– Bà ơi! Bà cho cháu một ít bông.
– Mai bà đưa cho.
– Bà cho cháu một ít bông để nhồi, bà ạ!
– Bông để nhồi, có đúng không?
Bà ngạc nhiên và vui mừng về tiết kiệm bẩm sinh của đứa cháu ngoại.
Người phụ nữ xấp xỉ bốn mươi này đang trong thời kỳ giới tính nở rộ, với những đường cong nhẹ nhàng và làn da trắng mịn, trông hãy còn trẻ mà đã là bà rồi.
Tsuna, bà ngoại, góa chồng từ hai năm nay, Ikuyo, con gái duy nhất của bà, phải lòng Seikichi, cậu con trai độc nhất của nhà Tazawa, một gia đình khá giả làng bên, thôn Umehara. Nhưng vì cả hai đều là con một, nên cả hai gia đình đều không muốn thấy con mình rời nhà ra đi. Cha của Ikuyo thì một mực đòi giữ bằng được con gái mình, còn Seikichi thì cứ khăng khăng đòi cưới Ikuyo, và cuối cùng thì đám cưới đã được quyết định với điều kiện là đứa bé đầu tiên sinh ra sẽ là người thừa kế của nhà Sunaga. Vì vậy, nếu Ikuyo sẽ là Ikuyo Tazawa thì Tomoko lúc sinh ra sẽ mang họ của nhà Sunaga. Vì đứa trẻ và cha mẹ nó mà cả ba đều sống chung dưới mái nhà Sunaga.
Nhưng lúc nó chưa đầy ba tuổi thì cha nó bị viêm phổi cấp tính và qua đời, Ikuyo góa chồng lúc xấp xỉ hai mươi và đến nay thế là vừa tròn ba năm.
Tomoko quá bé nhỏ so với tuổi, nhưng vẻ mặt nhìn nghiêng xinh xắn, đôi mắt to tròn và môi dưới bặm lại không hợp với bộ mặt của một bé gái:
trông nó có vẻ nghiêm nghị, điều hiếm thấy ở tuổi thơ.
Thế rồi Ikuyo, lúc này mới hai mươi ba tuổi, đã quyết định đi thêm bước nữa với Keisuke, con trai ông trưởng thôn và sẽ từ giã nơi nàng sinh ra và lớn lên để đi theo chồng, tin này đã làm cả làng phải ngạc nhiên.
Bà Tsuna không ngớt lời than phiền, chắc chắn là bà không hiểu con gái mình lắm. Đời thuở nhà ai lại tái giá để rồi đến sống với người chồng góa vợ trong một căn nhà buồn bã, quạnh hiu, thay vì ở lại nhà với bà.
– Nếu Tomoko làm vướng chân mẹ thì con sẽ mang nó đi theo, Ikuyo đáp.
Gia đình người ta cũng đã chấp nhận điều này rồi. Còn con, nếu như con cố ý để nó ở lại đây, là vì nó thuộc nhà Sunaga. Xin mẹ đừng hiểu sai ý định của con.
– Thế mày không nghĩ rằng mày không có quyền làm như vậy với thằng Seikichi đáng thương đã chết rồi sao?
– Anh ấy đã ra đi trước con và bỏ con ở lại một mình. Lỗi là ở anh ấy!
– Và để đến sống ở một cái nhà đầy ắp trẻ con, mày không biết là mày sẽ gặp bao nhiêu chuyện rắc rối ư.?
– Anh ấy đã hứa với con là sẽ không làm điều gì để con phải lo lắng.
– Cho dù nó có thề thốt, hứa hẹn nhiều, muốn nói gì thì nói, hễ cưới xong là mày không tránh khỏi rắc rối với bố mẹ chồng mày đâu. Có lẽ là mày không tin rằng mọi việc rồi cũng sẽ dễ dàng như hồi mày còn sống ở đây với Seikichi?
– Mẹ!
Ikuyo đột ngột ngừng may và ngẩng đầu lên:
– Mẹ ghen với con nên mới nói với con như thế, phải không nào?
Hai gò má Ikuyo một thoáng đỏ ửng. Tsuna nín thở, rồi im bặt.
Một mối hận thù hừng hực cháy giữa hai mẹ con đều là những người đàn bà góa bụa. Bà tự hỏi đã có lần nào trong đời mình được đứa con gái trái chứng, trái nết luôn làm phiền lòng bà, luôn đòi bà sắm cho những kimono mới đối xử như một người mẹ chưa? Ikuyo được thừa hưởng của dòng dõi những người phụ nữ nhà Sunaga cái gien khéo léo trong thêu may, nhưng khi từ còn bé nàng luôn may vá là chỉ để cho mình dùng. Ngay cả sau cái chết của Seikichi, những lần gã bán vải đưa hàng đến nhà, nàng luôn say sưa chọn vải, chọn màu, mắt sáng lên vì thích thú. Và cách ăn mặc kỳ quặc của nàng với những chiếc kimono mô-đen nhất đã làm cho cả làng trố mắt ngạc nhiên. Bà Tsuna ngồi lặng yên, đôi mắt hằn học nhìn soi mói chiếc kimono màu sắc rực rỡ, đặt trên đầu gối của Ikuyo. Trong lần đám cưới đầu của con gái, bà vui vẻ, nhanh nhẹn sử dụng cây kim mũi chỉ để giúp nàng chuẩn bị bộ áo xống trong ngày tân hôn, nhưng lần này, bà đã tự hứa với mình là sẽ không giúp nàng gì nữa hết để may chiếc kimono của cô dâu.
Không hay biết gì về mối bất hòa giữa mẹ và bà ngoại, Tomoko, mặt quay về phía vườn rực sáng ánh chiều tà, say sưa khâu nệm cho búp bê. Nó có nghe phong phanh về chuyện tái hôn của mẹ, nhưng chẳng hình dung được những ảnh hưởng mà sự kiện này có thể gây ra cho nó, và điều nó sung sướng nhất trong chuyện cưới xin này là mẹ đã hào phóng cho nó những mảnh vải vụn đẹp nhờ vậy mà nó đã có thể hoàn thành được chiếc giường mà lâu nay nó hằng mong muốn sắm cho búp bê của mình.
Tomoko đương mải mê ngắm nhìn con búp bê nằm dài trên giường nệm thì bỗng có tiếng ông chú ruột Shinya:
– Người nhà Tazawa có đến gặp tôi để nhờ tôi nói với chị trả Tomoko cho họ, vì nó là đứa cháu nội duy nhất của họ.
– Nhưng mọi việc đã được định đoạt trước khi sinh Tomoko. Nó sẽ là người thừa kế của nhà Sunaga! Giọng bà ngoại the thé.
– Nhưng họ nói rằng bây giờ chuyện ấy phải thay đổi. Người nhà Tazawa không ngờ là Seikichi lại chết trẻ đến thế.
– Tôi cũng không ngờ. Nếu nó không chết sớm thì con Ikuyo đã không phải tái giá làm gì!
Nói xong bà Tsuna liền cao giọng gọi cháu:
– Tomoko! Cất búp bê. Tốt, cháu bà ngoan lắm.
Bà ngoại không muốn để Tomoko nghe người ta nói xấu về mẹ nó.
Về phần Tomoko, nó ngoan ngoãn vâng lời bà, thu dọn đồ chơi và đi về phòng của ngoại. Hai bà cháu ngủ chung một phòng. Đã từ lâu nó không ngủ chung phòng với mẹ nữa, nó muốn ngủ và thức dậy bên cạnh ngoại Tsuna.
Khi đi ngang qua một cái phòng tối tăm trong đó kê bàn thờ, nó đặt bàn tay lên tấm vách trượt trên bánh xe, nhưng nó đột ngột dừng lại, sửng sốt vì một mùi hương lạ tỏa trong phòng. Mắt nó quen dần với bóng tối, nó nhìn về phía phòng của mẹ, đặt túi đồ chơi xuống đất và rón rén đến gần. Hé mở các tấm vách, nó nhìn vào trong.
– Tomoko! Gì thế? Ikuyo kỏi khi trông thấy con gái đẩy các tấm vách và đi vào phòng.
– Mẹ, khói! ....
Người mẹ trẻ bật cười, rồi đột ngột nhíu lông mày và bảo Tomoko kéo tấm vách lại.
– Đúng là khói chứ gì nữa, tao đốt hương để xông áo kimono của tao đấy.
Bị ngẹt thở vì khói, Tomoko đưa mắt nhìn mẹ với vẻ trách móc – Hừm, thơm đấy chứ?
Một mùi hương thơm dìu dịu lan tỏa khắp phòng. Có lẽ mũi của Tomoko đã quen dần với hương nồng đó, nhưng tâm trí nó thì bâng khuâng.
Nó nhìn gương mặt xinh đẹp của mẹ qua màn trắng:
mũi dọc dừa khảm trên một cái mặt thanh tú, cặp mắt hình quả hạnh nhân, lông mi đen và dày. Đôi môi mỏng với những đường cong đều tựa như phác hoạ bởi bút lông và làm lu mờ thiếu sót nhỏ nhoi của một cái cằm hơi ngắn. Nhưng đáng chú ý nhất là bộ tóc đen như mun của nàng. Tomoko ngất ngây trước sắc đẹp lộng lẫy đó và sung sướng có một người mẹ đẹp.
– Con nói cái gì mà kỳ quặc thế ...
Ikuyo khẽ nói khi thấy Tomoko ngắm nghía mình một cách nghiêm nghị, rồi nàng lại miệt mài xem xét áo kimono của mình. Tự hào về cắt may giỏi, nàng tự tay may lấy hết mọi áo xống của mình mà không phải nhờ vả bất cứ ai. Không bao giờ nàng để ý đến bếp núc, nhà cửa hoặc giặt giũ, còn chuyện kim chỉ thì khỏi phải hối thúc nàng. Từ hồi thơ ấu, và khi đã là người vợ, người mẹ, và cả khi goá bụa, nàng luôn miệt mài cắt may mà chẳng bao giờ thấy chán mệt.
Ngay từ khi chưa lấy chồng, Ikuyo Sinaga đã có thói quen gọi người bán vải rong đến nhà. Và chính từ gã nầy mà dân làng biết được là cậu con trai của gia đình Keisuke Kosaka đã phải lòng Ikuyo từ lâu nay. Và ngay sau khi vợ chết, để anh ở lại một mình với ba đứa con, Keisuke vội vã một lần nữa xin cưới nàng.
Hôn lễ được ấn định vào ngày giỗ đầu của chồng trước của Ikuyo. Nhưng điều kỳ lạ là không phải Keisuke bị dân làng chỉ trích, mà lại là nàng, có lẽ thái độ của người đàn bà đó đã chọc tức họ từ lâu nay.
– Như vậy là nó mặc áo cưới màu trắng ba lần cả thảy! Các bà mỉa mai nhận xét.
Tuy nhiên trong lần đám cưới đầu tiên của Ikuyo, cách đây bảy năm, nàng là người đầu tiên ở làng mặc áo dài trắng, và đã được các dân làng thực tình chiêm ngưỡng. Các bà trong làng còn nhớ như in những bộ quần áo tang mà nàng mặc trong ngày chôn chất Seikichi Tazwa. Ở giữa những phụ nữ đủ mọi lứa tuổi và ăn mặc toàn đồ đen đó, Ikuyo với chiếc áo tang truyền thống đã nổi bật lên do tuổi thanh xuân và sắc đẹp của mình. Chiếc kimono trắng đó nói lên quyết định của nàng sẽ không bao giờ tái hôn nữa, đã khiến nàng thu hút cảm tình của toàn thể dân làng. Mọi người trong nháy mắt đã quên hết những lời đàm tiếu nhắm vào Ikuyo khi cô còn bé để hết lời ngợi khen nàng như một người phụ nữ đức hạnh nhất làng. Người duy nhất còn nhớ đến hình ảnh người vợ trẻ đã không nhỏ giọt nước mắt nào trong buổi mai táng chồng mình, đó là bà Tsuna. Chính bà Tsuna đó đã cúi đầu trước bộ áo tang trắng của con gái mình và tự nhủ là kể quá cố Seikichi thật là may mắn đã có một người vợ tiết hạnh, rồi bà khóc than cho số phận hẩm hiu của con gái từ nay về sau sẽ phải sống cô đơn trên thế gian này. Hiệu quả do chiếc kimono tinh khiết đó gây nên mạnh mẽ đến mức là lúc đó chính bản thân mẹ nàng cũng không nghĩ rằng Ikuyo goá bụa còn quá trẻ để có thể giữ trọn được suốt đời tiết hạnh của mình.
Sau khi mặc chiếc kimono trắng trong ngày cưới, tượng trưng cho người phụ nữ sẵn sàng theo chồng một cách trung thành, rồi lại mặc chiếc kimono trắng tang tóc, nói lên lòng quyết tâm không bao giờ tái hôn của nàng, trước mắt mọi người, Ikuyo đã trở thành một phụ nữ mà từ nay cho đến hết đời sẽ chỉ có một cuộc sống, cuộc sống của một người mẹ toàn tâm toàn ý che chở cho đứa con gái bất hạnh mà người chồng quá cố đã bỏ lại.
Bởi vậy khi mà đến lượt mình trở thành goá bụa, đầu óc bà Tsuna còn rất xa vời với ý nghĩa là một ngày nào đó có thể là Ikuyo sẽ rời bỏ gia đình. Hôm mai táng chồng, bà không mặc kimono trắng. Bà cảm thấy xấu hổ nếu bà bắt chước con gái mình, và ở tuổi bà làm gì có chuyện tái hôn cơ chứ. Bà có cảm tưởng như mình được giải thoát trước cái chết của chồng, hơn bà những hai mươi tuổi, và rốt cuộc bà nghĩ rằng bà đã hiểu tại sao Ikuyo không nhỏ một giọt nước mắt nào trong lúc mai táng Seikichi. Có lẽ bà Tsuna cảm thấy phấn khích được tự do và một tương lai xán lạn đương mở ra trước mắt hai mẹ con bà. Đã nhiều lần, sau cái chết của chồng mình, bà đã mơ tưởng đến một mái ấm với nhiều phụ nữ, trong một bầu không khí gia đình rực rỡ bay vút lên không trung và lượn lờ giữa các tầng mây, tựa như bà vừa giải quyết được một điều bí ẩn và cuối cùng đã hiểu được tại sao Ikuyo đã ngừng than khóc hoặc biểu lộ sự buồn bã từ khi chồng chết, và tỏ ra rất sung sướng trước công việc may vá.
Vậy cho nên bà đã đứng lặng và miệng há hốc khi Ikuyo báo với bà ý định bỏ mặc bà ở lại với những cảm nghĩ về tự do của bà; và bằng một giọng rất tự nhiên, tựa hồ như đương tuyên đoạn một bức thông điệp, nàng cho mẹ biết ý định của nàng tái hôn với con trai ông trưởng thôn. Rồi, không cần được sự đồng ý của mẹ, nàng bắt đầu nói với bà ta về những dàn xếp cần thiết. Chính vào lúc này, người bán vải rong đến chào bà Tsuna, vừa siết chặt tay bà vừa cười và nói:
– A, tin vui, xin chúc mừng!
Ngày hôm đó, cả làng được biết tin qua miệng người bán vải rong.
Ikuyo hình như chẳng quan tâm gì đến những khả năng nghề nghiệp của Keisuke, vì hôm qua bà Tsuna hỏi nàng để biết do đâu nàng có ý định lấy anh ấy, thì câu trả lời thật là quá rõ:
– Anh ấy biết Tôkyô!
Nhưng trước đó thì nàng trả lời với mẹ:
– Keisuke là người duy nhất hỏi con làm vợ trong khi con đang buồn rục xương trong cô đơn.
Bà Tsuna cứ nghĩ con gái mình sung sướng và hài lòng khi được may thoả thích những chiếc áo kimono mà nàng muốn. Thật là lầm to. Làm sao bà có thể tin được rằng một con chim xinh đẹp đủ lông đủ cánh để bay vút lên trời xanh lại có thể đỗ yên trên cành cây được? Không sớm thì muộn con chim đó sẽ bay đi.
Vào thời kỳ này, ngoài cái mặt đẹp của mẹ mình sau màn khói hương, bé Tomoko còn giữ được kỷ niệm về những tiếng lải nhải của bà ngoại về chuyện đám cưới. Thực vậy, không chút giữ ý giữ tứ, bà Tsuna tuôn ra trước mặt cô cháu gái nỗi đắng cay của mình.
– Tomoko, mẹ cháu sắp rời bỏ bà cháu ta, bỏ lại đây mẹ già của nó!
Tomoko có cảm tưởng như là mối thù hận sâu kín của bà ngoại đã xâm nhập vào cơ thể ấu thơ của nó. Lời lẽ của bà có một tiếng vang đáng thương hại đến lạ kỳ. Những tiếng khóc than của bà để lộ rõ dụng ý than thân trách phận bị con gái bỏ rơi. Bà đã trút tất cả nỗi thống khổ của chính mình lên đầu đứa cháu gái còn quá trẻ để có thể hiểu đươc. Về phía Tomoko, nó bắt đầu quan sát cái thế giới của những người lớn tuổi và em tự hỏi tại sao đám cưới của con gái lại làm cho người mẹ bị choáng đến như thế. Nhìn thấy bà ngoại khóc lóc và than vãn như vậy, tâm hồn ngây thơ của nó nghĩ suy một cách trực giác rằng thái thái đọ của mẹ nó không đậm đà tình mẫu tử cho lắm. Do không tự kiềm chế mình được mà bà Tsuna đã nói thẳng thừng rằng Ikuyo đã mất hết đức tính của một người mẹ.
Mặc dù cha cháu đã sống ở đây, trong nhà này của bà, nhưng Ikuyo vẫn không nghe lời mẹ nó. Đứa con gái không xứng đáng đó sẵn sàng từ bỏ nhà của mẹ nó! Bây giờ chồng nó đã chết, nó cốc cần gì đến mẹ! Nó chỉ nghĩ đến hạnh phúc riêng tư của nó.
