NĂM TUẤT NÓI CHUYỆN CHÓ
PHẠM ĐÌNH LÂN, F.A.B.I.

        Năm 2018 là năm Mậu Tuất tức là năm con Chó. Trong tiếng Việt, Chó còn gọi là Cẩu hay Khuyển (Hán Việt). Nhân dịp Xuân 2018 sắp đến chúng ta thử tìm hiểu phần nào về Khuyển tộc.

NGUỒN GỐC VÀ THÂN THUỘC

Khuyển tộc là động vật có xương sống, có vú, có máu đỏ, sinh con và ăn thịt sống. Tổ tiên của chó nhà là các loại chó sống hoang dã trong rừng như chó sói, chó Phú quốc, chó Dingo ở Úc Đại Lợi được loài người thuần hóa, huấn luyện để đi săn thú hay giữ nhà.

Tên khoa học của chó là Canis lupus familiaris hay nói gọn hơn là Canis familiaris thuộc gia đình Canidae. Tên La Tinh nói trên cho thấy tổ tiên các loại chó thuần hóa là chó sói (lupus: chó sói- La Tinh).

Có lối 400 loại chó khác nhau trên thế giới. Khuyển tộc sống khắp các vùng khí hậu khác nhau trên thế giới. Ở vùng khí hậu nóng chó có lông ngắn. Trái lại chó ở vùng khí hậu ôn đới, bán hàn đới hay hàn đới chó có lông dày và dài.

Chiều cao và trọng lượng của các loại Khuyển tộc khác nhau.

Chó Yorkshire Terrier cao từ 20 cm- 25 cm cm và cân nặng từ 1.8 ki- lô- 2.5 ki- lô.
Chó Chihuahua dài 15 m- 22 cm; cân nặng: 1.5 ki- lô đến 3 ki- lô.
Chó Peking (Chó Bắc Kinh- Pekingese Dog) dài từ 15 cm đến 22 cm; cân nặng: 03 ki-lô đến 06 ki- lô.
Chó English Mastiff dài 2.5 m từ đầu đến đuôi và cân nặng 155 ki- lô.
Chó St Bernards cân nặng 90 ki- lô.
Chó Great Dane và Irish Wolfhound cao 1.06 m tính từ vai xuống đất.

Người Việt Nam phân biệt chó Ta (chó cò) và chó Tây tức chó berger gốc ở Âu Châu. Chó berger to lớn, lông dày.

Chó có nhiều màu lông khác nhau. Chó có lông vàng gọi là chó phèn. Chó có lông đen tuyền gọi là chó mực. Chó có lông trắng gọi là chó cỏ. Chó có lông vằn vện gọi là chó vện. Chó có lông xấu xí, trọc lông gọi là chó mắm trê. Chó nhỏ con gọi là chó cỏ hãy chó xi.

Khuyển tộc có hàm răng bén nhọn. Đó là võ khí lợi hại của họ Khuyển. Tiếng sủa của họ Khuyển là lời cảnh cáo đối với kẻ lạ mặt dòm ngó hay xâm phạm nhà của chủ nó. Nước miếng của chó vừa kháng trùng vừa có trùng độc. Khi bị thương chó thường liếm vết thương của nó để chóng lành. Ở nông thôn đôi khi người cũng cho chó liếm vết thương với ý niệm:

Chó liền da,
Gà liền xương.

Việc làm nầy đôi khi có hậu quả tai hại vì vi trùng độc trong nước miếng của chó. Bịnh chó dại (rabies) sau khi bị chó cắn là do vi khuẩn Lyssavirus hình viên đạn thuộc gia đình Rhabdoviridae gây ra.

Khuyển tộc chạy nhảy rất nhanh. Thị giác, khứu giác, vị giác và thính giác của Khuyển tộc rất nhạy bén. Khuyển tộc rất thông minh nên người ta huấn luyện chúng để đi săn bắn, giữ trâu, bò, dê, trừu, giữ nhà, dẫn dắt người mù qua đường, phát hiện ma túy, phát hiện người ẩn núp dưới hầm. Người ta cũng dùng sự bén nhạy cùa khứu giác và vị giác của Khuyển tộc để phát hiện bịnh ung thư.

