NỖI L̉NG
BÀNG GIẢI TỘC (CUA)
PHẠM Đ̀NH LÂN, F.A.B.I.
Hội
trường được trang trí bằng những h́nh ảnh về sinh hoạt của Tôm, Cua, Ṣ, Ốc dưới
biển. Ban nhạc Crustacea trổi lên bản Ngang Như Cua do nhạc sĩ Tôm Càng Sông
Sài G̣n sáng tác. Toàn thể các đại biểu đều vỗ tay nhịp nhàng vừa ca dưới sự
điều khiển của nhạc trưởng Tôm Hùm Nha Trang. Tất cả đại biểu các động vật đều
vui v́ cũng ḥa ḿnh với âm điệu và lời nhạc của bài Ngang Như Cua. Bản nhạc
chấm dứt bằng những tràng pháo tay liên tục. Đại diện Bàng Giải tộc tỏ ra sung
sướng và hănh diện về ḍng tộc của ḿnh, động vật mặc quần áo giáp bằng vỏ cứng
thuộc nhóm Crutacea. Đại diện Bàng Giải tộc là trưởng lăo Cua Đồng ở làng B́nh
Chuẩn, một làng hẻo lánh trong tỉnh Thủ Dầu Một (B́nh Dương) miền đông Nam Bộ.
* * * *
Tôi
là Trưởng Lăo Cua Đồng Việt Nam gốc ở một làng hẻo lánh trong tỉnh B́nh Dương
miền đông Nam Bộ. Tôi được Đại Hội Đồng Bàng Giải Tộc Thế Giới đề cử đại diện
cho tộc chúng tôi trong hội nghị hôm nay. Sở dĩ tôi được đề cử thay mặt cho
Bàng Giải Tộc Thế Giới v́:
1. Tôi là người có tuổi thọ cao
nhất trong tộc chúng tôi. Tôi thoát chết nhiều lần sau những ngày cày, bừa
ruộng. Nhiều thân nhân chúng tôi bị Trâu, Ḅ đạp chết trong lúc họ kéo cày, kéo
bừa. Nhiều anh chị Cua khác bị bắt sống nhốt trong giỏ tre, đậy nắp chặt đến
gần ngộp thở. Khám đường làm bằng tre này chật chội và tăm tối. Nhiều chị Cua
chết trước khi về đến nhà của kẻ bắt chị. Các anh chị Cua khác bị hành h́nh.
Có anh chị được tắm rửa sạch rồi bị kho tiêu. Có anh chị được nấu canh chua với
lá dang Aganonerion polymorphum, gia đ́nh: Apocynaceae. Có anh
chị bị giă nát để nấu riêu Cua!
2. Tôi là Cua Đồng thoát chết
ngoạn mục qua những cuộc chiến khủng khiếp ở Đông Dương. Tôi thường núp trong
hang với vài anh chị Rắn hung hăn lúc b́nh thường và tỏ ra thiếu đảm lược lúc
lâm nguy.
3. Trong thời b́nh Cua Đồng
chúng tôi thường xuyên bị Trâu, Ḅ đạp, loài người bắt và thủ tiêu trong các ḷ
hỏa táng với nước sôi sùng sục.
Trong thời chiến lại phải tránh bom đạn. Ở Việt Nam Bàng Giải Tộc không đi ăn
vào những ngày có trăng sáng. Vào thời chiến đêm nào cũng có hỏa châu sáng như
ánh trăng rằm. Thế là nhiều họ hàng ḍng tộc chúng tôi đành chịu đói khát một
cách thảm thương.
Ḍng Bàng Giải chúng tôi sống
trong vùng nước ngọt, nước lợ, nước mặn và trong đồng ruộng bùn lầy. Các nhà
động vật học của loài người liệt Cua, Tôm, Ṣ, Ốc vào loại thủy sản có áo giáp
cứng bao bọc bên ngoài nên gọi chúng
tôi là Crutacean.