Đồ con bất hiếu! “Đồ con bất hiếu”, những từ đầy hận thù và hằn học đó đã để lại trong tâm trí của Tomoko một dấu ấn sâu sắc, và luôn luôn ám ảnh nó trong suốt cả cuộc đời.
– Bà ơi! Bà đừng khóc nữa, có cháu đây mà.
Tsuna càng khóc dữ, và khi đã khóc chán, bà trở lại lắng dịu và bắt đầu nghĩ đến áo xống mà Tomoko sẽ mặc trong ngày cưới của mẹ nó.
– Bà sẽ tô son và đánh phấn cho cháu để cho mẹ cháu nhớ nó chút đỉnh là nó còn đứa con gái. Cháu có cái mũi thật giống như mũi bố cháu, Tomoko à!
Hôm đám cưới, bà trang điểm cho cháu bà thật hết ý, và khi cô trông thấy Tomoko, mọi người đều trầm trồ:
– Ồ, con bé kháu khỉnh quá! Như một con búp bê!
– Nó đẹp mê hồn với chiếc kimono ấy! Ai đã may cho cháu chiếc áo đẹp này thế? A ha, bà cháu may à! Ừ hừ!
Những lời ngợi khen Tomoko chứa đựng những ác ý đối với cô dâu.
Điều làm phật ý quan viên hai họ nhất, đó là trán của Ikuyo không có chiếc băng vải truyền thống của các cô dâu. Ông chú Shinya, ngồi cạnh bà Tsuna, buột miệng hỏi to:
– Thế chiếc mũ cưới của cô dâu đâu?
Tsuna trả lời, lòng dạ ê chề nhục nhã:
– Tất cả những việc này, tôi chẳng có hay biết gì hết!
– Thế bác không biết tí gì về lễ phục đám cưới của chính con gái bác sao?
Còn tôi, phải chăng là tôi phải đợi đến cái tuổi cổ lai hy này để trông thấy cảnh cô dâu không chít khăn vải trên trán chăng?
Cả những lời ong, tiếng ve của bà con hai họ lẫn những cảm nghĩ của ông chú Shinya đều không lọt khỏi mắt Ikuyo. Nhưng nàng vẫn giữ được bình tĩnh, một sự bình tĩnh uy nghiêm, và tiếp tục phớt lờ tất cả mọi người. Qua Keisuke, nàng biết được rằng ở Tôkyô không một cô dâu nào chít khăn vải ở trán. Và nàng tin một cách lờ mờ vào sự hiểu biết của chàng về điều này. Đây là lần đầu tiên nàng tìm kiếm một chỗ dựa nội tâm của con người sẽ là chồng nàng đó.
Bữa tiệc kết thúc nhưng những lời đàm tiếu vẫn còn rôm rả.
– Một cô dâu không chít khăn, ai lại thế bao giờ cơ chứ!
– Phải, à mà lại một đám cưới thứ hai của cô ta nữa chứ lị!
– Nghe đâu, cô ta đã hai lần mặc áo cưới màu trắng?
– À, À phải, vận đồ trắng lần đám cưới thứ hai của mình! Rõ là kỳ quặc!
Đây cũng là đám cưới thứ hai của cậu con trai ông trưởng thôn, cho nên nghi lễ đơn giản đi nhiều. Nhưng ai không trách móc gì họ, thấy cả cô dâu lẫn chú rễ đều là những rổ rá cặp lại và gia đình của cô dâu cũng không được bằng vai phải vế với gia đình của chú rể, hai vợ chồng đều đã có con, đám cưới đơn giản là chuyện bình thường. Nhưng Ikuyo lại ăn mặc quá lòe loẹt, không tương xứng với một đám cưới quá giản tiện, đầu lại không chít khăn vải, cho nên ai cũng tỏ vẻ bất bình. Và khi nàng thay chiếc kimono lộng lẫy với những tay áo dài sát đất thì tất thảy, kể cả bà Tsuna, đều há hốc cả mồm r:
chỉ những cô gái còn trẻ mới mặc kimono với những ống tay áo dài sát đất.
Từ xa Tomoko nhìn vóc dáng tuyệt vời của mẹ mình, mắt không hề chớp.
Phải chăng người phụ nữ đẹp cực kỳ đó lại là mẹ nó? Phải chăng đó là hình ảnh “người con gái bất hiếu”?
Sau lễ Phật, Tomoko đã cùng Keisuke uống cạn một ly rượu saké nhằm thắt chặt mối quan hệ mới giữa cha và con.
Cái nhìn mà nó khao khát chờ đợi nay đang hướng về nó, nhưng chỉ trong một khoảnh khắc mà thôi. Rồi với một nụ cười thanh thản và một cái gật đầu khe khẽ, Ikuyo đứng dậy để đi thay áo cưới lần thứ ba. Nàng đã cười với con gái, với những người đến mời nàng thay áo, hay nàng cười vì thích thú được trưng ra chiếc kimono mới? Nào ai biết được.

Chương 2
CÂY THỊ TRONG VƯỜN NHÀ NGOẠI

Tomoko áp sát vào ngực chiếc giỏ con bằng rơm mà nó vừa tết xong và khom người luồn qua cái cửa nhỏ cạnh chiếc cổng đen nhà ông trưởng thôn.
– A, Tomoko!
– Tomoko kia kìa!
Bọn trẻ chơi trong vườn liền chạy đến với nó. Chúng là con của bà cả:
Thằng con trai lên sáu và đứa con gái lên bốn.
– Chị đan cái giỏ này đấy à, Tomoko?
– Chúng ta đi hái mơ đi.
– Ừ phải đấy, đi hái mơ nào!
– Ồ, nhìn này, các cành nặng trĩu mơ kìa! Tomoko kêu lên.
– Vâng, nhiều! Cậu bé kiêu hãnh nói.
– Tomoko, chị lấy mang về nhà chị thật nhiều vào! – Cô bé kháu khỉnh bi bô.
Một giọng lạnh lùng làm chúng sửng sốt.
– Chúng bay làm gì ở đây thế?
Chúng ngửng đầu lên:
Ikuyo đang dữ dằn nhìn chúng.
– Chúng con đương chơi, Tomoko ngây ngô trả lời, vẻ sợ hãi.
– Ra ngoài vườn mà chơi, Ikuyo vừa cục cằn nói vừa nhìn Tomoko và hai đứa con chồng, trán nàng có một vết hằn thẫm ở phía trên lông mày, má nàng hõm sâu, chiếc kimono mặc cẩu thả, chuyện lạ đối với nàng:
mới có một tháng mà khó nhận ra được nàng.
– Ikuyo, Ikuyo!
Tiếng của Keisuke từ xa vẳng đến.
– Ikuyo, em ở đâu đấy?
Ikuyo nhíu lông mày, quay lưng về phía bọn trẻ, mở tấm vách trượt rồi đóng sầm nó lại và biến mất.
– Tomoko, chị về đấy à? Thằng bé ngơ ngác hỏi.
Tomoko quay lại lắc đầu, mặt tái mét và luồn qua chiếc cửa nhỏ.
– Chị sẽ trở lại chơi với chúng em nhé!
– Chị Tomoko!
Nhưng Tomoko vội vã ra về, đôi chân thoăn thoắt rảo bước nhưng đầu óc nó như bị sương mù phủ kín. Thái độ lạnh nhạt vừa rồi của Ikuyo thật rất xa vời với thái độ của một người mẹ. Kể cả khi chưa tái hôn, nàng chưa bao giờ dịu dàng với con gái. Nhưng Tomoko đã hoàn toàn quên điều này. Điều làm nó bận tâm nhất là hình ảnh của Ikuyo hiện nay rất xa vời với hình ảnh một người mẹ xinh đẹp, dịu hiền trong ký ức của nó.
Về đến nhà nó thấy bà ngoại đang nhuộm răng đen ở hiên.
– Tomoko, cháu ở đâu nãy giờ đây?
– Cháu đây mà.
Tomoko vừa đánh trống lảng vừa đi ngang qua mặt bà để vào nhà. Chiều dần buông. Nó cầm đèn ra hiên để lau chùi các bóng. Ở đây nó gặp phải một ông khách không mời mà đến, chú Shinya Sunaga.
– Xin báo với bác là con Ikuyo đang mong chờ một tin vui đấy.
– Sao, Ikuyo?
– Từ giờ đến cuối năm nó sẽ sinh con, hình như thế. Nghe nói thằng Keisuke cứ bám sát nó như đỉa đói, điều này cũng chẳng có gì là lạ!
– ...
– Thế nó không đến nói với bác chuyện này à? Thật lạ quá!
Mừng thầm khi nhìn thấy nét mặt bực dọc của bà chị dâu, ông Shinya đứng dậy ra về, nện mạnh đôi guốc gỗ xuống nền nhà.
Bà Tsuna ngơ ngác dõi theo ông, rồi tĩnh tâm lại, bà quay người đột ngột:
– Tomoko, cháu ở đấy à? Cháu làm gì thế?
– Cháu đang lau chùi bóng đèn. Nó bẩn quá bà ạ.
Vừa rồi nó không có ý nghe trộm, nhưng vì ông chú bị nặng tai, thường phải nói rất to, nên nó đã nghe được câu chuyện giữa bà và ông chú. “Ikuyo đang đợi tin vui. Từ nay đến cuối đến cuối năm nó sẽ có một đứa bé”.Má đang chờ đợi một đứa bé! Tin này làm nó bị sốc mạnh. Lâu nay bà Tsuna đã cấm không cho nó nhắc tới Ikuyo trước mặt bà, cho nên chẳng bao giờ Tomoko nói với bà là đôi khi nó đã đến nhà ông trưởng thôn vào lúc trưa. Tuy nhiên, lần này nó muốn nói với bà là mẹ nó đã mang thai. Tomoko vốn rất thích em bé, và mỗi khi nghe tin bên hàng xóm có đứa bé vừa chào đời thì nó mừng vui khôn xiết, tựa như tin vui đó là của chính gia đình mình, nhưng lần này nó có những tình cảm trái ngược nhau một cách kỳ lạ:
một niềm vui mênh mông trước ý nghĩ về cuộc sống mới bé bỏng đó, và đồng thời một nỗi buồn man mác, không tên. Nó có linh tính rằng mẹ trước đây đối với nó đã xa vời vợi nay lại sắp sửa đi xa hơn nữa cho đến khi không một ai có thể đến gần được.
Ngày nào nó cũng tắm với bà ngoại, nhưng chiều nay, bà bảo nó đi tắm một mình. Lấy lý do bị cảm, bà bảo người chị làm chuẩn bị giường cho bà và đi nằm ngay, trong khi Hachirô, anh đầy tớ trẻ đi kiểm tra xem nước tắm của Tomoko có đủ nóng không.
– Cô chủ nhỏ, nước tắm có vừa không?
Anh hỏi to từ phía lò nấu. Nhưng Tomoko trả lời mà không nói đến độ nóng của nước:
– Chú đừng gọi cháu là cô chủ nhỏ, mà chỉ gọi cô chủ thôi.
– Tôi không thể gọi cộc lốc như thế được.
– Tại sao vậy?
– Trước cô, có một người mà tôi vẫn thường gọi như vậy.
– Ai thế?
– Mẹ cô, cô chủ nhỏ ạ.
Tomoko tiếp tục kỳ cọ với một cái túi nhỏ đựng cám gạo.
– Cô chủ nhỏ ...
– Sao?
– Hôm nay cô có gặp mẹ cô không?
– ...
– Thời gian này người ta không thấy bà ta ra khỏi nhà. Không biết bà nhà có ốm đau gì không?
– Mẹ cháu sắp có em bé.
Ngạc nhiên, Hachirô tiếp tục cho củi vào lò, chẳng nói chẳng rằng.
– Hachirô?
– Dạ?
– Nước nóng quá, bỏng cả da cháu đây này!
Trong gian phòng có trải mười chiếc chiếu, bà Tsuna nằm dài trên chiếc giường rộng nhất, mắt thao láo nhìn vào chỗ trống, đèn ngủ vẫn còn chong.
– Ngoại ơi! Tomoko thì thầm, chú Hachirô đun nước tắm sôi sùng sục làm cháu suýt bị bỏng bà ạ.
– Thế ư.
Vẻ dửng dưng của bà ngoại làm Tomoko lo lắng.
– Ngoại ốm à, ngoại?
– Bà đau bụng.
Kê đầu lên chiếc gối bằng sành, bà nhớ lại buổi trò chuyện với chú em chồng. Shinya đã kể cho bà về Ikuyo bị gia đình chồng ngược đãi làm sao. Điều này cả làng đều tiên đoán trước cả rồi, và Tsuna là người đầu tiên nghĩ tới chuyện đó:
tình thương và lòng thù hận đối với người con gái độc nhất của bà càng lúc càng sâu đậm khiến mình mẩy bà quặn đau. Ấn mạnh các đầu ngón tay vào hai bên bụng để cố nén cơn đau, bà Tsuna nghĩ tới tình cảnh thai nghén của con bà.
– Đồ bất hiếu! ...., bà rên rỉ. Chính bà cũng không hiểu vì sao bà lại căm ghét Ikuyo đến như vậy.
– Hachirô, Hachirô! Chú không có ở đấy à, chú Hachirô?
Chàng trai Hachirô lanh lợi nên được Tomoko quí mến, nhưng hôm nay nó nghe gọi nhiều lần mà cũng chẳng buồn trả lời.
– Chú ở đâu, Hachirô? Cháu gọi chú đứt cả hơi rồi đấy.
– Thưa cô chủ nhỏ, Hachirô trả lời, mặt sa sầm, má cô đến kia kìa.
– A, ở đâu thế?
– Ở trong vườn ấy. À không, bà ở phòng ngoài, đang trò chuyện với cụ.
Vừa nghe xong, Tomoko liền chạy ngay đến tiền sảnh, bước vội lên các bậc tam cấp và đứng sững lại chỗ vách ngăn. Ikuyo đứng ở đó nhìn mẹ một cách lạnh lùng. Bà Tsuna đang ngồi ở mép chiếu, không buồn bảo nàng vào. Giữa họ, trên nền nhà, có một bọc vải vừa ném xuống đó.
– Tao là người quyết định về ăn mặc của Tomoko. Công hơi đâu mà mày để ý đến những chuyện không liên quan gì đến mày nữa! Vẻ bực dọc, bà Tsuna cố gắng kiềm chế để không bật ra những lời lẽ nặng nề.
– Con chẳng phải bận tâm về chuyện ăn mặc của nó nếu biết rằng mẹ nuôi dạy nó đàng hoàng. Nếu như con có mặt ở đây thì nó phải mặc những chiếc áo kimono bằng vải như thế đâu!
– Bây giờ Tomoko đã đi học rồi, con cái các nhà thân hào có mặc kimono với ống tay hẹp đến trường không?
– Cháu nó sẽ mặc những áo mà nó muốn!
– Các con của mày bây giờ là những đứa con của ông trưởng thôn. Tomoko là người thừa tự của nhà Sunaga, và về mặt pháp lý, nó không còn dây liên hệ gì với mày nữa. Vậy thì mày chỉ nên can thiệp vào những chuyện có liên quan đến mày mà thôi.
– Những đứa con không phải do con mang nặng đẻ đau thì không phải là con của con.
– Vậy thì mày hãy chăm sóc tốt đứa bé mà mày sắp có ấy.
– Mẹ hãy để cho con vào nhà. Chính vì Tomoko mà con phải đến đây.
– Ngay cả mẹ mày mà mày cũng không coi như một người mẹ thì liệu Tomoko có coi mày như một người mẹ không?
– Mẹ hay không phải là mẹ thì bà sẽ thấy, Ikuyo vừa nói vừa khoát tay gọi Tomoko.
– Tomoko, đến đây nào!
– Chớ có nhúc nhích! Bà Tsuna hét to, làm Tomoko đứng ngây như trời trồng.
Ikuyo lấy lại bình tĩnh vì khi thấy mẹ mình không kiềm chế được, và nàng lặng lẽ cởi cái bọc vải ra. Trong bọc là một chiếc kimono nay đã trở thành quá lòe loẹt đối với nàng để may cho Tomoko một chiếc.
– Tomoko, đến đây!
– Đừng có đến, cháu!
– Đây là chiếc kimono mà mẹ đã tự may cho con. Nào, cầm lấy.
– Tomoko, bà cấm cháu đấy!
Bị kẹt trong cuộc xung đột giữa mẹ và bà, Tomoko cảm thấy thật khó xử.
Tuy nhiên giọng nói của mẹ đã cuốn hút em mạnh hơn là cái nhìn điên loạn của ngoại. Và nó bước về phía mẹ, không để ý gì đến sự cấm đoán của ngoại.
– Tomoko! Bà Tsuna hét lên một cách vô vọng khi thấy bàn tay của đứa cháu gái chạm vào mảnh lụa mịn màng.
Định thần lại, nó rút lui, còn Ikuyo thì vừa nhặt mảnh vải vuông dùng để bọc chiếc kimono, vừa đi giật lùi.
– Chào con, Ikuyo vừa nghiêm nghị nói vừa đi ra.
Tomoko đứng lặng, chiếc kimono màu hoa cà trong tay, và in sâu vào trí nhớ của mình hình ảnh của mẹ, lộng lẫy, tóc bới cẩn thận, khác với hôm kia.
Nó nghe có tiếng ai nức nở. Tay bấu vào lò than bằng sứ, trán áp vào đó, bà Tsuna âm thầm khóc.
– Ikuyo, đồ bất hiếu! Đồ bất hiếu! .... Đứa con bất hiếu ...
Ôm chặt chiếc kimono vào lòng, Tomoko rón rén đi ra. Trên mảnh đất hình vuông, nó bắt gặp Hachirô như người mất hồn đang lơ đễnh nhìn về phía mẹ nó vừa mất hút.
Nó đi về phòng mình và lập tức trải chiếc kimono ra. Điều làm nó thích thú nhất, đó là chiếc áo được cắt may đúng theo kiểu kimono của các bà, không có dây thắt ở eo. Ngoại luôn xem Tomoko như là một đứa bé con cho nên không bao giờ bà may kimono cho nó mà lại không luồn dây vào trong áo, mặc cho Tomoko phản đối.