Tuổi yêu đương của Khuyến tộc bắt đầu từ 06 tháng đến 12 tháng tuổi. Người Việt Nam thường nói:

Chó tháng 07
Mèo tháng 03

(tính theo Âm Lịch)

Đó là mùa động cỡn của Khuyển tộc. Thời gian mang thai kéo dài từ 02 đến 03 tháng tùy theo loại chó. Mỗi lứa có từ 05 đến 08 Khuyển tử.

Tuổi thọ trung bình của Khuyển tộc xê dịch từ 10 đến 15 năm. Chó Spitz của Nhật Bản và chó Spaniel Tây Tạng được xem là hai tộc Khuyển có tuổi thọ cao. Chó Bluey (1910- 1939) giữ bò ở Úc Đại Lợi thọ 29 tuổi + 160 ngày. Năm 2016 vừa qua một con chó giữ bò khác ở Úc tên Maggie (1986- 2016) chết, thọ 30 tuổi. Có lẽ đó là hai con chó, một con đực và một con cái, có tuổi thọ cao nhất thế giới.

Chồn, cáo, chó sói, linh cẩu, chó Phú Quốc, chó Dingo đều là thân thuộc của Khuyển tộc. Chó sói Canis lupus lupus là thân thuộc quan trọng của Khuyển tộc. Chó Berger Đức (German shepherd- Berger allemand) còn giữ hình dạng và những đặc tính độc đáo của dòng lang sói. Berger Đức tức Deutscher Schaferhund đôi khi được cho vào rừng để chủng giống với chó sói để có sức mạnh, sự nhanh nhẹn, khả năng quan sát, óc tò mò, lòng tự tin và khả năng phát giác người lẩn trốn, ma túy, võ khí dưới hầm sau khi được huấn luyện.

KHUYỂN TỘC TRONG XÃ HỘI LOÀI NGƯỜI

Sự tiếp cận giữa loài người và Khuyển tộc đã có từ lâu. Trên ngôi mộ cổ Ai Cập đánh dấu 4400 năm trước Tây Lịch có hình chó Pharaoh Hound. Ngày xưa các vương tế Ai Cập (Pharaoh) dùng chó Pharaoh Hound để săn linh dương (gazelle). Gốc ở đảo Malta trong Địa Trung Hải, chó Pharaoh Hound được dùng để săn thỏ ở Anh vì vậy nó được gọi là Rabbit Dog (Chó săn thỏ). Ở Úc Đại Lợi người ta dùng chó Dingo, một loại chó sói chỉ hú ghê rợn chớ không sủa như chó thường, để chăn giữ trừu. Chó Dingo được thuần hóa mang tên khoa học Canis lupus familiaris dingo. Trong trạng thái hoang dã chó Dingo thường ăn thịt trừu ăn cỏ trên đồng vắng.

Công dụng của Khuyển tộc đối với loài người rất đa dạng. Khuyển tộc được dùng để giữ nhà, đi săn thú với loài người, chăn giữ dê, trừu, trâu, bò. Ở các vùng lạnh như Canada, Alaska, Tây Bá Lợi Á, chó Samoyed, Alaskan Malamutes và Siberian Huskies phải vất vả kéo xe chạy trên tuyết. Cảnh sát dùng chó để đánh hơi ma túy, bom của kẻ khủng bố. Trong quân đội người ta dùng chó để đánh hơi nơi địch ẩn nấp. Khuyển tộc được dùng để tìm kiếm quân sĩ mất tích hay bị thương ngoài mặt trận. Ở các nước Tây Phương, Khuyển được dùng để dẫn đường cho người khuyết mục. Trong gánh xiếc, phim ảnh người ta dùng chó biểu diễn. Một thời hình ảnh con chó có mặt nửa trắng nửa đen được tìm thấy nhiều trên màn ảnh. Chó Terrier được loài người nuôi để tấn công các loại gặm nhấm trong nhà và dưới hang. Chó St Bernards và Newfoundlands dùng để cứu nạn nhân bị bão tuyết chôn lấp ở những vùng băng giá như Bắc Âu, Bắc Mỹ, Tây Bá Lợi Á v.v.

