đã trở thành người thiên cổ ngay từ khi mới lọt lòng mẹ. Con người, cho dù là sống lâu muôn tuổi, nhưng khi chết đi thì cũng để lại muôn vàn đời sau những tiếc nuối thân thương, chẳng làm sao tránh được lưỡi gươm của tử thần. Cái chết của bà ngoại Tsuna, cái chết của bá tước Konami, của Keisuke Kôsaka. Và bây giờ, Shuichi Nôzawa.
Tomoko nghe tin Shuichi Nôzawa mất do thư ký của ông báo qua điện thoại.
Cái chết của ông quá đột ngột, quá trừu tượng đối với cô. Sau khi quyết định là sẽ không ra khỏi nhà trong ngày mai táng, cô đứng dậy đi lấy chiếc áo tang mà cô đã mặc hôm mai táng bá tước Konami với danh nghĩa là phu nhân của Nôzawa để được dự lễ và ngồi hồi lâu, mắt nhìn vào khoảng không vô định.
Thấm thoát đã mười hai năm rồi và cô không còn dịp nào nữa để mặc chiếc áo kimono này.
Ít lâu sau Ikuyo đột ngột xuất hiện ở Hanaya.
– Thưa cô, bà ... - người tớ gái báo tin.
– Mẹ tôi ư ...? Từ Osaka đến à? Đi với ai? Một mình hả?
Tomoko liền đứng phắt dậy và dồn dập hỏi. Vừa lúc đó Ikuyo xuất hiện, mặt mày rạng rỡ.
– Mẹ! Lâu lắm con mới được gặp lại mẹ.
Không nói không rằng, Ikuyo ngồi phệt ngay giữa phòng, vẻ buồn rầu.
– Tao có thể ở lại đây ít hôm được không?
– Nếu mẹ muốn, nhưng mẹ cho con biết có chuyện gì vậy?
– Hẵng khoan, để tao tắm đã, rồi tao sẽ kể hết cho mày nghe.
Tomoko lặng lẽ ngắm nhìn mẹ. Bà ta trông vẫn trẻ, nhưng hơi mập. Bà mặc một chiêc kimono sang trọng, ngón tay đeo nhẫn ngọc bích to.
– Đã bao năm rồi chúng ta chưa gặp lại nhau hở mẹ?
– Cũng phải đến mười năm rồi ấy nhỉ.
Tomoko muốn hỏi thăm tin tức về Hachirô nhưng cô cứ phân vân không biết gọi ông ta như thế nào. Gọi là “chồng mẹ” thì nghe kỳ quá, còn gọi là “Hachirô”.
thì suồng sã quá; cuối cùng cô chọn “ông Kuwata”.
– Ông Kuwata có khỏe không mẹ?
Ikuyo chau mày và trả lời một cách kỳ quặc:
– Tao không biết gì cả! Cái lão ấy chẳng bệnh tật gì, kể cả cảm cúm, sổ mũi, nhức đầu.
– Yasuko vừa mới ở đây mẹ ạ.
– ...
– Mẹ có biết không?
– Tao có nghe nói.
Tomoko rất ngạc nhiên trước thái độ dửng dưng của mẹ. Cô quyết định là không nói gì thêm về Yasuko nữa.
– Mẹ, thế ông Kuwata có biết mẹ đang ở đây không?
– Tao bỏ đi mà không nói gì với lão ta cả, nhưng lão cũng biết là tao không còn chỗ nào khác nữa.
– Mẹ cãi lộn với ông Kuwata à?
Nghe tới đây Ikuyo liền đứng bật dậy và đi lại gần con gái.
– Tomoko, tao muốn mày nghe kỹ những gì tao sắp nói với mày như những lời trối trăng của tao.
Những lời trối trăng của bà? Tomoko không tin ở tai mình nữa.
– Sao?
– Khi tao qua đời, tao muốn di hài của tao sẽ được để cạnh di hài của cha mày.
– Mẹ nói lăng nhăng gì vậy?
– Tao muốn được chôn cất trong hầm mộ của nhà Tazawa.
Ý kiến này của Ikuyo thật quá vô lễ đối với gia tiên khiến Tomoko đứng lặng thinh hồi lâu. Định thần lại, cô ngồi dịch sát vào mẹ và nghiêm nghị nói:
– Mẹ, mẹ hãy nghe con. Mẹ là vợ của Hachirô Kuwata. Mẹ đã kết hôn với ông ta đúng theo luật pháp. Vậy thì điều gì khiến mẹ nói lên những ý nghĩ đáng bị trời trừng phạt đó? Với Hachirô, mẹ có thiếu thốn gì đâu?
– Cho dù tao có nói với mày, thì mày cũng chẳng hiểu được đâu.
– Thôi, mẹ im đi. Xin mẹ nhớ cho rằng mẹ kết hôn với ông ta rồi về sống với ông ở Osaka theo ý muốn của mẹ, vậy thì khi mẹ qua đời, mẹ sẽ được chôn cất trong hầm mộ của nhà Kuwata, chấm hết.
– Nhưng Seikichi là cha mày?
– Mẹ đã cạn tàu ráo máng với cha con rồi cơ mà. Từ ngày cha qua đời đến giờ, mẹ đã ăn nằm với bao nhiêu người đàn ông rồi? Mẹ thật là táo tợn, dám nói lên điều đó vào lúc này. Mẹ có biết là xử sự như vậy đối với Hachirô là nhẫn tâm không?
– Mày không hiểu đâu.
– Mẹ không giải thích cho con thì làm sao con hiểu được? Tại sao mẹ lại bỏ Osaka? Hachirô đã làm gì mẹ?
– Ông ấy không làm điều gì hại đến tao cả. Ông ta quán xuyến mọi việc, về con cái, về cửa hiệu, làm hùng hục suốt ngày không chút nghỉ ngơi!
– Mẹ có ý định bỏ ông ta à?
– Đâu có. Vả lại nếu tao muốn chia tay với ông ấy thì ông cũng chẳng đồng ý đâu.
– Nhưng mẹ muốn bỏ ông ta phải không? Mẹ cứ nói toạc ra đi.
– Ừ tao muốn đấy, nếu mày chấp thuận cho tao ở đây.
– Con không đồng ý.
Tomoko cảm thấy nhẹ nhõm sau khi nói thẳng ra được điều đó.
– Mẹ, mẹ phải trở lại Osaka ngay, con sẽ đi mua vé cho mẹ.
– Sao? Tao cốt đến đây là để thăm mày cơ mà! Ít ra thì mày cũng giữ tao lại vài ba ngày chứ.
– Không cần thiết đâu.
– Tao van mày, Tomoko ...
– Con không đồng ý! Mẹ sẽ đi chuyến tàu sáng.
– Tomoko, mẹ chỉ còn có mình con trên đời này, con là người duy nhất mà mẹ có thể trông cậy được, thế mà con lại nỡ lòng nào nói với mẹ độc ác như vậy. Trời ơi là trời, sao tôi lại đau khổ thế này!
– Thôi thì mẹ cứ ở lại vài hôm.
Độ ba ngày sau khi Ikuyo trở về Tôkyô thì Hachirô xuất hiện. Hình như ông ta ra đi vội vã nên không mang theo hành lý gì cả. Râu ông lởm chởm, tóc dài và bù xù trông như một người hoang dã.
Tomoko đến chào ông và thầm nghĩ với ngoại hình ông như thế này Ikuyo có chê ông thì cũng chẳng có gì là lạ cả.
– Chào cô chủ, trông cô chẳng thay đổi gì.
– Mẹ cháu quấy nhiễu chú nhiều quá với tính khí đồng bóng của bà, có phải không ạ?
– Không, không đâu, lỗi tại tôi. Bà chủ nổi giận là phải. Tôi đến đây để đưa bà về. Mong cô nói giúp cho tôi một lời.
Tomoko không tin vào đôi tai mình nữa, lẽ nào chú ấy vẫn gọi mẹ em là “bà chủ” sau chừng ấy năm lấy nhau?
– Chú Hachirô, chính vì chú xử sự như vậy cho nên bà ấy mới được thế hách dịch với chú đấy. Khi bà ta trái chứng trái nết thì chú cũng phải ăn miếng trả miếng, đỏ mặt tía tai lên chứ.
– Nếu tôi mà nổi cáu lên thì sẽ xảy ra biết bao nhiêu là điều phiền toái. Thôi thì đành phải xin lỗi bà ta để được yên cái thân già. Một sự nhịn là chín sự lành, cô ạ.
Thực là một cặp vợ chồng kỳ quái! Giữa họ không có quan hệ vợ chồng mà là quan hệ chủ tớ như xưa kia. Ôi sao mà buồn vậy, một cái buồn vô danh!
Tomoko nghĩ rằng họ sẽ ở lại đây vài ba ngày vì Hachirô vừa phải đi một quãng đường dài, nhưng ngay ngày hôm sau, ông đã vội vã ra về cùng với vợ.
Bà Ikuyo chia tay con gái mà không chút bịn rịn nhớ thương. Còn Tomoko thì có cảm nghĩ là mọi sự quan tâm của cô dành cho họ đều là vô ích cả. Cô gần như là hối hận đã lén lút giúi vào tay mẹ mười yên lúc chia tay.
Mẹ vừa đi khỏi thì Tomoko nhận được thư vay tiền của Yasuko. Thư không nói rõ cần bao nhiêu tiền, cần tiền để làm gì cũng không nói rõ là mượn hay xin.
Nhưng Tomoko cũng gửi cho em ba mươi yên.
Tháng mười hai trôi qua nhanh. Tomoko đang tất bật chuẩn bị cho lễ đón mừng năm mới thì thình lình cô đầy tớ gái chạy vào, mặt mày tái mét báo tin:
– Thưa cô, chiến tranh bùng nổ!
– Mày nói gì?
– Chiến tranh! Radio loan báo là tướng Tojo vừa tuyên chiến với Mỹ, Anh.
Tomoko liền mở máy thu thanh, âm vang một khúc quân hành. Không còn nghi ngờ gì nữa, chiến tranh đã bùng nổ!
Ít lâu sau, viên thư ký của Nôzawa đến thăm cô ở Hanaya và trao cho cô một kỷ vật của ông Nôzawa theo lệnh của bà vợ góa, một chiếc áo vải sồi mà sinh thời ông rất thích, cùng với một tập giấy bạc cuốn trong vải lụa. Tomoko lấy chiếc áo và từ chối lấy tiền. Nhưng viên thư ký năn nỉ:
– Xin bà nhận cho. Chúng tôi không dám làm trái lệnh bà Nôzawa.

Chương 17

Rừng Phong Ai Nhuộm Đỏ Tươi
Phải Chăng Nước Mắt Của Người Biệt Ly
Tây Sương Ký.