Quốc Gia |
Tên Gọi |
Việt Nam |
Cua; Bàng Giải; Giải (Hán-Việt) |
Anh |
Crab |
Pháp |
Crabe |
Tây Ban Nha |
Cangrejo |
Indonesia |
Kepiting |
Tên La Tinh của Cua Đồng chúng
tôi (Fresh water crab) là Somanniathelphusa sinensis hay Parathelphusa
sinensis thuộc gia đ́nh: Parathelphusidae hay Gecarcinucidae.
Có 850 chi tộc Bàng Giải (Cua)
trên thế giới. Nh́n chung Cua có vỏ cứng ở phần trên gọi là mai hay mu và phần
dưới gọi là yếm. Cua có hai càng to, một càng lớn và một càng nhỏ, dùng để làm
vỏ khí tự vệ và để bắt mồi ăn và ba cặp chân gọi là ngoe dùng để di chuyển . Có
tộc Bàng Giải có 04 hay 05 cặp ngoe. Hai mắt Cua lồi lên. Như vậy Cua mặc áo
giáp cũng đủ màu sắc khác nhau: đen- xám nhạt, xanh, vàng-đen, đỏ hồng v.v. Cua
nam phân biệt với Cua nữ qua trọng lượng, kích thước của cặp càng và yếm. Cua
nam nặng hơn Cua nữ. Hai càng của Cua nam to hơn càng của Cua nữ. Các chị
Cua dễ bị lôi cuốn, hấp dẫn bởi những anh Cua có cặp càng to. Yếm của Cua nam
chắc hơn yếm của Cua nữ. Các chị Cua có hai bộ phần sinh dục. Các chị Cua đẻ
trứng.
Kích thước của các
chi tộc Cua không đồng đều nhau.
Cua Đồng
chúng tôi sống ở miền Đông Nam Trung Hoa, các nước Đông Nam Á và đảo Taiwan (Đài
Loan) chỉ dài lối 6- 7 cm. Cua Đồng chúng tôi mặc áo quần thiếu màu sắc: đen
xám, yếm trắng. Chỉ khi bị cho vào nồi nước sôi luộc chín, màu áo của chúng tôi
đổi sang màu đỏ thắm.
Loại Cua nhỏ nhất là
loại Cua Đậu (Pea crab)
Pinnothera faba
thuộc gia đ́nh Pinnotheridae dài lối 3 cm.
|
Japanese spider crab |
Cua to lớn, chân dài
là Cua Nhện Nhật Bản (Japanese Spider Crab). Loại Cua Nhện Nhật Bản này
có thể sống đến 100 tuổi. Người Nhật gọi là Takaashigani. Chiều dài Cua
Nhện Nhật Bản lối 40 cm nhưng càng dài nhất đo được gần 4 m! Trọng lượng của
Cua Nhện Nhật Bản lối 19 ki- lô. Tên khoa học của Cua Nhện Nhật Bàn là
Macrocheira kaempferi thuộc gia đ́nh Inachidae. Các anh chị Cua Nhện
Nhật Bản mặc áo quần đỏ; mắt lồi rất to. Các ngoe dài lêu khêu như chân Nhện.
Các anh chị ấy sống nhiều ở các quần đảo phía nam nước Nhật dưới độ sâu 200 m và
nhiệt độ lối 10 độ C. Mùa yêu đương của các anh chị Cua Nhện Nhật Bản bắt đầu
từ tháng giêng và kéo dài đến tháng ba. Trứng ấp lối 10 ngày th́ nở ra các Bàng
Giải tử. Mỗi mùa các chị sinh lối 1.5 triệu trứng. Những Bàng Giải tử c̣n sống
sót không bao nhiêu. Sự tăng trưởng của Cua rất chậm.
Cua Khổng Lồ Tasmania được t́m thấy nhiều ở miền nam nước Úc (Tasmanai là một đảo ở cực đông
nam nước Úc). Cua Khổng Lồ Tasmania (Tasmanian Giant Crab) là cua có trọng
lượng nặng nhất là 17.6 ki-lô. Các anh chị ấy sống dưới độ sâu từ 20- 800 m
dưới nhiệt độ 10- 12 độ C. Các anh to gấp đôi các chị. Mỗi anh hay chị Cua
Khổng Lồ Tasmania có cặp càng, một càng to và một càng nhỏ, với 04 cặp ngoe màu
đỏ.
