Chín trăm lẻ hai chiến tranh đă xảy ra
trong hai ngàn rưỡi năm nay: vậy mà đại tướng Anh là Bernard Montgomery đă lập
được một kỷ lục mới trong nghệ thuật cầm quân. Trong mười lăm tuần lễ, ông và
đội quân thứ tám của ông, tức "Đội quân sông Nile" đă đánh đuổi đại tướng Rommel
và đội quân Phi Châu chạy dài khoảng ba ngàn cây số ra khỏi sa mạc Phi châu.
Trước khi ra quân, đại tướng Montgomery bảo sĩ tốt rằng họ sắp chiến đấu một
trận quyết liệt trong lịch sử, một trận có lẽ đổi hướng cho đại chiến thứ nh́.
Mà đúng vậy. Nếu đại tướng đại bại ở El Alamein th́ quân Đức đă chiếm được Ai
Cập, kinh Suez và có lẽ cả những mỏ dầu ở Iran và Iraq. Rồi họ có thể băng qua
Ấn Độ bắt tay quân Nhật và cắt đứt những đường tiếp tế từ Nga và Trung Hoa.
Vậy mà thiếu chút nữa đại tướng đă không được cơ hội cầm quân ở El Alamein.
Nguyên do là trong đại chiến thứ nhất, tại trận Meteron ông bị thương nặng ở
phổi đến nỗi người ta tưởng ông đă chết và đem đi chôn. Thân mẫu ông kể lại
chuyện đó như sau:
"Bernard ngă gục và người lính chạy giấy của nó bị bắn trúng tim, chết đè lên
nó. Nó bất tỉnh, và được chở tới pḥng cấp cứu. Bác sĩ bảo:"Người này chỉ sống
được nửa giờ nữa thôi". Viên đại tá liền cho lệnh đào huyệt. Người ta đem xe cam
nhông chở Bernard đi. Trên đường tới huyệt, người cầm lái thấy nó cựa cậy nhè
nhẹ, bèn bảo bác sĩ: "Cái thây này chưa chết".
Vâng, nhờ trời, thây đó c̣n sống thật, và thây đó sau này thành một đại tướng
nổi danh nhất của Anh trong đại chiến thứ nh́.
Bernard Law Montgomery đă suưt thành một nhà thuyết giáo, chứ không phải là
một đại tướng. Thân phụ ông là giáo sĩ H.H. Montgomery, giám mục ở Tasmania và
Bernard Montgomery muốn theo gót cha.
Nhưng năm 1899, ông mười hai tuổi, một hôm đứng trên lề đường London, nh́n
đoàn quân diễn qua để sang Châu Phi đánh giặc Boer, nghe tiếng kèn, tiếng trống
hùng dũng, thấy đám đông hoan hô, ông nhớ lại những chuyện phiêu lưu mà thân mẫu
ông đă kể cho ông nghe hồi nhỏ rồi cuộc đời anh dũng của ông nội ông, Robert
Montgomery, một vị trung tướng nổi danh trong những trận Ấn Độ. Thế là từ đó
trong ḷng em nhỏ mười hai tuổi ấy, dào dạt ư muốn làm một nhà cầm quân đại tài
chứ không chịu làm một nhà thuyết giáo. Em cũng muốn được diễn qua thành phố
London trong đám cờ bay phất phới và dân chúng hoan hô.
Thân mẫu ông kể chuyện những danh nhân Anh như Cromvell, Clive, Drake và
Nelson để tiêm cho ông tinh thần mạo hiểm.
Ông được sinh trưởng trong một nhà đầy những sách bất hủ và được hấp thụ
những tư tưởng cùng lư tưởng thanh cao. Một hôm thân phụ ông gọi bốn người con
vào pḥng sách và bảo họ rằng họ đủ trí khôn để tự lựa chọn lấy con đường đi
trong đời rồi, cụ không phải dắt dẫn nữa; nhưng lựa đường nào th́ lựa, họ cũng
không quên được mục đích giúp nước.
Và muốn dự bị để giúp nước, Bernard Montgomery vào trường vơ bị Sandhurst.
Trong bốn chục năm nay ông là một quân nhân chuyên nghiệp.
Phần nhiều những thắng lợi của ông trong việc cầm quân là nhờ ông có tài dẫn
đạo người. Ông tuyên bố rằng điều kiện quan trọng nhất để thắng trận là ḷng
người: "Không phải là xe tăng, hoặc chiến xa, chiến hạm mà thắng trận được đâu.
Thắng được là nhờ con người trong những xe, những tàu đó".