Hanaya đã trở thành nơi tiệc tùng của các sĩ quan quân đội và các công binh xưởng. Không khí kín đáo, ấm cúng của khách sạn ngày xưa nay đã hoàn toàn biến mất.
Họ vừa hát cùng cô, vừa vỗ tay và hò hét om sòm.
Một sự suy đồi ghê gớm. Nhưng có lẽ những con người đó đã nốc, nốc đến say khướt như vậy để quên đi mọi chuyện.
– Thưa cô!
Một người ở gái mang đến chai Saké và ghé sát vào tai cô thì thầm:
– Cô có khách ạ, bà lớn ở Osaka.
Ồ không, sao lại là bà ta nữa, Tomoko nghĩ, không đủ can đảm để đứng dậy ngay.
Bây giờ trong cả nước, quần áo và đồ ăn, thức uống rất khan hiếm, cho nên hàng tháng, ít nhất là một lần, bà Ikuyo đi Tôkyô “thăm con gái”. Rõ ràng là nhà Kuwata đang trong cơn túng thiếu và bà không thể tiếp tục sống ở đó được nữa. Ở Hanaya người ta đã cố gắng vượt mọi khó khăn và giữ được mức sống khá cao khiến bà bỗng nhiên nhớ tới nó.
Nhưng Tomoko không chịu đựng được nữa những tính khí đồng bóng của mẹ. Cô lặng lẽ kéo tấm vách ngăn và ngán ngẫm nhìn thấy bà đang cởi bỏ chiếc quần nông dân ống phồng.
– Tomoko, mẹ lại đến quấy rầy con một lần nữa đây! Bà tuyên bố với một giọng rất tự nhiên.
– Đi đường vất vả lắm phải không mẹ? Tomoko chỉ hỏi mà không chào mẹ, cốt là để che dấu sự ngạc nhiên của mình.
– À phải, vất vả lắm. Hành khách đông như nêm, khiến mẹ không có chỗ mà ngồi, phải đứng suốt từ Osaka đến Tôkyô. Không có ai nhường chỗ cho mẹ cả, mẹ đã phải nói là mẹ đã sắp sáu mươi rồi, nhưng chẳng ai tin!
Tomoko không thể không mủi lòng về chuyện đi cực kỳ gian khổ của mẹ, trong khi đó thì Ikuyo lại vừa nói vừa cười vui vẻ, mặt tươi rói, và tự hào là không ai tin bà lại nhiều tuổi đến thế.
– Mẹ ắt là mệt lắm. Mẹ muốn nằm giường thì để con cho kê một cái ở dãy nhà phụ còn bỏ trống.
– Chẳng cần đâu, riêng chuyện đi đến được Tôkyô là mọi chuyện mệt nhọc của mẹ đã bay biến hết! Mẹ nghĩ rằng khí hậu ở Osaka không hợp với mẹ.
– Hợp hay không thì mẹ đã biết rõ Osaka khi mẹ lấy Hachirô và đã đến sống ở đó, có phải không nào? Tomoko nói và đứng phắt dậy trước mặt bà, tựa như em cố ý ngăn cản mẹ mình đừng dấn thêm bước nữa trong phòng.
Nhưng Ikuyo không dễ gì bị bắt bẻ, bà vung tay, và vừa cười vừa thốt lên:
– Cái lão ấy thật là một thằng ngốc, đời thuở nhà ai lại lấy một mụ già như tao!
Tomoko lại ngồi xuống và ngẩng đầu về phía Ikuyo:
– Mẹ đến đây có việc gì thế?
– Sao, tao đến đây để làm gì à? Mày thực là khô khan với mẹ mày. Dù thế nào đi nữa thì mày cũng rất vững vàng, xoay chuyển được cả một cơ ngơi to lớn vào cái thời buổi này, hoan hô!
Nói đoạn, bà kéo ra từ chiếc túi du lịch những chiếc giày vải trắng và một chiếc áo vét có cùng hoa văn với chiếc kimono, và thế là bà đã biến thành một bà luống tuổi lịch sự, duyên dáng tựa như không hề có chiến tranh.
– Xin lỗi đã để bà phải chờ lâu, một người ở gái đi vào với chiếc khay để đầy thức ăn, đồ uống. Thật là thịnh soạn.
– Cảm ơn, cảm ơn, có vẻ ngon quá! Ikuyo reo lên và vồ lấy đôi đũa.
Có lẽ bà đã báo dọn cơm cho bà khi mới đặt chân vào nhà, nếu không thì làm sao có được cơm nhanh thế? Tomoko hết chịu nổi sự bần tiện của mẹ mình.
Bà nheo mắt ngắm nghía khúc cá thu rán màu nâu ở đầu đôi đũa, rồi lại nhai ngấu nghiến, những chiếc răng giả lại kẽo kẹt vang lên.
– Không đến nỗi tồi, không tồi!
– Mẹ!
– Dễ có đến hằng bao nhiêu năm nay tao chưa được ăn cơm gạo trắng.
– Mẹ!
Ikuyo cũng ngẩng đầu lên nhìn con gái.
– Sao?
– Mẹ đến Tôkyô có việc gì vậy?
– Ồ, ở đó thật là kỳ cục.
– Ai kỳ cục?
– Tất cả các cửa hiệu đồng hồ đều bị trưng dụng vào công binh xưởng, và đức ông chồng của tao ngày nào cũng mặc đồng phục đến nhà máy. Nếu tao mà ở lại đó thì thật là kỳ.
– Đất nước đang có chiếc tranh, sao lại bảo là kỳ cục?
– Rồi đến tối, ông ta trở về nhà mệt lử, và thế là muốn hay không, tao cũng phải làm cơm.
– Đó là chuyện bình thường, phải không nào?
– Ở đó chẳng có cơm, cả đến bột mì cũng không, vậy thì thử hỏi mày làm như thế nào để có ăn?
– Ở Osaka, mẹ có thể về tận Wakayama để mua thực phẩm, làm được quá đi chứ, sao lại không? Thỉnh thoảng con cũng phải quàng túi vào lưng và đi về các nông thôn, đến tận Nerima để mua thực phẩm.
– Nhưng Tomoko, tao sắp sửa sáu mươi rồi!
Tomoko không nói nữa. Thật là khó tranh cãi với một người mẹ luôn luôn đưa ra chiêu bài tuổi tác để biện hộ cho thói muốn ăn mà chẳng muốn làm của mình.
– Mày thuê người trông nôm vườn tược đấy à?
– Vào thời buổi này ai còn lo đến chuyện làm vườn? Họ đang đào hầm phòng không đấy!
– Ở nhà máy, nơi ông lão nhà tao làm việc, họ cũng xây hầm sâu dưới đất.
Liên từ “ông lão nhà tao” làm chối tai Tomoko.
– Ông Kuwata có khỏe mạnh không ạ? Cô lễ phép hỏi, cốt để bà nhận ra cách bà gọi chồng vừa rồi là kém tế nhị.
– Lão ấy chẳng bao giờ ốm đau cả, nhưng lại là đồ vô tích sự! Tao bây giờ sống như một bà góa. Mày hiểu ý tao nói rồi chứ?
Tomoko đứng lặng vì quá ngạc nhiên khi thấy mẹ cười sằng sặc và đoan chắc với cô rằng chồng bà lâu nay không còn sờ mó gì đến bà nữa, và cuộc sống hiện tại của bà ở Osaka thật là “vô vị”. Tomoko nay đã bốn hai, cái tuổi mà người phụ nữ luôn lo sợ, soi gương hằng ngày và bỗng nhiên giật mình thấy các vết nhăn trên mặt mình ngày một hằn sâu. Tuy nhiên, dù cô không có chút kinh nghiệm gì về cuộc sống lứa đôi, nhưng cô không tin rằng quan hệ vợ chồng chỉ là quan hệ nhục dục.
Theo phong tục Nhật Bản, Tomoko cho làm một cái vườn truyền thống, và để bảo đảm cho hoa nở khắp bốn mùa, cô đã trồng nhiều loại cây con:
đỗ quyên, lệ quyên, táo tây lùn, trà hoa, mộc tê, đó là chưa kể rất nhiều cây anh đào nở hoa vào mùa xuân, những cây anh đào cổ thụ gợi nhớ phong cảnh của cố đô Kyoto trồng ở phía bên các đồi nhỏ nhân tạo; từ khách sạn, người ta có thể nhìn thấy chúng vào mùa hoa nở rộ. Còn bây giờ thì chưa có cây nào ra hoa, nhưng giữa các cây con cành lá sum sê, và sau cái màu xanh thẫm của các cây thông, từ các phong màu hồng điều tỏa rực ánh sáng long lanh.
– Ồ, các lá phong đẹp quá!
Tomoko cũng có nhận xét như thế. Ikuyo thốt lên vì nỗi nhớ quê nhà, nhớ một thế giới mà ở đó người ta có thì giờ ngồi chiêm ngưỡng những màu sắc mùa thu. Và kỳ lạ thay, nhận xét này của Ikuyo đã bỗng nhiên làm tiêu tan mọi tức tối của Tomoko đối với mẹ, tựa như nó có năng lực quyến rũ và làm dịu con tim nóng bỏng.
– Vâng, đúng thế, các lá phong đẹp thật mẹ ạ. Trong vườn hoa truyền thống của Nhật, người ta luôn luôn trồng ở phía tây những cây mà lá sẽ có màu đỏ khi sang thu, gọi là “cây của mặt trời lặn”, nhưng có lẽ trong suốt hai năm qua, kể từ ngày xây dựng Hanaya, chưa bao giờ Tomoko ngắm nghía những chiếc lá màu hồng điều đó cảm động như hôm nay. Những chiếc lá phong lộng lẫy với muôn vàn tia sáng tựa như đã hút hết những ánh hồng của đằng tây. Cảnh đẹp huy hoàng đã làm cho Tomoko ngây ngất hồi lâu.
Những bông hoa mùa xuân có vẻ đẹp riêng nhưng chúng thiếu nỗi buồn xao xuyến lòng người của các chiếc lá thu màu hồng điều. Ngay cả các cây mẫu đơn đang độ ra hoa, với vẻ duyên dáng thẹn thùng và càng lộng lẫy với thời gian cũng không có được sự táo bạo của những lá đỏ mùa thu. Trong khi Tomoko mãi ngắm vườn hoa và thả mình vào những nghĩ suy đó thì các tia sáng ở tận chân trời biến mất rất nhanh, đánh dấu sự ngắn ngủi của mùa thu ấy. Những màu sắc tráng lệ của lá phong nhạt đi rõ rệt, và hoàng hôn lướt nhẹ trên vườn cây. Thiếu ánh sáng, các lá chuyển sang màu xám thê lương.
Những giấc ngủ đã giết chết sắc đẹp của mẹ cô cũng như đêm tối đã viết chết những lá đỏ tỏa sáng trong vườn lúc hoàng hôn. “Một lần nữa ta lại phải giữ mẹ ở lại” Tomoko than thở.
Cuối cùng rồi Ikuyo cũng thức giấc. Bà ngáp dài.
– Mẹ có thể nghỉ lại đây cho đến khi nào Hachirô đến đón mẹ về Osaka. Nào, mẹ đi ngủ kẻo khuya rồi.
– Tomoko, mẹ tự hỏi lần này cái lão ấy có đến không?
Từ ngày quân đội Mỹ đổ bộ lên Saipan, quân đội Nhật từng “bách chiến bách thắng”, nay liên tiếp thất bại, và đất nước của mặt trời mọc đã cất lên những tiếng kêu hấp hối đầu tiên. Người dân Tôkyô đã bắt đầu phải chịu cảnh tang tóc của chiến tranh:
Kinh đô thiếu trầm trọng lương thực và quần áo, ngay đến Hanaya cũng không thoát được nạn đói.
Ikuyo không thể chịu đựng được hơn nữa những khó khăn trong tiếp tế của Osaka, nay có vẻ thỏa mãn lắm với việc ăn uống ở Hanaya nhờ vào những thức ăn thừa của khách, và sau ít hôm, bà đã hết băn khoăn là không nhận được tin tức gì của chồng.
Mười ngày sau khi Ikuyo đến Tôkyô, những trận giội bom của không quân Mỹ bắt đầu và tăng dần từng ngày. Hầm trú ẩn trong vườn trở thành trung tâm trú ẩn của những người ở Hanaya và khách vãng lai.
Không còn ai thích ăn uống, chè chén nữa, kể cả rượu cũng không thể làm say lòng người. Người nào cũng có cái nhìn vô vọng và sợ hãi như đọc thấy các chữ “thất vọng” viết trong không trung.
Tất cả các còi báo động loạt rú lên xa, gần, lanh lảnh, trầm mặc, rùng rợn.
– Mẹ, bây giờ không phải là lúc mẹ đếm những chiếc kimono của mẹ! Nếu mẹ không yên tâm thì cứ để luôn chúng ở trong hầm.
– Ấy chết, hầm ẩm thấp lắm, sẽ hỏng hết áo!
– Thế mẹ định mang xuống hầm rồi hết báo động lại mang lên à?
– Mẹ không còn cách nào khác nữa.
– Như vậy thì mẹ gây khó khăn cho mọi người mỗi lần xuống hầm, kể cả mẹ nữa. Nếu mà mẹ không xuống hầm kịp và xảy ra chuyện không hay cho mẹ thì con, con sẽ bị quở là đứa con ...
Tomoko định nói là “đứa con bất hiếu” nhưng lại thôi. Những từ này làm cô sợ khiếp vía.
Các máy bay B29 tiếp tục ném bom cháy. Trời Tôkyô về đêm thường xuyên rực lửa, nhiều hôm báo động suốt cả đêm, và ngay cả Ikuyo rồi cũng phải nhìn trực diện thực tế rùng rợn. Ngao ngán, bà luôn hỏi con gái, trong lúc đợi chờ còi báo hiệu:
– Tomoko, mày có tin là chúng ta sẽ thoát được không?
Tomoko không thể khẳng định được điều đó với mẹ, cô chỉ lặng thinh nắm chặt bàn tay của mẹ để thay cho câu trả lời.
Mẹ ơi, con không biết là chúng ta có thoát được không, nhưng mẹ thấy đấy, giờ đây chỉ còn lại có mẹ con ta ở trên đời này. Cả mẹ lẫn con đều không có người đàn ông nào. Có lẽ là chúng ta sẽ bị chết cháy trong hầm này, và khi hầm trú ẩn sẽ là mồ chôn chúng ta ... Khi còn sống mẹ con ta thường hay xung khắc với nhau, không thương yêu nhau, không thân mật, không dịu dàng với nhau như lẽ thường tình, nhưng chết mà tay trong tay có lẽ là cách kết liễu đời mình hay nhất đối với chúng ta, những người bạn đời, gắn bó với nhau bởi cùng chung huyết thống. Mẹ à, có lẽ mẹ con ta chỉ giải quyết được mối bất hòa bằng cái chết mà thôi.
– Tomoko, mày có tin là chúng ta rồi sẽ thoát được không?
Ikuyo dồn dập hỏi con gái, run rẩy vì sợ hãi, còn Tomoko thì không trả lời mẹ mà tiếp tục thì thầm từ đáy lòng mình về tình cảm đối với mẹ.
– Cái lão ấy sao mà khờ thế không biết?
– ...
– Lão không biết ta sợ đến chừng nào cơ chứ. Tại sao Hachirô lại không đến tìm ta nhỉ? Lẽ ra ta cứ ở Ôsaka, thế mà lại hay ít ra thì cũng không sợ bằng ở đây.
Tomoko tỉnh mộng, tựa như vừa bị giội một gáo nước lạnh.
– Này, Tomoko, hay là tao đánh điện về cho lão ta?
– Mẹ muốn thì mẹ cứ làm đi.
Năm mới lặng lẽ trôi qua, và ngày mồng chín tháng ba, khi các chồi liễu chưa kịp nở thì diễn ra một trận tấn công quyết định vào kinh đô Tôkyô bằng không quân. Từ nửa đêm đến rạng sáng, các khu phố Ginza, Tsukiji, Nihombashi, rồi toàn bộ miền thấp của kinh đô chìm đắm trong một biển lửa khổng lồ, và sóng biển đã nhận chìm hoàn toàn khách sạn Hanaya.
– Rời bỏ các hầm trú ẩn ngay! Chạy nhanh về phía biển, dọc theo sông Tsukizi! Ông chủ khách sạn bên cạnh hét to, và các bà láng giềng răm rắp vâng lời, ào chạy dọc theo bờ sông. Tomoko nắm chặt tay mẹ chạy nhanh theo đám đông. Cô không kịp mang theo gì ngoài cái túi đựng đồ cấp cứu. Ngoái cổ lại phía sau, cô nhìn thấy Hanaya bốc cháy. Quá khứ cần cù lao động của ta đang cháy, đang biến thành tro bụi!
– Mẹ ơi, mọi thứ đều biến hết, con chẳng còn gì nữa cả! Trắng tay. Lại trắng tay như khi rời bỏ quê hương!
Không đáp lại lời kêu van của con, Ikuyo lẵng lẽ xốc lại kimono.