Tên Khoa Học cũ |
Tên Khoa Học Mới |
Gia Đ́nh |
Cancer gigas |
Pseudocarcinus gigas |
Menippidae |
Cua Dừa mang
nhiều tên gọi thông thường trong tiếng Anh:
Tên Gọi Thông Thường |
Tên Khoa Học |
Gia Đ́nh |
Coconut Crab
Palm Thief
Robber Crab |
Birgus latro |
Coenobitidae |
Qua các tên gọi này ta thấy loài
người không mấy thiện cảm với các anh chị Cua Dừa mặc quần áo vàng cam hay
hồng. Trọng lượng trung b́nh của ḍng tộc nầy lối 4 ki-lô. Có anh có mai dài
đến 1 m trông ghê rợn. Địa bàn của các anh chị Cua Dừa là các hải đảo Thái B́nh
Dương, Ấn Độ Dương, biển Caribbean nơi có nhiều dừa. Nếu dịch tên gọi các anh
chị này ra tiếng Việt ta có: Cua Dừa, Tên Trộm Lá Cọ, Bàng Giải Tặc.
Bàng Giải Quan (Mandarin
Crab) hay Cua Dơi (Vampire Crab) to lớn hơn Cua Đồng chúng tôi đôi chút.
Các anh chị ấy được t́m thấy nhiều trên đảo Palua Ligga ở phía đông đảo Sumatra
của xứ Indonesia. Các anh chị Bàng Giải Quan mặc áo quần màu đỏ hồng hay đen.
Các anh chị bị loài người xem là giống ăn tạp: ăn thịt sống, thịt động vật chết,
rong biển, trái cây, lăn quăn, trùn v.v. Tên La Tinh của Bàng Giải Quan là Geosesarma
notophorum thuộc gia đ́nh Sesarmidae. Đó là một loại Cua nước ngọt
và nước lợ sống sâu dưới biển 1,000 m.
Cua Xanh (Blue
Crab) gọi như thế v́ các anh chị ấy mặc quần áo màu xanh dương. Tên La Tinh của
các anh chị Cua Xanh là Callinectes sapidus thuộc gia đ́nh Portunidae.
Địa bàn sống của các anh chị Cua Xanh là Đại Tây Dương, Vịnh Mexico., Địa Trung
Hải, Hắc Hải. Chiều dài của mai Cua Xanh lối 8- 10 cm. Ngoài hai càng các anh
chị Cua Xanh có 05 cặp ngoe. Nhờ vậy các anh chị ấy lội rất nhanh dưới nước
mặn. Kẻ thù của các anh chị ấy là bọn Rùa, Sếu (Whooping Crane).
Tuyết Bàng Giải (Snow
Crab) c̣n được gọi là Queen Crab (Cua Hoàng Hậu) hay Spider Crab (Cua
Nhện) v́ có ngoe dài lêu khêu như chân Nhện. Tộc nầy sống ở những vùng biển
lạnh như bắc Thái B́nh Dương, Đại Tây Dương. Các anh chị ấy sống sâu dưới biển
từ 13- 2,000 m ở bắc Thái B́nh Dương (vùng biển Bering, Alaska) và 280 m trong
Đại Tây Dương dưới nhiệt độ - 1 độ C đến 5 độ C (30- 40 đó F). Các anh Tuyết
Bàng Giải trung b́nh đo được 16.5 cm; các chị lối 9.5 cm. Các anh cân nặng từ
0.5 ki-lô đến 1.5 ki-lô. Các chị tương đối nhẹ cân hơn. Tên khoa học của tộc
Tuyết Bàng Giải là Chionoecetes opilio hay Cancer opilio thuộc gia
đ́nh Oregoniidae.