Từ xưa người Ai Cập, Macedonians, Ba Tư (Persians tức người Iran bây giờ), người La Mã, tướng Attila, Gengis Khan (Thành Cát Tư Hãn), Bình Định Vương Lê Lợi, hoàng đế Napoleon I đã dùng Khuyển tộc trong chiến trận. Vào thế kỷ XVI, XVII các nhà chinh phục Tây Ban Nha (conquistadors) đã dùng Khuyển tộc tấn công người Da Đỏ bản địa trên lục địa Mỹ Châu. Trong thời hiện đại ở Âu Mỹ có quân Khuyển (Military Dog) hay Khuyển Chiến (War Dog). Trong quân đội VNCH có đội quân Khuyển. Vì vậy ở Gò Vấp- Phú Nhuận có một tiểu địa danh: Ngã Ba Chuồng Chó. Chó thường dùng để huấn luyện trong đội quân Khuyển là chó Berger Đức tức Deutcher Schaferhund. Các Khuyển hữu công có cấp bậc và có phần ăn đầy đủ chất dinh dưỡng và sự săn sóc y tế theo cấp bậc của chúng.

Vào đệ nhất thế chiến người Hoa Kỳ tuyên dương chiến công của trung sĩ Khuyển Stubby.

Chó Laika, một con chó hoang trên đường phố Moscow, đã được chọn cho lên không gian năm 1957. Theo sự tiết lộ năm 2002 chó Laika chết sau vài giờ được phóng lên không gian vì không chịu nổi nhiệt độ quá nóng. Năm 2008 Nga xây tượng đài kỷ niệm cho Laika.

Chó Hachiko của Nhật nổi tiếng về sự trung thành và nhớ chủ. Chủ của chó Hachiko là một giáo sư Đại Học Tokyo, Giáo Sư Hidesaburo Ueno. Ngày nào chó Hachiko cũng ra ga xe lửa đón chủ đi làm về. Một buổi chiều năm 1925 chó Hachiko ra nhà ga để đón chủ mình nhưng chờ mãi không thấy chủ giữa rừng người lên và xuống xe lửa. Giáo sư Ueno chết thình lình vì xuất huyết não. Chó Hachiko vẫn đến nhà ga đều đều mỗi ngày vào giờ chủ nó về từ sở làm sau khi chủ nó đã chết gần 10 năm liền. Năm 1935 người ta tìm thấy chó Hachiko chết trên một đường phố ở Shibuya, nơi nó vẫn chờ chủ nó ở nhà ga mỗi buổi chiều. Một bức tượng đồng của chó Hachiko được dựng lên tại nhà ga xe lửa Shibuya và tại nói sinh quán của Hachiko là Odate. Hachiko sinh năm 1923, mất năm 1935 và được an táng bên cạnh mồ của Giáo Sư Hidesaburo Ueno tại nghĩa địa Aoyama, Tokyo. Chó Hachiko là đề tài của những truyện kể và phim ảnh của Nhật Bản.

Trong những năm gần đây Khuyển tộc được tham dự chiến tranh chống khủng bố ở Trung Đông và Afghanistan. Tất cả Khuyển tộc tham dự đều là chó berger Đức, Bỉ, Hòa Lan. Khuyển tộc được dùng trong các phòng thí nghiệm. Khứu giác và vị giác của Khuyển tộc sẽ được khai thác đề phát hiện bịnh ung thư.

Chó Afghanistan có lông dày và mịn. Chó Samoyed cung cấp lông dùng làm chỉ may mặc.