Nó mặc thử chiếc áo mới, quay phải rồi lại quay trái, ngắm nghía mình từ dưới lên trên. Vì quá bé nhỏ nên khi nó cúi xuống thì hai ống tay áo chạm sàn nhà và khi nó vỗ vỗ tay thì chúng quất xuống chiếu. Và nếu như không có ai vừa gọi thì có lẽ nó cứ đùa nghịch mãi như thế này.
– Tomoko!
Tiếng bà ngoại làm nó giật mình. Nó nhanh nhẹn cởi chiếc kimono màu hoa cà. Vừa lúc ấy bà Tsuna bước vào phòng. Và ngay lập tức bà nổi máu tam bành khi nhận ra là nãy giờ cháu bà mải mê đùa nghịch với chiếc kimono thay vì khóc sướt mướt như bà nghĩ.
– Ikuyo ... đứa con bất hiếu ...
Những tiếng nức nở trở thành những tiếng la hét điên loạn. Bà nắm lấy chiếc áo kimono màu hoa cà và quất mạnh xuống chiếu như đánh một con thú dữ.
Chẳng mấy chốc chiếc áo đã biến thành một đống giẻ vụn. Mặt tái mét và nín thở, Tomoko sợ hãi nhìn bà. Cảnh điên loạn diễn ra trước mắt làm nó đau khổ hơn là nỗi buồn mất áo do mẹ cắt may. Những từ “đứa con bất hiếu” mà bà hét lên một cách điên loạn khiến nó nghĩ đến cội rễ của mọi tội lỗi trên đời. Nó không biết những từ đó nói lên điều gì, nhưng “đứa con bất hiếu” có thể là cái gì đó rất rùng rợn. Trong trái tim thơ dại của Tomoko đã hằn sâu một điều chắc chắn:
con gái bất hiếu là kẻ không xứng đáng nhất, bị nguyền rủa nhất.
Những ngày tiếp sau, cơn bão lòng đã lắng dịu, nhưng bà Tsuna luôn luôn trong tâm trạng buồn rầu. Còn Tomoko không còn bụng dạ nào nữa để trò chuyện với ngoại. Rất lạ là nó không giận vì bà đã xé chiếc áo kimono của nó.
Tuy nhiên, thỉnh thoảng, trên đường đi đến trường, Tomoko lại nghĩ đến chiếc kimono màu hoa cà với những ống tay dài quét chiếu mà lòng đầy tiếc nuối.
Một ngày nắng đẹp, Tomoko đi học về, tay cầm chiếc dù đã gập lại và chạy nhanh đến phòng bà ngoại.
– Chào bà, cháu đã về!
Bà Tsuna đương nằm trên giường, lưng quay ra phía nó, chẳng nói chẳng rằng.
Đêm hôm đó, thật khuya lắm, Tomoko đột ngột tỉnh giấc. Có lẽ đây là linh tính, chứ thường nó ngủ say mãi đến tận sáng sớm. Nó lắng tai nghe. Từ nệm bên cạnh, không một hơi thở nào đến tai nó. Nó chong mắt nhìn vào đêm tối và nhận ra rằng ngoại đã không còn ở đó nữa. Nó giỏng tai nghe, nhưng chỉ nghe có tiếng giọt mưa rơi tí tách.
– Ngoại, ngoại ơi!
Tomoko đứng dậy, không khí ẩm thấp, ngột ngạt tỏa khắp phòng. Một nỗi lo sợ lờ mờ co thắt trái tim con trẻ của nó. Nó linh cảm một điều gì khác thường.
Không thể ngồi yên, nó bước nhanh đến phòng vệ sinh.
– Ngoại, ngoại ơi!
Tiếng nói của nó bây giờ tựa như một lời rên rầu rỉ. Nhà buồn như chấu cắn giữa một đêm mưa dầm, ở một thời điểm mà bà làm công và cậu đầy tớ đã lần lượt ra về hết, chỉ còn lại có nó và bà ngoại. Và ngoại đã biến đâu mất!
– Ngoại, ngoại ở đâu? Ngoại!
Nó không nghĩ rằng bà lại đi ra ngoài vào một cái giờ muộn màng như thế này. Hẳn là bà đương ở đâu đó ở trong nhà và bị té xỉu. Vừa lúc đó, nó nghe một tiếng động lớn ở phía sau vườn.
Quên cả sợ hãi, nó lao nhanh ra ngoài. Và lúc ấy, dưới cơn mưa tầm tã, trong đêm tối âm u, nó phát hiện ra một hình dáng đang nằm oằn oại trên mặt đất.
– Bà ngoại!
Tsuna đã định tự tử bằng chiếc thắt lưng buộc ở một cành cây thị, nhưng cái cành khô đen sạm đã bị sâu mọt đẽo gặm còn già lão hơn cả chính bà, đã bị gãy lìa ra khỏi thân cây, và người bà già rơi bịch trên đất ướt sũng.
– Ngoại, ngoại!
Tay và chân bà cựa quậy, vậy là không chết. Vừa lớn tiếng gọi bà, Tomoko vừa sát vai vào lưng bà. Nước mưa không ngớt chảy vào trong chiếc kimono đã bị mở tung. Với ý định làm sao để đưa thật nhanh được bà vào nhà, Tomoko đã tập trung tất cả nghị lực của mình để làm bà tỉnh lại, vì nó biết rằng nó không thể vực được bà đứng dậy và đưa bà vào nhà.
– Ngoại ơi! Cháu van bà, bà đứng dậy đi ...
Có lúc bàn tay của Tomoko chạm vào tấm da trần của ngoại. Tomoko ướt sũng nước mưa, vừa nhẹ ru bà, vừa cảm thấy như có một đương động đậy dưới lòng bàn tay mình.

Chương 3
ĐỒ CON BẤT HIẾU

– Ha ha ha ha!
Bà Tsuna thường hay cười như vậy, cười một cách vô cớ giữa lúc chuyện trò với ai, hoặc ngồi một mình dưới ánh mặt trời. Ở ngoài hiên, cái cười kỳ quặc không hồn, không sinh khí trên cái khuôn mặt vô cảm đó đã từng làm cho Hachirô và bà đầy tớ già kinh hoàng, hồn xiêu, phách lạc.
Ngày hai mươi lăm tháng mười hai, Ikuyo cho ra đời một đứa bé gái. Chú Shinya đến báo tin nàyđồng thời với những lời chúc tụng năm mới, nhưng bà Tsuna không có phản ứng gì như ông tưởng, vì giữa câu chuyện, bà ta đã bật lên cười không đúng lúc.
Ha ha ha ha!
Mọi người trong làng đều biết là bà lão Sunaga đã trở nên điên sau khi tự vẫn không thành. Trước đó, đôi mắt của bà thường long lên sòng sọc, biểu thị một sự giận dữ lặng lẽ mỗi khi người ta đề cập đến chuyện con gái bà tái hôn với con trai ông trưởng thôn trước mặt bà, còn bây giờ bà chẳng khi nào có phản ứng gì, ngoại trừ để bật ra một tiếng cười ngây thơ và mập mờ, u uất.
– Bà lão điên thật rồi, Shinya khẳng định.
Tiếng đồn méo mó và bay đến nhà Kôsaka. Không mấy khó khăn để thấy rằng bố mẹ chồng của Ikuyo vốn đã bất bình về tư cách của con dâu mình, nay lại càng xử sự với nàng cứng rắn hơn. Ở thời kỳ đó, sự điên loạn di truyền là một cái cớ đủ đòi ly dị. Bố mẹ chồng đã công khai lên tiếng đuổi nàng ra khỏi nhà. Kirke thì thiếu bản lĩnh không đủ kiên quyết để bênh vực vợ trước cha mẹ mình, còn lũ con của người vợ đầu thì cư xử với nàng một cách khinh bỉ. Một mối hận thù đối với người mẹ kế có lẽ đã từ lâu âm ỉ cháy trong lòng chúng.
Đã khoảng sáu tháng nay, kể từ ngày xảy ra tai biến đã khiến bà trở nên điên, bà Tsuna hình như đã quên hết chuyện ăn uống. Và cho dù Tomoko và bà đầy tớ già có thay phiên nhau giúp bà ăn, ba bữa ăn trong ngày vẫn kéo dài vô tận.
Một giờ bà chỉ ăn được có ba miếng. Bởi vậy bà đã gầy trông thấy.
Hôm đó, thấy ngoại gầy khủng khiếp, cô bé bỗng lo sợ một tình huống tồi tệ nhất. Tình hình này có vẻ như vô phương cứu chữa. U già và Hachirô cũng chỉ biết đứng nhìn bà một cách sợ sệt, thầm nghĩ giờ lâm chung đã cận kề.
– Ha ha ha ha!
Bà Tsuna đột ngột cười to.
Bà gây dễ sợ, đến mức người ta nghĩ rằng bà sẽ không đứng dậy được, tuy nhiên, sáng sáng bà vẫn đứng dậy được và đến ngồi ở đây, đó trong nhà. Tối đến, bà lên giường và ngủ một cách bình thường.
Với bà ngoại trong tình trạng như vậy ở bên cạnh, Tomoko đã phải sống trong cảnh cô đơn có một không hai. Ở trường, các thầy cô giáo vẫn quý mến nó vì nó được nhiều điểm tốt, nhưng tất cả các bạn bè thì đều dần dần xa lánh nó.
Khi nhìn thấy Tomoko, bạn bè của nó thì thầm với nhau:
“Kìa kìa, đứa con của mụ điên”. Thế là các cánh cửa sổ lòng của Tomoko lần lượt khép lại. Nó trở thành một đứa bé kín đáo, khi tan học nó lặng lẽ đi về nhà. Còn ở nhà thì nó thôi không nói chuyện lớn với bà u già, còn u thì cũng giảm dần tình cảm với nó, không chiều chuộng và ngợi khen nó như trước nữa. Riêng Hachirô thì vẫn đến chăm sóc nó thường xuyên.
– Cô chủ nhỏ, cô may đấy à?
Hachirô gọi nó từ ngoài, rồi đẩy tấm vách ngăn bằng giấy và nhìn vào trong.
Không có việc gì làm, Hachirô ngồi xuống chiếu, hai đầu gối quỳ chụm vào nhau và lơ đãng nhìn Tomoko vừa tiếp tục may. Rồi nín thở, anh cất tiếng hỏi, môi khô bỏng:
– Cô chủ nhỏ, thời gian gần đây cô có gặp mẹ cô không?
– Mẹ ư?
– Phải.
Tomoko khẽ lắc đầụ. – Lạ thật, gần đây chẳng ai trông thấy bà nhà đâu cả.
– Có lẽ mẹ cháu mới ở cữ nên còn phải kiêng đi lại.
– Hừ ... ừ Hachirô tỏ ra lo ngại cho sức khỏe của bà Ikuyo. Anh tự hỏi đã đẻ được hai tháng rồi mà sao bà chủ vẫn không rời khỏi phòng, và không phải chỉ có Hachirô nêu lên những câu hỏi về việc này, mà cả làng ai cũng thắc mắc như vậy. Có lẽ anh muốn tâm sự với Tomoko về mối lo đè nặng lòng mình.
– Cô chủ nhỏ ...
– Sao?
– Xin cô đừng nói với cụ chủ, nhưng ...
Và anh tiết lộ rằng vừa mới đây anh đã đến nhà ông trưởng thôn, với một cành hoa làm bằng bột tẻ, như cây mà anh vừa tặng nó.
– Tôi nghe đứa bé khóc ...
– Cháu cũng có nghe. Nó khóc nhiều lắm, hử?
Tomoko lắng nghe câu chuyện của Hachirô với một sự quan tâm tăng dần.
– Rồi sao nữa, Hachirô?
Anh rón rén đi đến gần chiếc cửa tò vò trổ ở trên mái nhà và nghe rõ tiếng trẻ con khóc đồng thời với tiếng to dần của Ikuyo đương hét tướng lên:
– Anh im đi! Anh làm tôi điên mất! Nếu tôi mà còn ở trong nhà này thì chắc chắn là tôi cũng kết thúc như mẹ tôi!
– Em đừng nói bậy nói bạ như thế nữa. Nào, một đứa bé mà khóc như vậy thì có là bình thường không?
– Nhưng tại sao những người phụ nữ lại phải có con cơ chứ? Thật là rắc rối!
Tất cả những gì anh đã hứa với tôi trước khi cưới đều không thực hiện, và hơn thế nữa, kia kìa, con nhóc cứ quấy rối tôi suốt ngày! Nếu tôi mà cứ ở lại trong cái nhà này, sớm hay muộn rồi cũng sẽ xảy ra thảm kịch, đó là điều chắc, tôi sẽ tự vẫn và giết luôn đứa bé!
– Ikuyo! Em đừng nói nhảm nữa, anh van em.
– Nhưng chính anh đã nhốt tôi ở đây! Bây giờ anh còn van xin tôi cái gì nữa?
– Nhưng anh đã nói với em rằng đây chỉ là vấn đề kiên nhẫn mà thôi. Kiên nhẫn thêm tí chút nữa thôi mà, Ikuyo?
Đứa bé càng khóc dữ. Lúc đó, Ikuyo hét to, có lẽ như nàng vừa đánh ai đó, đứa bé hay là Keisuke.
– Anh im đi, tôi nói với anh là hãy im đi! ....
Có một tiếng rầm, tựa như nàng vừa ném vật gì. Hoảng sợ, Keisuke cố gắng làm nàng nguôi lòng. Đứa bé vẫn khóc dữ. Chắc chắn là lúc này không phải là cơ hội tốt để gọi Ikuyo và tặng nàng cánh hoa đang trổ bông. Hachirô sợ nổi da gà. Hoảng hốt trước ý nghĩ Ikuyo có thể chìm đắm trong cơn điên loạn như cụ Tsuna, anh vắt chân lên cổ chạy một mạch về nhà, bỏ lại cành hoa móc vào một nhánh thông ở cạnh cửa sổ.
– Tôi tự hỏi liệu có phải bà chủ cũng suy sụp như cụ bà nhà ta không. Cô chủ nhỏ, chắc là cô phải lo lắng lắm.
– Chú Hachirô, chuyện này làm chú lo sợ đến thế ư?
– Nhưng đây là bà chủ, tôi đã lớn bên cạnh bà ấy từ khi tôi hãy còn bé tí.
Tomoko cảm thấy khó chịu. Nó cay chua với Hachirô:
– Thật là tởm lợm, người ta sẽ nói là chú phải lòng mẹ cháu.
Chàng trai trẻ chân chất giật nảy mình trước những lời nói đó của cô bé. Anh ngượng đỏ cả mặt, và một lát sau bỏ chạy ra khỏi nhà không một lời chống chế để giấu nổi hổ thẹn của mình.
Cành hoa làm bằng bột tẻ tiếp tục rung rinh khi anh đóng cửa lại và Tomoko vẫn ngồi yên lặng nhìn nó, thẫn thờ. Những tình cảm phức tạp mà nó còn quá non trẻ để tự mình hiểu hết được đã khuấy động tâm hồn nó như những con sâu lạ.
Tiếng guốc ai đi qua vườn:
đó là chú Shinya. Bà Tsuna ngồi sưởi nắng ở hiên, nhìn thấy Shinya và chào chú em chồng trước khi ông ta kịp mở miệng.
Từ một tháng nay, bà ăn đã thấy hơi ngon miệng và nặng thêm được một chút.
– Bà chị dâu à, khủng khiếp quá!
– Chú nói gì thế?
– Ikuyo đã biến đâu mất rồi.
– Hử?
– Bác chớ có hốt hoảng, chưa phải lúc đâu, nhưng mà Ikuyo và chồng nó đã đi, mang theo đứa con của chúng. Thế nó không đến đây để thưa chuyện với bác trước khi đi à?
– Không! Tôi chẳng biết gì về việc ra đi của nó cả.
Thực là đột ngột, không ai ngờ cả. Bọn chúng đã đi Tôkyô, người ta nói như vậy. Với cái thằng Keisuke bất lực đó thì người ta không thể hiểu được chúng sẽ làm gì để sống. Chúng thật ngốc nghếch. Quên cả bổn phận đối với cha mẹ già của Keisuke! Thời nay, nhân cách của bọn trẻ thật là phi đạo lý!
– Chị dâu à, cả bác nữa, bác có trách nhiệm trong chuyện này.
– Tại sao lại tôi được?
Trong cái nhìn giận dữ mà bà chĩa vào chú em chồng lóe lên ánh sáng mờ đã tắt từ nhiều tháng nay. Nhưng ông Shinya vẫn tiếp tục với cái giọng vừa rồi:
– Họ đã làm khổ Ikuyo vì bệnh tình của bác! Bác phải bình phục nhanh để đến thăm họ. Dù sao thì chính con bác đã đẩy con trai thân thương của họ bỏ trốn lên Tôkyô.
Tsuna lặng thinh cho đến khi chú em chồng ra về, mặt đầy vẻ khó chịu.
Thế rồi chỉ trong vài ngày mà tóc bà trắng xóa, tuy chỉ mới năm mươi mà trông bà như một phụ nữ quá lục tuần.
Bà từ chối không tiếp chú em chồng Shinya, nhưng ông chú vẫn cứ đến và ngồi ở đầu giường bà. Lòng hận thù chồng chất từ nhiều năm này kể từ khi bà đến làm dâu ở nhà Sunaga dồn hết vào đôi mắt nảy lửa, bà quát lên không chút nể nang:
– Cút xéo ngay! Tao không muốn nhìn thấy cái mặt dơ dáy của mày!
Sự cố này đánh dấu một sự đổ vỡ hoàn toàn trong quan hệ chị dâu, em chồng. Người bà con duy nhất còn lại của nhà Sunaga không bao giờ trở lại nữa.
Và người bà con duy nhất còn ở cạnh bà Tsuna là Tomoko, lúc này đã lên chín.