|
|
Bàng Giải
Vương (King Crab) hay Cua Hoàng Đế được t́m thấy nhiều ở biển bắc
Thái B́nh Dương vùng Bering, Alaska. Các anh chị tộc này mặc áo quần
đỏ, đôi khi ḿnh, ngoe có gai. Mai của các anh Bàng Giải Vương trung b́nh dài
25- 30 cm với ngoe dài đến 1.8 m. Trọng lượng có thể lên đến 12.5 ki- lô. Ngày
nay Bàng Giải Vương không c̣n to lớn và cân nặng như trước. V́ người ta tiêu
thụ nhiều Cua Hoàng Đế? Điều này có thể đúng. Trước kia người Hoa Kỳ không ăn
Cua nhưng hiện nay nó là hải sản đắt
tiền. Một pound càng Cua Hoàng Đế giá 20 Mỹ Kim và một pound thịt Cua Tuyết giá
lối 10 Mỹ Kim trong khi một pound Tôm Hùm (Lobster) giá $12.
Bàng Giải Vương mang
tên La Tinh Paralithodes camtschaticus thuộc gia đ́nh Lithodidae.
V́ lẽ đó mà người Anh c̣n gọi Bàng Giải Vương là Kamchatka Crab (Cua bán
đảo Kamchatka của Nga). Bàng Giải Vương lên 02 tuổi bắt đầu sống sâu dưới biền
từ 20- 50 m dưới nhiệt độ 11.8- 12.8 độ C tương đương với 20.8- 55 độ F.
Bàng Giải tộc chúng
tôi đẻ trứng. Trứng nở ra con nhỏ li ti. Bàng Giải Tử lớn rất chậm. Tử suất
khi mới nở rất cao. Một số khác làm mồi cho Chim, Cá. Các anh chị Cua
Dungeness (Dungeness Crab), tên một làng chài ở Washington State, bắt đầu
yêu đương khi lên 4- 5 tuổi. Tuổi thọ trung b́nh của các anh chị ấy xê dịch từ
8 đến 13 tuổi. Việc yêu đương của Bàng Giải Tộc thường xảy sau khi các chị qua
thời kỳ lột vỏ (molting). Cua Dungeness c̣n được gọi là Market Crab (Cua Thị
Trường v́ thường thấy ở các quầy thủy sản của Hoa Kỳ). Tên khoa học của anh chị
Cua Dungeness là Metacarcinus magister hay Cancer magister thuộc
gia đ́nh Cancridae.
Sự tăng trưởng của
Bàng Giải tộc rất chậm. Cua lớn lên bằng cách lột vỏ. Bàng Giải Vương
02 tuổi lột vỏ 03 lần. Trong suốt quá tŕnh sống các anh chị Bàng Giải Vương
lột vỏ 20 lần!
Bàng Giải Tộc chúng
tôi được xem là giống ăn tạp. Thức ăn của chúng tôi gồm rong rêu, trái cây, Trùn, Dế, Ṣ, Ốc, Cá nhỏ, Lăn Quăn, thịt xác thú chết v.v. Kẻ thù của chúng
tôi rất nhiều: Chim, Cá, Rùa. Các anh chị Cua Nhện Nhật Bản và Bàng Giải
Vương (Cua Hoàng Đế) v́ to lớn và ở dưới biển sâu nên ít gặp nguy hiểm. Kẻ thù
thường xuyên và đáng sợ nhất vẫn là loài người.
Cua Đồng chúng tôi
sống dưới ruộng lầy nước ngọt hoặc lặn trốn dưới hang do chúng tôi đào trên các
bờ đê ruộng để làm nơi ẩn trú. Khi đến mùa bừa ruộng để cấy lúa người ta bắt
chúng tôi hàng loạt. Trẻ nít của loài người không ngại bị chúng tôi kẹp, tḥ
tay vào hang bắt sống chúng tôi. Gặp Cua lột người ta ăn sống tại chỗ với muối
hột với vài lá dang.