Chương 18
CẠN TẦU RÁO MÁNG

Chiến tranh kết thúc ...
Hầm phòng không nay dùng làm chỗ ở tạm cho Tomoko.
Tomoko đang nấu cơm với một nhúm gạo và bằng một cái nồi méo mó vừa được lôi ra khỏi đám gạch vụn của nhà bếp, đầu óc hoàn toàn trống rỗng.
– Mẹ!
Ikuyo ngửng đầu lên.
– Mẹ làm gì đó?
– Tao gội đầu.
– Mẹ đã rửa chén bát chưa?
– Chưa. À này, tao vừa tìm được những cái thìa bằng sứ.
– Ở đâu?
– Dưới đống đĩa bát vỡ nát trong nhà bếp. Có lẽ mày đã quên chôn cất các chén bát Trung Quốc, và tao đã nhặt được ba cái thìa còn nguyên vẹn.
– Thật là khó tin, bằng sứ mà lại không sứt mẻ gì! Tomoko vừa phấn khởi nói vừa đưa tay ra cầm lấy những cái thìa.
– Con đã đào bới đống đổ nát đó, tuy nhiên ...
Đã lâu lắm rồi. Nay cô mới cảm thấy lòng lâng lâng. Cô tiếp tục nói huyên thuyên. Từ hôm cô bắt đầu đào bới để moi lên vài ba cái bát bằng sứ trắng lần lượt được lấy lên từ lòng đất.
Đó là tất cả những gì còn sót lại từ ba nghìn mét vuông đất. Không còn lại một tí gì của Hanaya, và không ai biết được là ngày mai điều gì sẽ đến với chúng ta, nhưng với đất và chén bát, ta sẽ làm lại cuộc đời. Đây không phải là lần đầu mà chỉ trong một đêm cô đã mất hết tất cả những gì cô có. Cô nhớ như in cái ngày ấy của năm 1923, ngày mà quán Hana Tsukawa bị sụp đổ trong trận động đất mạnh. Và bây giờ đến lượt Hanaya.
– Mẹ thấy đấy, nước Nhật đã bại trận và bị người Mỹ chiếm đóng, nhưng người Nhật chúng ta, bằng cách này cách khác, vẫn sẽ tồn tại. Khách sạn của con đã bị cháy thành tro bụi nhưng toàn Tôkyô cũng bị cháy, và người ta sẽ còn gặp muôn ngàn khó khăn trong một thời gian nữa, nhưng cho dù là không có gì, người ta cũng không thể sống được mà không ăn ... Con tự hỏi là có nên mở một quán ăn nhỏ hay không. Con thì tin chắc là nó sẽ ngày một khá lên. Ngay ngày mai, mẹ trông nhà cho con để con đi tìm nơi mua lương thực, thực phẩm.
Tomoko đang say sưa xây dựng kế hoạch làm ăn thì bỗng dưng cô nhận ra là từ nãy giờ mẹ không nghe cô nói mà chỉ nhìn vào khoảng không.
– Mẹ!
Ikuyo giật mình ngẩng đầu lên và nhìn con với đôi mắt nhòa vì ánh nắng.
– Có chuyện gì thế mẹ?
– Tomoko, mẹ tự hỏi là lúc này Hachirô đang làm gì. Đến bây giờ thì ắt lão ta đã biết là Tôkyô đã bị bom đạn Mỹ tàn phá tan tành, thế mà cũng chẳng biên thư hỏi thăm tao.
Tomoko rùng mình ớn lạnh.
Vậy là trong lúc cô đang tràn đầy hy vọng là sẽ hồi sinh và tâm sự với mẹ về những kế hoạch tương lai, vào lúc cô vừa quyết định là sẽ vùng dậy bằng chính sức mình, không cần đến sự giúp đỡ của đàn ông thì mẹ cô lại chỉ bận tâm về bản thân và trách móc ông chồng.
– Này Tomoko, có chuyện gì xảy ra với lão ấy nhỉ? Ở Osaka cũng có các công binh xưởng và binh lính, vậy thì chắc hẳn là ở đó cũng bị chiến tranh tàn phá, thế mà ông ta cũng chẳng hề đến Tôkyô thăm tao lấy một lần nào.
– Úi chà, vào thời buổi này ai mà còn có thì giờ rảnh rỗi để quan tâm đến mẹ và sức khỏe của mẹ?
Tomoko khạc nhổ rồi đứng dậy bỏ đi, lòng đầy ác cảm với người mẹ chỉ lo gội đầu, chải tóc và hỏi chồng nay ở đâu, làm gì, tại sao ông ta lại không đến ...
Ikuyo không nắm bắt được tâm trạng của con gái trong lúc này, vẫn lè nhè bước theo cô:
– Trước đây, mỗi lần tao đi Tôkyô là lão vội vã thu xếp mọi việc để đến đây tìm tao, đúng thế không nào? Ấy vậy mà nay, biết tin Hanaya bị thiêu hủy, lão cũng chẳng vác mặt đến, và bây giờ đã là tháng ba, tư, năm, sáu, sáu tháng rồi!
– Mẹ hẵng nghe con nói này. Nước Nhật bại trận đang rối như canh hẹ; một đất nước bách chiến bách thắng thế mà vừa bị đại bại, bởi vậy chẳng có gì phải ngạc nhiên nếu như giao thông giữa Osaka và Tôkyô bị gián đoạn.
– Nhưng chiến tranh đã kết thúc được một tháng nay rồi. Có lẽ lão Hachirô nghĩ tao muốn sống trọn đời trong cái hang chuột này chăng?
– Con rất đau lòng để mẹ phải sống trong cái hang chuột này, mẹ ạ.
Cô cảm thấy mẹ quá ngây ngô. Dưới cái nóng như thiêu như đốt, khi mà ai nấy đều bận túi bụi cho một mục tiêu duy nhất là sống, thì việc ông già đó có đến tìm bà hay không có gì là quan trọng! Hầm trú ẩn có lẽ là một ổ chuột, nhưng mọi thứ ở trong đó đều vô cùng quí báu, sẽ rất cần cho hai mẹ con, như những cái chén mà sáng nay họ vừa đào lên được. Trong khi họ không có ai, không có lấy một người đàn ông nào ở bên cạnh để giúp đỡ, thì một ổ chuột cũng là một chỗ trú thân quí báu rồi.
– Nếu mẹ quá lo lắng như vậy thì mẹ cứ đi Osaka để xem có chuyện gì xảy ra ở đấy không.
Hoảng hốt, Ikuyo vừa thì thào vừa nhìn con gái với đôi mắt mất hết cả thần sắc:
– Tao đi à?
– Vâng, – Đi một mình à?
– Mẹ không thích cái “ổ chuột” này, có phải thế không nào? Mẹ không thích sống với con ư? Vậy thì tại sao mẹ lại không muốn trở về đó? Con không giữ mẹ đâu. Dù sao đi nữa thì mẹ cũng là vợ của Hachirô Kuwata, phải không?
– Tomoko!
Ikuyo nhăn mặt và nói với giọng van lơn:
– Tao không phải vợ của lão.
– Mẹ nói gì mà kỳ quặc vậy?
– Tao không yêu lão.
– Vậy thì tại sao mẹ lại lo ông ta đã bỏ mẹ?
– Điều đó không làm cho tao sốt ruột. Tao chỉ muốn biết là lão đã chết chưa.
– ...
– Này Tomoko, nếu đúng như vậy thì tao chỉ còn có mày là chỗ dựa trên đời này nữa mà thôi.
Đừng nói độc ác với mẹ. Mẹ xin lỗi là đã nói đến cái ổ chuột, như thế là không đúng. Hãy giữ mẹ ở lại đây, cho dù là mẹ có làm con thêm khó khăn.
Con đồng ý nhé.
Tomoko giận dữ nhìn mẹ nói trắng trợn nói là bà không yêu ông Hachirô và không còn là vợ của ông ấy nữa! Còn tôi, cô tự nói với mình, thì không con lẫn không chồng để có nơi nương tựa, tôi chỉ có cách là trông chờ vào chính mình mà thôi.
Ngay chiều hôm đó và đến tận lúc hoàng hôn, Tomoko cố gắng viết thư gửi cho Hachirô Kuwata ở Osaka.
Chúng tôi tuyệt nhiên không nhận được tin tức gì của chú. Nhà của tôi đã bị cháy trụi, nước Nhật đã thua trận. Nỗi kinh hoàng của những đợt giội bom giờ đây như một cơn ác mộng. Chúng tôi sống trong một hầm trú ẩn, và mẹ thì luôn luôn chỉ nghĩ về chú. Bà rất sốt ruột vì từ mùa xuân đến nay chẳng có tin tức gì về chú. Tôi nghĩ là không nên yêu cầu chú làm việc này sau biết bao nhiêu là điều phiền toái mà mẹ tôi đã gây cho chú. Nhưng chúng tôi không thể chịu đựng thêm được nữa cuộc sống trong hầm và đã suy nghĩ kỹ về kế hoạch xây dựng lại cơ ngơi đã bị tàn phá, nhưng sự có mặt của ...
Viết đến đây, Tomoko đắn đo mãi, cuối cùng cô mới hoàn tất được bức thư bằng câu “nếu chú vẫn bình yên vô sự thì xin chú cho tôi biết chú có định đón vợ chú về Osaka không.”.
Cho lá thư vào phong bì, cô sực nhớ tới Yasuko.
Hay lắm, Tomoko quyết định. Cô sẽ không thể nào thực hiện ý đồ của mình nếu cô còn phải chăm sóc một mẹ già sáu mươi với tính khí đồng bóng, đến nhấc ngón tay lên để lao động cũng không xong. Mùa hè thì còn tạm được, chứ với cái rét đầu mùa thì người già lão làm sao mà chịu đựng được cuộc sống chui rúc trong cái hầm này? Cả Yasuko lẫn người tình của nó đều không thể cưu mang được Ikuyo. Chỉ có cách là Tomoko trợ cấp cho chúng nó một số tiền để chúng nhận bà đến ở chung một thời gian.
– Tomoko, mày biên thư cho ai đấy?
– Con không viết được, cô vừa trả lời mẹ vừa xé bức thư cô đang viết dở dang. Con đi đây một lát mẹ ạ.
– Mày đi đâu?
– Con vừa nảy ra một ý.
– Gì?
– Con sẽ về hơi muộn, nhưng thế nào con cũng sẽ về, mẹ cứ yên tâm, đừng lo sợ.
– Nhưng mày đi đâu mới được chứ? Tao không dám ở một mình trong hầm vào ban đêm đâu!
Tomoko không trả lời mẹ. Cô lặng lẽ mặc quần phồng, vai đeo túi cứu thương và kiên quyết ra đi. Cô đi nhanh qua cầu Mêmara, lần theo đại lộ Ginza.
Tôkyô vẫn chưa có tàu điện và xe buýt. Cô nện mạnh đôi guốc gỗ xuống đường.
Phố xá đổ nát. Đây đó có những phụ nữ mặc váy. Tôkyô đã thay đổi nhiều từ khi kết thúc chiến tranh. Cô nhận thấy dân chúng xanh xao vàng vọt, áo quần xác xơ. Nhìn qua cửa sổ tàu hỏa toàn là đổ nát, điêu tàn, cây cối như đeo khăn tang, nhưng có một cái gì đó đã thay đổi. Một màu xanh rực rỡ hiện ra giữa các rặng cây cháy đen. Thiên nhiên, dân chúng, tất cả cũng như Tomoko đều có vẻ sẵn sàng sống lại.
Cô xuống ga Nakano. Cô nghĩ rằng nhà của Yasuko và cái gã tự xưng là Maejima chắc là được bom đạn buông tha, chứ không thì chắc chắn là Yasuko đã đến thăm bà chị rồi. Trong thời kỳ chiến tranh ác liệt, hai đứa đã nhiều lần đến thăm Hanaya để được những bữa ăn no nê, và bà chị đã luôn cho họ tiền hoặc thức ăn, đồ uống.
Maejima bị sung vào nhà máy sản xuất vũ khí và ít ra thì cũng đã có công ăn việc làm, nhưng bây giờ thì nhà máy đã đóng cửa cho nên chắc nó cũng túng thiếu, Tomoko nghĩ như vậy. Còn Yasuko cũng lười biếng như mẹ nó, lại không có chút tài năng gì nên thất nghiệp là cái chắc.
– Có ai trong nhà không? Tomoko vừa cao giọng hỏi vừa đi vào nhà. Cái đầu tiên mà cô nhìn thấy là ba đôi giày ống bằng da nâu mà cô từng thấy trong chiến tranh, những đôi giày của quân đội Mỹ! Thế nghĩa là sao? Yasuko và gã kia đã làm gì trong căn nhà này?
Yasuko trông thấy chị ở lối vào nhà nhưng không thèm chào hỏi. Tomoko đành phải lên tiếng trước:
– Chào em, em khỏe chứ?
– Vâng.
– Chị mừng là nhà em còn nguyên vẹn. Maejima thế nào?
– Anh ấy đi vắng.
– Còn em, bây giờ em làm gì?
– Em giặt thuê.
– Chị vào được chứ?
– Mời chị vào.
– Nhìn thấy những đôi giày ở cửa, chị nghĩ là có lính Mỹ ở đây.
Yasuko phá cười lên, hãnh diện:
– Những đôi giày đó đều là của Maejima cả, mỗi ngày anh ta đi một đôi.
– Thế ư? Trông em và hắn có vẻ phát đạt nhỉ.
Yasuko trở lại với hai chén nước chè nâu:
– Mời chị.
– Cảm ơn em.
Tomoko đón lấy chén nước nhấm nháp. Cô cảm thấy ngay một vị khác hẳn vị chè Nhật. Đúng là chè Anh.
– A, thật là chuyện hiếm! Đã nhiều năm nay chị không được uống thứ chè này. Vị ngon quá. Chè ngoại nhập phải không?
– Hình như là chè Lipton.
Ngây ngất trước vị chè, Tomoko tiếp tục tự hỏi mình về những hoạt động của Maejima. Trước chiến tranh hắn chỉ là một khách hàng ngẫu nhiên của Hanaya, hắn đến đấy chỉ để ăn uống và chẳng làm gì. Rồi hắn chung sống với Yasuko. Khi cần một số tiền lớn thì chúng lại cầu cứu đến cô. Sau chiến tranh việc cả vợ lẫn chồng không ai nghĩ đến chuyện đến thăm ân nhân của mình để chia buồn về chuyện khách sạn Hanaya bị thiêu cháy hoàn toàn đủ để chứng tỏ chúng thật là vừa đôi phải lứa. Tomoko nẫu cả ruột trước thái độ bạc bẽo của cô em gái.
– Chồng em bây giờ làm gì?
– Em cũng không biết nữa ...
Nhìn mắt em, Tomoko biết chắc là nó không nói dối.
– Em biết không, Yasuko, mẹ đã về sống với chị mấy hôm nay rồi, và hiện giờ mẹ đang ở đó, trong căn hầm.
– Thế ạ?
Yasuko không chút ngạc nhiên và cũng không hỏi gì thêm.
– Chị không có ý định ăn không ngồi rồi mãi trong căn hầm bởi vậy chị nhờ em trông nom, chăm sóc giúp chị một thời gian để chị có thể bắt tay ngay vào công việc. Chính vì lẽ đó mà hôm nay chị đến gặp em ...
– ...
– Giờ đây chị không còn có nhiều tiền như trước đây, nhưng chị không yêu cầu em phải cưu mang mẹ. Vả lại cũng chỉ một thời gian ngắn thôi mà.
– Hễ có được một mái nhà là chị sẽ đến đón mẹ về. Được không Yasuko?
– Tại sao chị không đưa bà ta về Osaka?
– Chị chắc là chú Hachirô sẽ không chấp nhận; chưa bao giờ mẹ xử sự với ông như một người vợ. Ông ấy đã không đến tìm mẹ chứng tỏ là ông không muốn sống với bà ấy nữa.
– Đối với em, bà ta cũng chẳng bao giờ cũng xử sự như một người mẹ cả, chị Tomoko ạ.
– Phải, chị biết. Đối với chị cũng vậy, nhưng cha mẹ là cha mẹ.
– ...
– Chúng ta không thể bỏ mặc mẹ già trên sáu mươi sống trong một cái hầm phòng không được! Bây giờ còn là mùa nắng ấm, chứ đến khi trời trở rét, hoặc mưa dầm thì khổ vô cùng tận.
– Kẻ nào đã gieo gió thì sẽ gặt bão.
Miệng há hốc vì ngạc nhiên, Tomoko nghe những lời đó mà não cả lòng. Lời nói từ cái miệng xinh đẹp mới độc ác làm sao, giống hệt như miệng của mẹ nó!
– Vậy theo em thì nên làm thế nào? Cho dù là bà ta chưa bao giờ xử sự với em như một người mẹ thì cái từ “mẹ” vẫn tồn tại cơ mà! Em và chị, chúng ta đều là những đứa con của mẹ, chúng ta có cùng dòng máu của mẹ, chúng ta không thể bỏ mặc mẹ như vậy được.
– ...
– Chị biết là em không có chút tình cảm nào đối với mẹ. Vì vậy chị xin em để mẹ ở với em chỉ một năm thôi. Chị sẽ đưa em tiền để em chi vào ăn uống của mẹ.
– ...
– Chị tin là em sẽ không từ chối lời đề nghị của chị. Nếu một người hoàn toàn xa lạ mà rơi vào cảnh ngộ như mẹ thì em cũng không nỡ nào từ chối cơ mà. Đồng ý chứ?
– Em chẳng biết nữa, em phải hỏi ý kiến của Maejima đã.
– Mấy giờ thì chú ấy về?
– Tùy lúc. Có hôm anh về rất muộn. Hôm nay, ăn sáng xong là anh ấy đi ngay ...
– Nhưng chiều nào Maejima cũng về chứ?
– Vâng.
– Nếu vậy thì chị đợi.
Tomoko nhất quyết ở lại và chỉ ra về khi nào cô có được sự đồng ý của Maejima. Cô không thể bắt tay vào công việc chừng nào cô chưa tìm được giải pháp về mẹ.
Yasuko ngồi nguyên tại chỗ và lặng thinh. Quan sát bộ mặt phụng phịu trông nghiêng của nó, Tomoko thầm công nhận là nó giống mẹ như đúc.
Khoảng tám giờ tối thì Maejima về. Gã mở cửa rầm rầm, miệng hét to “hello” làm Tomoko phải sửng sốt, quên cả chào nó.
– A bà chị vợ! Lâu lắm rồi nhỉ, bây giờ chị ở đâu? Hanaya đã cháy trụi phải không? Hôm nọ tôi đi xe Jeep đên quận Ginza cũng bị tàn phá tan tành.
Tomoko lạnh nhạt đáp lại:
– Còn chú thì trông có vẻ phát tài lắm. Xin chúc mừng.
Áo quần, bộ dạng và cách nói năng thô lỗ của Maejima chỉ làm cô thêm ngạc nhiên và hoảng sợ.
– Phải mà, chiến tranh đã kết thúc, bây giờ người ta đã được sống tự do, đúng không? Quân đội chiếm đóng đảm bảo sự tự do cho người Nhật, nhờ vậy mà tôi cũng trở nên thịnh vượng. Nào, Yasuko, mang bia lại đây! Tôi muốn cụng ly với chị. Đưa cả sôcôla nữa, và mở hộp măng tây nhé! Còn cô, cô có thể uống coca với chúng tôi. Đúng rồi, coca cola mà tôi cất dưới giường ấy.
Khuya lắm Tomoko mới về. Một mình đi trong đêm thanh vắng, trên các đường phố bị bom đạn chiến tranh tàn phá tan hoang là điều không hay đối với một phụ nữ, nhưng sự khó chịu về lời lẽ huênh hoang của Maejima làm cô quên cả nỗi sợ hãi. Maejima đã từ chối thẳng thừng để nghị của cô.
– “Bà con! – Gã nói một cách khinh bỉ.- Nhưng thưa bà chị vợ, bà con, gia đình, tất cả những chuyện này đều đã lỗi thời rồi! Giờ đây người ta đang sống trong chế độ dân chủ. Vậy thì xin bà hãy thôi, đừng có quan tâm gì đến mẹ bà cả. Chúng tôi không chịu trách nhiệm về điều gì đã xảy ra với bà ta. Từ nay trở đi là thời đại của chủ nghĩa cá nhân! Bà là bà, tôi là tôi, Yasuko là Yasuko, mỗi người phải tự gìn giữ lấy hạnh phúc của chính mình. Mẹ của chị phải tự lo lấy cái thân xác của bà. Hãy bỏ mặc cho bà ta gục ngã! Chị vừa nói là sẽ mở một quán ăn, phải không? Tôi có thể cung cấp cho chị mọi thứ lương thực, thực phẩm mà chị muốn. Ê Yasuko, mang sugar đến đây! Sugar nghĩa là đường. Và xin bà chị nhớ cho rằng bây giờ người ta sống theo Anh quốc. Chị, chị hãy nhìn đường này, loại đường thượng hạng đấy. Ten pouds! Mười bảng Anh, và tôi để lại cho chị với giá ba trăm yên đấy, nhưng chị đã giúp đỡ chúng tôi nhiều, tôi bán cho chị theo giá mua thôi. Chị thấy thế nào?”.
Cơn giận tràn ngập lòng Tomoko khi cô qua cầu Mihara. Bất lực và giận dữ, nước mắt đầy tròng khi cô về đến trước cửa hầm. Cô cảm thấy sục sôi với đứa em gái đã dám nói là mẹ chưa bao giờ làm được gì cho nó. Cô rất phẫn uất khi nghe thằng em rể khuyên cô không nên chăm sóc mẹ, mà bỏ mặc mẹ cho số phận. Thật là cạn tàu ráo máng! Để trả thù chúng, cô quyết tâm chăm sóc mẹ và khôi phục lại nghề kinh doanh khách sạn phát đạt như Hanaya. Cô sẽ xoay trở thực phẩm ở chợ đen và bước đầu khai trương một tiệm ăn nhỏ.
Một lát sau, khi đã trấn tĩnh, cô mở cửa hầm và nhẹ nhàng đi vào. Cô nín thở và giỏng tai trong khoảng trống âm u. Cô nhớ lại mẹ đã dõi nhìn cô ra đi, tựa như tận đáy lòng mẹ đã van xin cô đừng bỏ mẹ lại một mình.
“Mẹ ơi, con đã về. Yasuko, con gái của mẹ đã từ chối đón mẹ về ở với nó.
Vậy là bây giờ mẹ chỉ còn lại đứa con duy nhất là con. Và con cũng chẳng còn em gái nữa. Chúng ta cần phải chung sống với nhau. Chúng ta sẽ ra khỏi cái ổ chuột này, con sẽ xây một cái nhà tuyệt đẹp trên mảnh đất này. Con mong mẹ chia sẻ cùng con những khó khăn sẽ đè nặng lên đôi vai con và mẹ sẽ thấy là chúng ta cũng sẽ sung sướng trong tinh thần mẹ yêu con, con kính mẹ như bao cặp mẹ con bình thường khác”.
Cô thì thầm với mẹ rất lâu trong không gian tĩnh mịch và lần mò được chỗ nằm của bà. Ô kìa, tay mẹ ghì chặt cái gì vậy? Dưới ánh trằng mờ nhạt cô phát hiện ra đó là một phong thư. Cô liền nhẹ nhàng gỡ tay mẹ ra và cầm lấy phong thư đi ra ngoài. Đó là thư Hachirô xin lỗi đã không cho bà biết tin tức gì về ông.
Lửa tình rực cháy trong lòng con người đã ngũ tuần ấy. Điều này đã làm vui lòng Ikuyo. Xem xong thư bà ngủ một giấc ngon lành trong sự chờ đợi một ngày mai tươi sáng.