Chó nổi tiếng là động vật hữu tình, hữu nghĩa. Người Đông phương và Tây phương gặp nhau khi gọi cái răng bén nhọn là răng chó (canine) và khi đề cao sự trung thành của Khuyển tộc đối với chủ.

Người Việt Nam không nuôi chó màu trắng, mũi đỏ vì cho rằng đó là chó sẽ thành tinh. Người ta chọn những con chó đẹp, tướng tốt, ích lợi cho chủ để nuôi. Những con chó được người nuôi ưa thích là:

- chó có mắt có đốm tựa như có mắt đôi.
- chó có móng chân dư ở chân sau
- chó có lông đen tuyền. Người ta tin rằng ma sợ chó mực.
- chó có đuôi có lông rậm rạp như tàu cau ngả về phía tay phải.

Khuyển tộc là một nguồn thịt to lớn. Tín đồ Phật Giáo, Ấn Giáo, Hồi Giáo, Do Thái Giáo không ăn cẩu nhục. Người Tây phương không ăn cẩu nhục. Người Nhật không ăn cẩu nhục kể từ năm 675 vì tôn trọng lính của Thiên Hoàng Tenmu. Các Thiên Hoàng thường dẫn chó khi ra trận. Do đó người ta tin rằng ăn cẩu nhục bị xui xẻo. Trong thời kỳ Paris bị vây hãm năm 1870- 71 dân chúng đổ xô nhau đi mua cẩu nhục để trữ trong nhà.

Ba quốc gia ăn nhiều cẩu nhục là: Trung Hoa, Triều Tiên, Việt Nam. Taiwan vừa ban hành luật cấm ăn cẩu nhục. Điều đáng ngạc nhiên là một vài vùng ở Thụy Sĩ và Đức lại ăn cẩu nhục nhưng cấm bán thịt ngoài chợ. Người ta ăn cẩu nhục vì thiếu thịt? vì cẩu nhục ngon, không có nhiều mỡ? ăn cẩu nhục để được cường dương như những cuộc yêu đương Khuyển tộc ngoài đường phố? Các quán cẩu nhục ở Việt Nam gọi chó là nai đồng quê, hạ cờ tây (nói lái lại thành hạ cầy tơ) và tự gọi quán của họ là quán Sống Trên Đời . Tên quán nầy xuất phát từ câu:

Sống trên đời ăn miếng dồi chó,
Chết xuống âm phủ biết có hay không?

Người ta ăn cẩu nhục tứ thời như sự diễn tả của các câu thơ dưới đây:

Mùa nắng ăn chó trắng,
Mùa mưa ăn chó vàng.
Nắng mưa làng chàng
Đen, vàng, đốm, vện.

Người Trung Hoa gọi cẩu nhục là gou rou (cẩu nhục) hay xiang rou (hương nhục). Thầy Mạnh Tử (Mencius 372- 289 trước Tây Lịch) có nhắc đến cẩu nhục. Điều này cho thấy cẩu nhục là thức ăn hấp dẫn và được nhiều người ưa thích ở Trung Hoa.

Loài người khen chó thì ít mà chê thì nhiều nhất là trong ngôn ngữ của người Việt Nam.

Câu làm phách chó tóm lược kinh nghiệm của người Việt Nam khi nhìn qua thái độ của Khuyển tộc mà biết được chủ. Chủ giàu có quyền uy thì chó cũng phách lối như chủ nó.

Chó hay cắn trộm. Suy ra chủ nó là kẻ tiểu tâm.

Cụm từ chó hùa, chó sủa người áo rách cho thấy Khuyển tộc phù thịnh bất phù suy và hay dựa vào số đông để ăn hiếp những đồng loại cô đơn yếu thế.

Khuyển tộc sinh ra để giữ nhà cho người giàu có nên có câu:

Chó đâu chó sủa lổ không
Chẳng thằng ăn trộm cũng ông ăn mày.