Ở miền biển ngư phủ
bẫy Cua hay bắt chúng tôi khi lưới cá. Họ dùng những bẫy Cua, những lồng kẽm có
mồi để chúng tôi chun vào ăn. V́ tham mồi nên chúng tôi bị bắt dễ dàng. Loài
người nham hiểm. Họ dùng thức ăn ngon để đánh bắt chúng tôi.
Giới trung lưu sống ở Hoa Kỳ thường dùng đầu, cổ Gà, Vịt để câu Cua trong vùng
Vịnh Mễ Tây Cơ. Việc đánh bắt các anh chị Cua Nhện, Cua Hoàng Đế ở những vùng
biển lạnh và dưới độ sâu rất nguy hiểm. V́ vậy thịt của các anh chị ấy có giá
cao ngoài thị trường.
Ở Việt Nam người ta
không bắt Cua chúng tôi vào những ngày sáng trăng v́ cho rằng đó là lúc Cua ốm
v́ không dám ra ngoài kiếm ăn. Ở Hoa Kỳ th́ ngược lại. Cua bắt vào những ngày
sáng trăng là Cua mập!
Ở bất cứ nơi nào
trên thế giới sơn hào, hải vị đều là những thức ăn hiếm quí và đắt
tiền. Người Việt Nam dùng h́nh ảnh Bầu- Cua- Cá- Cọp của ṣng bạc trẻ nít như
để phản ánh thức ăn b́nh dân và vương giả. Thực tế không có Cọp mà có Bầu, Cua,
Cá, Tôm, Nai, Gà. Bầu nấu với Tôm là thức ăn ngon của người b́nh dân. Gà xé
phay, Gà nấu canh chua lá dang, Gà xào lăn, Gà quay, Gà nướng là thức ăn ngon
của người Việt Nam khá giả. Nai là thịt ngon miền rừng núi. Tôm, Cua là hải
vị, thức ăn ngon, quí hiếm.
Loài người tàn nhẫn
với Bàng Giải tộc chúng tôi. Họ giết chúng tôi bằng cách dùng dao nhọn đâm vào
yếm chúng tôi. Họ bỏ chúng tôi vào nồi nước rồi đốt lửa cho nước nóng lên luộc
chúng tôi để đổi màu quần áo từ xám-den, xanh sang màu đỏ mới thôi. Sang trọng
hơn họ câu thân nhân chúng ngoài biển đem về hầm trong một cái nồi to cao 60- 70
cm chứa đầy rượu bia. Thân nhân Bàng Giải tộc say rượu trước khi chết ngộp và
bị chết phỏng dưới nhiệt độ rượu bia sôi.
Qua cách ăn Cua loài
người phân biệt sự NGHÈO- GIÀU.
Người ăn Cua Đồng,
Ba Khía,
C̣ng là những người chưa chết đói nhưng chưa giàu có với sản nghiệp to lớn. Ba
Khía,
C̣ng, C̣ng Gió, Cáy có h́nh hài giống như Cua với mai, yếm, càng, ngoe. Đó là
những thân nhân ốm gầy của chúng tôi
Ba Khía Sesarma
mederi thuộc gia đ́nh Sesarmidae được t́m thấy nhiều ở vùng nước lợ
có rừng cây bần, cây đước như vùng Cà Mau, Cần Giờ, G̣ Công v.v. Mùa nước nồi các anh
chị Ba Khía
leo lên cây bần, cây đước
lẩn tránh nước lụt. Người đi bắt Ba Khía dùng thuyền len lỏi trong các kinh
rạch vùng rừng Cà Mau. Trên thuyền có vài lu nước muối rất mặn. Ba Khía
bắt được bị liệng vào lu nước muối. Họ chết v́ độ mặn của muối đến nỗi thân thể
không bị śnh thối. Thân xác mặn của họ là thức ăn của loài người. Người Anh
gọi Ba Khía là Red clawed Crab tức Cua càng đỏ.
