ông phải tấn
công nó, như tấn công con hổ ở Ấn Độ vậy. Thân chủ ông chỉ trả ông có một Anh
kim, ông bỏ thêm tiền túi ra để bênh vực người đó tại bảy ṭa án trong bảy năm
trời và thắng kiện.
Darrow nói rằng không bao giờ ông ham tiền bạc hay danh vọng. Ông tự cho ḿnh
là một thằng tướng đại lăn. Mới ra đời, ông dạy học. Một hôm một việc xảy ra,
thay đổi hẳn đời ông. Trong châu thành có một người thợ rèn lúc nào rảnh việc
đóng móng ngựa th́ học luật. Clarence Darrow nghe người đó biện hộ trong một vụ
tranh chấp tại một tiệm thợ thiếc, bị lời lẽ hoạt bát và hùng hồn của người nhà
quê đó làm cho mê mẩn. Ông cũng muốn tranh biện được như họ nên ông hỏi mượn
những sách luật của người thợ rèn và bắt đầu học luật. Mỗi sáng thứ hai ông
thường mang sách luật lại trường để học trong khi học tṛ ông học địa lư và
toán.
Ông nhận rằng nếu không có một chuyện kích thích ông hoạt động th́ suốt đời
ông chỉ là một nhà cố vấn pháp luật ở làng.
Hai vợ chồng ông tính mua một căn nhà nhỏ ở Ahstabula, xứ Ohio của một nha y.
Giá tiền là bảy trăm Anh kim. Ông rút hết số tiền gởi ngân hàng ra, được một
trăm Anh kim, trả cho chủ nhà, c̣n bao nhiêu xin góp lần làm nhiều năm. Việc thu
xếp đă gần xong th́ vợ người nha y đó không chịu kư văn tự.
Mụ tỏ vẻ khinh bỉ, bỉu môi nói:
-Này chú, tôi tin rằng suốt đời, chú cũng không kiếm ra được bảy trăm Anh kim
đâu.
Darrow nổi dóa, nhất định không chịu ở một tỉnh có hạng người như vậy nữa. Và
ông phủi chân cho hết đất bụi ở Ashatabula, mà lại Chicago.
Năm đầu ở Chicago ông kiếm được có sáu chục Anh kim, không đủ trả tiền mướn
pḥng. Nhưng năm sau ông kiếm được gấp mười số đó, sáu trăm Anh kim nhờ làm luật
sư đặc biệt cho châu thành.
Ông nói: Khi đời tôi bắt đầu thay đổi th́ tôi thấy mọi sự may mắn tới dễ dàng
và nhanh chóng quá. Không bao lâu ông làm phó Chưởng lư cho công ty xe lửa
Chicago and North Western, và tiền vô như nước. Lúc đó một vụ đ́nh công bùng nổ.
Oán thù! Rối loạn! Đổ máu.
Cảm t́nh của Darrow về phía người đ́nh công. Khi Eugene Debs người cầm đầu
công ty xe lửa bị đem ra xử, Darrow bỏ việc một cái một, và đáng lẻ bênh vực
công ty th́ ông bênh vực thợ thuyền. Đó là vụ căi sôi nổi nhất của Darrow mà mỗi
vụ căi của ông đều là trụ đá ghi con đường trong lịch sử ṭa án. Chẳng hạn vụ
Leopold và Loed tự thú đă giết em bé Bobby Franks. Dư luận bất b́nh vô cùng, ghê
tởm v́ sự tàn nhẫn của kẻ sát nhân đến nỗi khi Clarence Darrow đứng bênh vực hai
tên đó, ông bị công chúng chửi rủa, hành hạ gọi là thằng giết người. Mà tại sao
ông lại làm như vậy? Ông nói "Dù quần chúng oán ghét tôi, tôi cũng làm. Tôi
không muốn cho một thân chủ nào của tôi bị tội xử tử h́nh, và nếu họ bị xử tử
h́nh th́ tôi có cảm tưởng rằng tôi cũng gần như chết vậy. Không bao giờ tôi có
thể đọc được một tin tử h́nh. Tôi luôn luôn đi khỏi châu thành trước ngày xử tử.
Tôi kịch liệt chống lại sự tử h́nh".
Ông nói rằng xă hội sinh ra tội nhân và bất kỳ người nào cũng có thể mắc tội
này hay tội khác.
Chính ông đă từng trăi, biết cảnh bị ṭa xử ḿnh rồi. Có lần ông bị buộc tội
là hối lộ quan ṭa, và ông phải đem hết tài hùng biện ra tự bênh vực. Nhưng lần
đó ông thấy được một tấm ḷng biết ơn cảm động nhất trong đời ông. Một thân chủ
cũ của ông gặp ông, nói:" Khi tôi mắc nạn, ông cứu cho tôi khỏi bị thắt cổ, mà
nay ông mắc nạn, tôi không giúp lại ông được ǵ. Làm sao giết được đứa đă làm
chứng gian để vu oan cho ông?"
Mấy năm trước, ông đă xuất bản một cuốn kể đời ông, và tôi c̣n nhớ đă thức
rất khuya để đọc chương trong đó ông vạch nhân sinh quan của ông. Ông viết:
"Tôi không biết chắc tôi đă làm được nhiều hay ít. Tôi đă lầm lỗi trên con
đường của tôi, và tôi đă cướp được của định mạng bủn xỉn càng nhiều nỗi vui càng
tốt. Công việc ngày nào đủ cho ngày ấy, miễn là ta không quên hướng đi và cái
đích trên đường đời. Tôi không thấy được rằng tôi đă già. Tôi mới bắt đầu đi
trên đường đời đây mà, với tất cả thế giới và thời gian vô biên ở trước mặt; mà
bây giờ cuộc hành tŕnh đă gần xong và ngày đă gần tàn.
Nhưng quăng đường tôi đă giẫm chân lên ngắn biết bao so với quăng đường vô
cùng tôi chưa bước tới".