Chương 19

Người Biết Nhìn Về Tương Lai
Sẽ Không Hối Hận Về Quá Khứ.
Shakespaere

Tomoko khẩn khoản nói với người làm vườn là cô muốn có một cái vườn bốn mùa hoa nở, phù hợp với tên gọi của quán ăn:
Hanaya có nghĩa là “nhà hoa”.
Chẳng bao lâu sau, vào những ngày đầu xuân, khách hàng đã đổ xô đến Hanaya để thưởng ngoạn vườn hoa tỏa hương thơm ngát.
Trên khắp nước Nhật, các đầu óc còn đầy rẫy những cuộc thê lương của chiến tranh cần được bồi dưỡng bởi vẻ đẹp của những vườn hoa nở rộ. Nhờ thế mà Hanaya nhanh chóng trở thành một địa điểm nổi tiếng chỉ sau một năm kết thúc chiến tranh.
Ngày nào cũng vậy, vào lúc rạng đông, Tomoko đích thân đi mua cá khi các thuyền vừa cập bến. Lúc đầu chỉ có cô và anh đầu bếp điều điều hành khách sạn, cô vừa là chủ, vừa là tớ, lại vừa là người gác cổng.
Thế giới của các cây liễu và những bông hoa đã nhanh tìm lại được sự phồn vinh xưa kia. Bà Tarômaru, chủ cũ của Tomoko đã nhiều lần đến mời mọc cô về lại với nghề kỹ nữ và hứa sẽ trả lương hậu hĩ. Cô đã có một thoáng xiêu lòng nhưng đã kịp thời quyết định sẽ tiếp tục làm ăn một mình.
Bá tước Konami đã ra đi, đi rất xa. Shuichi Nôzawa cũng vậy, và lần đầu tiên trong đời Tomoko đã lao vào cuộc sống bằng chính mồ hôi nước mắt của mình. Gò má cô dô ra, mắt cô trũng xuống, hai vai sưng tấy, các đốt ngón tay đau nhức ban đêm và biến dạng ban ngày. Hananoya đứng vững được là do cô hoạt động miệt mài, không chút nghỉ ngơi. Khách rầm rập kéo đến. Đồng tiền quay vòng và Tomoko không còn thất nghiệp nữa. Hananoya không ngừng phát triển, tiếng tăm ngày một lẫy lừng và đã trở thành một trong những địa điểm hiện tại ở Tôkyô.
Giờ đây nhớ lại những năm tháng vừa qua mà cô không khỏi rùng mình:
sự lạnh nhạt của cô em ruột và cậu em rể đối với số phận của mẹ, thiên tai và chiến tranh đã tàn phá tan tành nhà cửa và của cải của cô, trơ trọi giữa đống tro tàn với hai bàn tay trắng, mẹ thì đã cao chạy xa bay khỏi cuộc sống khó khăn trong căn hầm tối tăm ngột ngạt, em cùng mẹ khác cha thì trốn biệt từ ngày chồng nó kiếm được khá nhiều tiền của.
Nghĩ tới đây bỗng Tomoko nhớ lại ba năm trước, khi Hachirô đột ngột xuất hiện ở cửa hầm. Ông ấy nắm lấy bàn tay Ikuyo và khóc sướt mướt, còn bà thì ngay lập tức than vãn và trách móc chồng mà không một lời cảm ơn ông đã đến tìm bà.
Ngày hôm sau hai ông bà từ biệt Tomoko để về Osaka, tay trong tay, như một người lính Mỹ đi với cô con gái.
Nhưng rồi những năm tháng khó khăn đó cũng qua nhanh như một giấc mộng. A, quá khứ đã qua mà không còn trở lại nữa!
Để chuyển hướng suy nghĩ, Tomoko gọi người làm đi mua một tờ nhật báo và mở ra xem. Bỗng hai bàn tay cô run lên bần bật. Một dòng tin ngắn làm cô chú ý:
Đại tá Fumitake Ezaki bị kết án tử hình!
Ngày 12 tháng này tòa án Yokohama đã kết án bốn người có dính líu đến vụ giết hại phi hành đoàn chiếc B.29 ở quận XX thành phố Tôkyô.
Đại tá Fumitake Ezaki thuộc quân đội đồn trú quận XX, liên đội XX của quân khu miền Đông:
tử hình treo cổ.
Trung tá Sađao Kawamoto liên đội XX:
tử hình treo cổ.
Tiểu đoàn phó Tomio Harađa, liên đội XX:
tù chung thân.
Thượng sĩ Saburo Somoi, liên đội XX:
hai năm khổ sai.
Cái từ “Tử hình treo cổ” cũng như tên họ của Fumitake Ezaki cứ to dần một cách dễ sợ. Fumitake Ezaki, một cái tên mà lâu nay cô không nghĩ tới. Khi thấy lại cái tên đó, những kỷ niệm êm ái pha lẫn đắng cay của thời son trẻ đã làm cho cô quặn đau. Một sự thôi thúc đột ngột bảo cô phải đến Yokohama. Nhưng rồi cô sực nhớ ra phiên tòa đã kết thúc hôm qua, và như vậy có thể là Ezaki đã bị treo cổ rồi.
Rạng sáng ngày hôm sau, cô rời Hananoya để đến phòng giải ngũ ở Ichigawa.
Cô lau mồ hôi ướt đẫm với những cử chỉ mạnh mẽ khi đứng trước mặt ông Murata, nhân viên của cơ quan công ích:
– Tôi cần gặp ông Ezaki mà tôi được biết qua báo chí bị kết án tử hình.
– Ezaki ...Ezaki ... đại tá Fumitake Ezaki đúng thế không?
Ông nhân viên bỏ đi một lúc và trở lại với một chồng hồ sơ dày cộm. Trong những chuồng ngựa cũ, trần thấp, không khí oi bức, ngột ngạt đến rùng rợn.
Người ta chen chúc nhau, phần lớn cũng như cô, đến đây để xin được gặp phạm nhân chiến tranh. Tất cả đều có bộ mặt tái xanh và phờ phạc, áo quần nhếch nhác. Họ đều đang vô vọng tìm cách để được gặp người thân ...
– Phiên tòa đã mở hôm mười hai, và gia đình đã được thông báo rồi.
– Mãi đến hôm qua tôi mới được xem tin trong báo. Ông Ezaki vẫn còn sống chứ ạ?
Murata vừa trả lời vừa nhìn cô chằm chằm:
– Các phán quyết của tòa án không bao giờ được thi hành ngay sau khi tuyên án. Thời gian gần đây cũng phải một năm trước khi có sự chuẩn y của tướng Mac Arthur.
– Sự chuẩn y? Thế trong khi chờ đợi thì có thể khiếu nại được không?
– Không. Mọi quyết định đều do chính quyền Mỹ, người Nhật không có quyền chống án. Thế cô là người nhà?
– Không, chỉ là một người bạn cũ thôi.
– Chính quyền trại giam tù nhân chiến tranh ở Sugamo hạn chế cuộc thăm viếng những người đã có án hoặc chờ xử, mỗi tháng một lần, và mỗi lần chỉ có một người được thăm. Đối với trường hợp đại tá Ezaki thì ngoài vợ ông ta ra còn có ba người con và bố của ông, vị chi là năm.
– Có thể cho tôi đi chung với họ được không?
– Không được. Chúng tôi không được phép giải quyết quá năm người.
Tomoko thất vọng.
– Có cách nào khác để được gặp ông ta không?
– Rất tiếc là không, trừ khi cô thương lượng với gia đình ông ấy.
Mắt Tomoko đẫm lệ, nhưng không phải chỉ có mình cô khóc.
– Ông Murata, tôi van ông. Hãy giúp tôi! Tôi tha thiết được gặp ông ấy.
– Cô hãy nói thật đi, cô và đại tá Ezaki là thế nào với nhau?
– Đó là một người bạn ... cũ ngày xưa. Tôi van ông hãy giúp tôi. Nếu không thì chẳng bao giờ tôi còn được gặp ông ấy nữa!
– Cô có muốn biết địa chỉ của gia đình ông ấy không? Trong chiến tranh họ đã sơ tán về quê ở tỉnh Akita. Hôm nay chưa ấn định ngày thăm viếng của họ, nhưng chắc chắn là họ sẽ đến vì là lần thăm đầu tiên sau phiên tòa xét xử.
– Cô có muốn được báo cho biết khi gia đình đến đây không?
– ...
– Hay là chúng tôi điền tên cô vào danh sách những người trong gia đình nếu có một trong số năm người chính thức vắng mặt. Trong trường hợp này, chúng tôi sẽ báo sớm cho cô biết.
Một thành viên của gia đình ... Tomoko ngẩng đầu lên, nước mắt giàn giụa.
– Ôi, cảm ơn ông! Xin ông làm như vậy cho. Vậy thì ... bao giờ tôi được đến thăm ông ấy!
Murata không trả lời cô mà chỉ hỏi cộc lốc:
– Tên và địa chỉ?
– Tomoko Sunaga.
– Tôi sẽ báo cho cô khi có một chỗ trống. Nói đoạn ông hất đầu chào cô.
Đã hai chục năm nay không gặp lại người đó. Anh ta đã từ bỏ cô để kết duyên với một người thuộc dòng dõi quý tộc, môn đăng hộ đối. Và từ dạo ấy anh chưa bao giờ tỏ ra hối tiếc. Vậy thì tại sao cô còn muốn gặp lại anh, người đã chà đạp lên những mộng ước tuổi thanh xuân của cô? Tại sao cô lại cảm thấy tha thiết được gặp lại con người đó? Trong suốt hai mươi năm ấy, cái tin duy nhất mà cô nhận được là tin báo về cuộc hôn nhân của anh! Cho đến bây giờ chính cô cũng chẳng khi nào mong muốn được gặp lại anh ta. Và con người mà cô đã hầu như quên bẵng đó nay lại đột ngột xuất hiện.
Trở về nhà, trong những ngày tiếp theo Tomoko vẫn nghĩ về anh.
Cho đến giữa tháng năm, cô vẫn chưa nhận được tin tức gì từ cơ quan giải ngũ. Sốt ruột quá! Năm đó vườn nhà cô nở đầy hoa trắng. Tomoko luôn ngắm nhìn cái màu tang tóc đó mà lòng quặn đau vì cô nhìn thấy ở màu đó một điềm gở. Cây cỏ cũng đeo tang!
Ngay cả ban đêm Tomoko cũng nằm mơ thấy những bông hoa trắng nở rộ.
Trước đây do làm việc nhiều nên giấc ngủ của cô thường nặng nề và không mộng mị gì, nhưng từ khi cô được tin về Ezaki thì hầu như đêm nào các giấc mơ cũng đến trong giấc ngủ của Tomoko và khi tỉnh dậy cô nhận ra mình đương mỉm cười! Cô mỉm cười với những kỷ niệm thời son trẻ của mình.
– Ở cái tuổi của ta! Bốn sáu cái xuân xanh mà lại còn có những giấc mơ đẹp như vậy sao?
Tomoko bối rối lo âu khi thấy kinh nguyệt của cô thưa dần và chất nữ biến dần cùng với chúng. Cô nóng lòng muốn gặp lại Ezaki có phải vì cô cần một người đàn ông trên giường mình? Không phải thế, cô tự nhủ để xua đuổi ý kiến đó. Ezaki chỉ là một tù nhân đang chờ giờ hành quyết. Khó mà gặp lại được anh.
Cô không thể hy vọng một ngày nào đó lại được anh ôm ghì âu yếm. Không phải vì sinh lý mà ta khao khát được gặp lại anh ấy. Vậy thì tại sao, tại sao cơ chứ? Cô tiếp tục chất vấn con tim câm lặng.
Nhưng cô muốn gặp Ezaki, cô không thể từ bỏ được ý muốn này và nảy ra ý kiến là sẽ đến Ichigaya một lần nữa. Bằng bất cứ giá nào cô cũng phải đi gặp Murata!