C̣ng ốm và
nhỏ hơn Ba Khía. C̣ng mặc áo quần đỏ, trắng, xanh. C̣ng được t́m thấy ở những
nơi bùn lầy, mương rănh. Dưới đây là tên gọi thông thường và tên khoa học của
C̣ng:
Tên Gọi Thường |
Tên Khoa Học |
Gia Đ́nh |
C̣ng Trắng |
Uca láctea |
Ocypodidae |
C̣ng Đỏ |
Uca arcurata |
nt |
C̣ng Xanh |
Uca paradusumieri |
nt |
Người Anh gọi
C̣ng là Fiddler Crab tức Cua Kéo Đàn (như đàn vĩ cầm).
Tên Hán - Việt là
Bàng Kỳ.
C̣ng Gió nhỏ
như C̣ng. Các anh chị ấy sống trên các đụn cát trắng dọc theo bờ biển. Các anh
chị C̣ng Gió chạy rất nhanh. Các anh chị ấy mặc áo quần màu trắng sữa như màu
cát; đầu có hai sừng cao. Tên khoa học là Ocypode ceratophthalma hay
Cancer canines thuộc gia đ́nh Ocypodidae. V́ C̣ng Gió ốm yếu nên
người Việt Nam ví những người ốm với C̣ng Gió (Ốm như C̣ng Gió). Người Anh gọi
C̣ng Gió là Horned Ghost Crab: Cua Ma Có Sừng. C̣ng Gió vắng bóng dọc theo
Hồng Hải.
Cáy cùng
gia đ́nh với Ba Khia. Các anh chị Cáy mặc áo quần màu đỏ, đen, có lông. Tên
khoa học là Sesarmops intermedius thuộc gia đ́nh Sesarmidae.
Người Việt Nam dùng Cáy làm mắm (mắm Cáy). Người Anh gọi Cáy là Crab ‘chili
Red’ (Cua Màu Đỏ Ớt) hay Crab “flower’ (Cua ‘hoa’).
Người ăn Cua
Đồng, Cáy, C̣ng, C̣ng Gió không được xă hội của họ trọng vọng. Nhưng các tộc
Bàng Giải nhỏ này chết và được tán liệm bằng những hương liệu như hành, tiêu,
tỏi, ớt và dầu ăn nên cũng được một cái chết không oanh liệt nhưng cũng thơm
tho.
Người giàu có trong
xă hội loài người mới ăn được Bàng Giải Tuyết, Bàng Giải Vương, Cua Dừa, Cua
Biển v.v. Thịt các anh chị này được bán trong các nhà hàng lớn với Tôm Hùm,
Nghêu, Ṣ. Họ bị bắt dưới biển sâu và lạnh. Họ chết đau đớn trong các nồi nước
sôi to không được tán liệm chi cả ngoại trừ món Cua biển rang muối hay Cua Biển
xào ở
quán Trung Thành (cầu
Băng
Ky)
và các tửu lâu Trung Hoa
trên thế giới. Khi áo quần của họ chuyển sang màu hồng người ta mang thân xác
anh chị ấy ra bán cho thực khách ăn với muối tiêu chanh. Nhà hàng Catalina và
Red Lobster là hai nhà hàng lớn nổi tiếng về hải sản ở Hoa Kỳ. Nhà hàng
Catalina ở các tiểu bang miền Vịnh Mễ Tây Cơ nổi tiếng về ṣ ăn tươi. Nhà hàng
Red Lobster có mặt khắp các tiểu bang của Hoa Kỳ nổi tiếng về Tôm Hùm Maine.
Trong huyền thoại Hy
Lạp Karkinos (Carsinus) là tên gọi của trưởng lăo Cua Khổng Lồ. Karkinos liên
kết với Hydra, Rắn Biển nhiều đầu. Khi Hercules đánh Hydra, Karkinos cắn
Hercules. Ông tức giận nghiền nát Karkinos. Nữ Thần Hera ghét Hercules biến
Karkinos thành cḥm sao Cancer (Bàng Giải Tinh) (Cancer: Cua; u bướu, ung
thư. Trong Tử Vi Tây Phuơng có cung Cancer cho những người sinh từ 21 tháng 06
đến 22 tháng 07.