Còn u già thì đã hoàn toàn thái độ khi thấy bà chủ trở thành một người bệnh khó tính, trái nết, và tuy bà vẫn tiếp tục làm việc như trước nhưng u không còn để ý đến bà Tsuna nữa. Hachirô thì có thay đổi tính tình từ hôm Ikuyo bỏ nhà đi Tôkyô, và lúc nào anh cũng như đương ở tận trên cung trăng. Anh không còn thích trò chuyện với Tomoko và không mấy quan tâm chăm sóc bà chủ. Anh tự giam mình trong mơ mộng như một thanh niên đa sầu, đa cảm.
Sợ tình trạng sức khỏe của bà trở nên trầm trọng, thầy thuốc đã khuyên bà nên vào bệnh viện để điều trị.
– À, các vị muốn tôi rời bỏ nhà này ư? Tên khốn kiếp Shinya sẽ bay đến ngay để chiếm đoạt nhà. Làm sao tôi lại có thể bỏ cái nhà này được? Đây là nhà của tôi, tôi sẽ giữ nó cho đến khi Tomoko trưởng thành. Từ ngày mà cái con bất hiếu Ikuyo bỏ đi, mọi người chỉ nghĩ đến chuyện làm tôi phải rời bỏ cái nhà này. Nhưng chẳng bao giờ tôi rời bỏ nó, chẳng bao giờ! Không phải vì con Ikuyo đã bỏ đi Tôkyô mà tôi sẽ rời bỏ cái nhà của tôi! Và cho dù là nó có trở lại và xin lỗi tôi thì tôi cũng chẳng bao giờ tha thứ cho nó cả. Không có ai lại đem nhà mình đi cho một đứa con bất hiếu!
– Tình trạng sức khỏe của bà ngày một xấu thêm.
– Tomoko! Tomoko!
– Dạ.
– Cháu ở đấy à? Cháu không bỏ bà đấy chứ? Cháu nói đi!
– Không đâu ạ, cháu ở đây này, ngoại.
– Tốt, tốt ... Cái con Ikuyo bất hiếu. Người ta đã nhiều lần nói với nó là tao ốm, thế mà nó cũng chẳng thèm đến thăm tao. Bé Tomoko tội nghiệp của bà, bây giờ cháu phải thay mẹ cháu. Ikuyo, đồ con gái xấu xa, đồ bất hiếu, bẩn thỉu!
Chính con Ikuyo, đồ bất hiếu, đã làm tôi đến nông nỗi này. Mẹ ốm, nó cũng chẳng quan tâm, đã thế còn mong tôi chết nữa cơ đấy! Nhưng mày hãy thử đến vào lúc người ta chôn cất tao, mày sẽ thấy tao trừng phạt mày như thế nào! ....
Thấy tình hình khó qua được, Hachirô đã đến gặp Tomoko và họ đã đánh điện ngay:
“Mẹ ốm, về ngay”, nhưng không có hồi âm. Sau mỗi ngày Tomoko và Hachirô lại hy vọng ngày hôm sau Ikuyo sẽ về, và họ cứ ngấp ngó chờ đợi ở đầu ngõ để đón cô nhưng nàng vẫn không trở lại nơi chôn nhau, cắt rốn.
“Mẹ hấp hối, về ngay - Sunaga”.
“Về ngay, con van mẹ - Tomoko”.
Vẫn bặt vô âm tín. Liệu Ikuyo có nghe được tiếng mẹ nàng đương ra rả nguyền rủa mình trên giường mà bà vừa trút hơi thở cuối cùng không?
Những người láng giềng tỏ lòng thương xót cho Tomoko từ nay phải sống cô độc trên thế gian này. Họ đến phúng điếu, kính cẩn nghiêng mình chào cô bé chủ tọa buổi lễ. Tomoko cũng nghiêng đầu đáp lễ một cách vô thức. Khói trắng của hương bay lên không trung và ôm lấy thân hình bé nhỏ, yếu đuối trong chiếc áo tang trắng rộng thùng thình của Tomoko khiến những người đến chia buồn không cầm được nước mắt.

Chương 4
ĐI TOKYO

Đây là chuyến đi dài ngày và là lần đầu tiên Tomoko đi tàu hỏa.
Tuy phải xa quê hương, xa bà ngoại và rời bỏ căn nhà gỗ với biết bao kỷ niệm, vui có, buồn có, nhưng em không cảm thấy buồn vì giấc mơ của đời nó đương chờ đón nó ở Tôkyô:
được thấy lại mẹ và sống bên cạnh mẹ!
Nếu như chuyến đi ít làm nó vui, có lẽ là do có bố dượng bên cạnh. Nhưng trong bốn hoặc năm ngày sống gần nhau, em thấy bố dượng Keisuke là một con người hiền lành. Nó tin như vậy.
Ông bà trưởng thôn đã không giấu giếm vui mừng khi đón đứa con trai tiêu xài hoang phí trở về nhà một mình mà không mang theo vợ. Nhưng khi biết lý do duy nhất khiến anh trở về nhà là để gặp Tomoko ở nhà Sunaga thì họ lại càng ngạc nhiên hơn là bực mình. Khi họ hỏi anh có quan tâm đến các con của người vợ cả nữa hay không thì anh đã van xin cha mẹ hãy xem như anh không còn thuộc gia đình Kôsaka nữa. Nó loạn trí rồi à? Con Ikuyo đã làm nó mê mẫn rồi? Ông bà trưởng thôn thực sự đau khổ và không đả động gì đến chuyện đó nữa. Đứa con trai họ xưa kia ngoan ngoãn, phục tùng đến là vậy mà nay đã thay đổi hoàn toàn từ ngày nó tái hôn với cái con Ikuyo. Tuy nhiên, ông trưởng thôn đã nhìn thấy trước điều có thể xảy ra:
Keisuke không có tiền, lại không phải là loại người biết kiếm tiền; sớm hay muộn Ikuyo, vốn thích ăn diện, rồi cũng sẽ chán nó. Và ngày một ngày hai, Keisuke sẽ trở về. Mệt nhọc sau ba ngày đi từ Tôkyô đến Wakayama, Keisuke cần phải nghỉ ngơi, sau đó anh sẽ đến thăm chú Shinya.
Không bao giờ người ta biết được Shinya và Keisuke đã nói với nhau những gì trong ngày hôm đó. Chắc chắn là Shinya không có một sự cản trở nào đối với sự ra đi của Tomoko vì lẽ một khi cô bé thừa tự trực tiếp của gia đình Sunaga đã đi rồi thì ông ta sẽ chiếm đoạt được cái nhà một cách dễ ợt.
Khi phong cảnh bên ngoài bắt đầu tan biến trong hoàng hôn thì cũng là lúc mà Tomoko cảm thấy một nỗi buồn man mác xâm chiếm lòng nó. Còn Keisuke cũng chìm đắm trong cái buồn xa vắng trong chuyến đi này. Tomoko trợn tròn mắt ngạc nhiên nhìn anh:
dạo ở quê, anh ăn mặc còn chăm chút hơn là lúc này, một người dân Tôkyô thực thụ, càng tới gần Tôkyô thì quần áo anh lại càng lôi thôi lếch thếch, một điều khá kỳ lạ trước con mắt của Tomoko.
Tối đến, nó bắt đầu cảm thấy mệt mỏi nhưng nó còn phải sắp xếp chỗ ngủ cho con búp bê.
– Tomoko, con cũng phải đi ngủ chứ, không thì con sẽ kiệt sức đấy.
Tomoko không thể không nhìn chằm chằm vào mặt chú Keisuke. Vậy người này là chồng mẹ đó sao? ... Nó không thể nào tin được. Và cũng khó mà tin rằng đó là con trai ông trưởng thôn. Anh chàng ta có nước da ngăm đen, phát phì trước tuổi, toàn thân phảng phất dáng dấp nhu nhược, vẻ mặt trông đáng thương ...
– Tomoko, dậy đi nào!
Tiếng gọi của Keisuke kéo nó ra khỏi giấc ngủ chập chờn. Một toàn cảnh sáng bừng trải dài trước mắt nó.
– Sắp được thấy núi Fuji rồi!
– Cháu cũng đã trông thấy nó.
– À, phải, con nhìn thấy nó từ trong toa-lét chứ gì?
Bực bội, nó bặm môi im lặng. Mặc cho Keisuke ra sức bảo nó ăn cơm hộp mà anh vừa lấy ra, Tomoko vẫn không đụng đến.
– Con cũng bướng bỉnh như mẹ con ấy! Keisuke nói và mỉm cười cay đắng.
Con thực không muốn ăn à? Anh cố nài.
Trong lời nói của Keisuke nó không thấy có ác ý gì đối với người con riêng của vợ ông ta. Nó chỉ thấy là ông bố dượng không xứng đôi lắm với người mẹ kiều diễm của nó.
Ở ga Tôkyô không có ai ra đón họ. Keisuke vác lên vai cái rương bằng mây của Tomoko và nắm lấy tay nó lên đường. Tomoko cảm thấy buồn. Vậy đó là ga Tôkyô, nơi mà nó tin chắc là sẽ được gặp mẹ .... Dưới mắt nó, nhà ga chỉ là một cái vỏ sò mênh mông, trống vắng buồn!
Nhưng rồi nó lại vui. Chẳng mấy chốc nữa là nó sẽ được thấy lại mẹ. Hy vọng đã làm tiêu tan hết mọi mệt nhọc của chuyến đi. Lòng nó tràn đầy phấn chấn, tim nó đập rộn ràng.
– Sắp đến nơi rồi, Keisuke vừa nói vừa ngoảnh lại. Anh vẫn vác cái rương, mặt nhễ nhãi mồ hôi. Áo sơ mi ướt đẫm dính vào lưng, còn áo vét thì anh đã vắt lên rương ngay từ khi bước xuống tàu.
– Chào em Ikuyo, bọn anh đã về! Keisuke vừa nói vừa đặt cái rương lên chiếc chiếu ở cửa ra vào.
– Ikuyo! .... Em đấy à? Tomoko, trông kìa, Yasuko đấy.
Keisuke chỉ cho nó đứa bé con đang nằm ngủ ở trong phòng cùng.
– Nó kháu khỉnh đấy nhỉ? Keisuke vừa hỏi vừa ngồi phịch lên chiếu, đối diện với Tomoko, và âu yếm ngắm nhìn con gái.
– Nó thật kháu. Tomoko trả lời và cười vui vẻ.
Cảnh êm đềm giữa người cha, con gái và đứa con riêng bị phá vỡ một cách tàn nhẫn. Từ phía cửa ra vào, một giọng chát chúa vẳng lên:
– A, mọi người đã về đấy à? Sao lâu thế!
Ikuyo đứng đó, trong khung cửa phòng khách bên cạnh, và nhìn họ.
– Chào em.
Keisuke lên tiếng, còn Tomoko thì không biết nói gì vì trái tim nó đang đập mạnh khiến nó không thốt lên được một lời nào; em lặng lẽ đứng dậy và theo Keisuke vào phòng khách.
– Ikuyo, em không nói gì với Tomoko ư?
Sự quan tâm của Keisuke đối với con bé không làm Ikuyo thích thú; mặt nàng sa sầm lại.
– Tại sao mặt mày lại bẩn thế! Hãy nhìn vào gương xem! Đi rửa mặt mau!
Đó là những lời đầu tiên mà Ikuyo nói với con gái. Như bị thôi miên, Tomoko đi về phía nhà vệ sinh mà mẹ nó chỉ cho. Nó vướn người lên để lấy chiếc gương móc ở xà, soi vào gương và nín thở:
cái mặt tròn trĩnh của nó đầy cáu bẩn. Ở đây người ta không cần phải ra giếng mà chỉ cần vặn vòi. Ngây ngất trước những điều diệu kỳ của Tôkyô, Tomoko hứng nước vào lòng bàn tay và rửa mặt. Vừa rửa mặt nó vừa nghĩ tới cái giọng nói kỳ quặc của mẹ. Mẹ đã thay đổi triệt để giọng nói, trong khi đó thì Keisuke, đã sống ở Tôkyô lâu hơn Ikuyo nhiều, nhưng anh vẫn giữ giọng nói vùng quê.
Tomoko rửa mặt về thì vô tình nghe được cuộc cãi vã giữa mẹ và bố dượng.
– Thế thì chỉ có cách là anh mang nó đi cùng?
– Chớ có nói bậy. Tomoko đã chín tuổi rồi, anh không thể đưa nó vào nhà tắm nam.
– Được, vậy thì nó sẽ đi một mình. Anh chỉ dẫn nó đến trước cửa nhà tắm thôi.
– Em đừng nói thế, em hãy mang nó đi. Đây là lần đầu tiên con nó đến nhà tắm công cộng, làm sao em lại để cho nó tự xoay xở lấy một mình được?
– Ôi phiền phức quá!
– Ồ không, chúng ta đi nào. Anh sẽ trông Yasuko, còn em thì đưa Tomoko đi, đồng ý chứ, Ikuyo?
– Tomoko!Mày làm sao mà cứ nhìn mãi tao như vậy hả? Chuẩn bị nhanh lên để mà còn đi tắm chứ.
– Tomoko, con đi tắm cùng mẹ con nhé.
Nghe giọng nói của Ikuyo và Keisuke, có lẽ người ta sẽ nghĩ rằng Keisuke là cha đẻ và Ikuyo là mẹ ghẻ của nó.
Tomoko mở rương lấy quần áo sạch mà u già đã xếp vào đấy, cầm chậu thau mà mẹ đưa cho và đi theo mẹ. Ikuyo bước nhanh, điệu bộ và nét mặt có vẻ tự hào như có người giúp việc hộ tống. Khi đến trước nhà tắm công cộng, nàng kéo chiếc màn xanh thẫm trên đó có ghi những chữ móc meo “Buồng tắm nữ”.
và bước vào. Đi sau mẹ, Tomoko đưa mắt nhìn nhanh vào phía trong. Ở đây có vài phụ nữ đang cởi hoặc mặc quần áo.
Ở trong phòng thay quần áo của nhà tắm công cộng, nó tần ngần khi cởi quần áo trước những người đàn bà xa lạ đó. Ikuyo mà vừa rồi không có gì vội vã trong chuyện đi tắm thì bây giờ lại tỏ ra dứt khoát khi đã bước qua tấm màn.
Và khi nàng cởi bỏ nốt chiếc váy trong thì thân hình trần truồng như nhộng của nàng lung linh nhựa sống như thân hình một cô gái đôi mươi.
– Tomoko! Mày đừng có đứng ngây ra như vậy. Cởi quần áo nhanh lên.
Dứt lời, nàng đẩy cửa phòng tắm và mất hút.
Còn lại một mình, Tomoko dần hồi tỉnh. Nó lấy chậu thau và đẩy cửa phòng tắm. Phòng đầy hơi trắng dày đặc như khói. Một mùi lợm mửa. Nó đưa mắt tìm mẹ.
Chẳng nói chẳng rằng gì với con, Ikuyo vào bồn tắm ngâm mình trong đó.
Tomoko làm theo mẹ. Nước nóng quá, và nó liên tưởng đến Hachirô đã dồn dập ném củi vào lò mặc dù nước tắm đã sôi từ lâu khi anh nghe tin Ikuyo đang mang thai.
– Mẹ ....
– Gì?
– Mẹ biết không, Hachirô, chú ấy đã bỏ làng đi sau khi ngoại mất. Chú ấy đến Osaka tìm việc, nhưng chú nói với con là chú muốn đến Tôkyô hơn.
Nhưng Ikuyo không có vẻ quan tâm đến số phận của người làm thuê cho nhà mình, nơi mà nàng đã sinh ra và lớn lên. Hoặc là do giọng nói quê mùa của Tomoko đã làm nàng bồn chồn. Thực thế, nàng vừa nhác thấy các bà láng giềng ngừng trò chuyện với nhau để vểnh tai về phía họ.
– Tomoko, mày đừng có nói cái giọng Wakayama ấy nữa, nếu không thì ở trường người ta sẽ cười cho đấy.
Toàn thân nó ửng đỏ, nhưng không phải vì nước nóng. Nãy giờ các bà quan sát nó vừa nhận xét về nó. Hai bà cạnh nó đang cọ mình với những túi nhỏ đựng cám gạo lên tiếng hỏi:
– Cháu bao nhiêu tuổi rồi, bé!
– ... Chín tuổi ạ.
– Cháu kháu quá!
Ikuyo nói xen vào:
– Cháu nó bé so với tuổi phải không? Đã hai năm nay tôi không được gặp cháu, nhưng người ta nói rằng nó không lớn lên được tý nào. Thất vọng quá!
– Không đâu! Hãy xem này. Nó đẹp, nó giống mẹ nó. Rồi bà sẽ mừng khi thấy nó lớn lên. Nó sẽ là niềm tự hào của bà, con bé ấy, rồi bà xem. Bà sẽ không hối tiếc về tiền của bà bỏ ra để dạy cho nó ca hát và nhảy múa đâu.
– Đó là bà giáo dạy hát có họa đàn theo, Ikuyo thì thầm vào tai Tomoko.
Khi họ rời khỏi nhà tắm công cộng thì trời đã tối và đường phố trở nên yên tĩnh.
Có lẽ do cảm giác dễ chịu sau khi tắm mà lần này Ikuyo bước đi ung dung với vẻ vui tươi. Nàng vừa được một bà khen ngợi, như người ta đã thường nói với nàng, rằng với sắc đẹp của nàng, lẽ ra nàng đã là một kỹ nữ rồi.
– Mẹ!
Mỗi khi có thể, Tomoko lại nhớ đến niềm hạnh phúc bị lãng quên à nó cảm thấy khi nói “mẹ”, vả lại, ở cái tuổi khao khát mong muốn học tập, nó rất muốn biết ý nghĩa của những từ mà hồi nãy đã tình cờ lọt vào tai nó.
– Này nhé, những ngày thất nghiệp là những ngày mà nội thành đông người nhất. Năm nay đã có ngày đầu năm, ngay hội hoa đào, và sắp tới là ngày hội mùa hạ. Và những ngày nghĩ lễ là gần như vậy, có ngày mồng một và ngày rằm, và đến ... Đấy, nói chung là như vậy.