Chương 20
TUYỆT TÌNH, ĐOẠN NGHĨA

Vào mùa thu năm ấy Ikuyo đột ngột xuất hiện ở Hananoya.
– Mẹ ....
– Ở đây có nhiều hoa đỏ nhỉ. Đẹp quá!
Tomoko đến gần mẹ và lơ đãng ngắm nhìn vườn hoa. Cô không đủ can đảm để hỏi mẹ đến đây có việc gì, có phải là mẹ vừa cãi cọ với chú Hachirô, và định lưu lại đây bao nhiêu ngày. Cô đang bận tâm về cuộc hội kiến vừa rồi với ông Murata.
Murata lúng túng không biết làm sao để tống khứ người đàn bà sáu tháng qua đã đến gặp ông ít nhất là mười ngày một lần và cứ ba ngày lại gọi điện thoại cho ông. Nhưng ông không thể đuổi thẳng thừng Tomoko vì mỗi lần cô đến gặp ông lại mang đến cho ông và các đồng sự cơ man nào là hộp thức ăn thượng hạng. Dần dà rồi Murata cũng loáng thoáng nhận ra được vì sao cô lại tha thiết muốn gặp Ezaki và rồi càng ngày ông càng thương hại bà chủ quán Hananoya.
Vừa ngắm nghía các cây địa du và thu hải đường, Tomoko vừa nhớ lại là sáu tháng qua cô như bị quỷ ám, không lúc nào không nhớ tới Ezaki. Mặc dù vậy, nhà hàng vẫn nườm nượp khách. Mọi chuyện ở đây đều tốt đẹp, nhờ thế mà Tomoko vẫn yên tâm ngày nào cũng đến các chùa chiền cầu xin cho Ezaki được bình yên vô sự. Nhưng chính trong khi mải mê nhìn các cây thu hải đường mà cô đã trở lại với chính mình. Cô đột ngột tự nhủ là anh ấy, Fumitake Ezaki, đã kiên quyết từ bỏ cô gái tội nghiệp mà mong muốn duy nhất là được kết hôn với anh, đã dửng dưng với cô và hầu như đã quên cô trong lần cuối cùng họ gặp lại nhau. Mình thì cứ chạy đến còn anh ta thì cứ xa dần, như thế đâu có được. Tình yêu là phải hai chiều chứ?
Nghĩ như vậy trong tâm trạng mệt mỏi sau lần gặp vừa rồi với Murata, Tomoko cảm thấy chán nản vô cùng.
– Mẹ ơi ... cô kêu lên như thể muốn ôm chầm lấy mẹ. Cô đã trở lại đứa con bé bỏng ngày xưa, muốn tìm chỗ để dựa để chống chọi với buồn phiền.
– Tomoko ...
Ikuyo có vẻ như cũng có điều gì bực bội muốn tâm sự với con gái, cho nên ít phút sau, lần đầu tiên, họ ngồi đối diện nhau trên chiếu và nhìn nhau chờ đợi.
– Mẹ, anh Ezaki đã bị kết án treo cổ, anh ấy hiện bị giam ở Sugamo vì tội ác chiến tranh. Sáu tháng nay con thường đến sở giải ngũ để thử gặp anh ấy nhưng không được. Mẹ, mẹ hãy nói đi, con có thể làm được gì, con có thể làm được gì? Đó là những lời mà cô muốn hét lên cho mẹ nghe, nhưng lòng cô cũng quá buồn phiền khiến cô không nói được nên lời.
Ikuyo hoàn toàn vô cảm trước tâm trạng của con gái bà, cứ nói năng huyên thuyên.
– Mẹ rất vui mừng khi nhận được tấm vải crếp để may kimono. Thật là tốt khi biết nghĩ đến mẹ! Nghĩ đến mẹ vào thời buổi khó khăn này ... a, mẹ thường nói, cái con Tomoko đúng là con của ta, chúng ta có chung một dòng máu. Và thế là bỗng dưng mẹ rất muốn gặp lại con, mẹ không còn kiên nhẫn để chờ đợi nữa! Nhưng tất nhiên là Hachirô đã can ngăn. Ồ không, không, lão nói với mẹ là đừng có đi Tôkyô, nhưng mẹ đã nói dối lão là mẹ chỉ đi để biết con có khỏe mạnh không, và thế là mẹ đã ở đây!
– Nói dối ...?
– Đúng. Này, con có muốn sống với mẹ như trước không hả?
– Mẹ muốn nói là mẹ đã bỏ Hachirô?
– Lão nói là sẽ đến đây tìm mẹ, nhưng tao trả lời với lão là chẳng cần đâu.
– Mẹ nói thế có nghĩa là sao?
– Mẹ đã chán ngấy cái cảnh sống chung với một con người hoàn toàn xa lạ.
– Sao, một người hoàn toàn xa lạ? Nhưng người đó là chồng mẹ, phải không nào?
– A, đã lâu lắm rồi chúng tao chỉ là những người xa lạ đối với nhau thôi, mày nghe rõ chưa?
Tomoko thôi không tiếp tục hỏi mẹ nữa. Cô đã hiểu rõ điều mẹ muốn nói.
Nhưng cô bàng hoàng trước cái logic đặc biệt ấy, mà theo đó, vợ chồng trở thành người xa lạ đối với nhau chỉ vì quan hệ tình dục của họ ngày một thưa thớt.
So sánh với cách suy nghĩ của mẹ, cô cảm thấy mình có những suy nghĩ thật cao thượng, đã tìm đủ mọi cách để cứu sống một người mà hai mươi năm nay cô chưa được gặp lại. So sánh với cuộc đời bẩn thỉu của mẹ, cô cảm thấy cuộc đời mình thật trong sáng.
– Này, Tomoko, mẹ chỉ có mỗi mình con trên đời này là có cùng huyết thống với mẹ. Người duy nhất còn lại bên mẹ là con.
– Mẹ quên Yasuko rồi. Con không phải là con gái duy nhất – Tomoko nói toạc ra.
Yasuko không cùng cha với con.
– Thế thì đã sao? Rõ ràng nó là con của mẹ, không còn nghi ngờ gì nữa. Vậy mẹ nên tìm đến chúng nó ở Nakano, bây giờ chúng cũng khấm khá lắm. Tại sao mẹ không bảo chúng nó đón mẹ đến ở với chúng?
– Đừng có bướng bỉnh con. Đã ba năm rồi chúng ta không gặp nhau, Ikuyo nói, giọng van nài.
– Đúng, ba năm nay mẹ đã bỏ chạy vì không muốn sống trong cái ổ chuột; ba năm nay mẹ không gửi cho con một lá thư nào, thế mà mẹ lại cứ bảo là mẹ của con ư? Con không thể một mình nuôi dưỡng mẹ suốt cả đời, cho nên mẹ hãy đến với Yasuko!
– Nhưng Yasuko không phải là con của Sheikichi; tao không ưa gì nó.
– Mẹ nói gì mà kỳ quặc vậy?
– Tao đã có lần nói với mày là tao muốn khi tao qua đời, thi hài tao sẽ được chôn cùng với bố mày. Tao là mẹ mày, còn Yasuko thì chỉ là người dưng nước lã đối với tao.
Tomoko không còn thì giờ để ngồi tranh cãi, trách móc mẹ. Khách hàng đã kéo đến, cô phải ra tiếp họ.
Hoàng hôn buông dần, cửa ra vào của khách sạn trở nên náo nhiệt.
Khi Tomoko đứng dậy để đi ra thì mẹ cô gục nằm trên chiếu, hai tay giơ ra phía trước như muốn níu kéo con gái lại. Dáng điệu đầy kịch tính đó làm cho Tomoko thêm khó chịu, nhưng nó cố giữ bình tĩnh và nói với mẹ, giọng khinh bỉ:
– Con đồng ý, mẹ có thể ở lại đây!
Sự có mặt của Ikuyo càng ngày càng làm cho Tomoko thêm khó chịu. Nhà lại không được rộng rãi như hồi trước, cho nên cô khó có thể sống biệt lập đối với mẹ dưới cùng mái nhà. Sáng và chiều cô buộc phải cứ thường xuyên giáp mặt với bà, tình hình này đã nhanh chóng làm cô hết chịu nổi.
Ngày nào cô cũng ra đi để thực hiện những cuộc hành hương. Nhưng mục đích của những chuyến đi này không chỉ để nguyện cầu sự bình yên cho người yêu cũ, mà còn là một dịp để cô được ra khỏi nhà và thảnh thơi đi trên các đường phố. Cứ ở nhà mãi rồi sẽ có lúc cô không giữ được bình tĩnh, và sự hiện diện của Ikuyo sẽ trở thành một cực hình đối với cô.
Một tháng sau, vào thời kỳ hoa tử đinh hương thơm ngát vườn cây, Tomoko vừa đi lễ chùa về thì chị người ở chạy đến báo cho cô là từ sáng sớm có bốn, năm lần điện thoại gọi từ sở giải ngũ.
Tomoko biến sắc mặt và chạy đến bên điện thoại.
– Alô, cho tôi nói chuyện với ông Murata ở bộ phận điều tra tư pháp.
Giọng trầm của Murata vang lên trong ống nghe?
– A, cô Sunaga, danh sách những người đến thăm đại tá Ezaki khuyết một người. Cô cấp tốc đến ngay. Chậm tý nữa là cô ở lại đấy. Tôi đợi cô trong vòng nửa giờ. Nhanh lên!
– Vâng, tôi đi ngay.
Cô không còn thì giờ để thay kimono, xỏ vội đôi giày vải là cô chạy nhanh ra ga Yurakuchô.
Khi đến trước sở giải ngũ, cô trông thấy một chiếc xe cam nhông đỗ ở đấy khoảng hai mươi người ngồi trong. Murata luôn nhìn đồng hồ, và thở phào nhẹ nhõm khi nhìn thấy cô:
– A, cô lên xe nhanh cho. Chúng ta đi thôi!
Xe lăn bánh ngay và phóng nhanh trên đường đá gồ ghề. Thần kinh căng thẳng bị sốc mạnh, các hành khách không trò chuyện gì. Rất yên lặng, một sự yên lặng rùng rợn ngoại trừ tiếng la hét của bọn trẻ mỗi khi xe đi qua những ổ gà to.
Những đứa bé ... có lẽ con cái của Ezaki cũng có mặt ở đây. Cô cố nhìn mặt chúng xem có cháu nào giống Ezaki không, nhưng vô vọng. Cô lại để ý quan sát ba người đàn bà trên ba mươi tuổi để xem ai có thể là vợ Ezaki. Rồi cô lại chăm chú nhìn những người đàn ông trạc sáu mươi tuổi có dáng dấp của một cựu chiến binh. Nhưng có gần mười người thì làm sao mà tìm được cha của Ezaki?
Cô sẽ chào ông ta như thế nào đây? Liệu ông ta có ngăn cản không cho cô gặp con ông không? Nghĩ đến đây, Tomoko cảm thấy ớn lạnh. Và cô sẽ nói gì với vợ của Ezaki? Và khi các con của anh ngơ ngác nhìn cô thì liệu cô có còn đủ bình tĩnh để mỉm cười với chúng không? Trong sáu tháng vừa qua cô nghĩ nhiều về Ezaki, nhưng không một lần nào cô nghĩ đến vợ con anh.
Trung tâm giam giữ những tội nhân do lính Mỹ gác. Xe cam nhông vừa đỗ trước cổng liền bị các binh sĩ Mỹ bận quân phục chiến đấu đến vây quanh.
Trong số ba người phụ nữ đi cùng Tomoko thì có hai người mặc quần bông nông dân, còn người thứ ba thì mặc kimono. Tất cả các hành khách đi hàng một theo sau Murata. Người lớn mặt đờ đẫn, lặng lẽ bước đi, có lẽ vì quá căng thẳng, còn bọn trẻ, sốt ruột muốn gặp được cha bắt đầu chuyện trò, bàn tay nắm chặt lấy tay mẹ. Tomoko bất chợt nghe chúng nói với nhau:
– Anh ơi, có phải là chúng ta không được nói là ông nội đã chết rồi?
– Không, nhất là em, đừng có nói như vậy đấy.
– Nhưng nói thì có sao? Bây giờ thì ông nội đã được chôn cất rồi.
– Ngốc quá. Nếu người ta đã nói với em như vậy thì em đừng có nói, thế thôi.
– Mẹ ơi, sao lại không được nói như vậy?
Tomoko nín thở và ngẩng đầu lên. Có ba đứa bé, và mẹ chúng là người đàn bà mặc kimono bằng vải sồi màu nâu, loại tốt, với hoa văn lỗi thời.
– Vì không được làm cha buồn phiền.
– Đúng rồi, chúng ta sẽ nói với cha là tháng này ông nội không đến được vì nội hơi bị bệnh.
– Để mẹ nói với cha điều đó, còn các con, các con sẽ nói như thường lệ về việc học tập của mình ở trường, và những chuyện đại loại như vậy.
– Đồng ý với mẹ đấy. Út cưng rõ rồi chứ.
Đứa con cả có vẻ thông minh. Nó có những nét giống cha, đôi mắt đẹp và sáng như đôi mắt của Ezaki.
Tomoko lòng quặn đau, tự hỏi là mình phải làm gì đây. Cô chưa bao giờ nghĩ rằng thiếu một suất trong danh sách người nhà của Ezaki là do cái chết của cha anh. Vợ của Ezaki trông trẻ hơn và to lớn hơn Tomoko, và trông xinh đẹp hơn cô nhiều. Khuôn mặt hình trái xoan và đài các khiến Tomoko cảm thấy mình kém xa người phụ nữ đó.
Cô đã nghĩ đến chuyện bỏ ra về. Tim cô nhức nhối đến khó thở. Đi xen lẫn vào bốn người đó chỉ để được nhìn thấy Ezaki, thật là kỳ quặc, cô lẩm bẩm và lưỡng lự giữa ở lại và bỏ đi.
Nhưng giọng nói của Murata đột ngột vang lên trong phòng đợi khiến cô không kịp sắp xếp lại cho mạch lạc những suy nghĩ của mình:
– Gia đình đại tá Ezaki!
Vợ con của Ezaki đứng dậy ngay. Tomoko ngập ngừng đe theo họ. Bà vợ của Ezaki không một lần ngoảnh đầu lại, nhưng thằng út đã có lúc ngước cặp mắt đẹp, thơ ngây và ngạc nhiên nhìn Tomoko. Cô định dừng lại, nhưng rồi vẫn tiếp tục bước theo họ.
– Ba! Thằng út kêu to.
– A, cảm ơn em và các con đã đến. Chắc là khủng khiếp lắm khi tháng nào cũng bị lắc lư trong toa tàu nhỉ! Anh chắc là em và các con không có chỗ ngồi suốt cả dọc đường.
Fumitake không thay đổi gì trong hai mươi năm qua:
vẫn khuôn mặt đầy đặn, cái cằm cạo nhẵn, làn da hơi rám nắng và không đến nỗi gầy như cô nghĩ.
Anh trò chuyện với các con một cách thân mật, rồi nhận ra sự hiện diện của Tomoko và thoáng ngạc nhiên, tựa như anh đang tự hỏi mình người đó là ai vậy, rồi anh quay sang phía vợ:
– Thế bố đâu?
Như vậy là anh đã cùng một lúc biết về sự vắng mặt của cha mình và người phục nữ thế chỗ cha là ai, nhưng vợ anh, cho đến bây giờ vẫn không hay biết gì về sự có mặt của Tomoko, trả lời lúng túng:
– Cha hơi mệt, hôm nay muốn nghỉ ngơi cho lại sức.
Ezaki nhíu lông mày và gặng hỏi:
– Cha ốm ư?
– Đâu có, đi tàu đến tận Tôkyô đã khiến cha hơi mệt thôi, nhất là cha lại vừa mới khỏi cúm. Cha gửi lời thăm anh. Còn anh, anh có được mạnh khỏe không?
– Ồ, cũng tàm tạm. Hình như ở ngoài vẫn thực hiện chế độ cung cấp lương thực thực phẩm theo tem phiếu? Ở đây thì toàn là đồ nhập, ăn tốt lắm. Thỉnh thoảng anh lại nảy ra ý muốn chia sẻ với các con những thứ này!
Trong lúc trò chuyện với các con, Ezaki lại đưa mắt nhìn về phía Tomoko, mỗi lúc thêm một lo lắng, rồi đưa mắt nhìn vợ như muốn hỏi điều gì. Và khi vợ anh ngoái cổ ra sau thì Tomoko liền cúi đầu chào anh ở phía bên kia lưới sắt.
– Chào anh, đã lâu lắm rồi chúng ta chưa gặp lại nhau.
Ezaki chăm chú nhìn Tomoko, nhưng có vẻ như là không nhận ra được cô.
Điều này cũng chẳng có gì là lạ vì cô đã thay đổi nhiều so với thời cô còn trẻ và thanh lịch.
Tomoko nhắc lại mà trái tim rộn ràng như lúc bình minh của mối tình đầu:
– Nhà Hanaya ở Tsukiji, anh còn nhớ nữa không? Em là Tomoko đây mà ...
Lòng cô quặn đau khi nói lên những lời ấy, và cô không thể nào nói tiếp được, đành đứng nhìn anh đắm đuối và vô vọng. A! anh lắp bắp vừa như nhận ra cô và trợn tròn hai mắt, ngơ ngác.
Vừa lúc ấy có tiếng xích sắt lanh canh. Một bàn tay đầy lông màu râu ngô vỗ mạnh lên vai Ezaki và cho anh biết là mười phút thăm viếng đã hết.
Ezaki cảm động đưa mắt nhìn vợ con và nói vội trước khi đi khuất:
– Em hãy giữ gìn sức khỏe. Các con ngoan và học tốt nhé.
Vợ và con anh lặng lẽ ra về. Thằng Út nói với anh nó:
– Anh thấy không, em chẳng nói gì đến nội cả.
– Đúng, ba không hay biết gì hết.
Nghe chúng nói với nhau, Tomoko sững sờ đứng lặng. Vẻ mặt ngạc nhiên với đôi mắt mở to của Ezaki tựa như đã in đậm trong trái tim nhức nhối và tê buốt của cô. Người đàn ông đã chia tay với cô cách hai mươi năm nay lại nhìn thấy cô bên cạnh vợ mình khiến anh sửng sốt là phải. Tomoko lại càng cảm thấy chua xót là anh đã không nói với cô lấy một lời.
– Xin lỗi bà, hồi nãy tôi đã thất lễ với bà, tôi là vợ của đại tá Ezaki.
Người phụ nữ mặc kimono vải sồi đến gần Tomoko và lễ phép cúi đầu chào.
Tomoko đã trở lại bình tĩnh.
– Chính tôi mới xử sự thiếu tế nhị, đã sơ ý không đến chào bà, mong bà thứ lỗi cho. Tôi là chủ khách sạn Tsukiji. Hồi trước chiến tranh, chúng tôi đã có vinh dự được ông nhà thường xuyên đến với tư cách là khách hàng. Vừa qua, tình cờ tôi được biết ông bị cầm tù ở Sugano, tôi muốn biếu ông ấy một ít thực phẩm của nhà hàng, nhưng cuối cùng rồi không được phép. Ông Murata có gọi điện đề nghị tôi đến thay chỗ của một người trong gia đình bà, và thế là tôi vội vã đến đây. Tôi thực sự xin lỗi bà về sự đường đột của tôi ...
Bản thân Tomoko cũng không hiểu tại sao lúc này cô lại ăn nói lưu loát đến như vậy. Và trong lúc cô đang thao thao bất tuyệt về những chuyện chẳng đâu vào đâu, vô vị và hời hợt thì bà Ezaki đã đột ngột ngắt lời cô một cách thô bạo:
– Cha chồng tôi đã qua đời.
– Tôi cũng đoán ra như vậy qua chuyện trò của các cháu. Tôi xin có lời chia buồn với gia quyến. Nhân tiện đây tôi muốn mời bà và các cháu quá bộ đến nhà hàng chúng tôi nghỉ ngơi trong khi chờ tàu. Tôi sẽ rất vui mừng nếu được tặng quà các cháu những gì chúng muốn.
– Chúng tôi sẽ đi ngay chuyến tàu đêm.
Giọng bà không lạnh lùng cũng không hình thức, nhưng Tomoko cảm thấy là mình không nên tiếp tục nói năng một cách thân mật như vậy nữa.
Cuộc thăm viếng trong ngày đã kết thúc sau chưa đầy một tiếng đồng hồ.
Các gia đình lại lên xe để đi Ichigaza. Trên đường về, không ai trò chuyện, kể cả lũ trẻ, tựa như chúng đang mải mê nghĩ lại những gì chúng vừa được chứng kiến.
Khi xe đỗ trước sở giải ngũ, mọi người vội vã tản mác.
– Tôi xin cảm ơn ... Tomoko nói và cúi đầu chào nhiều lần để nói lên lòng biết ơn của mình đối với ông Murata.
– Vừa rồi cô có nói được gì với ông ấy không?
– Có.
– Tốt lắm, Murata nói ngắn gọn.
Tomoko đảo mắt nhìn xung quanh, nhưng bà Ezaki cùng các con đã biến đâu mất. Cô chạy vội ra ga Ichigaya và chẳng mấy chốc đã đuổi kịp họ.
– Bà, bà!
Vợ Ezaki nắm tay thằng Út từ từ quay đầu lại khi nghe tiếng ai gọi mình, và nói khi nhận ra Tomoko:
– Cảm ơn bà đã quan tâm đến chúng tôi.
Bà lễ phép cúi đầu rồi quay gót tiếp tục đi.
Tomoko đứng sững tại chỗ. Chắc chắn là bà ta đã đoán ra lai lịch và quan hệ của cô với Ezaki. Nét mặt tao nhã, phong thái quý tộc, mọi thứ ở bà ta đều làm Tomoko khó chịu. Bà đã lịch thiệp xua đuổi người tình cũ của chồng để tránh bị xúc phạm. Tomoko hối tiếc. Cô có linh tính là mình bị đuổi khéo, vậy thì cớ sao ta lại cứ chạy theo bà? Fumitake không nhận ra được cô ngay, và khi nhận ra rồi thì mặt anh thoáng có chút ngạc nhiên. Chỉ có thế thôi. Tomoko chạnh lòng và hối tiếc đã chạy theo vợ anh.
Cô bị choáng mạnh. Tim cô đau nhói. Bụng dưới của cô vốn dĩ thường đau râm ran, nay bỗng đau quặn, kèm theo ói mửa. Cô tự hỏi đây có phải là những triệu chứng có mang không, nhưng rồi cô tự trách mình là đã quá ngốc nghếch:
nghĩ đến chuyện có mang ở tuổi cô bây giờ, lại không có quan hệ tình dục với đàn ông? Và cô tiếp tục rảo bước.
Khi cô về đến Hananoya, cơn đau đớn khó chịu đã gia tăng tột độ. Tim đập mạnh, bụng dưới đau ghê gớm. Cô mệt lả chưa từng thấy. Cô không còn sức để trả lời chị người ở vừa chạy đến. Cô kéo lê đôi chân về phòng mình và gặp Ikuyo vừa ở nhà bếp ra, vẻ hồ hởi.
– A, con đã về! Mày biết không, Hachirô vừa mới đến! Bà kiêu hãnh báo tin với giọng vui vẻ của một bé gái.
Hachirô ngồi trong phòng, lưng cúi gập, tiều tụy, tựa như toàn bộ sức lực sống của ông đã bị Ikuyo hút hết.
– Thưa cô, đã lâu lắm tôi không được gặp lại cô! Tôi vui mừng thấy cô làm ăn rất phát đạt. Cảm ơn cô đã có nhã ý mời chúng tôi ...
– Ông cứ yên tâm, Hachirô, Ikuyo nhanh nhẩu tiếp lời ông. Ông rồi cũng sẽ được ở lại đây, phải thế không Tomoko? Ở đây thì tốt hơn, ngàn lần tốt hơn là cứ sống leo lắt ở cái tiệm đồng hồ.
Nghe mẹ nói như vậy, cố nén cơn đau thắt bụng, Tomoko quát lên:
– Ông bà ra khỏi đây ngay! Trở về Osaka ngay lập tức! Có ai trên thế gian này dám cưu mang ông bà? Đi đi! Đi ngay đi! Cô thét lên, điên cuồng, giận dữ, rồi bất thình lình đổ sụp trên chiếu, quặn đau.
– Trời ơi, nó trắng bệch ra kìa!
– Đi gọi bác sĩ ngay!
Hai ông bà nhìn nhau, hoảng sợ, và phỏng đoán là cô bị bệnh.
Nhưng Tomoko biết quá rõ là mình không ngã bệnh. Những chất bày tiết ra pha lẫn máu cuồn cuộn chảy giữa hai đùi cô. Bản chất nữ tính đang mất đi của cô bùng lên qua những cơn co giật cuối cùng. Toàn bộ máu và các chất trong cơ thể cô có lúc tưởng chừng như đã đông lại chung quanh lồng ngực, và giờ đây đã chảy từ dạ con đến bụng dưới của cô. Tomoko cảm thấy vừa đau đớn vừa vui mừng tột độ. Bác sĩ vừa được mời đến đã chẩn đoán đây là những rối loạn của thời kỳ mãn kinh, và cô biết rằng đối với những phụ nữ vô sinh thì những rối loạn như vậy thường đến sớm hơn.
Hãy đánh tôi đi, đánh nữa đi! Đánh mạnh vào, mạnh hơn nữa vào! Vừa đau quặn, Tomoko ý được rằng chính người đàn bà trong cô đã lên cơn điên đó, và tại sao cô lại vùng vẫy như thế.

Chương 21
ĐIỀM BÁO PHÚC CỦA HOA THỤY HƯƠNG

Ngồi trong phòng làm việc của Murata, Tomoko kinh hoàng nhìn ông.
– Xử hôm nào vậy? Tomoko hỏi, môi run run.
– Hôm mười ba. Vào rạng sáng mười ba, và mãi đến ngày mười lăm chúng tôi mới nhận được tin. Chúng tôi đã thông báo ngay cho các gia đình nhưng viết giấy báo cho cô thì khó quá, mà nói qua điện thoại cũng không được. Tôi rất khổ tâm.
– Tôi có linh tính rằng sẽ chẳng bao giờ còn được gặp lại anh ấy nữa. Cô thì thầm.
Sức khỏe bị sút kém và bệnh thiếu máu đã buộc cô phải nằm liệt giường liệt chiếu và hễ sức khỏe khá lên là cô bò đến bàn điện thoại để hỏi thăm ông Murata ngày đi sắp tới. Nhưng chỉ cần nhớ lại thái độ của bà Ezaki đối với cô là cô nghĩ ngay rằng mình sẽ chẳng bao giờ còn được đi thăm anh ấy nữa. Vậy thì tại sao cô lại không ngăn cản bàn tay mình với tới ống nghe để ở đầu giường và gọi rất nhiều lần đến Sở Giải Ngũ? Mỗi lần cô bấm các chữ số thì những ngón tay của cô lại run lên vì hồi hộp và thất vọng, tựa như cô đã sợ hãi khi thấy đời phụ nữ của mình đương tàn lụi dần.
Đôi vợ chồng định cư ở Hananoya mau lẹ như trở bàn tay. Hachirô làm gác cổng, và sau một tháng họ cảm thấy như là ở nhà họ. Ikuyo không giúp con được gì, chỉ la cà ở nhà bếp rồi lại đến bàn thu tiền, quậy phá chán thì lại lang thang ngoài phố.
Hoàn toàn không để ý gì đến sự bực bội của Tomoko, bà đến ngồi ở đầu giường con gái và ba hoa đến hàng giờ.
– Mẹ đừng nói nữa, con không thích đâu. Con muốn được yên, xin mẹ đừng phá giấc ngủ của con và đừng vào phòng con làm mất trật tự nữa.
– Nhưng chính mày cũng không chịu nằm yên, cứ gọi điện thoại hoài.
Tomoko nghe nói mà tức lộn cả ruột. Đôi lúc, cô giả vờ ném vào mặt bà chén nước chè hoặc lọ thuốc ở đầu giường. Những lúc như thế này, cô lại tự hỏi mình đang lên cơn điên phải không, trong khi ấy thì Ikuyo lẩm bẩm một câu gì đó.
– Mẹ nói lí nhí gì vậy?
– Tao nói về chuyện kinh nguyệt của mày và của tao! Mày tắt kinh sớm quá đấy. Tao thì quá năm mươi tuổi vẫn còn. Ở thời mãn kinh tao chẳng có đau đớn gì.
– Vì con không phải là con của mẹ, đó, lý do là như vậy. Con không giống mẹ cả về thể xác lẫn tính tình.
Trong những lúc căng thẳng như thế này, điều an ủi duy nhất của cô là ngắm hoa trong vườn. Mặc cho ngoài trời giá lạnh, Tomoko mở toan cửa sổ và sung sướng ngắm nhìn sự đổi thay của mùa đông đang tàn và những nụ hoa đầu tiên của mùa xuân đang đến.
Ngày hôm đó cây thụy hương bắt đầu nở hoa. Tomoko ngây ngất đứng nhìn những bông hoa kín đáo báo hiệu mùa xuân đã đến.
Đây là lần đầu tiên cô thấy hoa thụy hương nở. Bác làm vườn thấy cô có vẻ thích hoa này mới ngưng tay làm và đi đến bên cây:
– Người ta nói rằng cây thụy hương nở hoa là dấu hiệu báo tin ta sắp gặp người yêu.
Mãi đến khuya cô mới đi ngủ, bên tai vẫn còn vang vọng câu nói của bác làm vườn:
“Hoa thụy hương là một điềm lành cho tình yêu”.
Sáng hôm sau cô tỉnh dậy, lòng rạo rực sinh khí và tin rằng lần này thế nào cô cũng được gặp Ezaki. Đầu cô đã hết choáng váng. Lại hy vọng!
Rời khỏi phòng, cô chạm trán với Ikuyo.
– Ôi, con đẹp quá! Con đi đâu đấy?
Nhìn thấy mẹ, Tomoko linh cảm là sẽ gặp chuyện không hay.
– Mùa xuân đã đến rồi mẹ ạ!
Nói xong, cô vội vã đi đến Sở Giải ngũ, lòng vẫn tin vào điềm báo phúc của hoa thụy hương. Nhưng hoa đã nhầm to!
– Ông ấy vĩnh viễn ra đi rồi!
Tomoko kinh hoàng thốt lên:
– Thế là hết!
Và cô ngất xỉu trước cửa ra vào.
Ezaki mất vào ngày mười ba tháng này, mười ngày trước đây ... Cô cố nhớ lại xem vào ngày đó, ở Hananoya có xảy ra chuyện gì đặc biệt không. Không!
Mọi ngày đều phẳng lặng trôi qua. Vậy là cả khi linh hồn rời khỏi thể xác, Ezaki đều không hề nghĩ đến cô!
– Thế ... việc chôn cất? ...
– Chúng tôi đã báo cho các gia đình là bản án đã được thi hành, nhưng không có sự giao trả thi hài.
– Thế còn thi hài? Gia đình cũng không được nhận sao?
– Gia đình người quá cố có van nài chúng tôi cho họ biết, nhưng điều này ở ngoài quyền hạn của chúng tôi.
Ông Murata nói, mắt không nhìn Tomoko mà tập trung vào một điểm trong không gian.
– Có một số người bị hành hình rồi mới được nhìn nhận là vô tội. Rất nhiều sai lầm, nhưng chúng tôi hoàn toàn bất lực.
– Thế đại tá Ezaki chết thật rồi?
– Đó là điều duy nhất mà chúng tôi tin chắc. Một tu sĩ đã được chứng kiến những khoảnh khắc cuối cùng của ông ấy và sẽ nói lại với gia đình, trong chừng mực những điều mà tu sĩ có thể nói được.
– Ông ấy có nghĩ rằng một ngày nào đó tôi có thể nhận được di hài của đại tá, dẫu tôi không thuộc gia đình ông ấy?
– Chúng tôi sẽ tiếp tục công việc tìm kiếm để biết thi hài của ông ta ra làm sao, đó là tất cả những gì tôi có thể trả lời cho cô được.
Murata nhấn mạnh các từ và có vẻ như muốn kết thúc buổi nói chuyện.
Tomoko lặng lẽ ra về, mang trên đôi vai mảnh khảnh tất cả sức nặng mệt nhọc của thời kỳ dưỡng bệnh. Khi trông thấy cô chủ trở về mặt buồn rười rượi, những người giúp việc được nghe mang máng về quan hệ xưa kia của cô với đại tá Ezaki, đã tế nhị bỏ đi, nhằm để cho những giọt nước mắt của cô chủ được tự nhiên tuôn trào và làm dịu bớt nỗi nhớ thương vô vàn người thiên cổ.
– Mẹ!
– Gì!
– Mẹ có còn nhớ Ezaki không?
– Ezaki ... à, có chứ, mày đã có những lúc phát điên lên vì nó chứ gì?
– Anh ấy đã bị hành hình rồi.
Ikuyo ngừng tay một lát rồi lại tiếp tục may, giả vờ như không nghe thấy gì.
Cử chỉ này của bà đã khiến cô cảm kích.
– Mẹ!
– Gì?
– Mẹ may cái gì thế?
– Một chiếc áo vét không có ống tay.
– Cho ai?
Tomoko thấy hối tiếc cho câu hỏi ngớ ngẩn vừa rồi.
– Mẹ may cho con đấy.
Tomoko sực nhớ ra là lễ mừng thọ sáu mươi của mẹ đã qua ba hay bốn năm rồi. Cô hối tiếc là đã không nghĩ đến chuyện ngày mừng mẹ được lên lão.
– Mẹ ơi, khi nào mẹ may xong áo, con sẽ bảo bác hàng vải đưa đến một súc lụa để may cho mẹ một chiếc kimono.
– Cảm ơn con.
Không khí mùa xuân khô và nhẹ. Tomoko đi ra vườn, đến chỗ để các thanh gỗ nhỏ để thờ cúng mà cô đã mang về từ các chùa ở Tôkyô trong những lần đến đây cầu xin cho Fumitake Ezaki được tai qua nạn khỏi. Cô chụm những thanh gỗ lại, bật diêm nhen lửa rồi đến ngồi xổm dưới bóng cây thụy hương. Phải bật đến hai, ba que thì diêm mới chịu cháy.
Tomoko buồn bã nhìn các que diêm không chịu bén lửa và nghĩ rằng chúng cũng giống như đời cô, gian nan, vất vả. Nhìn ngọn lửa xanh, đỏ dần dần biến các thanh gỗ thành tro, cô có cảm tưởng như mình đang đốt các bức thư tình.
Một đống tro tàn, đó là tất cả những gì còn lại của người cô yêu!
Cô cảm thấy cái giá lạnh của trời đất thấm vào da thịt, nhưng cô vẫn ngồi bất động, tay cầm cành thụy hương vẽ trong đống tro tàn những chữ FUMITAKE EZAKI. Cô viết, viết nữa, viết mãi cho đến khi chúng được khắc sâu vào đất.
– Tomoko! Tomoko!
Những tiếng gọi của mẹ đã làm cô bừng tỉnh. Cô vội vàng dùng hai tay xóa sạch tên người đã khuất.
– Tomoko! Có chuyện gì vậy? Ikuyo hỏi con từ cửa sổ phòng.
– Chẳng có gì đâu ạ.
– Con thấy chiếc áo gi-lê này thế nào?
Ikuyo vui vẻ hỏi, quên khuấy đi mất là con gái bà vừa được tin về cái chết của người yêu quí!
– Đẹp lắm, Tomoko trả lời, giọng yếu ớt.
Và cô đưa mắt chăm chú nhìn mẹ đương ríu rít như một đứa trẻ thơ.
Trong đời mẹ, mẹ cũng không gặp may với những người đàn ông. Mẹ đã có nhiều đời chồng nhưng đều không may mắn. Mãi đến lúc này Tomoko mới thực sự cảm thấy gần gũi mẹ mình.
– Mẹ ơi, mẹ có biết năm nay con bao nhiêu tuổi không?
– Bốn sáu hay bốn bảy gì đó. Mày còn trẻ chán, lại là chủ khách sạn Hananoya tiếng tăm lừng lẫy thì kiếm được một tấm chồng có gì là khó. Nhưng chớ có lấy một người tồi tàn như chồng tao ...
Tomoko rất khó chịu khi nghe những lời đó của mẹ. Và không đợi mẹ nói hết câu, cô đưa tay hất tung ấm nước sôi ở trên lò sưởi.