Chó béo đẹp mặt chủ: thấy hình tướng mập mạp, sắc lông dài mượt của chó chứng minh chủ nó là người giàu có nên nó được ăn uống bổ dưỡng và được chăm sóc sức khỏe đầy đủ.

Chó săn gà chọi ám chỉ tay chân bộ hạ của người quyền quí.

Chó sủa mặc chó, đoàn lạc đà cứ đi: là câu châm ngôn của người Á Rập. Tiến hành công việc đã định mặc cho những lời chỉ trích, dị nghị.

Chó dại có mùa, người dại quanh năm: Chó điên gọi là chó dại thường xảy ra vào mùa hè nóng nực. Người dại thì quanh năm, bốn mùa đều dại cho đến tàn đời!

Những từ chó má, đồ chó đẻ, đĩ chó, khuyển mã chi trung, khuyển ưng, cẩu đạo, cẩu đồ, cẩu ngôn, cẩu cuồng tại thị, cẩu trệ (chó và heo), lòng trâu dạ chó, cãi nhau như chó với mèo v.v. đều không có gì tốt cho Khuyển tộc cả ngoại trừ câu:

Mèo tới nhà thì khó,
Chó tới nhà thì sang.

Cũng có lắm câu chê trách loài người nhất là những bậc vĩ nhân như:

Được chim bẻ ná,
Được cá quên nôm.
Được thỏ giết chó.

Trong 12 con giáp năm con chó được gọi là năm Tuất. Tuổi Tuất là tuổi Dương (+). Năm 2018 là năm Mậu Tuất. 60 năm tới tức là năm 2018+ 60= 2078 mới gặp lại năm Mậu Tuất.

Tuổi Tuất hợp với: Dần, Ngọ, Mão. Không hợp với: Thìn, Sửu, Mùi, Dậu

Trong Đề 40 con chó mang số 11 sau con rồng số 10 và trước con ngựa mang số 12.

Trong Thiên Văn Học có chòm sao Canis Major (Đại Cẩu Tinh) và Canis Minor (Tiểu Cẩu Tinh). Sao Sirius (Cẩu Tinh) là sao sáng nhất trong chòm sao Canis Major. Ngôi sao sáng trong chòm sao Canis Minor là sao Procyon (Tiểu Cẩu Tinh) (Procyon lotor hay Ursus lotor, gia đình Procyonidae, là tên khoa học của loài raccoon). Theo huyền thoại Hy Lạp Sirius là con chó của Orion.

BIẾN CỐ QUAN TRỌNG VÀO NĂM TUẤT VÀO THẾ KỶ XX

1910: Nhật sáp nhập bán đảo Triều Tiên sau 05 năm bảo hộ; Anh- Nga can thiệp vào Persia (Iran); Nga hoàng Nicholas II thăm viếng Đức hoàng William II để tìm sự thoả thuận về việc bành trướng ảnh hưởng ở Trung Đông.

1922: Hiệp ước Anh- Ái Nhĩ Lan; Insulin được dùng chữa trị tiểu đường lần đầu tiên; vua Khải Định đi Pháp; Ai Cập độc lập nhưng quân Anh vẫn còn ở đó; Stalin được Lenin bổ nhiệm làm tổng bí thơ đảng; sự ra đời của Liên Bang Sô Viết (USSR); hiệp ước Đức- Liên Sô ký ở Ý; Hitler bị án tù một tháng vì biểu dương lực lượng bán quân sự lên án Do Thái; tổng thống Hoa Kỳ, Harding (CH), ký nghị quyết chuẩn nhận sự thành lập nước Do Thái ở Palestine; Mussolini tiến về Rome và nắm chánh quyền.