Ikuyo nói huyên thuyên và với một giọng pha đôi chút âm điệu của đồng quê, Tomoko cho rằng đó là một biểu hiện tình cảm của mẹ đối với nó. Tiếp theo, Ikuyo giải thích chó nó ý nghĩa của một số từ mà nàng đã dùng:
– Nội thành là khu phố Yoshiwara. Ở đây có các cô gái làng chơi xinh đẹp và các kỹ nữ. Ngoại thành là nơi có những nhà ở như nhà của chúng ta.
Cơ may nào đã đưa Keisuke và Ikuyo đến ở ngay cạnh khu phố của những lạc thú? Dù sao thì Ikuyo, với chiếc gáy xoa phấn và nước hoa, cũng rất hài lòng với môi trường ở đây.
Keisuke đang sống cuộc đời bình thường của một công chức:
anh ra đi từ sáng sớm và mãi đến chiều tối mới về. Anh làm việc ở một cửa hàng sách của khu phố Kanda. Trong khi đó thì Ikuyo lượn lờ trong nhà mà không có việc gì đặc biệt để làm. Còn Tomoko thì ngoài những giờ học ở trường, nó giúp me chăm sóc Yasuko và làm việc nhà rất chăm chỉ, nhờ vậy mà Ikuyo có được nhiều thì giờ rỗi rãi theo học lớp dạy đàn shamisen.
Với tiền lương ít ỏi của Keisuke thì khó mà thỏa mãn được những ham muốn của Ikuyo. Về ở và ăn thì họ không thiếu bất cứ thứ gì, nhưng không đủ khả năng thuê người làm thì thực không thể chịu nổi đối với người đàn bà khó tính nhất của gia đình Sunaga. Tuy nhiên, những người láng giềng đã được nghe đồn về sự may vá của nàng, và nhờ hữu xạ tự nhiên hương mà người ta đổ xô đến đặt hàng cho nàng. Việc này cũng chỉ đưa lại cho nàng được một ít tiền, tuy vậy Ikuyo cũng tự hào là đã tự mình kiếm ra tiền. Nhưng cho dù cả khu phố có ca ngợi sắc đẹp của nàng, và cho dù nàng có nhà ở ngay cạnh Yoshiwara, thì nàng cũng vẫn chỉ là một người phụ nữ sinh ra và lớn lên ở thôn quê ở trong một gia đình cổ xưa, thiếu giáo dục, và không được học hỏi bất cứ một môn nghệ thuật nào nhằm tô đẹp, làm vui cho cuộc đời, tóm lại không là ai khác ngoài người vợ bình thường của Keisuke Kôsaka.
Đã từ lâu Ikuyo nuôi tham vọng làm nghề buôn bán như phần lớn dân cư ở một khu phố thấp hèn. Mẹ của Keisuke cho cậu quí tử một trăm yên trong dịp anh về thăm nhà ngắn ngủi và số tiền đó lẽ ra là phải giúp thực hiện dự định ấy, nhưng một trăm yên đã bị mất trên đường, trở về Tôkyô như Keisuke đã thú thật với Ikuyo. Đó là dịp để họ cãi cọ nhau.
– Tại sao người ta lại có thể đần độn tới mức là bỏ một số tiền lớn như vậy vào trong túi xách được!
– Ừ, đúng thế.
– Như vậy có nghĩa là ta không thể làm gì được nữa hết, ta lại trở về như trước chứ gì?
– Anh thật sự đau khổ về chuyện này.
– Tôi thì đã chán ngấy cuộc sống bần cùng này rồi! Anh không hiểu à?
– Anh hiểu, anh hiểu. Chính vì vậy mà anh đã về Wakayama. Anh nghĩ rằng anh sẽ làm em sung sướng khi anh trở về với số tiền đó, nhưng thực là chẳng may gì cả! Chắc chắn là bọn chôm chỉa đã lấy cắp số tiền của anh trong lúc anh ngủ!
– Tiền thì cất trong thắt lưng, có thế thôi. Ngốc nghếch lắm thì mới không giữ tiền ở trong người!
– Đúng vậy.
– Anh thì cứ mặc sức mà nói! Còn tôi, tôi biết làm gì?
Nói đoạn, Ikuyo đứng dậy, mặt hầm hầm, còn Keisuke thì cúi đầu, bộ dạng thảm hại. Chưa bao giờ Tomoko hình dung một cảnh tượng như vậy. Tâm hồn trẻ non của nó còn giữ mãi kỷ niệm về một người phụ nữ với một sắc đẹp lộng lẫy và một sự điềm tĩnh uy nghiêm, mặc toàn trắng trong lần tái hôn. Tomoko hoàn toàn bị mất phương hướng, không tài nào thiết lập được mối quan hệ giữa người đàn bà có cái gáy xoa phấn đang đứng trước mặt nó và người mẹ xưa kia.
“Đàn ông đều như vậy cả ư?” nó tự hỏi vì bị choáng trước cử chỉ phục tùng của Keisuke, hiến mình không điều kiện cho vợ. Quyết định mạnh mẽ duy nhất mà anh đã có trong đời, quyết định tái hôn với Ikuyo, đã đẩy anh vào cuộc sống này, phù hợp với những ước mong, hoài bão của vợ anh, nên anh không có bất cứ lý do gì để thù oán nàng về chuyện đó. Tomoko thấy mẹ mình thật sung sướng. Và không nghi ngờ gì nữa, Ikuyo đã tận hưởng niềm hạnh phúc được trách mắng chồng mình và xem anh như một kẻ ngốc nghếch khờ dại.
Ở trường mà Tomoko vào học sau kỳ nghĩ mùa hè, có nhiều học sinh khu phố Yoshiwara. Một em bé cùng lớp với Tomoko đến trường với chiếc gáy xoa phấn trắng, và trong một môi trường như vậy thì những từ như học làm kỹ nữ hay là kamuro (bé gái giúp việc cho một kỹ nữ) đã nhanh chóng gia nhập vốn từ vựng của Tomoko. Ở trường, nó ngồi cạnh con trai của bà chủ chứa, con gái của bà chủ quán nước, và có hôm đương học thì một anh hề, người tháp tùng các kỹ nữ đến những nơi hẹn hò, ló đầu vào lớp tìm một bé gái có chiếc gáy xoa phấn, cho thấy là toàn khu phố, ở phía trong thành hoặc phía ngoài thành đều sống nhờ vào hoạt động của Yoshiwara, và dân chúng ở khu phố không hề nghĩ rằng khu ăn chơi là một nơi bẩn thỉu, hoặc là một nơi bị loại ra khỏi thế giới của họ.
Một bé gái mà Tomoko bắt bạn đã nói là lớn lên nó sẽ trở thành một cô gái làng chơi sang trọng như bà Eizan nổi tiếng.
Một hôm cô bé đó thì thầm rằng hôm nay là “ngày lễ” và nó kiếm được nhiều tiền. Tim Tomoko đập rộn rã lúc cô bé rủ nó cùng về khi tan trường. Hôm đó đúng là ngày hội những người chết. Tay trong tay, hai đứa bé len lỏi qua làn sóng người, mỗi đứa cầm trong tay con búp bê của mình.
Về đến nhà, sau khi chào tạm biệt bạn, Tomoko nghe tiếng khóc dữ dằn của đứa em gái, Ikuyo đương ngồi trang điểm trước gương, và không để ý gì đến đứa bé. Nàng có vẻ như vừa tắm xong, mùi hương thơm nức. Tomoko thích nhìn mẹ trang điểm hơn là bận tâm chăm sóc đứa bé.
Nó tự nói với mình rằng cả Keisuke lẫn Ikuyo đều rất buồn trước cuộc sống hiện tại, nhưng nó có cảm tưởng Ikuyo là người buồn nhất vì nghèo quá không thể thuê mướn đầy tớ được nên bắt buộc phải quản lý gia đình một mình. Hạnh phúc nhất của Ikuyo bây giờ là thoa phấn mặt và tô son môi vì nàng không còn thích thú ngồi may kimono và luôn luôn mặc những chiếc áo mới. Nàng ngắm mình trong gương một cách nghiêm trang, điều này làm nảy sinh ở Tomoko sự kính trọng lẫn sợ sệt.
Bất thình lình Ikuyo trông thấy con gái mình ở trong gương. Tomoko lễ phép cúi mình, hai bàn tay đặt lên chiếu.
– Con chào mẹ.
– À, mày đã về. Vào xem con Yasuko có cần gì không.
– Vâng ạ ....
– Này, mày cầm cái gì ở trong tay đấy?
– Thưa chiếc bánh bột tẻ ngày hội đấy ạ. Bạn Omitsu đã cho.
– Đưa tao xem nào.
Nàng đưa chiếc bánh đến gần gương và nhìn nó một lúc, rồi tiếp tục trang điểm mà không bình luận gì. Tomoko không có thì giờ để ngồi không, nó đi vội sang phòng bên, nơi Yasuko vẫn còn khóc tướng cả lên.
Nó bế em lên và đi sang phòng mẹ. Ikuyo đã trang điểm xong, và bây giờ nàng đang bận nhìn một cách hờ hững cái bánh có hình cô gái làm bằng bột tẻ đặt trên lòng bàn tay. Cảm thấy sự có mặt của hai chị em Tomoko ở sau lưng mình, nàng nói với chúng, mắt vẫn không rời chiếc gương:
– Cô ta đẹp quá!
Và nàng lại ngắm nghía không biết chán cái bánh hình cô kỹ nữ.

Chương 5
MẸ BÁN CON CHO NHÀ CHỨA

Hôm đó, khi về nhà, Tomoko trông thấy ở ngưỡng cửa một cái mâm với hai cái bát. Ở trước bậc cửa ra vào là một đôi guốc gỗ vứt bừa bãi. Ikuyo và Tomoko sinh ra và lớn lên ở nông thôn, trong một gia đình địa chủ nhỏ, đã có thói quen tỉ mỉ, kỹ lưỡng do một nền giáo dục theo kiểu cũ đưa lại, còn Keisuke thì khi nào cũng ngăn nắp. Bởi vậy khi Tomoko nhìn thấy những chiếc guốc gỗ đó, nó có cảm tưởng chủ nhân của chúng là một những cẩu thả, và nó không thể lớn tiếng nói “Chào mẹ, con đã về” như thường ngày.
Một điều lạ là ngày hôm đó Yasuko không khóc. Thường thì khi nó trở về nhà, từ xa nó đã nghe con bé khóc như muốn nói:
“Chị Tomoko, chị về nhanh lên!” và thế là hôm nào nó cũng chạy vội vào nhà. Nhưng hôm đó thì lại khác.
– Chính vì vậy mà ... Nếu anh ấy biết ...
Một giọng đàn ông vẳng đến tai nó đứt quãng.
Nó nhẹ nhàng bước vào nhà. Chần chừ một lúc, nó tự hỏi là có nên sắp xếp lại cho ngăn nắp đôi guốc của khách không, nhưng càng nhìn đôi guốc nó lại càng thấy khó chịu về sự cẩu thả của khách, cho nên nó quyết định sắp xếp chúng lại cho ngăn nắp.
– Ai đấy? Ikuyo giật mình hỏi. Nàng quay người lại, nhận ra Tomoko, rồi lại tiếp tục chuyện trò với người khách lạ.
– Cháu chào ông ạ. Con chào mẹ!
Ngạc nhiên khi thấy Tomoko kính cẩn cúi đầu về phía mình rồi về phía mẹ nó, người đàn ông đột ngột ngưng nói và nhìn Ikuyo như để yêu cầu nàng giải thích, nhưng nàng vẫn quì trên chiếu mà chẳng nói gì.
Tuy nhiên, Tomoko cảm thấy là sự hiện diện của nó đã làm họ lúng túng như một làn sương nhẹ là là bay trong căn phòng nhỏ, bởi vậy nó vội vàng mất hút vào trong phòng cùng. Nhưng điều nó trông thấy khi bước vào đây làm nó đứng ngây tại chỗ:
Yasuko nắm chân con búp bê gần như tơi tả, một tay đã bị giật đi, chiếc kimono màu hoa cà bị rách nát, các mảnh giẻ rách tản mác trên nền nhà.
Nó đã mang con búp bê này từ nhà đi và giữ gìn rất cẩn thận khi ở trên tàu hỏa.
– Yasuko!
Tomoko cảm thấy máu dồn lên đầu, nhưng tự thấy không thể nổi giận hoặc khóc được vì một kỷ niệm hãi hùng vừa hiện ra trước mắt.Nó nhớ lại khoảnh khắc mà bà ngoại trong cơn điên loạn đã xé tan tành chiếc kimono màu hoa cà.
Trước mặt nó chiếc kimono mà mẹ đã cắt may chỉ còn là một đống giẻ vụn khủng khiếp. Và cảnh đó lại diễn ra trước mắt nó. Vừa tìm nhặt các mảnh vụn, Tomoko vừa buồn rầu nghĩ đến số phận hẩm hiu đã dành cho chiếc kimono đó.
Nhưng ai đã đưa con búp bê của nó Yasuko?
Yasuko bây giờ đã biết đi và vớ được cái gì là đập phá hoặc vò xé. Mọi đồ vật trong nhà đều để ngoài tầm tay của nó, như là đặt trên nóc tủ, trên các giá, trong các ngăn kéo, hoặc được treo lên cao, và Tomoko trước khi đi học đã tự tay sắp xếp sách vở, bút vào một túi vải, thắt miệng lại và đặt lên giá. Ngoài ra, từ khi đến ở trong nhà này, nó thôi không chơi búp bê như trước nữa vì phải còn trông nom Yasuko.
Trước khi Yasuko phá hỏng con búp bê như vậy, ắt là phải có kẻ nào lấy nó ở trên tủ và đưa cho con bé.
Nghĩ đến chuyện này làm nó mơ mơ màng màng, hay đúng hơn là sợ hãi.
Tomoko trông như người mất hồn, tay trái cầm con búp bê, tay phải cầm những mảnh kimono rách bươm.
– Tomoko!
– Dạ ....
– Tomoko!
– Dạ ....
Nó vội vàng đứng dậy khi tấm cửa kéo ra.
– Mày làm gì đấy?
– Vâng ...
– Sao, vâng à? Mày không thấy rằng em mày đang khóc ư? Nó làm ồn quá, ai mà chịu được?
– Con xin lỗi mẹ.
– Khi mày chưa về, nó có khóc lóc gì đâu. Nếu nó cứ tiếp tục hét tướng lên thì mày dẫn nó đi ra ngoài một lúc, nó khóc ở đây làm tao nhức đầu lắm.
– Thưa mẹ, vâng.
Biết là sắp được đi chới với chị, Yasuko hớn hở lắm. Còn Tomoko thì lòng nặng trĩu buồn vì phải để lại con búp bê tội nghiệp với một cánh tay bị kéo rời khỏi thân.
Người đàn ông và Ikuyo nhìn nó nhưng không nói gì. Mặt ông ta ửng đỏ vì rượu.
Tomoko mở cửa đi ra, nhưng vừa rẽ vào phố nhỏ thì suýt va phải một thanh niên bưng những chiếc hộp bằng gỗ mà các quán cơm thường dùng để đựng những món ăn mang đến tận nhà của khách hàng. Tomoko tự hỏi có phải anh ta đến lấy hai cái bát mà nó trông thấy ở cửa ra vào hay là anh ta mang tiếp đến những món ăn phụ?
Ngày hôm đó Tomoko nhớ quê da diết và ôn lại những chuyện xa xưa mà lâu nay nó không hề nghĩ tới. Và nó vừa khẽ hát bài hát ru con vừa nhẹ nhàng vừa đung đưa bé Yasuko trên lưng:
Bé ngủ đi.
Bé của ta, ngủ đi.
Mẹ của bé đã biến mất.
Tựa như một đám mây.
Nhưng bà ta đang ở bên nó.
Mẹ của bé đang ngủ say.
Đã lâu rồi nó không hát bài này. Nhưng giờ đây nó đã hiểu rõ được ý nghĩa của những lời ru. Câu hát làm nó cảm động nhất là:
“Mẹ của bé đã biến mất tựa như một đám mây”. Tomoko có cảm nghĩ mới mẻ về mẹ, người đã từng biến mất khỏi cuộc đời nó tựa như một đám mây và nó đã gặp lại mẹ nó sau hai năm để cùng chung sống dưới một mái nhà. Nó ngạc nhiên là không cảm thấy lòng mình xốn xang mãnh liệt như thuở nào, khi chỉ còn mình nó với bà ngoại trong căn nhà cũ xưa mênh mông hiu quạnh, buồn bã chờ mong được thấy lại mẹ mình. Khi khẽ ca lần nữa bài hát ru con này, nỗi sợ hãi lại thấy mẹ mình biến đi như một đám mây đột ngột xâm chiếm lòng nó. Mẹ sẽ ra đi, mẹ sẽ ra đi ... Linh tính này đè nặng lên ngực nó, và tim nó như nhức nhối khi cố gắng xua tan nó đi.
– Tomoko!
Một giọng vang lên từ phía sau. Nó quay đầu lại và trông thấy Keisuke, tay ôm chiếc hộp đựng bữa ăn trưa của anh.
– Chào ba.
– Yasuko ngủ rồi à?
– Vâng ạ.
– Con có muốn ba ẵm nó không?
Đứng né sang một bên đường, Keisuke bế bổng Yasuko khỏi lưng cô bé.
– Ba, chiếc thắt lưng ...
– Ừ nhỉ.
Tomoko cởi chiếc thắt lưng trên người Yasuko và đưa cho Keisuke.
– Buộc thắt lưng như thế này mới đúng chứ nhỉ, anh vừa nói vừa nhìn Tomoko và vô cớ bật cười to. Cái cười bộc lộ nét căn bản trong cá tính anh, tốt bụng và hiền lành, nhưng đồng thời cũng có cái gì đó rỗng tuếch, yếu đuối và nhu nhược. Tomoko đi sau anh, tay ôm cái hộp đựng bữa ăn trưa, miểng lẩm bẩm những từ vừa nói:
– Ba, chiếc thắt lưng ...