Chương 22
LÀM NHÀ KHÔNG ĐÚNG HƯỚNG
NHỮNG NGƯỜI THÂN PHẢI THẾ MẠNG

Hananoya lại một lần nữa mở rộng mặt bằng. Bước vào năm 28 của thời đại Showa (1953), ở Tôkyô nhiều công trình mọc nhanh như nấm. Tòa nhà Maru trước ga Tôkyô đã được phục hồi, và cao ốc Shinmaru với lối kiến trúc táo bạo đã cuốn hút biết bao người đến xem, tượng trưng cho đà phát triển mới của một nước Nhật hiện đại. Nếu ta vượt qua cầu Mihara và nhìn về phía ánh sáng chói lọi của Ginza thì chúng ta không thể tin được rằng nước Nhật đã trải qua một cuộc chiến tranh vô cùng tàn khốc chỉ cách đây chừng tám năm thôi.
Ikuyo đã gần bảy mươi nhưng ngày nào cũng đi dạo chơi và luôn vui mừng nhận thấy sự trẻ hóa từng ngày của thủ đô. Mỗi tháng Tomoko đưa cho mẹ một ít tiền tiêu vặt, nhờ vậy mà bà mặc sức tiêu xài hoang phí.
Do sống chung với mẹ, cuối cùng rồi Tomoko cũng không bực mình về sự có mặt của bà và cũng chẳng buồn để ý đến giờ bà dạo phố hoặc những lần bà đi chơi về muộn.
Tốc, tốc; tốc-tốc-tốc. Tiếng búa rộn ràng tiếp tục vang lên. Nghe tiếng búa nện, biểu tượng của sự phồn vinh của cô, Tomoko có cảm tưởng là cô chưa bao giờ thực sự bị đau khổ. Cô không nghĩ ngợi gì nữa về sự không may mắn của mình với cánh mày râu.
Ở hoàn cảnh cô hiện nay, đắm mình trong kỷ niệm đau buồn là không thích hợp. Cô cần phải làm việc, làm việc miệt mài nếu cô không muốn đổ kềnh như con quay khi ngừng chuyển động.
Hàng ngày cô phải ra công trường để theo dõi tiến độ của thi công. Cô đương thả mình trong những suy tư, tình cảm vui mừng, hãnh diện trước những tiến bộ của công việc thì bỗng cô đầy tớ đến báo là có ông mua bán đồ cổ đến thăm.
– Chà, lâu lắm mới được ông đến thăm.
– Hôm nay tôi đến đây trước là để thăm cô, sau là để giới thiệu cho cô một mặt hàng rất hiếm, một thứ đồ cổ.
Nói xong ông cẩn thận cởi dây buộc, lột giấy bọc, lần lượt gỡ hết các lớp bông chăn. Cuối cùng thì vật lạ đã lộ ra.
Tomoko ngạc nhiên kêu lên:
Một bức tượng Phật nhỏ bằng gỗ!
– Thưa cô, bức tượng cổ này là của một gia đình quí tộc đang lâm vào cảnh túng bấn, gia đình bá tước Kônami ạ.
– Ông đặt giá bao nhiêu?
– Với bất cứ ai tôi cũng lấy giá hai triệu yên, nhưng nếu cô muốn mua với giá đó thì tôi vui lòng để cô mua trước.
Tiễn khách ra về, Tomoko trở lại lặng lẽ ngắm nhìn pho tượng cỏ và tự hỏi phải chăng linh hồn của bá tước Kônami đã nhập vào pho tượng Phật để mãi mãi sống bên cô?
Tomoko đứng dậy, hai tay chắp lại và nhìn pho tượng cổ, đầu óc trống rỗng.
Chỉ có bản đồng ca của các côn trùng trong vườn là lọt vào tai cô. Có lẽ đây là lúc duy nhất mà cô cảm thấy tâm hồn thanh thản giữa cái không gian náo nhiệt của công trình mở rộng khách sạn Hananoya.
Những lúc cô đơn, cô đã làm việc cật lực, tính khí đồng bóng của mẹ đã làm cô bực bội, rồi bản án tử hình của Ezaki đã làm cô điên loạn, và cô chỉ tìm thấy niềm vui trong lao động hăng say mà thôi. Đầu óc cô đã dành trọn cho công trình xây dựng. Các công việc phải tiến hành liên tục từ sáng sớm tinh mơ đến quá trưa. Chiều và tối không làm gì là thời điểm khách đến ăn nhậu, không được làm ồn ào. Bởi vậy mà Tomoko cứ phải luôn chạy ra công trường mỗi khi có chút thì giờ rỗi rãi. Hôm ấy cô vừa đến công trường được một lúc thì những cơn đau thắt bụng lại xuất hiện. Cô đau như thế này từ những ngày đầu khởi công xây dựng, tính ra là đã được hai tháng nay, nhưng cô không còn thì giờ nữa đâu nữa để quan tâm đến sức khỏe.
– A, đẹp quá! Tomoko kêu lên khi đến xem phòng tắm vừa hoàn thành xong, theo ý kiến của cô. Ai sẽ là người đầu tiên tắm ở đây nhỉ. Cô thì thầm tự hỏi và hít thở căng lồng ngực mùi gỗ mới.
Nhưng bất thình lình cô lảo đảo và va đầu vào bồn tắm và đổ sụp trên nền nhà. Khi cô hồi tỉnh lại thì mới hay là mình đang nằm trên giường ở bệnh viện Seiroka. Thoạt tiên cô nhận ra ông bác sĩ và cô y tá mặc áo choàng trắng, rồi cô đầy tớ của Hananoya và ông Hachirô Kuwata.
Cô cảm thấy đau khắp cả mình mẩy, đầu trống rỗng, người nóng hừng hực.
– Bà tỉnh rồi? Bác sĩ hỏi.
Tomoko gật đầu. Có lẽ cô bị sốt rét nặng vì thấy uể oải và đau nhói ở cột sống.
– Chắc là bà bị tổn thương đường ruột. Nhưng muốn chắc chắn thì phải mổ ngay.
Tomoko khẽ gật đầu. Và sau đó cô chẳng còn hay biết gì nữa, chỉ nghe các cô y tá đếm một, hai, ba, bốn, năm ...
Khi các bác sĩ phanh bụng cô ra thì không khí trong phòng mổ trở nên căng thẳng:
khối u đã vỡ. Mổ ngay là cực kỳ cần thiết.
Một cô y tá lao ra ngoài và hỏi to:
– Bệnh nhân có ai là người nhà không? Ca mổ rất khó, có khả năng xảy ra điều tồi tệ nhất!
Mặt Hachirô biến sắc.
– Phải gọi bà Ikuyo, ông vừa nói vừa chạy đi.
– Cũng nên đi báo cho Yasuko biết, u già nói với bác Hachirô khi bác vừa quay gót.
U già xưa kia được Tomoko đào tạo, rất trung thành đối với cô. Bà không chịu rời khỏi cửa phòng mổ chừng nào mà cô chủ còn trong vòng nguy hiểm.
Ngày đêm u luôn bên cạnh cô. Khi mê man, nhìn u cô cứ tưởng là mẹ, bà Ikuyo, đến chăm sóc cô nhưng sao bà lại ăn mặc tồi tàn thế.
Thỉnh thoảng Tomoko lại còn có cảm tưởng như trông thấy một đứa bé trai đứng cạnh bà Ikuyo và đương nhìn cô. A, chính nó, cô mê sảng nói, tim đập mạnh, chính nó, đứa bé của tôi ở nhà Kanô. Nhưng nếu đúng là nó đến thăm ta thì như vậy có nghĩa là cái chết của ta đã cận kề?
Thế rồi dần dần tâm trí cô trở lại bình thường. Người đàn bà mà cô trông thấy ở đầu giường không phải là mẹ mà là Yasuko. Tomoko rất cảm động khi biết Yasuko đã chạy ngay đến bệnh viện khi được tin chị đi cấp cứu bệnh viện.
Dù sao thì chúng ta cũng đúng là chị em ruột thịt!
Khoảng mười ngày sau khi mổ, Tomoko đã bình phục hoàn toàn.
– Chú Hachirô, tôi rất khổ tâm là đã làm phiền chú nhiều. Lần này tôi đã làm cả nhà phải vất vả.
– Không đâu, tôi nói thực tình mà. Cô bị bệnh mà chúng tôi không ai hay biết gì. Chúng tôi đã không làm tròn bổn phận.
– Chú Hachirô! Tại sao mẹ không đến? Bà ấy chưa đến đây lần nào cả. Chú có thấy như thế là quá lắm không? Bà ấy không ngừng gây cho tôi nhiều phiền muộn, và bây giờ, trong lúc tôi nằm bệnh viện thì bà vẫn tỉnh bơ!
– Mong cô tha lỗi vì tôi chưa cho cô biết là bà ấy đang ốm và ...
– Sao?
– Ồ, không trầm trọng như cô đâu, chỉ cảm cúm xoàng và đau dây thần kinh.
Ở tuổi bà ta, cô biết đấy ...
– Nhưng ngày tôi ngã bệnh thì mẹ tôi vẫn khỏe cơ mà? Chú Hachirô! Chú nói thật với tôi đi.
Tomoko nhìn thẳng vào bác, và chỉ thấy một khuôn mặt đờ đẫn, thất thần.
Trong cái mặt nhăn nheo của bác, cặp mắt sợ sệt, bồn chồn, luôn đảo qua đảo lại. Trông bác thì biết ngay bác là người không biết nói dối, nhưng điều bí mật lại vừa được phô ra.