1934: Henry Pu Yi (Phổ Nghi) trở thành vua Mãn Châu Quốc; hiệp ước Donau (Đức- Ý); Hoà Lan khánh thành kinh đào Juliana giữa Maastricht & Maasbracht; một phần tỉnh Khabarovsk trở thành vùng Tự Trị Do Thái; Trường Đao Dạ (Night of Long Knives) thanh trừng đẫm máu nội bộ đảng Quốc Xã Đức; Vạn Lý Trường Chinh (1934-35); Đại Thanh Trừng nội bộ đảng Cộng Sản ở Liên Sô (1934-38); Nhật bác bỏ hiệp ước Hải Quân ký kết ở Washington năm 1922 và London 1930; vua Alexander I của Yugoslavia bị ám sát chết ở Marseille, Pháp; toàn quyền Đông Dương Pierre Pasquier chết vì tai nạn phi cơ.

1946: bầu cử Quốc Hội ở Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa; hiệp ước sơ bộ Pháp- Việt 06-03; tướng Peron được bầu làm tổng thống Argentina; Syria độc lập khỏi sự uỷ trị của Pháp; Bhumibol Adulyadejs lên ngôi vua Thái Lan sau khi người anh , Ananda Mahidol, bị ám sát chết; Phi Luật Tân độc lập; tiểu vương da trắng Charles Vyner Brooke nhường Sarawak cho hoàng gia Anh; tòa án xét xử tội phạm chiến tranh thành lập ở Tokyo và Nuremberg; Hoà Lan và Indonesia ký thỏa hiệp ngưng bắn; Cộng Sản Pháp chiếm nhiều ghế trong Quốc Hội; toàn quốc kháng chiến (VN- 19-12-1946).

1958: Syria sáp nhập vào Ai Cập để thành lập Cộng Hòa Á Rập Thống Nhất; Hoa Kỳ phóng vệ tinh Explorer III; Liên Sô và Hoa Kỳ thi đua thí nghiệm bom nguyên tử; tướng De Gaulle trở lại chánh quyền. Đệ Ngũ Cộng Hòa Pháp ra đời theo chế độ tổng thống nhưng có thủ tướng do tổng thống chọn. Mao Zedong phát động Bước Tiến Nhảy Vọt (Great Leap Forward); Liên Sô phóng vệ tinh Spunik III có chở hai con chó; Quyển Dr. Zhivago của Boris Pasternak được in ở Hoa Kỳ; Liên Sô cho Ai Cập mượn 400 triệu rubles để xây đập Aswan; nhà độc tài Batista vội vã rời khỏi Cuba.

1970: Pathet Lào chiếm Xiang Khuang, Mường Suy; hạ tuổi bỏ phiếu từ 21 xuống 18 ở Hoa Kỳ; Expo Osaka (Nhật Bản); Sihanouk bị Lon Nol đảo chánh khi công du; Trung Quốc phóng vệ tinh nhân tạo đầu tiên; Liên Sô thí nghiệm bom nguyên tử dưới lòng đất; Tướng Sadat thay Nasser (chết) làm tổng thống Ai Cập; Allende (Marxist) được bầu làm tổng thống Chile; quân Hoa Kỳ và VNCH tiến vào Cambodia; phi thuyền Liên Sô đáp xuống hành tinh Venus.

1982: 75% Bắc Mỹ phủ đầy tuyết; cấm vận kinh tế đối với Libya; chiến tranh Anh- Argentina trên đảo Falklands; nữ phi hành gia Hoa Kỳ đầu tiên: Sally Ride; Do Thái tiến quân sang Lebanon; Thủy Quân Lục Chiến Mỹ đến Beirut (Lebanon); Brezhnev, tổng bí thơ đảng Cộng Sản Liên Sô chết.

1994: Tổng thống Bill Clinton bãi bỏ cấm vận Việt Nam; thoả ước Do Thái (Perez)- Palestine (Arafat); cựu tổng thống Nixon mất; Nelson Mandela là tổng thống Da Đen đầu tiên ở Nam Phi; Do Thái rút quân khỏi Gaza; Kim Il Sung (Kim Nhật Thành) mất; Arafat (PLO), Rabin (Thủ tướng Do Thái), Perez (ngoại trưởng Do Thái) lãnh giải thưởng Nobel Hòa Bình; Bắc Hàn ký thoả ước ngưng chương trình nguyên tử; tỷ phú Bill Gates mua ấn bản viết tay Codex Leicester hay Codex Hammer của Leonardo da Vinci xuất bản năm 1510 với giá 30,802,500 Mỹ kim.