Ông lại nói "Bất kỳ người nào trong bộ đội cũng phải có chí quyết chiến hiện
ra ở tia sáng con mắt". Ông bảo bộ đội thứ tám của ông rằng họ là những lính
thiện xạ nhất hoàn cầu, đă đầy danh vọng, chưa hề thua trận nào, và không có sức
ǵ ngăn cản bước tiến của họ được. Ông lại tâm sự với họ, cho họ biết họ sắp
phải làm những việc ǵ. Ông cho họ những mục tiêu rơ rệt để nhắm. Ông nói để họ
vững ḷng v́ rằng chỉ khi nào ông có đủ khí giới, có đủ không lực để thắng th́
ông mới đưa họ ra trận. Ông cho biết hai quy tắc của ông:
Quy tắc thứ nhất: đừng bao giờ để quân địch ồ ạt tấn công ḿnh đến nỗi ḿnh
rối hàng ngũ.
Quy tắc thứ nh́: Không chắc chắn là thắng trận th́ đừng bao giờ ra quân.
Trong một thông điệp gửi cho quân đội, ông viết:"Nếu tôi không chắc thắng th́
không khi nào tôi chiến đấu. Nếu tôi c̣n phải lo lắng ngại ngùng th́ tôi chưa
đánh vội, mà chờ cho tới khi mọi sự sẵn sàng".
(...) Kỷ luật của ông rất nghiêm. Một lần, trong một hội nghị quân sự, ông
bảo: "Tôi không muốn các ông hút thuốc hoặc ho. Vậy các ông không được hút thuốc
ở đây. Ngay bây giờ các ông có thể ho trong hai phút, rồi th́ ngừng ho trong hai
mươi phút cho tới khi tôi lại để các ông ho trong sáu mươi giây nữa".
Đối với kẻ địch, ông không có tính ghét cá nhân. Ông thường treo h́nh Rommel
trên đầu gường ông và nói rằng muốn được gặp Rommel trước khi chiến đấu. Tại
sao? Tại ông nghĩ nếu được nói chuyện với một người ḿnh sắp tấn công, th́ dễ
đoán được người đó sẽ dùng chiến thuật nào.
Khi bắt sống được tướng Von Thoma, cánh tay mặt của Rommel, ông mời Von Thoma
lại dùng cơm tối với ông. Ông vẽ phác chiến trường trên khăn phủ bàn và chỉ cho
Von Thoma thấy tại sao Rommel không thể thắng được.
Khi ông chỉ huy quân đội thứ mười hai, trên tường pḥng giấy của ông có treo
một dấu hiệu ư nghĩa là: "Đă sẵn sàng trăm phần trăm chưa? Khí lực có sung
không? Sáng dậy có ca hát vui vẻ không?"
Sự thật th́ đại tướng Montgomery không bao giờ thức dậy mà ca hát vui vẻ,
hoặc nói năng một tiếng ǵ hết. Người ta đánh thức ông và một giờ sau ông mới
bước ra khỏi giường. Sáu giờ sáng người ta đánh thức ông, ông uống một ly cà phê
rồi nằm thêm một giờ nữa để suy nghĩ, tính toán. Những chi tiết lặt vặt, ông để
người khác giải quyết, ông tổ chức công việc hàng ngày để không lúc nào phải vội
vàng. Ngày mai ra quân th́ hôm nay ông vẫn ung dung. Kế hoạch tấn công đă định
trước rồi. Ông bảo có thể thắng trận và phải thắng trận từ khi tiếng súng đầu
tiên nổ, thắng bằng cách tính kỹ kế hoạch từ trước.
Khi trận đă bắt đầu khai diễn th́ ông nghỉ ngơi. Ông lên giường nghỉ một giờ
trước khi pháo binh của ông tấn công Rommel ở El Alamein. Bốn giờ rưỡi sau, hồi
một giờ rưỡi khuya, vị phó quan của ông đánh thức ông để phúc tŕnh t́nh h́nh
mặt trận. Ông nghe, ra lệnh xong rồi tắt đèn, lại ngủ nữa. Sở dĩ ông tự tin ghê
gớm như vậy là nhờ ông đă tính toán kỹ lưỡng, nắm được ưu thế trên không và sĩ
tốt của ông thiện chiến mà khí giới th́ đầy đủ. Đại tướng lấy lời huấn hỗ dưới
đây của thân phụ ông làm phương châm: "Con sinh trong một vọng tộc. Vọng tộc
không phải chỉ có nghĩa là bề ngoài sang trọng mà c̣n có nghĩa là tâm hồn thanh
cao, nhă nhặn. Phải ghét những cái ǵ nhục nhă, ti tiểu và dơ bẩn".