Chương 23
CÂY MUỐN LẶNG MÀ GIÓ CHẲNG DỪNG
MUỐN NUÔI CHA MẸ MÀ TRỜI CHẲNG CHO

Ngày đầu năm 1954, Tomoko nhấm nháp tô cháo gạo tẻ truyền thống của năm mới. Cô vừa được tin mẹ qua đời. Cô không còn lòng dạ nào nữa để ăn những chiếc bánh ngọt mềm dịu từ Hananoya đưa đến.
Cuối tháng hai thì cô mới được ra viện. Hôm qua tuyết rơi nhiều. Cô trùm kín chăn, và khi bước xuống xe, anh đầu bếp đứng đón ở cổng liền chạy đến, ôm xốc cô lên và bế cô vào tận nhà. Cô bực bội đẩy anh ra, lông mày nhíu lại.
– Bây giờ tôi đã bình phục rồi, sẽ tốt thôi, tốt thôi, đừng lo lắng quá!
Bước vào phòng mình, Tomoko đưa mắt đờ đẫn nhìn bàn thờ bằng gỗ bạch đàn trên có pho tượng nhỏ đặt ở giữa, hai bên là những thanh tang, phía trước là hai bọc trắng, có lẽ là những đồ cúng, cô nghĩ thầm.
Mọi người đã tề tựu đông đủ, đứng thành hàng chật ních trong phòng để chào mừng cô chủ trở về, khỏe mạnh.
– Xin chúc mừng cô đã ra viện.
– Xin đa tạ. Tôi cám ơn các bác và các anh chị đã làm việc rất tốt trong thời gian tôi vắng mặt. Nhà hàng vẫn tiếp tục hoạt động được như trước cũng là nhờ các bác, các anh chị đã làm việc chăm chỉ và có hiệu quả. Xin cảm ơn, cảm ơn nhiều.
Và cô trao ngay cho mỗi người một phong bì đựng năm trăm yên, trừ anh đầu bếp thì được nhiều hơn. Sau nghi lễ, Tomoko đi cảm ơn các kỹ nữ và khách hàng. Cô nhác thấy Yasuko trong đám đầy tớ nhưng cô không nói gì. Từ hôm người ta đến tìm em ở Nakano, Yasuko đã trở về Hananoya ở, mang theo đứa con trai lên bảy, như không có chuyện gì xảy ra ở đây. Maejima vắng mặt trong buổi lễ tang bà Ikuyo, và hình ảnh Yasuko ăn mặc tiều tụy khi đến bệnh viện khiến Tomoko hiểu rằng em mình đã bị chồng bỏ.
Trước cái chết đột ngột của Ikuyo, Hachirô như người mất hồn; còn Yasuko thì xưa nay vốn vụng về, không biết xử sự ra làm sao. Cuối cùng u già phải đứng ra tổ chức tang lễ rất đơn giản.
Bà Ikuyo đã qua đời một cách lặng lẽ, không làm phiền hà gì cho con gái, và giờ đây bà chỉ còn là một nắm tro tang đựng trong một bình sứ nhỏ, tựa như bà muốn, bằng cái chết của mình, chuộc lại mọi khổ đau mà bà đã gây ra cho con gái trong suốt cả đời mình.
Mẹ và con, chúng ta đều có cùng dòng máu, Tomoko thầm thì với bình tro, hai tay chắp lại. Nếu con mà biết được tin mẹ chết thì không bao giờ con lại để mẹ từ giả cõi đời với một lễ chia tay đơn giản như thế. Con sẽ tổ chức cho mẹ một lễ tang cực kỳ to để mọi người phải ngạc nhiên, một lễ tang tương xứng với mẹ của bà chủ Hananoya.
Khói trắng và thơm bay lên từ những cây hương màu xám làm Tomoko nhớ lại hương thơm tỏa từ áo kimono của mẹ ....
Nước mắt cô tuôn trào, tựa như khói hương đã ngấm sâu vào mắt, lặng lẽ, âm thầm mà không bật ra tiếng khóc.
– Cô ...
Một giọng nói dè dặt, sợ sệt cất lên sau lưng cô.
– Lỗi tại tôi, xin tha lỗi cho.
Tomoko quay người lại nhìn Hachirô. Trông thấy cô giàn giụa nước mắt, ông liền chạy đến phủ phục dưới chân cô và rụt rè xin lỗi.
– Không, chú Hachirô, chú không có lỗi gì trong cái chết của mẹ tôi. Đó là định mệnh ...
Không biết nói gì thêm nữa, Tomoko đành im lặng. Trong thâm tâm, cô muốn nói lên lòng biết ơn chú Hachirô đã chịu đựng cho đến cùng tính khí đồng bóng của mẹ mình.
– Thưa cô!
Giọng của Hachirô bỗng trở nên rắn rỏi.
– Tôi nghĩ rằng đã đến lúc tôi phải trở về Osaka, và hôm nay tôi đến để từ biệt cô.
– Chú nói gì thế, chú Hachirô? Chú là chồng của mẹ tôi. Nếu chú đồng ý thì tôi sẽ rất sung sướng được mời chú ở lại đây mãi mãi. Tôi không có ý định để chú làm gác cổng suốt đời.
– Không đâu, thưa cô. Tôi đã quá lạm dụng lòng tốt của cô. Ở Osaka tôi còn nhà cửa và con cái; tôi cần phải về đó, còn bây giờ không còn bà nhà nữa nên tôi chẳng có lý do gì ở lại đây. Tôi xin phép cô cho tôi mang lọ tro tang của bà về ...
– Tro tang của mẹ tôi?
– Vâng, ngay từ đầu tôi đã có ý định đó, bởi vậy tôi đã đề nghị người ta cho tro vào hai bình. Lúc còn sống, bà nhà vẫn luôn luôn nói với tôi là nếu như bà lâm chung thì tôi chỉ được giữ có một nửa tro tang của bà ...
– Mẹ tôi đã nói như vậy ư? Rõ ràng là bà ấy vẫn còn đồng bóng cho đến lúc chết.
– Đúng vậy đấy ạ. Nhưng dù sao thì tôi cũng chẳng hối tiếc gì. Tôi đã có một cuộc sống đúng với ước mơ thời trai trẻ của tôi, và tôi cảm thấy rất mãn nguyện.
Cô rất tốt với tôi, còn tôi thì chẳng ra gì ...
Bác Hachirô vừa nói vừa thở mạnh, giọng đầy nước mắt.
Bây giờ thì Tomoko đã hiểu vì sao lại có hai bình tro tang để trên bàn thờ.
Cô cầm lấy một bình đưa cho bố dượng:
– Mẹ tôi là vợ của chú nên đồng thời là thành viên của gia đình Kuwata, bởi vậy tro tang của bà đưa về gia đình chú là lẽ dĩ nhiên.
– Nhưng bà nhà vẫn luôn nói rằng một nửa là của cô. Đến lúc này Tomoko mới nhìn thấy chiếc phong bì màu xám đặt dưới bình tro mà cô vừa cầm lên. Cô ngập ngừng cầm lấy chiếc phong bì và buồn bã tiễn chân bác Hachirô ra đường cái. Khi bác Hachirô đã đi khuất, Tomoko lấy bức thư ra và đọc:
Hài cốt của năm mươi bốn binh sĩ Nhật bị kết án tử hình ở Sugamo đã được mai táng sau lễ cầu siêu cho linh hồn họ được yên nghỉ ở nơi hỏa táng của Yokohama. Xác họ vừa được khai quật lên và tro của họ sẽ được phân phối cho gia đình những người quá cố.
Kỳ họp tới của phòng giải ngũ sẽ diễn ra vào ngày hai mươi lăm tháng mười hai, lúc mười ba giờ tại chùa Gokokuji, Tôkyô. Hôm ấy, tại đây sẽ tổ chức lễ tưởng niệm cầu xin cho vong linh của họ được yên nghỉ tháng mười hai 1953 Kameijiro Fujiwara, quản trị trưởng.
Tomoko nặng nề ngồi xuống chiếu trải trước bàn thờ và ngước nhìn pho tượng nhỏ, tay vẫn mân mê lá thư. Một nỗi buồn xé gan, xé ngực làm cô bật lên một tiếng rên rỉ thê lương.
Cái khoảng trống bên cạnh bình tro tang của mẹ là chỗ của Fumitake Ezaki!
Ý nghĩ này đã đột ngột lóe lên trong đầu óc cô. Tomoko liền vồ lấy ống nghe và gọi cho ông Murata.
– Về việc phân chia tro ... tro của đại tá Ezaki ... ông có nghĩ rằng ... tôi có thể được nhận một phần không?
– Này, cô nghe tôi nói đây, về việc đó thì khó có thể nói đầy đủ qua điện thoại, ông Murata dằn mạnh từng tiếng.
– Có phải đã quá muộn không?
– Đâu có, thật ra thì vẫn còn tro để phân phát, và không hẳn là chỉ dành cho các gia đình, mà tất cả những ai muốn nhận, chẳng hạn các nhà tu hành muốn làm lễ cầu siêu cho linh hồn người quá cố được yên tịnh, tóm lại là tất cả mọi người đều có thể nhận được tro tang, tuy nhiên ...
Hình như có điều gì đó đã khiến ông không nói tiếp được.
– Chắc là gia đình ông Ezaki đã từ chối không cho tôi một phần tro của ông ấy? Họ có ác cảm với tôi phải không?
– Không, không, tuyệt đối không. Thật là khó nói ... chúng tôi không ...
không có tro từng phạm nhân, tất cả họ đều bị thiêu chung.
– ...
– Chúng tôi đã giải thích điều này trong cuộc họp ở Gokokuji trước hơn ba trăm người. Chúng tôi có thể khẳng định được trong đống tro chung này có tro của những phạm nhân nào vì chúng tôi biết ngày giờ họ bị hành hình. Bởi vậy chúng tôi đoan chắc với cô là trong đống tro này có tro của đại tá Ezaki.
Tomoko nghe nói mà rùng mình hoảng sợ. Cô có cảm tưởng như đang nghe tiếng xương bị đốt cháy đen và tro rơi lả chả xuống hố vang dội vào tai. Cô nghe thấy chúng va vào nhau làm tung lên cuồn cuộn những cột khói trắng.
– Cô Sunaga, cô còn ở đầu dây không?
– Vâng, tôi đây, Tomoko nói một cách nặng nhọc, tôi muốn được nhận một ít tro tang, nhưng hiện giờ tôi còn yếu lắm, không thể đi lại được, tôi có thể cử một người khác đến nhận được không ạ?
– Được, được. Cô chỉ cần cho người đến lò thiêu Yokohama, mang theo bức thư của Ủy ban trợ giúp các gia đình. Lò thiêu cách nhà ga Hobogaya khoảng năm trăm mét, ở bên trái, cô sẽ gặp ông Kato ở đó. Tôi sẽ gọi điện thoại báo trước cho Ủy ban.
Trong vườn, suốt từ trưa đến giờ tuyết rơi liên tục phủ trắng cả các cây con và bồn hoa. Tomoko tiếc là không có một cành hoa nào để dâng lễ trước bình tro của Ezaki. Cô đành chỉ thắp nến và đốt nhang. Mùi thơm phảng phất quanh cô trước bàn thờ lâm râm cầu nguyện.
– Dì ơi!
Tiếng gọi của đứa cháu nhỏ kéo cô về với thực tại.
– Có chuyện gì không, cháu yêu của dì. Cháu không ngủ à?
– Cháu còn muốn chơi nữa cơ.
– Khuya rồi, cháu phải đi ngủ thôi. Giờ này không phải là giờ của trẻ con chơi.
– Ư hự, cháu chưa ngủ đâu.
Nó gật đầu mà không phản ứng nhưng cũng không ra khỏi phòng. Nó ngồi xổm trong một góc, hai tay ôm lấy đầu gối, trông như một đứa bé khốn khổ. Nó không giống Maejima lẫn Yasuko với cái mắt và đôi môi phồng như môi con gái. Những người làm công trong nhà hàng Hananoya có nhận xét là nó giống dì hơn là nó giống cha mẹ nó.
Cái tên Joji mà Maejima đặt cho nó phát âm gần giống với tên Mỹ “George”.
để sùng bái bọn Mỹ. Tomoko chúa ghét cái thói nịnh bợ người nước ngoài nên đã gọi cháu là Tsune.
– Cháu chưa ngủ à?
– Có ạ!
Câu trả lời thẳng thắn và ngây thơ nói với một giọng ngái ngủ làm Tomoko thích thú.
– Nếu cháu buồn ngủ thì về phòng cháu đi. Giường cháu đã được chuẩn bị chưa?
– Vâng ạ, cháu luôn luôn chuẩn bị lấy giường của cháu cả giường của mẹ cháu nữa.
– Cháu ngoan lắm. Hôm nay cháu cũng đã chuẩn bị giường rồi?
– Nhưng mà ...
– Sao?
– Trước đây còn có ông Hachirô, nhưng bây giờ thì chỉ có mình cháu.
– Cháu buồn à?
Tsune hai tay vẫn ôm lấy đầu gối, không ngẩng đầu lên. Yasuko làm việc ở nhà bếp và đi ngủ rất muộn, sau khi nhà hàng đã đóng cửa. Khi cô về đến phòng mình thì Tsune đã ngủ rồi.
Dạo còn ở Nakano, Tsune có một cuộc sống hồn nhiên vô tư với nhiều bạn bè để chơi đùa, điều này đã giúp nó quên đi đã làm nó quên đi sự bất hòa xảy ra thường xuyên giữa cha mẹ nó. Nhưng từ khi gia đình dọn đến Hananoya ở khu phố buôn bán giàu có của Tsukiji thì trẻ con không có chỗ vui chơi, giải trí. Cô đơn đè nặng lên đứa bé mới bảy tuổi mà tối nào cũng phải chuẩn bị giường chiếu cho mẹ và cho nó rồi ngồi thức đợi mẹ nó đi làm về. Bởi vậy nó đã quyết định sang phòng dì Tomoko mà nó chưa quen biết lắm.
– Cháu lại đây với dì nào, Tsune. Cháu để chân dưới chiếc lò sưởi của dì cho ấm trong khi chờ mẹ cháu xong việc trở về nhé. Cháu có muốn ăn bánh bích quy mặn không?
– ...
– Hay là cháu ăn bích quy ngọt nhé?
– ...
Tomoko mở hộp bánh lấy ra mấy chiếc đưa cho Joji, nó chìa tay ra nhận và ăn ngấu nghiến. Cô pha chè và nhìn gương mặt ngây thơ xinh xinh của đứa cháu mà lòng thấy dậy lên một cảm giác thanh bình, hạnh phúc.
– Tsune ơi!
– ...
– Cháu có thể đến đây tùy thích. Dì có nhiều thì giờ rảnh rỗi, chẳng phải làm gì ngoài việc nghỉ ngơi an dưỡng.
– ...
– Cháu thích gì nào? Cháu muốn gì thì cứ nói, dì sẽ mua cho cháu.
Sự im lặng rụt rè dễ thương của đứa bé sau mỗi lần cô hỏi đã làm cho Tomoko thích thú.
Cô thường nói, sống là để thấy những người khác quanh ta chết. Mỗi người sinh ra từ một người mẹ, sống rồi chết, người nào cũng vậy, chỉ có thời gian sống là khác nhau. Sống có nghĩa là vĩnh biệt những người thân, là nhìn thấy họ biến mất trong cái chết.
Hay sống phải chăng là che chở những ai đã lớn lên quanh ta? Cô đột ngột tự dấn lòng mình. Trong khi đó thì tiếng răng gặm bánh yếu dần, và Tsune đã thiu thiu ngủ, đầu gục trên bàn, tay còn cầm chiếc bánh ăn dở.
Nhìn thấy cái tư thế ngủ thơ ngây đó thì ai lại nghĩ đến sự cáo chung của đời mình, có ai lại nghĩ rằng một ngày nào đó rồi ta cũng sẽ vĩnh viễn ra đi?
Tomoko tắt lò sưởi, tắt đèn rồi nằm xuống bên cạnh cháu.
“Ta đã đau khổ khi phải nói những lời vĩnh biệt với người thân”, cô thì thầm tự nói với mình. “Bây giờ thì ta sẽ sống để nhìn thấy đứa bé này lớn lên. Thân thể của Tsune êm dịu hơn, ấm áp hơn bất cứ người đàn ông nào mà ta từng chung chăn, chung gối. Và với nó ta sẽ không bao giờ bị phản bội; giữa hai bà cháu sẽ chỉ có tình yêu mà thôi.”.
Đêm hôm đó, lần đầu tiên kể từ ngày ra viện, Tomoko đã có được một giấc ngủ thanh bình, ngon lành.
Sáng hôm sau, Tsune thức dậy, đưa hai tay lên dụi mắt, ngơ ngác nhìn dì bẽn lẽn cất tiếng cười mừng rỡ, còn Tomoko thì đang ngây ngất tận hưởng những giây phút hạnh phúc vô biên không chờ mà đến.
– Tsune, chúc cháu một buổi sáng tốt lành!
Rồi Tomoko cất tiếng cười ran với tất cả sức mình để ngăn những giọt nước mắt tuôn trào.

Chương 24

Về Thăm Quê Hương
Thì Phải Mặc Áo Gấm
(Tục Ngữ Nhật)
 