2006: Ellen Johnson Sirleaf, nữ tổng thống Liberia đầu tiên; Michelle Bachelet, nữ tổng thống Chile đầu tiên; Marcos Pontes là phi hành gia đầu tiên của Brazil; Fidel Castro trao quyền cho em, Raul Castro; đảo chánh ở Thái Lan lật đổ thủ tướng Thak Sin.

NHÂN VẬT QUAN TRỌNG SINH VÀO NĂM TUẤT

Trong hai thập niên qua Hoa Kỳ có ba tổng thống sinh vào năm Tuất. Đó là tổng thống Bill Clinton (Dân Chủ), Bush II (Cộng Hoà) và Donald Trump (Cộng Hoà). Cả ba đều sinh vào năm 1946. Tổng thống Bill Clinton và Bush II là tổng thống hai nhiệm kỳ. Bill Clinton đắc cử tổng thống năm 46 tuổi.

Bill Clinton sinh năm 1946 trong một gia đình khiêm tốn ở Arkansas. Ông có học Đại Học Oxford, Anh Quốc, nhưng không có bằng và tốt nghiệp tiến sĩ Luật Đại Học Yale. Năm 31 tuổi ông là bộ trưởng Tư Pháp của Arkansas (1977- 1979). Ông là thống đốc Arkansas từ năm 1979 đến 1981 rồi từ năm 1983 đến 1992. Khi đắc cử tổng thống Hoa Kỳ ông có 13 năm kinh nghiệm phục vụ trong ngành Tư Pháp và Hành Pháp tiểu bang Arkansas. Ông là tổng thống trẻ tuổi thứ ba trong thế kỷ XX sau tổng thống Theodor Roosevelt và John F. Kennedy. Bill Clinton là một tổng thống có thành tích tốt. Nhưng ông bị tai tiếng về vụ Lewinsky. Năm 1998 ông suýt bị bãi miễn vì tội trở ngại công lý.

George Walker Bush sinh năm 1946 trong một gia đình danh giá ở miền Đông Bắc nhưng thành công ở miền Nam Hoa Kỳ. Ông nội ông là Prescott Bush, nghị sĩ Connecticut; cha là phó tổng thống (08 năm) và 04 năm làm tổng thống Hoa Kỳ (1989- 1993). Em ông là thống đốc Florida. Bản thân ông là thống đốc Texas đắc cử năm 1994. Năm 1998 ông tái đắc cử thống đốc Texas với tỷ lệ rất cao. Tỷ lệ này khích lệ ông ra tranh cử tổng thống năm 2000 và thắng ứng cử viên đảng Dân Chủ, Al Gore, với 517 phiếu đếm lại ở Florida nơi em ông, Jeb Bush, là thống đốc. Trong vòng 08 năm sau ngày tổng thống Bush I thất cử trước Bill Clinton, con của tổng thống Bush I đắc cử tổng thống. Tổng thống Bush II là tổng thống hai nhiệm kỳ. Suốt 08 năm nhiệm kỳ tổng thống của ông, Hoa Kỳ chứng kiến khủng bố cướp phi cơ đánh sập World Trade Center ở New York (11-09-2001), chiến tranh Afghanistan (2001) và Iraq (2003), suy thoái kinh tế trầm trọng (2008).

Donald Trump sinh năm 1946 tại New York trong một gia đình kinh thương thành công. Năm 2016 ông đắc cử tổng thống Hoa Kỳ vội những đặc điểm sau đây:

- ông là người tỷ phú đầu tiên đắc cử tổng thống Hoa Kỳ.

- ông là người già nhất khi đắc cử tổng thống thời hậu đệ nhị thế chiến (70 tuổi).