Trong Cựu Ước Kinh,
Bàng Giải tộc chúng tôi cùng các anh chị Tôm Hùm, Nghêu, Ṣ bị xem là thức ăn
thiếu thanh sạch nên không được ăn đừng nói chi đến hải vị quí giá. Người Do
Thái liệt chúng tôi vào loại động vật "dơ" không ăn được như anh chị Heo, Lạc Đà
v.v.
Không biết người Anh
nghĩ sao mà gọi một loại Chí, Rận bám vào hạ bộ của loài người để hút máu là
Crab louse. Có lẽ v́ bọn này có ngoe như Cua? Tên khoa học của đám Rận này
là Pthirus pubis thuộc gia đ́nh Pthiridae không liên quan ǵ đến
Bàng Giải tộc chúng tôi cả.
Người Việt Nam nói
về tộc Bàng Giải chúng tôi khá nhiều như Cua Dẻ: Cua lột (thay vỏ);
Cua có trăng: Cua bắt lúc trăng sáng (Cua ốm); Cua tối trời: Cua
chắc (mập); Cua Gạch: Cua mập (gạch màu vàng cam rất đẹp ở yếm); Cua nước:
Cua ốm, ít thịt mà chỉ có nhiều nước; Ốm như C̣ng Gió v.v.
Ca dao, khúc hát ru
con của người Việt Nam về Cua và thân thuộc cũng nhiều:
Gió đưa
gió đấy về rẫy ăn C̣ng,
Về sông ăn
Cá,
Về giồng
ăn Cua.
*
Chèo ghe
xuống biển bắt Cua,
Bắt Cua,
Cua kẹp,
Bắt Rùa,
Rùa bơi.
*
Cáy, C̣ng,
Ba Khía, Cua Đồng,
Bốn anh so
vóc anh C̣ng cao hơn.
*
Cua nhà
nọ, rọ nhà kia.
Cua găy
càng.
Cua nói
có, Vọp nói không.
Cua nướng,
Ốc lùi.
Cua thâm
càng, nàng thâm môi.
(Cua thâm
càng rất dữ như đàn bà môi thâm vậy).
Chồng
C̣ng lại lấy vợ C̣ng,
Nằm chiếu
th́ rộng, nằm nong (1) th́ vừa.
(1) Nong:
cái nia
Trong thực vật học có:
- Rau càng Cua Peperomia pellucida tạm xem là
loại xà lách son (cresson) miền nhiệt đới mọc hoang dại.
- Cây Mùa
Cua (Cây Sửa)
Alstonia scholaris
- Crab apple là một loại ‘pomme’ hoang, vị
rất chua Malus baccara.
- Crab claw là hoa Helonica Heliconia
rostrata.
- Crab’s eye: 1. cam thảo dây Abrus
preachrius 2. đậu mắt Cua Rhynchosia phaseoloides
- Crab grass (Bàng Giải Thảo) Digitaria
sanguinalis
- Crab Cactus: Xương Rồng Giáng
Sinh (Christmas cactus) Schlumbergera kautskyi.
Bàng Giải tộc chúng tôi sống trên cạn, dưới nước hay sâu hơn
dưới biển lạnh. Chúng tôi là h́nh ảnh tạo cảm hứng cho loài người làm ra xe
tăng lội nước.
Để kết thúc bài tham luận hôm nay, tôi xin kể cho
quí v́ cuộc đối thoại giữa đại diện Bàng Giải
tộc và ông Diêm Vương theo chuyện khẩu truyền của ḍng họ chúng tôi.
Bàng Giải tộc:
Tại sao Bàng Giải tộc chúng tôi chết thê thảm như vậy?
Diêm Vương:
Thế nào là thê thảm?
Bàng Giải
tộc:
Bị dao đâm vào yếm cho tắt thở; lột da; bỏ vào chảo chiên nóng bức; hay giă
nát lúc c̣n sống, vắt nước cốt rồi vất xác cho Gà, Vịt ăn. Các anh chị Cua Biền
th́ bị chiên xào c̣n cả quần áo. Áo ướt đẫm dầu ăn, tiêu, gừng, hành, tỏi hay hẹ. Các anh chị bị bắt từ các vùng biển lạnh th́ bị bỏ vào thùng nước rồi
đốt lửa đun sôi. Tất cả đều chết đau đớn, quần áo chuyển màu đỏ vàng cam trông
ghê rợn nhưng dưới mắt của loài người đó là màu vàng cam hấp dẫn.