Tomoko đã làm đúng vậy. Nhưng tại sao ở làng cô, người ta lại đón tiếp bà chủ giàu sang mặc chiếc áo kimono bằng vải sồi thượng hạng, và các ngón tay đeo đầy kim cương một cách hờ hững, dè dặt?
Cô thuê một phòng nhỏ trong quán Nhật ở Wakayama và một chiếc xe to đi về tận nhà mà cô ở từ thời thơ ấu. Xe bon bon chạy, làm tung lên những đám bụi trắng mù trời. Chuyến xe về thăm nhà lần này của Tomoko đã gây xôn xao trong dân làng Nishinosho, chủ yếu là những người tá điền cũ. Trước cổng nhà đã tụ tập những đám đông người hiếu kỳ, già, trẻ, nam, nữ, đông nhất là trẻ con.
Sau những lời giải thích và kiên trì của Tomoko, cuối cùng thì người em họ của cô cũng hiểu lõm bõm được ít nhiều.
– A, đúng rồi! Em nhớ ra rồi, dạo động đất ở Tôkyô ấy mà! Hai bà đẹp mã ở thành phố về đây lánh nạn sáu tháng; a, vậy dễ chị là bà má hồi ấy đấy nhỉ?
– Không phải, tôi là người con.
– A, đúng rồi, hồi đó chị thường hát ở trong vườn, giọng hay đáo để, phải không? Thế bà chị muốn gì nào?
– Chú có thể cho tôi biết nhà của gia đình Tazawa ở đâu không? Mẹ tôi là con dâu của nhà Tazawa.
Tazawa? Em không biết cái tên này, chị có nhớ nhầm không?
– Không, tôi nhớ rõ mà, ông Sheikichi Tazawa. Làm sao mà tôi quên được tên của cha tôi.
– Khoan, khoan. Để em đi hỏi bà già bên cạnh. Cụ thuộc vanh vách từng gia đình trong làng.
Nói đoạn anh chạy vội đi và trở lại ngay sau đó.
– Có phải là Kosaka, gia đình của ông trưởng thôn không?
– Không, ông Kosaka là chồng thứ hai của mẹ tôi, còn tôi là con gái của Tazawa. Tôi nhờ chú hỏi lại cụ một lần nữa xem. Nếu chú đồng ý thì tôi sẽ đi cùng.
Họ đi gặp bà già, da nhăn nheo từ đầu đến chân, sống trong ngôi nhà hẻo lánh, quạnh hiu, nền nhà bằng đất nện, mái ngói. Bà nhìn Tomoko với đôi mắt ti hí, vàng vọt, đầy nhử rồi hỏi:
– Cô là con gái của Ikuyo?
– Vâng ạ.
– Ikuyo, nó là đứa con gái đẹp nhất Nishinosho đấy, và anh con trai trưởng thôn đã yêu nó đến phát điên lên. Thằng chồng đã đưa con vợ nó về Tôkyô, và rồi đã bỏ vợ để về đây ở. Nhưng trời đã trừng phạt nó. Nó đã chết vì lao phổi.
Con gái của chúng nó đã bỏ đây để đến ở với mẹ nó ở Tôkyô. Vậy chính cô là đứa con gái đó?
– Không phải ạ. Nó là Yasuko, em cháu. Còn cháu là con gái của Tazawa.
– Hử, sao?
– Tazawa ạ.
– A, phải rồi, Tazawa ở làng Umehara! Bà vừa kêu lên vừa cười. Nó ở làng bên, chúng gặp nhau trong buổi lễ thần chiến tranh Hachiman ở Kinomoto. Con trai của nhà Tazawa ở Umehara, phải rồi. Nó là một thanh niên điển trai, thực thế, và con gái nhà Sunaga ở Nishinosho là cô gái đẹp nhất làng. Người làng bàn tán nhiều về đám cưới của chúng, vì cả hai đều là con một cả.
Tomoko vừa nghe câu chuyện dài dòng của bà lão vừa gật gù. Những điều bà nói nhìn chung là bổ ích. Cô hỏi tuổi bà và được biết bà sắp bước sang tuổi tám mươi thì cô cảm thấy hãnh diện là mẹ mình đã mặc dầu đã ngoài bảy mươi mà trông còn rất trẻ, đẹp, chưa mang dấu ấn của cái già với những nếp nhăn nheo ở các khóe mắt.
Cuối cùng rồi câu chuyện dài này cũng kết thúc và Tomoko cũng hỏi được địa chỉ nhà Tazawa và lên xe, mồ hôi nhễ nhại. Trên đường đi Umehara, qua cửa xe, Tomoko nhìn thấy những bông lúa vàng óng rợn sóng, và đây đó bóng dáng những người đàn bà đang gặt hái, mặc kimono vải với những hoa văn nhỏ và đội mũ trắng điển hình của vùng này.
Khi đến trước cửa nhà Tazawa ở Umehara, Tomoko trông thấy hai vợ chồng già đứng trước cổng nhìn bà với vẻ ngờ vực. Cả khi bà đặt trên thềm nhà gói quà bà mang từ Tôkyô, họ vẫn tiếp tục nhìn bà với con mắt xoi mói, lạnh lùng và từ chối lời thỉnh cầu của bà.
– Cô mang bình tro tang này thật là phiền cho chúng tôi quá.
– Khi còn sống, mẹ cháu đã từng mong muốn được chôn cất cạnh người chồng đầu của bà, còn cháu thì muốn nhân dịp này được xá lạy trước mộ của cha cháu.
– Mẹ bà đã tái hôn ngay sau cái chết của chồng, cho nên người ta không thể xem bà còn thuộc gia đình Tazawa. Tục ngữ có câu “Người vợ đức độ không lấy hai đời chồng”. Thật là không hay tý nào khi một người đã ra khỏi gia đình Tazawa lại muốn tro của mình được để trong hầm mộ của gia đình. Cả cô nữa, cô cũng không mang họ Tazawa phải không? Cô đã trở thành người thừa tự của nhà Sunaga phải không? Vậy thì cô hãy đi đi cho khuất mắt chúng tôi! Tôi không biết cô đang làm gì ở Tôkyô, nhưng cô về lại một nhà mà cô không hề đặt chân đến để nói rằng cô muốn thăm viếng mộ của cha cô thì bác không thể trả lời cô rằng “Tốt quá, cháu đến đi, bác sẽ chỉ đường cho cháu!”.
Bà chủ nhà hàng Hananoya, một cơ sở nổi tiếng ở Tôkyô, không chịu đựng được cung cách cư xử như vậy. Bà lặng lẽ rời bỏ nơi chôn nhau cắt rốn của mình mà lòng nặng trĩu và cũng chẳng chào hai ông bà già. Bà đã lên xe và bác lái vừa bước lên ca bin thì các cụ già nhà Tazawa chạy vội chạy vàng đến, tay ôm các gói quà của Tomoko biếu họ, và kêu toáng lên:
– Này, cô hãy nhận lại các gói quà, chúng tôi không có lý do gì mà nhận cả!
Tomoko mở cửa xe và chững chạc bước ra. Bà không còn giữ được thái độ nhã nhặn của một người nhờ giúp đỡ, bình thản nhận lại ba gói quà và vứt mạnh lên cánh cổng nhà Tazawa. Ít phút sau cô đã ngồi trên xe và nói với bác lái:
– Bác cho xe chạy nhanh lên. Chúng ta trở lại Wakayama.
Mẹ, con không thực hiện được ước mong của mẹ, nhưng chẳng sao mẹ ạ.
Nghĩ cho cùng thì con cũng sẽ chẳng có đất để chôn hài cốt của con khi con qua đời. Mẹ yên nghỉ trên bàn thờ của con là được lắm rồi, mẹ có thể nghỉ ngơi thanh thản ở đấy cho đến khi con tìm được một chỗ để đặt bình tro của mẹ mà không phải cần phải cúi đầu trước bất kỳ ai. Con cũng thấy là đã có ý nghĩ kỳ quặc đến tưởng niệm trước mộ một người cha mà đến mặt con cũng không nhớ ra!
Mùa thu năm ấy trời khô ráo, hứa hẹn một mùa gặt bội thu. Nhưng Tomoko vẫn chưa nguôi cơn giận.
Một giờ sau ôtô dừng lại trước khách sạn Okamoto. Trong số khách hàng quen thuộc của Hananoya có một vị dân biểu người tỉnh Wakayama, và bà chủ khách sạn Okamoto đã đến thăm cơ sở của Tomoko cùng vị dân biểu đó. Bởi vậy cho nên bà mới chọn khách sạn này để dừng chân và nghỉ ngơi. Ở đây bà được đón tiếp rất nồng nhiệt với tư cách là chủ của nhà hàng Hananoya nổi tiếng.
Bà được bố trí ở hai phòng tầng trên cùng, cửa sổ trông ra biển và vịnh Wakayama.
– Phong cảnh mới đẹp làm sao, Tomoko thì thầm và nheo nheo đôi mắt.
Biển rộng bao la với màu xanh da trời và tiếng sóng lao xao đã xóa dần sự bực dọc và làm dịu lòng bà.
Tomoko đứng bên cửa sổ ngắm trời, ngắm biển cho đến lúc hoàng hôn buông xuống. Bà lắng tai nghe tiếng sóng vỗ vào bờ bất tận. Bỗng bà quay lại nhìn bình tro tang và thì thầm:
– Mẹ ơi, Tsune bây giờ đang học trường Lyxê, nhanh quá mẹ nhỉ.
Vài năm trước đây, nhân dịp Yasuko đi bước nữa, Tomoko đã chính thức nhận Tsune làm con nuôi và đổi tên cháu là Tsuneharu. Cả Yasuko và Tsuneharu đều không phản đối việc này. Từ lâu Tsune đã tỏ ra yêu quí dì hơn mẹ nó. Nó không giấu giếm sự bất bình khi biết mẹ nó có quan hệ mật thiết với anh đầu bếp trẻ của khách sạn và sắp tổ chức lễ cưới. Còn Tomoko thì hiểu quá rõ tình cảm của hai mẹ con Yasuko.
– Nó là cháu ngoại của mẹ, và bây giờ nó đã trở thành con của con. Mai sau dù mộ chúng ta ở đâu, nó cũng sẽ đến đó chăm sóc và đặt ở đây những bông hoa tươi thắm, đốt lên những nén hương thơm ngát. Mẹ biết không, nó dễ thương lắm mẹ ạ, Tomoko thì thầm, mắt không rời bình tro của mẹ.
– Xin lỗi bà là đã không đến chào bà ngay được, mong bà thông cảm cho, tôi bận việc quá. Đã lâu lắm chúng ta không gặp nhau. Xin cảm ơn bà đã ghé lại đây. Chuyến về thăm quê nhà của bà tốt đẹp chứ ạ?
Đó là bà chủ khách sạn Okamoto, vừa đi vào vừa nói oang oang với giọng của vùng Wakayama. Khách sạn nổi tiếng cả vùng. Bà có vẻ như rất phấn khởi khi được đón tiếp một bà khách như Tomoko.
– Nghe tin bà sẽ đến chơi, tôi rất vui mừng. Cả hai chúng ta đều là những phụ nữ thành đạt bằng chính công sức của mình! Người ta đã kể nhiều cho tôi về bà, và bây giờ tôi muốn được trò chuyện một cách thân tình và cởi mở.
Rượu Saké và đồ nhắm được mang tới.
Tiếng sóng biển đã làm dịu cơn giận của bà, nhưng Tomoko cũng sẵn sàng mở rượu để quên nỗi thất vọng của mình trong lần về thăm quê này.
Hai người đàn bà ngót nghét sáu mươi cùng nâng ly, tuy nhiên ý muốn dùng Saké để làm vui bầu không khí không đạt lắm như họ tưởng. Sau vài ly rượu, Tomoko lại cảm thấy bại hoại, chán chường hơn. Bà chủ Okamoto thì có vẻ buồn rầu một cách kỳ lạ. Có lẽ đã xảy ra điều gì không hay cho bà vì bà bắt đầu than vãn mỗi lúc một kịch liệt.
– Người ta đã bàn tán nhiều về hai chúng ta. Họ nói với nhau rằng chúng ta đã có một cuộc sống đầy cam go, nhưng mức độ khó khăn thì có khác nhau; bà thì đã rời bỏ quê hương để đến Tôkyô sinh sống, còn tôi thì đã trầy trật trụ lại ở cái xó xỉnh này, nhưng cuối cùng rồi cũng không thể ra đi được vì phải một thân một mình vật lộn với biết bao là khó khăn.
Bà chủ Okatomo vừa nói vừa uống hết ly này đến ly khác.
– Người ta đã hỏi tôi tại sao tôi vẫn tiếp tục kinh doanh khi mà với một cơ ngơi to lớn tôi có thể dừng lại được rồi, và khi người ta hỏi tôi như vậy thì tôi lại tự nhủ mình thật là ngu ngốc vì có ai đâu để mà trao quyền thừa kế gia tài kếch xù của mình?
– Thế bà không có con ư? Tomoko dè dặt hỏi.
– Không. Các bác sĩ cho tôi biết là tôi sẽ chẳng bao giờ có con. Thế còn bà, bà không đến nỗi bất hạnh như tôi chứ?
– Vâng ạ, Tomoko trả lời và không đả động gì đến chuyện Tsuneharu là con nuôi, vì bà đã xem nó như con đẻ của mình cho nên đã gật đầu một cách tự nhiên và đầy vẻ tự hào của một người mẹ.
Bà chủ Okatomo nhìn Tomoko có vẻ ngạc nhiên, rồi bà òa khóc. Bà than thở giọng đầy nước mắt:
– Tôi thèm được như bà quá! Là một người phụ nữ, tôi lại không có cái hạnh phúc đó!
Bà ta say đến mức ấy ư? Tomoko tự hỏi với một thoáng ngờ vực, rồi với trực giác do nghề nghiệp đem lại, bà đoán là bà ấy vừa bị choáng mạnh vì chuyện không có con.
Bà chủ nhà hàng Okamoto muốn tâm sự với Tomoko về những nỗi đau khổ của đời mình. Bà vừa kể lể vừa nốc rượu Saké để nhận chìm phiền muộn.
– Tôi không gặp may với đàn ông. Có lẽ tôi đã bị một ngôi sao xấu chiếu mệnh. Tôi đã khước từ tất cả những chuyện ái ân chăn gối từ lâu và tôi đã nhận một thằng con nuôi. Ôi, tôi đã nuôi nấng nó như một ông hoàng con, tôi đã tiêu biết bao nhiêu là tiền của để lo cho nó ăn học. Tôi đã gửi nó lên Tôkyô khi nó được vào đại học. Nó là lẽ sống của tôi. Và tôi đã sung sướng mà thốt lên rằng cuối cùng rồi mình cũng đã có một đứa con, nó sẽ lo lắng đến việc dâng hoa, thắp hương trên mộ tôi khi tôi qua đời.
Bà ngừng nói và nuốt tiếp một ngụm Saké.
– A, lũ trẻ, chúng nó thoát thai từ bụng ta trong đau đớn thì mới đích thực là con của ta. Vì thằng con mà tôi chăm sóc như chăm sóc con người của tôi, thằng con mà cuộc sống của nó là lẽ sống duy nhất của tôi, thằng con đó đã phản bội lòng tin cậy của tôi! Khi nó tốt nghiệp đại học, nó và vợ đã đến đây gặp tôi, và đã nói với tôi:
“Má, bây giờ má phải nghỉ việc thôi, sẽ có người thay chỗ của má”, ôi tôi tức quá, hét lên:
“Con vợ của mày, tao không ưa đâu, tao không nhường chỗ của tao cho nó đâu!” Tôi đã trả lời nó như vậy và thế là nó bỏ đi Tôkyô, không nói gì với tôi nữa. Ít lâu sau nó nhắn tôi gởi tiền trợ cấp cho nó như trước, và tôi đã thương tình mà thỏa mãn yêu cầu của nó. Nhưng khi người ta nói lại với tôi là nó đi đâu cũng huênh hoang “Hễ bà già mà chết thì khách sạn Okatomo sẽ thuộc về nó. Chỉ còn là vấn đề thời gian nữa mà thôi!” thì tôi đã nổi xung và hủy bỏ ngay các giấy tờ về con nuôi, trả nó cho cha mẹ đẻ nó.
Trước tình hình đó, nó khôn khéo đến xin lỗi tôi:
“Con xin lỗi má, con sẽ làm bất cứ điều gì má bảo”. Nhưng tôi tự nhủ là nó giả vờ xin lỗi để được thừa hưởng cái gia tài kếch xù của tôi, điều này làm tôi càng thêm tức giận và tôi đã thẳng thừng tống khứ nó ra khỏi nhà. Tất cả cuộc đời tôi là thế đấy, bà ạ.
Đúng như Tomoko thầm nghĩ, sự việc này vừa mới xảy ra. Khi kể xong câu chuyện, bà chủ bật lên một tiếng thở dài não ruột trước khi kết luận:
– Xin bà hãy tin tôi, người ta không thể trông chờ được gì ở những đứa con không phải do mình đứt ruột đẻ ra. Ôi, tôi thèm khát được như bà, mong muốn được như bà ...
Bà ngước cặp mắt đẹp nhìn Tomoko, rồi lại buồn bã cụp mắt xuống và kết thúc lời nói trong tiếng thì thầm.
Tomoko định nói với người đàn bà đang thèm khát muốn được như bà rằng Tsuneharu của bà cũng chỉ là một đứa con nuôi, nhưng bà chủ Okatomo đã không để cho bà nói chen vào, vả lại chính bà cũng không đủ can đảm lấy ngay cuộc đời của mình để thử an ủi một người đàn bà đã khẳng định rằng ta không thể trông chờ được gì ở một đứa con không phải do ta đứt ruột đẻ ra.
Tomoko lặng lẽ đưa ly rượu lên môi, quay người lại nhìn chiếc bình đựng tro tang và lắng nghe tiếng sóng lao xao từ xa rồi lại gần.
Hoàng hôn buông xuống và đêm khuya dần.

Hết

PHỤ TRƯƠNG

Để hiểu rõ hơn những nhân vật chính trong cuốn truyện này, chúng tôi xin dẫn ra đây những giải thích về một số từ Nhật Bản còn xa lạ với nhiều bạn đọc Việt Nam như: geisha, maiko, “chị cả”, tayu, obi, Ikebana, kimono, ...
Geisha: có người dịch là kỹ nữ, cung nữ, vũ nữ, là phụ nữ giúp vui, là bồ bịch, hoặc vợ lẽ ... Nhưng dù là gì đi nữa thì trước tiên, theo truyền thống Nhật Bản, đó là nghệ sĩ. Bởi vì trong từ geisha, gei là nghệ thuật, và sha là người.
Một geisha phải giỏi múa hát, phải biết chơi đàn shamisen (đàn tam huyền), biết chuốc rượu saké, cười và nói chuyện có duyên, và phải là một gái đẹp, một vẻ đẹp quí phái, đến từ bên trong. Một geisha phải làm việc rất nhiều mới đủ tiền để mua sắm lược, trâm cài đầu, phấn son cho cái vẻ đẹp ngoài cao sang đó, trong khi lương tối thiểu của họ chỉ có 50.000 yên một giờ. Khách hàng tìm đến vui vầy với geisha thường là những người có học thức và rủng rỉnh tiền bạc, vì chi phí cho một tối có cô phục vụ lên đến hàng ngàn đô la. Đứng trên đôi guốc cao 15 cm bằng gỗ trầm hương đen nặng đến 2 kg và với bộ tóc giả 2 kg trên đầu, Hanakiđo, một siêu geisha 24 tuổi làm việc theo cuốc gọi, không bảo hiểm, không nghỉ hè, nhưng lại được độc lập. Geisha có thể có người bảo hộ, đỡ đầu, nuôi cô, mua nhà cho cô, lấy cô làm vợ lẽ, và có quyền phá trinh cô.
Nghề geisha đang bị mai một dần nhưng nó vẫn giữ nguyên giá trị văn hóa và truyền thống của nó. Tại cố đô Kyoto vẫn còn trường đào tạo geisha. Người học nghề geisha gọi là maiko (mai là khiêu vũ, ko khiêu vũ).
Các maiko vào trường lúc 15 tuổi và trở thành geisha lúc 20. Các maiko không được tô son môi trên vì nhà trường cho làm như thế là kiêu kỳ. Từ năm học thứ hai họ mới được tô điểm cả hai môi. Người ta phân biệt một maiko với một geisha nhờ mái tóc thật của họ, trong khi các geisha thì mang tóc giả.
Maiko đi ngủ với mái tóc đó, kê đầu trên gối cứng và cứ 5 ngày thì phải lại làm tóc, mỗi lần làm hơn một giờ. Trong các trường đào tạo geisha, người ta dạy cho các maiko múa, hát, sáo, đàn luth, trà đạo, nghệ thuật cắm hoa (Ikebana), văn hóa tổng quát. Mỗi ngày 5 giờ, thời gian còn lại họ sẽ học với người đỡ đầu là oka, thường thường là một geisha đã về hưu. Bà oka sẽ dạy cho họ làm thế nào để trở thành một cô gái đẹp.
Một ngày của maiko bắt đầu lúc 9 giờ sáng, sau việc vệ sinh cá nhân và mặc quần áo. Cứ nhìn bộ kimono thì ta cũng thấy ngay là việc mặc bộ trang phục đó không đơn giản tý nào. Các học viên ăn trưa vào lúc 12h30 và sau đó là khoảng thời gian rảnh rỗi để tản bộ dạo quanh Kuoto cho thiên hạ ngắm. Sau những giờ tự do, các maiko phải trở lại trường lúc 15h để dự giờ trang điểm kéo dài khoảng 45 phút. Các em học sinh búi được mái tóc đẹp và giữ nó y nguyên trong 8 ngày, trong suốt cả thời gian này phải nằm ngủ thẳng lưng, đầu kê trên gối rất cứng độn đầy vỏ và cành mạch ba góc nhằm giữ cho đầu được thẳng và mát. Đến 17 giờ, ông “otochi” (thầy giáo) sẽ đến dạy các em những kỹ thuật mặc bộ trang phục kimono truyền thống. Đến 18 giờ, các maiko sẵn sàng để tiếp khách làng chơi. Trung bình các em phải chạy 3 “sô” mỗi tối cho đến tận 1 giờ sáng. Công việc của các cô trong những lần gặp gỡ này là phục vụ trà, rượu saké, nói chuyện, múa hát, ... theo yêu cầu của khách. Giá cả mỗi “sô” thay đổi tùy theo kinh nghiệm và sự nổi tiếng của các maiko. Khi trở thành geisha, các maiko có thể rời trường để tự lập.
Nói đến geisha, maiko là phải nói đến kimono thật là phức tạp khi phải lột 12 lớp áo kimono của cô gái Nhật. Tại sao cách “ướp xác bằng vải” như vậy, với obi (dây thắt lưng), một dải dài từ 3 đến 4m (phụ nữ càng lớn tuổi, lượng dây obi càng giảm đi) thắt vào và gỡ ra thật khó khăn vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay? Nhà văn Tanizaki đã viết:
“Tổ tiên chúng tôi coi người phụ nữ như một sinh vật không thể tách rời bóng tối, và cố làm cho người phụ nữ chìm đắm hoàn toàn trong bóng tối. Vì vậy mới có tay áo, đuôi áo thật dài che kín tay, chân để làm cho phần duy nhất thấy được, tức là đầu và cổ nổi bật lên”.
Thật ra áo kimono xuất xứ từ Triều Tiên và từ kimono chỉ xuất hiện vào thế kỷ XIX.
Áo kimono mùa hè lót vải, mùa đông lót bông, vạt áo trái xếp lên vạt áo phải, có cổ áo tháo ra được. Bí quyết của sự sang trọng của kimono là ở chỗ ghép màu vào viền áo, tất cả được nịt lại ở eo bằng obi, một dải dài được thêu toàn bộ. Ngày trước obi cột lại phía trước, ngày nay cột ở phía sau. Để thắt dây obi, cần phải có kim cài để giữ chặt, gối đệm và dây nịt phụ.
Người Nhật có thường mặc áo ki không? Giới phụ nữ Kyoto thường mặc áo ki. Các bà lớn tuổi rất chuộng ki, nhưng thường người ta chỉ mặc nhân dịp những buổi lễ chính thức, đám cưới, tết, buổi tiệc sang trọng, tiệc trà, hoặc khi biểu diễn võ thuật. Ngày tết (gọi là gantan) mọi người Nhật đều mặc ki đến nhà thờ. Ngày 15 của đầu tháng đầu trong năm, các cô gái đến tuổi trưởng thành (20 tuổi) cũng mặc ki. Ngày 5 tháng 5, những đứa trẻ mừng sinh nhật thứ 3, 5, thứ 7 đều mặc ki. Ngày 7 tháng 7, thanh niên thường mặc Yukata (áo ki đơn giản bằng vải bông).
Mặc ki cho đúng không phải là chuyện đơn giản.

~ o ~ o ~ o ~