Tùy Bút
                                                  Trở Về
                                                              - V. Sáng

          Đối với người lãng tử, “Trở về” là hai tiếng vô cùng thiêng liêng và tha thiết, với một sức mạnh lôi cuốn phi thường, một khát vọng hừng hực thiêu đốt cả linh hồn và tâm can! Từ lâu, quan niệm “Tang bồng hồ thỉ nam nhi trái” hoặc “Nam nhi chí tại tứ phương” đã vô tình trở thành một chiếc cung, một bệ phóng sẵn sàng bắn những mũi tên, chuyên chở các chàng trai phiêu bạt khắp bốn phương trời. Đường đời muôn ngả: có những hướng đi thênh thang lộng gió với tiếng chim hát líu lo và tràn đầy hoa thơm cỏ lạ, nhưng cũng có những hướng đi gập ghềnh và  chông gai với trăm cay ngàn đắng. Người thành công trở nên những danh thương, cự phú, làm rạng danh xóm làng tổ tông; kẻ thất bại biến thành những lãng tử lưu lạc giang hồ, lận đận nơi chân trời góc biển. Đôi khi những tình huống éo le, những hoàn cảnh khách quan lạnh lùng nào đó đã đưa đẩy người lãng tử bước lên một bất quy lộ: Từ đó những hình ảnh về tuổi thơ, gia đình, quê hương ….., dường như là một ký ức của tiền kiếp, nguyện vọng quay gót để trở về mái nhà xưa đã trở thành một giấc mơ xa vời vợi !

          o o o       o o o       o o o

          Hình ảnh quê hương miền thương du vào một buổi chiều tà quả là một bức tranh tuyệt mỹ và đầy thi vị. Phía tây, ánh tịch dương đã nhuộm đỏ một góc trời, ráng chiều rực rỡ chói chang. Trên lưng trời, từng đàn chim đang bay về tổ ấm. Những con đường dẫn vào làng bỗng trở nên nhộn nhịp hẳn lên: Từng đám nông phu chuyện trò huyên náo, lũ lượt kéo nhau về nhà sau một ngày làm lụng vất vả. Lũ mục đồng nghêu ngao trên lưng trâu,lưng bò, tựa như một đoàn quân thiết kỵ đang hát khúc ca khải hoàn. Trong làng, khói lam chiều bốc lên từ những túp lều tranh, tỏa mùi cơm thơm ngát của lúa mới đầu mùa. Chó sủa, lợn kêu, ngựa hí ….., là những âm thanh quen thuộc và thân thiết, làm tăng thêm sinh khí và sức sống cho một thôn trang lúc chiều tà sắp buông xuống. Trên sông, xa xa vài cánh buồm thuyền chài đang lướt nhanh về bến, làm người ta liên tưởng đến bức tranh “Viễn phố quy phàm”, một trong tám cảnh nổi tiếng của vùng sông nước Tiêu Tương.

          Người lãng tử ơi, phải chăng anh đang chạnh lòng nhớ nhà da diết khi hồi tưởng về cảnh trời chiều nơi quê cũ ?  Giờ đây có lẽ anh đã thật sự cảm ngộ đươc: dù xa cách cố hương muôn ngàn trùng, nhưng trái tim anh vẫn luôn luôn ở lại với mái ấm gia đình,cây đa bến nước, bên mồ mả ông bà tổ tiên.

          Nhìn ngọn đèn leo lét trong quán trọ, nghe tiếng mưa rơi rả rích ngoài mái hiên, người lãng tử thao thức đêm trường. Trên đường quan san muôn dặm, anh đang lê bước dưới trời nắng gay gắt, hồng trần cuồn cuộn, hoặc anh đang lặn lội và đạp vỡ mảnh trăng lạnh trong vũng nước hồ ao …..

          Hỡi người lãng tử, khi nào anh mới ngừng bước phiêu bồng ?

          Trời về đêm, mưa bụi giăng giăng, gió bắc lạnh buốt. Nơi quê cũ, người cha đang đốt lên lò lửa hồng, căn nhà trở nên ấm áp hẳn lên. Chắc anh còn nhớ cảnh sum vầy của ba thế hệ quây quần sưởi ấm quanh lò lửa bập bùng của những tháng ngày xa xưa ?

          Ngoài trời đen như mực, đêm trường tịch liêu cô quạnh. Dưới mái hiên, người mẹ đã thắp lên cây đèn lồng, ánh đèn tỏa sáng để chờ đợi một hình bóng thân yêu ……

          Hỡi người lãng tử, khi đứng trước đêm đông vắng lặng, gió thu hiu hắt, nắng chiều rực rỡ, mưa lạnh hoàng hôn …., anh nghe chăng lời thôi thúc khẩn khoản của cha mẹ, tiếng vẫy gọi tha thiết của quê nhà ? Về đi anh, dù thành đạt hay tay trắng ! Khi đã quyết tâm quay gót, anh cần chi đến hư danh của áo gấm về làng ! Hãy về đi, gắn bó với truyền thống văn hóa nông mục, với cấu trúc xã hội và hình thái sinh hoạt của một dân tộc hiền hòa trên lưng ngựa, ở đó có cánh đồng cỏ bát ngát, có dòng sông êm chảy, có mái ấm thân yêu và có cả song thân đang ngày đêm ngóng chờ …..