Diêm Vương:
Thằng Cua! Nghe đây! Bọn bây sống trong nước ngọt có, nước lợ có, nước
mặn có. Có thằng sống trên đất ẩm ướt như bọn Cua Đồng, C̣ng, Cáy, Ba Khía.
Bọn bây dư thừa hành Thủy, có ít hành Mộc (rong, rêu làm thức ăn), khá nhiều
hành Thổ (sống trên đất śnh lầy, ẩm ướt). Tụi bây thiếu hành Hỏa và Kim. Do
đó khi chết phải bỏ vào nồi kim khí (Kim), lửa đun sôi ùng
ục (Hỏa).
Nếu chiên xào trong chảo th́ có hành Kim (cái
chảo), hành Hỏa (lửa củi đốt cháy) nhưng thiếu Thủy và Mộc nên phải cho chút
nước, chút dầu cho có hành Thủy, cho hành, tiêu, tỏi, ớt vào cho tăng thêm hành
Mộc. Thế là bọn bây chết thơm tho. Đâu phải ai cũng có thể nh́n xác chết thơm
tho của bọn bây trong đĩa sứ. Những người đưa tiễn bọn bây là những người quyền
thế trong xă hội loài người đó. Bọn bây không biết à? Ta làm theo luật Thiên Đình
nào dám làm điều sai trái. Bọn bây thấy không? Bọn Voi, Cọp hùng hổ lúc c̣n
sống. Lúc c̣n sống người Việt Nam gọi chúng nó là Ông Cọp, Ông Voi. Khi chết
Voi bị bẻ ngà, bè răng, Cọp bị cắt móng vuốt và lột da nằm chết hôi thối làm
mồi
cho Ruồi, Kiến, Kênh Kênh rút rỉa. Có ai đưa tiễn chúng không? Chúng có được
cái chết thơm tho như bọn bây không? Thôi! Chớ nói ṿng vo. Cút đi ngay! Nếu
không tao cho Công An
Âm
Phủ bắt nhốt bây giờ!
Đại diện Bàng Giải chưa ra khỏi
cửa th́ Diêm Vương gọi nhân viên An Ninh Âm Phủ đến chửi như tát nước:
"Đây là cửa quan. Sao bọn bây để bất cứ ai cũng vào được và khiếu nại nọ
kia? Nếu trên Thiên Đ́nh biết được tao bị đi đày chớ đâu phải bọn bây. Biết
chưa?”
"Bẩm
Diêm Vương, tụi con canh gát kỹ lưỡng lắm. Con kiến cũng không qua lọt.”
một nhân viên An Ninh Âm Phủ nói.
“Con kiến nhỏ không qua lọt sao con Cua nặng 5, 6 ki-lô qua được?”
Diêm Vương nói.
“….!”
Đó là chuyện khẩu truyền của Bàng Giải tộc. Đến
đây tôi xin chấm dứt bài tham luận về nỗi ḷng Bàng Giải tộc. Kính chúc đại
biểu các tộc hiện diện một ngày vui và thắng lợi. Trân trọng kính chào toàn thể
quí vị.
Bản nhạc Crab Walk của nhạc sĩ Cua Khổng Lồ
Tasmania được ban nhạc Coconut Crab Band tŕnh diễn mô tả cảnh di chuyển của
hàng chục triệu anh chị Cua Đỏ Gecarcodea natalis từ biển di chuyển lên băi biển
Christmas Island ở Úc. Dưới hội trường vang dội lời hoan hô.
Trưởng lăo Cua Đồng, B́nh Chuẩn, Nam Bộ,
Somanniathelphusa sinensis.
Trang Phạm Đ́nh Lân
art2all.net |