Chính nó cũng không nhớ là nó đã gọi bố dượng bằng “ba” từ bao giờ nữa.
Cả Ikuyo lẫn Keisuke chẳng khi nào bảo nó phải gọi như vậy, nhưng Tomoko nghĩ rằng bố dượng là một người cha. Từ “má” đối với nó có một âm vang cực kỳ mạnh mẽ, và nó cảm thấy mối dây liên hệ vững chãi với cái từ đó, cho dù từ nay về sau mối dây liên hệ có lung lay thêm ít nhiều tựa như một ngày đó nó sẵn sàng tan vỡ, con với từ “ba”, nó không mảy may cảm thấy một mối liên hệ gợi nhớ đến quá khứ. Người cha thực sự của nó, Seikichi Tazawa, đã qua đời khi nó mới lên ba, vì vậy nó không cảm thấy giữa người đó và mình có mối liên hệ máu mủ thực sự. Tomoko thỉnh thoảng phải chạy để đuổi kịp Keisuke, vừa chạy vừa nghĩ mung lung. “Ba ... ba ... ba ...” nó khẽ nói lên từ này với chính mình nhưng không cảm thấy có chút thân thiện nào cả.
– Tomoko ...
Khi mở cửa vào phòng ngoài, Keisuke quay lại vẻ mặt mệt mỏi:
– Có ai vừa đến nhà?
Anh vừa hỏi vừa chỉ cái khay vẫn ở trước cửa, với hai cái bát to và những đồ đựng khác nhỏ hơn, có nắp đậy. Nhận thấy có người đến thăm trong lúc mình vắng nhà thì quả là không mấy thú vị đối với một người chồng ra đi từ sáng sớm và mãi đến chiều tối mới trở về.
Câu hỏi của ông bố dượng làm Tomoko chưng hửng, nó ngước nhìn ông không trả lời, cũng không lắc đầu. Vẻ căng thẳng trên mặt bố dượng đủ để ngăn nó trả lời một cách thành thật.
– Ơ kìa!
Ikuyo đương đứng ở phòng ngoài, nghe tiếng chân của họ, đã ngạc nhiên kêu lên.
– Chào em, Keisuke vội vàng cất tiếng với vẻ phạm tội của một kẻ bất lương bị bắt quả tang. Anh cởi giày và đi vào nhà, tay vẫn ẵm con gái.
– Em nhìn kìa, nó ngủ say quá, anh vừa nói vừa đến gần Ikuyo và chỉ đứa bé.
– Người anh đầy bụi, anh đi vào thay quần áo đi, Ikuyo trả lời anh với vẻ ghê tởm và chẳng thèm để ý gì đến con bé đương ngủ say.
– Tomoko!
Ikuyo hét to và bước đến gần nó.
– Hãy mang trả các thứ này đi!
Tomoko vội vàng bưng mâm đi ra. Nó nghe tiếng cửa đóng sầm ở sau:
Ikuyo cáu kỉnh khi thấy Tomoko lúng túng tay bưng mâm, tay giữ thắt lưng áo.
– Em chào anh ạ!
– Chào em, anh trai trẻ đáp lại như mọi ngày.
Tomoko đặt cái mâm trên quầy hàng và quay gót đi về phía cửa nhưng anh chàng nhanh chân đi theo em:
– Em có thể thanh toán tiền được không?
Tomoko không hề nghĩ đến chuyện này nên em rất ngạc nhiên và sợ hãi.
– Em sẽ đưa ngay tiền trả anh, Tomoko vừa nói vừa chạy nhanh về nhà.
Em gặp Ikuyo trong nhà bếp, đương vo gạo, mặt rầu rỉ vì phải làm cơm.
– Thưa mẹ ....
Nàng bực dọc quay lại khi nghe giọng rụt rè của Tomoko.
– Gì vậy?
Dạo này Ikuyo thường hay xẵng giọng với người nhà.
– Ở quán người ta bảo con trả tiền.
Ikuyo dừng tay đột ngột để nhìn Tomoko, trán cau lại và mắt lóe lên giận dữ.
Rồi chẳng nói chẳng rằng, nàng ngước nhìn lần cuối cùng Tomoko đang đứng chết khiếp ở giữa nhà và đi lao vào phòng khách, quên cả lau tay.
– Tôi cần tiền.
Keisuke ngước cặp mắt hoảng sợ lên nhìn vợ và trả lời, khi đã hiểu ra điều nàng vừa nói:
– Anh hết nhẵn rồi.
– Nhưng tôi cần tiền, tôi nói là tôi cần tiền.
– Thế tiền anh đưa hôm nọ không còn à?
– Làm sao mà còn cơ chứ!
– Dĩ nhiên rồi, nếu như em mua rượu?
– Thế tại sao tôi lại không được mua rượu!
– Anh không nói là em không nên mua rượu, nhưng tại sao trong nhà bếp lại có rượu khi mà anh không bao giờ dùng đến nó cả.
– Chà, một chai rượu bé tí, có đáng là bao! Cho dù là không mua rượu thì tôi cũng chẳng biết làm sao mà thừa tiền.
Trong khi họ cãi vã nhau như vậy thì Tomoko khốn khổ vẫn đứng chờ trong nhà bếp, cả nó và món tiền nợ của quán ăn đã bị lãng quên!
Việc này cho thấy sự mở đầu cuộc sống nghèo túng của họ. Ikuyo ăn tiêu hoang phí mà chẳng đếm xỉa gì đến thu nhập quá ít ỏi của Keisuke, đến nỗi họ không có tiền để trả tiền gạo cuối mỗi tháng. Trong khi đó thì bọn đàn ông thường hay lui tới nhà Ikuyo khi chồng đi vắng. Có hai ba gã thay phiên nhau đến ăn nhậu mà chẳng quan tâm gì đến chuyện thanh toán tiền nong với quán ăn.
Tomoko phải chịu đựng những lời ong tiếng ve của chòm xóm láng giềng về mẹ mình. Nó ngạc nhiên khi thấy họ bĩu môi nhíu mày trước hạnh kiểm của Ikuyo và chế giễu cha dượng của nó, cho ông ta là một gã ngốc nghếch.
Gia đình Keisuke ngày một chìm sâu vào những khó khăn chật vật vô phương cứu vãn.
Từ ngày đến Tôkyô, Ikuyo luôn bắt Tomoko phải có kiểu tóc của những cô gái giúp việc các kỹ nữ, tóc cắt vuông vắn ngang vai. Vào thời kỳ này, nó có thói quen là nhâm nhi lọn tóc trong khi nói. Có thể nó làm như vậy để quên cái đói, nhưng với thói quen này, nó đã gây cho những ai trông thấy nó cảm tưởng về một em bé khốn khổ trong gia đình. Và có thể vì vậy mà một thầy giáo của trường Matsushiyama mà Tomoko đã theo học từ sáu tháng nay cảm thấy nó đang gặp rắc rối và rất lo cho nó. Thầy quyết định đến thăm gia đình nó.
Ngày hôm đó Ikuyo ăn mặc khá đứng đắn, cổ áo kimono không để hở như ngày thường. Nàng ngồi chỉnh tề ở tư thế quì, ngực ưỡn ra, với dáng dấp một người mẹ đầy quyền uy, đã gây được ấn tượng cho thầy giáo. Còn Tomoko thì mọi thất vọng mà nó cảm thấy trong những ngày vừa qua đối với mẹ trong phút chốc đã tan biến hoàn toàn.
– Tôi thực sự buồn phiền vì cháu Tomoko đã làm thầy lo lắng. Cháu nó chưa hội nhập được vào lối sống của thị thành. Mong thầy thông cảm mà cho cháu tiếp tục theo học ở trường thêm một thời gian nữa. Chúng tôi nghèo, cái khó bó cái khôn, tôi thực sự cảm thấy xấu hổ.
Thầy giáo nhanh chóng ra về, tâm trí rồi bời, không còn hiểu ra làm sao nữa khi đứng trước người mẹ với giọng nói rắn rỏi làm tiêu tan mọi lo âu của anh.
Dạy ở một trường có nhiều trẻ em của phường Yoshiwara, thầy đã có dịp đến thăm các gia đình mà trình độ dân trí quá thấp, và được thấy những em học sinh sống trong những căn nhà trần trụi, nghèo rớt mùng tơi, cho nên thầy hết sức ngỡ ngàng khi không thấy cảnh đó ở nhà bé Tomoko.
Cuộc viếng thăm của thầy giáo đã củng cố thêm ở Ikuyo một quyết định không mảy may xuất phát từ tình cảm mẹ con. Từ ngày đó, người ta thường thấy nàng đi cùng con gái đến nhà tắm công cộng. Ở đây, mỗi khi nàng bắt gặp bà giáo dạy hát hoặc một người phụ nữ trung niên có vẻ như là một kỹ nữ thì nàng luôn phô con gái ra, bảo con đi xách nước tắm cho họ. Tomoko thấy những lời lẽ họ thì thầm với nhau thật là kỳ quặc.
– Tốt nhất là cho cháu bắt đầu học một vài môn nghệ thuật giải trí.
– Nó là một đứa bé thông minh, vả lại cháu mảnh dẻ và chưa đến mười tuổi.
Bà chủ ắt sẽ vui mừng là không phải gửi cháu đến trường lâu.
– Học nghề sẽ gây ra nhiều vấn đề cho người mẹ và cả cho chính bản thân người con.
Do nghe đi nghe lại nhiều lần những mẫu chuyện như vậy mà Tomoko dần dà tin chắc là sẽ có một sự thay đổi lớn lao trong đời mình.
Thế rồi nó rời Tôkyô bằng tàu hỏa cùng với Keisuke vào một ngày đầu xuân.
Trời trở rét. Thực là khó khăn cho Tomoko đã quen với khí hậu ấm áp của quê hương. Nó cảm lạnh, sổ mũi liên hồi. Nó nhớ lại lời trách móc của bạn cùng lớp Omitsu khi trông thấy nó chùi mũi với giấy làm bằng rơm:
– Cử chỉ của bạn không hay lắm đâu!
Omitsu giúp việc cho một kỹ nữ, nó lên lớp với cái cổ thoa phấn trắng như các bà lớn và tóc cuộn bồng. Tomoko rời Tôkyô quá gấp gáp nên không kịp chào bạn.
Sáu tháng đã trôi qua và hoàn cảnh của Tomoko đã có nhiều thay đổi, còn với Keisuke, bố dượng, thì thật khó mà nhận ra được ở anh người con trai của một vị thân hào hàng tỉnh. Không có một biểu hiện nào về lo âu, bực bội, về thần kinh bị kích thích, có lẽ là do một sự đần độn bẩm sinh nào đó. Tuy vậy, ở anh có một cái gì đó thật hãi hùng tựa như một cái cặn nguy hiểm lắng đọng trong lòng anh. Giờ đây, ngồi đối diện với anh trong toa tàu, Tomoko rùng mình khi nhận thấy bố dượng mình chỉ trong một thời gian ngắn mà đã thay đổi hoàn toàn.
Sau hai giờ lắc lư trên tàu, họ xuống ga Shizuoka ở chân núi. Keisuke lại xách cái rương của Tomoko đầy ắp kimono. Nó nhớ lại lời nói của mẹ khi giúp nó sửa soạn hành lý:
“Con thấy đấy, mặc dù chúng ta rất nghèo túng nhưng mẹ không đụng gì đến các áo kimono của con”. Tomoko không biết nói gì mà chỉ tự hỏi rằng đây có phải là lần cuối cùng nó được nhìn thấy mẹ, người mẹ đã bị nghèo khổ đè nặng lên hai vai. Lòng nó xao xuyến khi từ giã lần thứ hai người mẹ mà nó vừa mới tìm thấy, người mẹ mà trái tim thơ dại của nó đã bao lần thổn thức.
– Con biết đấy, mẹ không bán con đâu. Chỉ đơn giản là vì ở đây không kiếm được nhiều tiền. Tốt hơn hết là con phải học nghệ thuật làm một kỹ nữ. Vì sau này con sẽ chán chường như mẹ con nếu con không làm nên trò trống gì. Khi một phụ nữ không gặp may với những người đàn ông thì bà ta sẽ là một người bỏ đi nếu không biết làm gì.
Để chia tay, mẹ đã căn dặn nó cố gắng học tập để trở thành một kỹ nữ tốt, những điều mà mẹ nó nói về những người phụ nữ “không gặp may với những người đàn ông” đã để lại trong tâm hồn nó một tiếng vang buồn bã nhất mà mỗi lần nhớ tới nó không khỏi mủi lòng.
Buộc phải chạy cho kịp bố dượng, Tomoko không còn thì giờ đâu nữa nghĩ về Tôkyô. Thỉnh thoảng nó nhớ đến con búp bê bị gãy tay và chiếc áo kimono bị Yasuko xé tan tành. Nó không hề nghĩ đến sự trớ trêu của số phận, nhưng lờ mờ nhận ra là quan hệ của nó với mẹ có cái gì đó như tình trạng của con búp bê.
Họ đi được một quãng đường dài, qua các đường phố giá lạnh khi Keisuke quay người lại, mặt đỏ ửng và thở hổn hển:
– Ba lây phải cúm của con rồi. Anh vừa nói vừa cười, và nhờ thế mà con khỏi được cúm!
Anh cố gắng vui đùa nhưng không được, anh rất đau khổ vì phải xa đứa con riêng của vợ anh. Khi bố dượng có vẻ buồn rầu thì Tomoko cũng buồn theo, và lòng nó se lại và chẳng hiểu vì sao. Nó thương hại cha dượng, cầu mong mẹ mình sẽ xử sự với ông thân thiện hơn, và Keisuke cảm thấy mủi lòng trước tình cảm mà anh cho là kỳ lạ của một đứa bé còn rất bé bỏng.
Keisuke rảo bước và Tomoko vẫn chạy sau anh cho đến khi họ đi vào những đường phố vắng người hơn và đến trước cổng phường Nichômachi.
Tomoko và Keisuke bước qua cổng, ngỡ ngàng. Trong khoảng đất kín cổng cao tường, ở bên phải và bên trái là những dãy nhà chứa. Và mặc dầu hoàng hôn chưa buông xuống, người ta thấy nơi này nơi kia sau các lưới sắt những cô gái đang ngồi chờ khách.
Keisuke dừng lại trước một ngôi nhà có cổng vào khá rộng với tấm biển có chữ sơn trắng “Nhà Kanô”.
– Đây rồi, Keisuke nói với Tomoko, chắc chắn là anh đã hoảng sợ vì những cảnh anh vừa trông thấy.
– Xin lỗi, có ai không ạ?
– Có ...ó!
Họ đợi khá lâu mới có người trả lời, và bà người làm xuất hiện.
– Chúng tôi từ Tôkyô đến. Tôi là Kôsaka.
Bà người làm mất hút dần về phía cuối nhà mà không quên ném cho anh một cái nhìn hoài nghi, và mặc dầu anh đã nói anh từ Tôkyô đến, nhưng cái giọng địa phương của Keisuke đã phản lại anh. Các cô bé ăn mặc sặc sỡ lần lượt xuất hiện, lặng lẽ, không cười nói ầm ĩ. Có lẽ sự xuất hiện của một ông khổng lồ đi bên cạnh một cô bé nhỏ thó làm các cô ở đây chú ý.
Một nhóm gần ba cô hầu gái chăm chú nhìn Tomoko, rồi chúng bạo dạn dần lên và đi lại gần nó.
– Này, bạn từ đâu đến đấy? Một đứa bắt đầu nói, giọng chững chạc.
– Từ Tôkyô.
Các cô bé trợn tròn mắt. Chúng ngạc nhiên thì thầm với nhau:
“Từ Tôkyô!
Bạn ấy từ Tôkyô đến!”.
– Đi đi, bọn nhóc, đến giờ ăn trưa rồi! Người hầu gái hồi nãy ra lệnh và chỉ đường cho Keisuke và Tomoko. Trên đường đi đến phòng bà chủ, Tomoko chợt nghĩ đến số phận của mình. Có lẽ từ nay trở đi nó sẽ giống số phận của những người hầu gái ấy, và nó tự nói với mình:
“Cả ta nữa, trong cái thành phố xa lạ này ta sẽ có chung số phận như Omitsu. Mẹ đã nói với ta phải cố gắng trở thành một kỹ nữ hoàn hảo. Nhưng trong một nhà đầy rẫy gái bán dâm như nhà này thì e là ta sẽ phải làm đầy tớ mất”.
– Đây là phòng của ông bà chủ, người đầy tớ gái lễ phép nói và mời họ ngồi trước tấm vách ngăn.
Cánh cửa kéo từ từ mở rộng, để lộ ra một gian phòng lộng lẫy. Ông chủ Jirozaemon Kanôya và bà vợ ngồi ở giữa nhà, sau chiếc lò sưởi lớn và quay lưng ra phía khách. Cả hai ông bà ngước mắt về phía cánh cửa vừa mở, nhìn những người khách một cách kiêu kỳ. Keisuke và Tomoko cúi đầu và chắp tay lại.
– Bé con, mày tên gì?
– Tomoko Sunaga.
Bà chủ quay mặt về phía chồng rồi hỏi tiếp Tomoko:
– Mày bao nhiêu tuổi?
– Mười tuổi.
– Đứng dậy tao xem nào.
Tomoko làm theo lời bà.
– Quay nghiêng sang đây.
Tomoko quay nghiêng mình.
– Ngồi xuống.
Tomoko ngồi xuống và đặt hai tay lên đầu gối theo đúng khuôn phép.
Bà chủ có vẻ vừa lòng về cách ăn mặc của nó.
– Mày có thích các môn nghệ thuật giải trí không?
– Có ạ.
– Mày đã học được những gì rồi?
– Chưa học được gì cả.
– Vậy thì làm sao mà cháu tin là các môn nghệ thuật sẽ làm vừa lòng cháu?
– Nếu cháu được học thì cháu tin là cháu sẽ thích lắm.
Tomoko cố gắng trả lời lưu loát để được nhận xét tốt. Nó linh tính thấy rằng mình đương đứng trước một ngã rẽ quan trọng của đời mình.