         Hỡi người lãng tử, phải chăng bôn ba trên đường đời trần tục sương gió, ngập lặn trong dục vọng tầm thường hư vinh, anh đã hoàn toàn đánh mất bản ngã ? Hãy tạm ngừng chân để bình tâm nhận thức và khách quan định vị bản thân, sau cùng anh sẽ thấy rõ hơn cái “tôi”, tìm lại được cái “đẹp”nguyên thủy và cái “thiện” chân chất trong lẽ sống của một kiếp phù sinh.

          “Trở về” …! “Trở về” …! “Trở về”…! Người lãng tử nghe rõ từng tiếng giục giã của con tim như hàng hàng lớp lớp sóng vỗ mạnh vào vách đá, như muôn ngàn vó ngựa dồn dập nện trên lối mòn về cố hương !

          o o o       o o o       o o o

          Khí trời ấm áp, hoa rừng nở rộ ….. Tết đã đến, miền thượng du phương bắc đang vào xuân.

          Giũ sạch phong trần giang hồ, từ giã danh lợi phù vân, cáo biệt chốn phồn hoa tráng lệ với lầu xanh ca kỹ, phong hoa tuyết nguyệt, sau cùng người lãng tử với hành trang chất đầy nỗi sầu cố hương nặng trĩu, đang trên đường lên mạn ngược, háo hức trở về mái nhà xưa …..

          Ngồi trên lưng đồi, ngắm dòng sông đã một thời gắn liền với tuổi thơ yêu dấu vẫn lặng lẽ trôi, anh chợt liên tưởng đến đồi Phượng Hoàng bên  Ô Giang, nơi vị mạt lộ anh hùng Hạng Vũ đã khẳng khái vung đao tự vẫn để khỏi thẹn với phụ lão bá tánh Giang Đông ….! Ngước nhìn lên bầu trời xanh thẳm, mây trắng lững lờ, anh tự dưng cảm thấy bi phẫn rồi gào thét lên thật to: “Tại sao thói thường người ta lại lấy thành bại luận anh hùng ?!”

          Chị cả đã xuất giá từ lâu; tuy già đi nhiều bởi cuộc sống kham khổ, nhưng chị vẫn dịu hiền như xưa. Ông bà nội đã trở thành người thiên cổ; những kỷ niệm đốt đóm cho ông hút thuốc lào, hoặc say sưa nghe bà kể chuyện cổ tích trong những đêm trăng thanh gió mát ….. vẫn còn sống mãi trong tâm trí anh. Cha mẹ đã tóc bạc, lưng còng, như ngọn đèn rung rinh trước gió ….. Đứng trước cảnh vật vẫn như xưa, nhưng nhân sự đã biến đổi như bạch vân thương cẩu, bỗng dưng anh nghẹn ngào xót xa với muôn vàn cảm xúc ! …..

          Nơi thư phòng, vài cuốn sách vỡ lòng vẫn nằm im lìm trên chiếc kệ phủ đầy bụi bặm. Giở cuốn “Tam tự Kinh”, “Bách gia tánh”, “Thiên tự văn”, “Minh tâm bửu giám” …., vàng úa, anh cảm khái cho một nền Nho học đã hoàn toàn suy vi ! Trên bàn đọc sách, chiếc nghiên được chạm trổ con rồng uốn quanh vành thật sống động; lòng  nghiên lõm sâu xuống, vết tích của sự hao mòn qua bao đời sử dụng. Tiếc thay chiếc nghiên chưa bao giờ mài ra một tác phẩm trứ danh lưu lại hậu thế, nhưng nó đã mài mòn đi những năm tháng vàng son nhất của cả ba thế hệ !

          Vườn tược đã hoang vu, ruộng rẫy mùa được mùa mất … Tất cả công việc đang trông chờ bàn tay anh để làm lại từ đầu, y như trước khi mũi tên bồng phóng khỏi chiếc cung tang. Anh sẽ phụng dưỡng song thân, cưới vợ, sinh con đẻ cái để nối dõi tông đường. Thời gian nhàn hạ sau mỗi vụ gặt hái, anh sẽ dẫn con cái đi cưỡi ngựa, tha diều, bắt cá, bắn chim ….. Qua hình ảnh các con, anh sẽ sống lại những tháng năm của tuổi hồn nhiên, vô tư lự trên vùng thảo nguyên mênh mông, nơi các thế hệ cha ông đã từng đổ mồ hôi, máu và nước mắt để an thân lập mạng. Sáng sáng anh sẽ cùng người vợ tập hội họa, luyện thư pháp, gẩy đàn tranh …., để cố mang lại một chút hương vị lãng mạn vào cảnh sống vốn mộc mạc, đơn điệu của những kẻ an phận với thú điền viên, ẩn dật.

          Trải qua bao phen triều đại hưng phế, tranh bá đồ vương, các thế hệ tổ tiên của anh – những dân tộc thiểu số sống ở vùng sơn cước xa xôi hẻo lánh – luôn luôn đứng ngoài lề các biến cố lịch sử trọng đại. Vì vậy hai tiếng “Quốc gia”, thậm chí “Tổ quốc” đối với anh chỉ là một ý niệm rất mơ hồ và trừu tượng ! Trở về nhà sau hai mươi năm lưu lạc viễn xứ, hôm nay anh mới thật sự thấm thía một điều: đối với dân tộc anh, chỉ có hòa mình trong thiên nhiên hoang dã, sống cuộc đời đạm bạc phẳng lặng nơi cố hương, thực hiện giấc mơ về nguồn mới đích thực là niềm hạnh phúc của một kiếp người ….

                                                                                           San Jose, mùa thu 2007

(Đã đăng trên đặc san Bình Thuận bắc California xuân Mậu Tý năm 2008)