- ông chưa hề có chức vụ dân cử nào như thị trưởng, dân biểu, nghị sĩ, thống đốc trước khi đắc cử tổng thống. Đó là điều hiếm thấy trên chánh trường Mỹ. Hầu hết các tổng thống Mỹ đều có gốc dân biểu, nghị sĩ, thống đốc hay tướng lãnh hữu công như Eisenhower trong cuộc bầu cử năm 1952 và 1956 vậy. Chức vụ dân cử phản ảnh: 1. sức mạnh của hậu thuẫn quần chúng 2. sức mạnh tài chánh. 3. sự yêu thích phục vụ quần chúng bằng khả năng kinh tế, chánh trị, ngoại giao, luật pháp v.v của người làm chánh trị

- ông mạnh dạn đưa con gái Ivanka Trump và rể Jared Kushner làm đại cố vấn White House.

- chánh quyền của ông Trump mang nhiều tai tiếng như tổng thống Nixon vào năm 1973. Vụ Watergate xảy ra khi ông Nixon đại thắng ông Mc Govern (DC) trong nhiệm kỳ hai. Nhưng tai tiếng của tổng thống Trump xảy ra ngay khi ông vừa nhậm chức.

Melania Trump là vợ thứ ba của ông Donald Trump. Bà là người Slovenia, sinh năm 1970 tức nhỏ hơn ông Trump 24 tuổi. Bà Melania là người nhập cư thành công nhanh chóng nhất. Bà đến Hoa Kỳ cuối thập niên 1990, sớm trở thành vợ của một tỷ phú Hoa Kỳ và đệ nhất phu nhân của quốc gia cường thịnh nhất thế giới.

Ngô Đình Nhu sinh năm 1910, tốt nghiệp Ecole Nationale des Chartes năm 1938. Ông là cố vấn chánh trị cho anh của ông, tổng thống Ngô Đình Diệm. Tổng thống Ngô Đình Diệm bị quân đội lật đổ ngày 01-11-1963. Ngày hôm sau có tin tổng thống Ngô Đình Diệm và cố vấn Ngô Đình Nhu chết.

Yitzhak Rabin (1922- 1995) là thủ tướng Do Thái đầu tiên sinh ở Do Thái (Jerusalem). Ông là một học viên xuất sắc khi học trường Canh Nông. Ông tham gia chiến tranh Độc Lập Do Thái năm 1948 và trở thành một tướng lãnh và nhà chánh trị của xứ này. Ông là tổng trưởng bộ Quốc Phòng (1984- 1990 và 1992- 1995) và hai lần làm thủ tướng (1974- 1977 và 1992- 1995). Ông ký hiệp ước Hoà Bình với Palestine và Jordan (1994). Với hiệp ước hòa bình ký kết với Arafat thủ tướng Rabin, ngoại trưởng Perez và Arafat của tổ chức PLO được lãnh giải thưởng Nobel Hòa Bình năm 1994. Thủ tướng Rabin bị một thanh niên Do Thái quá khích ám sát chết năm 1995.

Ellen Ochoa (1958- ) là nữ phi hành gia Hoa Kỳ đầu tiên gốc Hispanic. Bà Ochoa là kỹ sư có cao học Khoa Học, tiến sĩ Điện tốt nghiệp Đại Học Standford, CA. Năm 1993 bà đi vào không gian trên phi thuyền con thoi Discovery. Bà có 1,000 giờ trên không gian. Bà là giám đốc Trung Tâm Không Gian Johnson (Lyndon B. Johnson Space Center) ở Houston, Texas.

Yuri Gargarin (1934- 1968) là phi công Nga và người phi hành gia đầu tiên trên thế giới đi vào quĩ đạo trái đất bằng phi thuyền Vostok vào năm 1961. Gagarin chết năm 1968 trong một tai nạn phi cơ Mig-15 trong lúc huấn luyện cho các phi công mới. Gagarin là con của một người thợ mộc và thợ hồ trong một nông trường tập thể.
 

PHẠM ĐÌNH LÂN, F.A.B.I.
art2all.net