– Cái con bé này biết ăn nói, bà chủ khẽ trao đổi với chồng, nhưng ông thì chỉ ngồi rít mạnh tẩu thuốc và lặng thinh.
– Ông to lớn mà con gái ông thì lại nhỏ thó, bà chủ nói với Keisuke. Nó chưa đến mười tuổi đâu, bảy tuổi là cùng. Nó có thể làm đầy tớ được.
Tomoko rùng mình trước thái độ trịch thượng của bà chủ. Nhưng Keisuke đã phản ứng một cách chính xác, rõ ràng, một điều khá hiếm hoi đối với anh.
– Nó không phải là con tôi.
– Vậy chắc là con nuôi?
– Không, cháu là con riêng của vợ tôi.
– À ra thế. Của vợ ông ư? Bà ta hỏi và đột ngột cười phá lên. Con riêng của vợ ông, ông muốn nói như vậy chứ gì?
– À à ... vâng ... đúng thế ...
Không nhận thấy tiếng “con riêng” đã làm cho trái tim của Tomoko đau nhói, bà chủ cân nhắc một cách ích kỷ lợi lộc mà tình hình này có thể đưa lại cho bà. Hẳn là con bé hơi nhỏ nhưng nó có những nét đẹp, nhất là nó khá thông minh, điều này thể hiện rõ qua cách ứng xử của nó ... Mười tuổi, như Ochoma, ta có thể bán nó cho những hợp đồng thuê mướn người làm ở ngoài, vả lại con bé có vẻ biết điều ...
– Ông hãy nói với bà nhà là cứ yên tâm đi.
– Xin đa tạ bà.
– Tôi cũng cảm ơn ông đã cất công đến đây. Một học viên mới do bà con dẫn đến chứ không phải là người mách mối là điều xưa này hiếm.
Cuộc tiếp xúc đầu tiên của Tomoko với ông bà chủ cơ sở kỹ nữ kết thúc như vậy. Bé gái với bộ tóc giả, Ochoma, đang học nghề kỹ nữ, từ này sẽ là bạn của Tomoko. Từ nay Tomoko ở trong cái phòng ẩm thấp, không có cửa sổ, ngổn ngang những đồ vật dơ bẩn và mất trật tự.
– Bà chủ bảo rằng ngay hôm nay cha em phải rời khỏi nơi đây.
Trong thời gian qua, Keisuke đi đi lại lại trong phòng khách ở tận cuối nhà dành riêng cho những cô gái, nghe nói vậy thì thở phào nhẹ nhõm và chuẩn bị ngay hành lý để ra về.
– Tomoko, hãy giữ gìn sức khỏe đấy nhé.
Tomoko kêu lên một tiếng không cố ý khi thấy cái lưng rộng của Keisuke khuất dần:
– Ba, ở trong tủ ...
Keisuke lặng lẽ quay người lại, mặt rầu rĩ:
– Cha biết. Có gì không?
– Có một cái hộp đựng con búp bê của con.
– Con quên mang đi à? Con có muốn cha mang đến không?
– Không, cha đưa cho Yasuko.
– Cho Yasuko à? Tốt lắm. Cảm ơn con nhé.
Keisuke đi khuất lâu rồi mà Tomoko vẫn còn đứng nguyên tại chỗ. Nó rất tiếc là không nghĩ đến chuyện gởi cho mẹ một đôi lời.

Chương 6
CHỒNG BÁN VỢ

Đường đi từ Nichômachi đến trường cấp một Shintôri gồ ghề chạy qua các thửa ruộng. Mùa cây anh đào trổ bông đã hết. Những bông hoa trắng xóa sắp sửa tàn tạ. Tomoko vừa vào học lớp năm trường cấp một và nó là cô học trò bé nhất lớp, nhưng may mắn là búi tóc của nó đã làm cho nó già đi và tránh nhầm lẫn với học sinh lớp hai hoặc lớp ba.
Trên đường đến trường, thỉnh thoảng nó gặp lính của trung đoàn Ôtemachi đi thành từng nhóm nhỏ. Họ có thói quen hễ có phép là bổ nhào đến phường Nichômachi vì khu phố của lạc khoái này khi nào cũng đón tiếp hào phóng các thương gia, binh lính, những khách nước ngoài và bất cứ ai muốn tiêu khiển. Ở đây còn xa mới có được sự quyến rũ thanh tao và thân mật của Yoshiwara.
Khi các nhóm binh lính chạy vượt qua, Tomoko ngước mắt nhìn ngọn núi Fuji đứng sừng sững và thanh bình giữa đồng bằng tím ngắt mênh mông như vô tận. Tuyết trắng trên đỉnh Fuji ít dần từ mùa hoa nở rộ, làm những ngọn núi kém thanh khiết và thiêng liêng hơn.
– Mẹ ....
Tomoko nghĩ đến mẹ mỗi khi nó nhìn ngọn núi Fuji; tuyết trắng trên đỉnh núi làm nó nhớ đến chiếc gáy thoa phấn của mẹ, màu tím hoa cà của bình nguyên ở dưới chân núi gợi cho nó màu áo kimono mà Ikuyo yêu thích. Sự hồi tưởng lại khá khác xa với con người thực tế Ikuyo, nhưng sự liên tưởng giữa núi Fuji và mẹ chỉ mới hình thành ở Tomoko của nó mà thôi. Bây giờ sống xa mẹ từ một năm nay, nó lại bắt đầu lý tưởng hóa người mẹ ấy, người mẹ chỉ còn trong trí tưởng tượng mà thôi.
Từ ngày đến Nichômachi, Tomoko đã viết nhiều thư cho mẹ, nhưng Ikuyo, là loại người không ưa cầm bút, đã không có thư hồi âm. Keisuke thì có gửi cho nó một thiệp chúc mừng năm mới, nhưng chỉ có một lần thôi. Ông ta chỉ nói là phải làm việc cho tốt và phải chú ý đừng để bị cảm lạnh, và không nói gì về gia đình. Tomoko đã sờ nắn tấm thiệp cho đến rách, và tự hỏi không biết đến ngày nào nó mới được nhận tin về mẹ mình. Ngày tháng càng trôi đi thì kỷ niệm về mẹ nó đang ăn uống phè phỡn với những người khách lạ tại nhà, hoặc đang than phiền về sự nghèo túng của mình với những chiếc kimono bằng nhiễu và vá đụp lại càng mờ nhạt, và trí tưởng tượng của nó lại càng tô đẹp thêm hình ảnh người mẹ chưa bao giờ dịu dàng với nó, hình ảnh một người mẹ hiền lành và tốt bụng như ngọn núi Fuji. Do luôn ngắm nhìn ngọn núi trong khi nghĩ về mẹ trên đường đến trường nên Tomoko đã hiến dâng cho mẹ một tình yêu tha thiết như tình yêu mà nó dâng lên ngọn núi thiêng liêng.
Mặc dù vừa mới chuyển đến trường Shintôri của khu phố Komagatacho, Tomoko cũng đã có được nhiều điểm tốt, và điểm hạnh kiểm của nó luôn nhất trường, nhưng cuối học kỳ không được bầu nhất lớp. Thầy hiệu trưởng tỏ ý tiếc nhưng Tomoko vốn tính bình thản, chẳng buồn bực về sự không may của mình.
Khi ở cạnh chồng, bà chủ luôn có thái độ, cứ chỉ bình tĩnh, nhưng hễ vắng mặt ông, bà liền nổi máu tam bành làm mọi người chung quanh phải hoảng sợ, ngoại trừ Tomoko, chẳng bao giờ nó nao núng, lo âu.
Ochobo là một con bé kỳ quặc, bà ta thích thú nói như vậy. Ochobo là tên của Tomoko trong thời gian học nghề kỹ nữ.
Trước khi Tomoko đến đây thì bé Ochoma được giao việc phục vu phòng khách, nhưng nay thì việc đó chuyển sang Tomoko. Thái độ và cử chỉ đẹp, lúc nào cũng khoan thai, chuẩn mực của Tomoko đã khiến bà chủ rất hài lòng.
Bà là vợ hai của ông chủ, bà rất sùng bái và say sưa dạy môn Shamisen.
Nhiệt tình giảng dạy như vậy dĩ nhiên là bất lợi cho học trò đến mức các kỹ nữ của nhà Kanô phát run lên vì quá sợ mỗi khi bà chủ báo cho họ giờ học về Shamisen. Khi thấy Tomoko là một đứa bé biết điều thì bà quyết định sẽ chuyên tâm vào việc dạy dỗ cho nó. Những ngày kinh khủng nhất là khi nó phải ôm chiếc Shamisen từ lúc rạng đông cho đến tận khuya, ít nhất là hai giờ sáng, để gảy các dây đàn không chút nghĩ ngơi. Vai và lưng của nó thường cứng đơ như những thanh gỗ. Ngoài ra, các móng tay bị khía sâu không ít lần bị tứa máu.
Mỗi lần nó chơi sai, bà chủ lại đánh không thương tiếc hai đầu gối nó, và có khi bà lại còn giúi đầu nhọn của chiếc gảy bằng ngà vào đùi nó.
– Thật khủng khiếp khi nhìn thấy bà giận cá chém thớt, trả thù sự không chung thủy của chồng mình lên con bé Ochobo khốn khổ ấy!
– Nhưng Ochobo thật là kiên nhẫn, nó chẳng nhỏ một giọt nước mắt nào.
– Đó là một đứa bé biết đề phòng, cảnh giác, và nhìn mọi việc như một người lớn, nhưng nó quá cứng đầu cứng cổ quá.
– Bà chủ rèn luyện nó một cách nghiệt ngã như vậy nên nó học tập tốt là chuyện dĩ nhiên, nhưng dù sao đi nữa thì học đàn Shamisen cũng thật là khủng khiếp.
– Nó sẽ trở thành một giám định viên, đây là điều chắc chắn. Chưa đầy một năm mà nó đã chơi đàn khá thế!
– Nhưng ở trường thì nó lại học không thành đạt lắm.
– Đúng thế, thầy giáo của nó nói nó không được xếp nhất lớp vì nó sống chung với các gái điếm.
Nói chung học sinh đang theo học ở các cơ sở đào tạo kỹ nữ sau bốn năm học hết chương trình cơ bản thì phải rời trường cấp một, nhưng bà chủ cho phép Tomoko tiếp tục học ở trường này cho đến khi mãn khóa, có lẽ là do bà kinh ngạc thán phục khả năng làm việc của nó.
Tuy nhiên, đối với Tomoko, trường học là nơi được ban phép lành, ở đây nó sẽ thoát được trong chốc lát sự tập luyện tàn ác mà nó phải chịu đựng và có được đôi phút nghỉ ngơi. Những thầy cô giáo hà khắc nhất thì vẫn còn khá hiền lành so với bà chủ, và những bài tập đọc và tập viết khó nhất cũng quá đơn giản với những khó khăn phải nhớ các đoạn hát sau một lần nghe chúng. Tomoko là một kẻ cô độc thường sống xa lánh với nhóm trong giờ ra chơi, đứng một mình ở góc vắng, nhưng các nam sinh phát triển sớm đã để ý đến nó. Chắc chắn là chúng đã phải lòng nó, nhưng cách thức bày tỏ tình của chúng lại quá sổ sàng.
– Này, cậu còn trinh đấy chứ?Một hôm một trong đám nam sinh hỏi nó.
Nhưng trước sự ngỡ ngàng của nó, mấy thằng quí tử dần dần chấm dứt sự giễu cợt. Tomoko am hiểu khá chính xác những chuyện về giới tính và tình dục do những câu chuyện giữa các cô gái bán dâm mà ngày nào nó cũng phải nghe, nhưng nhìn chung, trong bầu không khí đặc thù của khu phố ăn chơi, người ta thường nói đến tình dục một cách vui vẻ, thoải mái, và tình yêu được xem như là một lạc thú lành mạnh. Tuy nhiên, những điệu bộ nhã nhớt của bọn nam sinh đã làm nó đau lòng. Chính từ lúc ấy mà nó bắt đầu hoài nghi và quan niệm thế giới tình dục như cái gì đó tục tĩu.
Từ mất trinh hay là mizuaga không mới lạ gì đối với Tomoko. Những gái đồng trinh nói chung là không được hoan nghênh lắm trong đám gái hư hỏng vì người ta nói rằng họ dễ dàng bị nhiễm bệnh, nhưng trong giới kỹ nữ thì ngược lại, các cô gái đồng trinh được bảo vệ cẩn thận cho đến ngày được một ông chủ chính thức tiến hành sự phá trinh của họ theo nghi lễ.
Luôn luôn phải chứng kiến cảnh sống trụy lạc của các cô gái hư hỏng của nhà Kanô, Tomoko, hãy còn là một đứa bé, tất nhiên là tiêm nhiễm phải một số thói quen hoặc cung cách nói năng của họ, nhưng khi đã phát hiện ra điều đó, bà chủ đã quở mắng nó gay gắt. Còn các ông chủ của loại trường hỗn hợp đó thực sự xem các kỹ nữ và các cô gái điếm là hai loại khác nhau. Đặc biệt các kỹ nữ của khu nhà kín phải sống hoàn toàn cho nghệ thuật và nếu họ luôn có những quan hệ mật thiết với khách thì luật pháp sẽ đuổi họ ra khỏi khu ăn chơi. Bà chủ Kanô cực kỳ nghiêm ngặt đối với sự giáo dục các kỹ nữ của bà, trước hết là Tomoko, nhưng đối với các gái bán dâm thì bà độ lượng hơn nhiều. Dù sao thì các cô gái này cũng sẽ trở về làng mình sau hai hoặc ba và cùng lắm là năm năm học nghề. Chẳng cần phải bận tâm đến che chở cho chúng khi nghĩ về tương lai, chẳng cần phải vất vả đào tạo họ làm gì.
Tan học, Tomoko trở về trường một mình theo con đường vòng vèo qua các thửa ruộng. Nó quay đầu lại phía sau nhiều lần để nhìn ngọn núi Fuji. Tay phải mang chiếc bảng con bằng đá đen, tay trái đung đưa lên phía trước. Sau hơn một năm thực hành, móng tay của ngón trỏ đã trở nên cứng hơn các ngón khác và dấu các dây đàn và dấu các dây đàn đã in hằn trên đó. Ta có trở thành một kỹ nữ hoàn hảo như mẹ dặn dò ta được không? Nó tự hỏi mình, ta có trở thành một kỹ nữ hoàn hảo như bà chủ thường quả quyết được không?
Khi đi học về, qua cổng khu phố Nichômachi, nó luôn luôn nhìn vào văn phòng hành chính, và nếu có ai ở đó thì nó lễ phép chào. Ngày lại ngày, ở trường về, Tomoko đã trở thành Ochobo, con bé học nghề kỹ nữ của nhà Kanô như thế đấy.
Nó đi vào bằng cửa sau dành cho nhân viên của trường và để cặp sách ở buồng chung dành cho các kỹ nữ, còn buồng bên cạnh có ván ngăn cách là buồng của các cô gái bán dâm, gọi là “phòng khách lớn”. Mỗi cô gái có một phòng riêng mà họ dùng để tiếp khách, nhưng khi không có khách thì họ ngủ ở phòng khách lớn.
Đây còn là nơi họ đến nghỉ ngơi trong ngày khi mệt mỏi. Người thì nằm dài trong tư thế cẩu thả, hớ hênh, miệng nhấm nháp những hạt đậu tẩm đường, kẻ thì ngủ li bì cho đến chiều tối, tựa như thiếu ngủ sau một đêm bị vắt kiệt cả sức.
Trong các buồng riêng của họ, nệm lông được bọc lụa, còn ở phòng khách lớn thì chỉ có các nệm bông bọc vải thường. Khi đến giờ phô mình sau tấm lưới mắt cáo để khách chọn thì phòng khách lớn sôi nổi hẳn lên. Các cô gái bắt đầu dậy, đi ra, đi vào vui vẻ lắm. Cửa trổ ra hành lang vẫn còn mở, và Tomoko, đi học về, thường đưa mắt nhìn cảnh bề bộn trong phòng, và thấy thái độ cũng như cung cách nằm ngủ của các cô gái thật là đáng thương.
Chiều hôm ấy, trên đường đi về phòng mình, bất thình lình Tomoko nghe được câu chuyện của hai gái bán dâm đang đứng ở hành lang:
– Cậu nói tên gì?
– Kokonoe.
– À, Kokonoe! Tên gì mà cầu kỳ thế! Chàng – Chắc chắn đám này là một viên ngọc quý đối với ông bà chủ, còn về tuổi tác thì tớ sẵn sàng đánh cuộc là cô ả chẳng trẻ đến như vậy đâu.
– Nhưng không có bằng chứng nào cả thì cậu làm sao mà cá cược được?
– Tớ tin điều tớ nói!
Tomoko cũng chưa bao giờ nghe nói đến cái tên Kokonoe này.
Đến trước phòng ông bà chủ, nó chắp hai tay và cất tiếng:
“Xin chào, con là Ochobo, đã về!”.
– À hà, tốt lắm.
Ochoma ra mở cửa. Nó cùng tuổi với Tomoko nhưng đến học việc ở nhà Kanô trước Tomoko hai năm, và vì kết quả học tập ở trường cấp một của nó kém nên sau bốn năm, nó phải rời trường. Cả ở bộ môn Shamisen, Tomoko cũng nhanh chóng đuổi kịp và vượt nó, đến mức Ochoma tội nghiệp bị đẩy lùi vào hậu trường, và những gì nó làm không chút mảy may vừa lòng bà chủ. Khi vắng Tomoko thì bà ta sử dụng nó như một người đầy tớ.
Lúc này không có việc gì làm, Ochobo và Ochoma lặng lẽ quì gối trong một góc phòng. Đứng im như vậy để chờ lệnh của bà chủ là một công việc của chúng. Đây là dịp để chúng học cách ngồi chuẩn xác, không động đậy trong hàng giờ liền.
Ông bà chủ tiếp tục câu chuyện bị bỏ dở:
– Ông có nói gì đi nữa thì chúng ta cũng đào đâu ra được những cô gái đẹp đến như vậy, mặc dù cô ta không được trẻ cho lắm.
– Khi người phụ nữ không còn trẻ nữa thì đến một lúc nào đó, sắc đẹp của cô ta suy sụp rất nhanh.
– Nhưng từ nay cho đến khi cô ta suy sụp thì cô ta cũng đã trả được hết nợ rồi. Chúng ta đã ký kết được một giao kèo hời.
– Hừm ...
– Có thể là cô ta không trẻ như cô ta nói, nhưng ông có cái nhìn của nam giới và ông rành lãnh vực này hơn cánh phụ nữ chúng tôi.
– Ôi chao, cãi cọ với nhau về giá trị của cô ta thì phỏng ích gì khi mà chúng ta đã mua cô ta rồi.
– Hẳn thế, hẳn thế.
– Nhưng đó là một viên ngọc mà người ta chưa biết có bán lại được không, vấn đề là ở chỗ đó.
– Được, được,tôi bảo đảm với ông như vậy. Cô ta là ngoại lệ. Và mới vào nghề, như cô đã nói ...
– Hừm ...
Một lát sau, có tiếng chân người đi đến, và giọng người đầy tớ gái vang lên:
– Xin lỗi ông bà chủ, cô Kokonoe đã đến.
Bà chủ đưa mắt ra lệnh, Ochoma và Tomoko liền đứng dậy, và mỗi đứa đặt bàn tay lên mỗi quả đấm cửa và mở rộng ra.
Một cô gái mới lạ, theo sau là cô đầy tớ và mụ mối lái bước vào đứng đợi, hai tay chắp lại như trên sân khấu. Cô ta ngửng lên, đôi môi đỏ hé nở một nụ cười mơn trớn với ông chủ. Tomoko nhận ra mẹ mình! Chưa bao giờ nó lại kinh ngạc đến như vậy. Nó có cảm giác một tiếng kêu thét như muốn bật ra khỏi miệng nhưng bị chặn lại và tắt dần ở cổ họng. Có ai nhận thấy sự sửng sốt của mình không?
Bà chủ nhìn qua loa người vừa mới đến, rồi với một giọng chứa đựng một ẩn ý khác với sự nịnh hót đơn thuần, bà thốt lên:
– Cô đẹp lắm!
Tiếng rõ khẽ của chiếc tẩu cũng ngừng bặt. Có lẽ đó là dấu hiệu cho hay rằng ông chủ cũng bị xúc động trước sắc đẹp của người đàn bà trẻ.
Người phụ nữ nói năng bình tĩnh và chững chạc khiến người ta khó mà nghĩ rằng đây là cuộc hội kiến đầu tiên của cô. Thoa phấn dày và cách chải tóc rất hợp với khuôn mặt có đôi mắt to và cái cằm nhỏ của nàng. Khi Kokonoe cúi đầu một lần nữa trong sự hòa hợp rực rỡ của các màu thì Ochoma kéo cánh cửa lại, theo thông lệ, còn Tomoko đứng ngây tại chỗ.
– Ochobo!
Giọng the thé của bà chủ làm nó chợt tỉnh và kéo ngay cánh cửa lại. Ikuyo kịp nhìn thấy nó.
– Có chuyện gì vậy Ochobo?
Nhận thấy tâm trạng kỳ lạ của Tomoko, ông chủ bèn ngừng quan sát người phụ nữ và lên tiếng hỏi.
– Vâng ạ ....
– Sao lại vâng? Bà chủ vừa nói vừa quan sát nó. Ông chủ hỏi mày có chuyện gì vậy cơ mà.
Tomoko nước mắt đầy tròng như chìm đắm trong xúc động do bất thình lình nhìn thấy mẹ. Nhưng nó cảm thấy ngượng ngùng vì mẹ ăn mặc quá hở hang.
– Anh, cô ta từ Tôkyô đến! Bà chủ chợt nảy ra một ý. Mày quen biết với người này phải không?
– Vâng, Tomoko trả lời, bị dồn đến đường cùng.
– Ai vậy?
– Mẹ cháu.
Ngay cả ông chủ, vốn tính thờ ơ, cũng suýt nữa thì để rơi chiếc tẩu vì quá kinh ngạc. Còn bà chủ thì tưởng rằng lỗ tai bà đã phản bà, và lặng thinh, miệng mở to.
Mày nói gì? Bà chủ hỏi khi đã trở lại bình tĩnh. Rồi bà sai Ochoma mở tráp của bà và lấy ra bản giao kèo ký với Keisuke.
– Hình như bà ta không cùng họ với mày, phải không Tomoko?
– Chúng con không có cùng họ. Mẹ con là Ikuyo Tazawa, không, con muốn nói là Kôsaka, còn con là Sunaga.
– Kỳ quặc thật, tại sao vậy?
– Sunaga là em họ của mẹ con lúc trẻ, vì mẹ là người con độc nhất của gia đình nên con đã trở thành người thừa kế của nhà Sunaga, và sau đó thì mẹ con kết hôn với một người họ Kôsaka ...
Tomoko bắt đầu lú lẫn khi giải thích, nhưng bà chủ chẳng bận tâm về chuyện này. Bà đang xem xét các giấy tờ mà Ochoma vừa lấy từ tráp ra. Một lúc sau bà quay sang phía chồng và cằn nhằn:
– Phiền phức quá, bà mối đã nói dối chúng ta. Cô ấy đã khai man tuổi, vì Ochobo mười một tuổi rồi ... Cho gọi chị ta lại.
– Không cần thiết. Chính chúng ta đã đánh giá sai. Bây giờ mà ta làm ầm ĩ lên phỏng có ích gì? Chi bằng là ...
Ông chủ đưa mắt nhìn Tomoko một cách xoi mói.
– Ochobo!
Có ạ.
– Mày không bao giờ được gọi Kokonoe bằng “má”, cho dù là nhầm lẫn, nghe chưa?
– Thưa vâng ...
Nó trả lời như một cái máy, toàn thân như tê dại.
– Người đàn ông đã đưa mày đến đây có phải là chồng của mẹ mày không?
– Đúng ạ.
– Trông ông ta đần độn quá. Nhưng vì có lẽ ông ấy biết mình bị vợ cắm sừng nên mới nổi máu tam bành.
– ...
Cho dù không bị cấm đoán nhưng Tomoko cũng không có dịp nào để gọi mẹ bằng má. Kokonoe được nhận vào làm với điều kiện là phải nói bớt đi năm hoặc sáu tuổi. Thỉnh thoảng hai mẹ con gặp nhau ở hành lang hoặc trong một buổi dạ hội nhưng chẳng bao giờ Ikuyo chuyện trò với con gái. Nàng đã trở thành kỹ nữ, ít nói và hay chú ý làm ra vẻ ta đây.
Trái lại với nỗi e sợ của ông chủ, ngay từ những ngày đầu mới đến, Kokonoe đã nổi tiếng; sắc đẹp mê hồn của nàng đã trở nên phương tiện thành đạt mà nhà Kanô rất lấy làm tự hào; sự lộng lẫy của nàng đã khiến các khách qua đường phải tròn xoe mắt và trầm trồ khen ngợi.
Lần đầu tiên xuất hiện trước khách làng chơi, chỗ qui định cho Kokonoe là cạnh tường nữ thần hạnh phúc Kichijo. Trong khi các cô gái trẻ hành nghề bán (dâm kém Kokonoe đến khoảng mười tuổi), hai tay bấu víu vào lưới mắt cáo, ra sức mời mọc khách, hoặc õng ẹo gọi người quen, thì Ikuyo lại ngồi đường hoàng trong ánh hào quang rực sáng của sắc đẹp mình, tựa như nàng đã hoàn toàn quên mình đang phải phô lên ở đây như một môn hàng tầm thường, điều này đã góp phần làm cho khách làng chơi có cảm tưởng nàng thuộc một nòi giống khác với nòi giống các cô điếm rẻ tiền.
Tháng tiếp theo, Ikuyo trở thành “ái phi” của nhà Kanô, là một kỹ nữ kiếm được nhiều tiền nhất trong một tháng của ông bà chủ. Ông bà rất vui vẻ trước thắng lợi của vụ làm ăn vừa rồi và họ đã trở thành đối tượng ganh ghét của các ông chủ khác. Nhưng khi bà chủ đến tiệm vải để đặt cho Kokonoe một bộ trang phục quý hiếm cực kỳ lộng lẫy nhằm hạ gục những địch thủ của nhà Kanô thì người bán vải thưa với ông bà là cô Kokonoe đã đích thân tới đây chọn và đặt mua cái này, cái nọ. Điều này làm phật lòng bà chủ lắm.
Nhưng hạnh kiểm của Kokonoe ngày một xấu đi. Hình như nàng sinh ra là đã không có tình người, và các cô gái của nhà Kanô thường hay nói xấu nàng mỗi khi họ ngồi gần nhau.
– Bà ta đã ăn nằm với bất cứ ai! Khi vắng khách thì đến lính tráng bà cũng không từ. Xì!
Nhưng sự khinh bỉ đối với Kokonoe không hề làm nàng nao núng. Nếu như việc chấp nhận ăn nằm với bất cứ người đàn ông nào đã làm cho nàng bị cánh phụ nữ khinh bỉ thì ngược lại cánh mày râu lại tìm thấy ở đây hạnh phúc và danh dự vì nàng không ban ân huệ cho riêng ai trong số họ. Bởi vậy mà vừa mới đây Kokonoe đã đạt đến tột đỉnh vinh quang của nghề nghiệp.
Mỗi cô gái điếm của nhà Kanô có một buồng với tám chiếc chiếu, còn ái phi thì được một buồng với mười chiếc chiếu và một cái giường. Những cô gái thành đạt như Kokonoe thường có một gã mối lái giàu kinh nghiệm chọn lựa cho họ những vị khách hào phóng và thuộc tầng lớp trên. Bằng cách này, Ikuyo có thể nhanh chóng có được một cuộc sống xa hoa nhờ lương cao và những bổng lộc mà khách đến mua vui để lại cho nàng lúc ra về.
Một hôm nàng mở ngăn kéo đầy ắp phiếu ăn ở khách sạn lấy ba, bốn cái và vứt xuống chân Tomoko đang ngồi ở phía trước nàng:
– Này Tomoko, cầm lấy để đi mua cái gì ngon ngon mà ăn.
Đã hai năm nay bây giờ nó mới lại được nghe mẹ gọi đến tên mình. Tomoko rất cảm động, không kịp nhặt các phiếu ăn rải rác quanh chân, nó ngửng đầu lên về phía Ikuyo:
– Mẹ ....
Nhưng rồi đến cuối tháng bỗng nhiên Kokonoe cảm thấy khó ở và nghỉ hành nghề suốt cả ngày. Đã hai tháng nay nàng làm việc quần quật, bởi vậy bà chủ đâm lo, bà tự vấn mình phải chăng là nàng bắt đầu tỏ ra thất thường, đồng bóng.
Nhưng theo ý kiến của nhiều người trong nhà thì có lẽ nàng đang hành kinh, đơn giản thế thôi.
Một hôm ở nhà ăn, người đầy tớ gái chăm sóc Kokonoe đến báo cho Tomoko là ái phi nhắn nó đến gặp nàng ở phòng bệnh nhân.
– Ê, Ochobo, mày chuyển lời chúng tao tới mụ ta là ở đây không ai dại dột làm việc cho đến ngã bệnh đâu! Tomoko bước vội lên cầu thang, tai vẫn còn nghe những tiếng cười nhạo báng mẹ mình, nó chạy dọc theo hành lang đến tận cánh cửa có gắn tấm biển mang tên “Kokonoe”. Theo phép tắc của nhà Kanô, nó quỳ ngoài hành lang ở trước cửa và trịnh trọng báo cáo:
– Kính thưa bà ái phi, tôi, Ochobo đã có mặt.
– Cho vào, Ikuyo bình tĩnh ra lệnh trong tư thế nằm nghiêng trên tấm nệm kê ở cạnh giường.
– Bà cảm thấy trong người thế nào ạ? Tomoko vừa hỏi vừa lễ phép chắp tay chào.
– Ta buồn nôn quá.
– Bà có cần con xuống nhà tìm thuốc không ạ?
– Không. Ta thấy khó chịu trong người lắm. Nói đoạn, nàng cố gượng dậy, đi đến gần lò sưởi, mở một ngăn kéo và lấy ra ba tấm phiếu ăn.
– Tomoko ...
– Mẹ ....
– Mày cầm lấy các tem phiếu này và giấu kín kẻo tay mách mối nhìn thấy đấy.
Tomoko vội vã vâng lời và nhét các phiếu vào dưới ngực.
– Yasuko có khỏe không ạ?
– Khỏe lắm.
– Thế còn ba?
– Tomoko!
Ikuyo nghiêm sắc mặt nhìn nó:
– Tao sẽ không tha thứ cho mày nếu mày còn hỏi tao như vậy nữa.
– Con xin vâng.
– Mày không thể nào biết được là tao thích quan hệ với một người đàn ông xa lạ hơn là với một người chồng mà tao ghê tởm.
– ...
Ikuyo lảo đảo đứng dậy và đi mở rộng cửa sổ ở đằng tây.
Nắng đột ngột tràn ngập căn buồng làm nổi bật những đường hằn sâu trên mặt Ikuyo khiến Tomoko nhớ lại những cảnh ngộ đã đưa đẩy mẹ mình đến chốn lầu xanh này:
“Anh hãy bán tôi cho mụ Tú Bà!”. Nàng thóa mạ Keisuke, còn anh thì không giữ được kiên nhẫn nữa, mặc dù anh vốn hiền lành, hiền lành đến mức hầu như là đần độn, anh đã giao vợ mình cho một tay mối lái.
“Không đâu mẹ ạ, không đâu, con sẽ chẳng bao giờ hỏi tin tức về ba nữa!”, Tomoko vừa tự nói với lòng mình như vậy vừa nhẹ nhàng, sợ sệt đi đến bên mẹ.
Nhưng tình trạng của Ikuyo không được cải thiện gì. Và ái phi Kokonoe, sau hai tháng rực sáng như một ngôi sao, nay đã không thể nào trở lại phô mình câu khách được.
Vừa tròn hai tháng kể từ khi thay đổi mùa và bụng của Ikuyo đã to ra một cách khác thường.
Bà chủ dồn dập hỏi nàng. Theo Ikuyo thì không thể nào nàng mang thai từ khi nàng đến ở nhà Kanô, và sau một cuộc khám nghiệm, bác sĩ đã đi đến kết luận là nàng đã có thai trước khi đến đây mà nàng không biết.
Hổ thẹn vì đã có nhiều sai lầm về con người của Ikuyo, bà chủ không dám nhìn chồng trong một thời gian.
– Tao không thể tin được mày, Ochobo. Nói gì thì nói, mày cũng vẫn cùng huyết thống với mẹ mày, bà nói với Tomoko khi giận dữ. Con nhà tông không giống lông thì cũng giống cánh mà!.
Ikuyo bị đuổi khỏi phòng dành riêng cho ái phi và dồn vào một góc nhà ở tầng hai. Nàng bị nhốt vào đây cho đến ngày sinh đẻ.

Chương 7
TRẺ SƠ SINH, VÔ DANH, VÔ PHÚC

Cối xay chè quay chầm chậm và phát ra những tiếng kêu kẽo kẹt. Trục đá có chu vi khoảng năm mười phân quay mãi không ngừng dưới sức đẩy của cánh tay khẳng khiu trắng muốt của Ikuyo. Nàng đang nghiền dập lá chè, mặt đờ đẫn, nhễ nhại mồ hôi, không son phấn. Mặt nàng xanh xao, hom hem với cái cổ quá ngắn, tương phản với cái bụng quá to.
Trong cái xó xỉnh mà từ nay Ikuyo sẽ sống ở đấy, một bên chất đầy đồ đạc bằng gỗ, một chiếc lò sưởi và một cái bàn thờ nhỏ, còn bên kia là đống chăn nệm và một chiếc chiếu cũ. Ikuyo lặng lẽ ngồi đó, nặng nhọc đẩy tay trục cối xay. Nàng không có ai để trò chuyện, không có gì để tự nói với mình mà chỉ có cái nóng khủng khiếp.
Cái bụng to của Ikuyo phình ra dưới cặp vú, lại không có gió, khiến mồ hôi nàng vãi ra như tắm. Đương mang thai lại phải lăn cối xay chè trong một xó nhà kín như bưng vì sợ gió lùa vào sẽ làm bay hương chè, là một việc làm cực kỳ gian khổ. Tuy nhiên nàng không hề hé răng than vãn.
– Mẹ!
Tomoko nhẹ nhàng bước lên cầu thang và lách vào cái xó nơi mẹ ở. Không khí ẩm ướt và oi bức cùng với mùi nồng nặc của chè khiến nó khó thở, khó nói.
Ikuyo chẳng buồn ngoái cổ lại, lặng lẽ quay chiếc cối xay kẽo cà kẽo kẹt đơn điệu.
Tiếng kêu âm vang đến tận xương tủy nó cho dù nó còn ở xa, đã làm tim nó nhức nhối. Tiếng kêu đó phải chăng đã chứa đựng mọi đau buồn và than thở thầm lặng của Ikuyo?
– Mẹ, mẹ có muốn nghỉ một lúc không?
Nghe gọi đến lần thứ hai, cuối cùng rồi Ikuyo cũng ngừng lại và quay cái mặt nhợt nhạt về phía Tomoko.
– Mẹ nhìn này, con mang cho mẹ món sushis (Sushis là bánh bột tẻ cuốn trong một lát cá sống) đây. Toàn là những lát cá thịt trắng. Và con sẽ mang đến ngay cho mẹ nước chè để mẹ uống.
– Không, đừng có cho chè vào, tao van mày! Nước là được rồi. Rót vào ấm.
Vâng mẹ ạ ....
Tomoko vội vã đi xuống cầu thang để không ai trông thấy nó và một lát sau đã quay trở lại. Ikuyo đã cất gần hết các sushis.
– Mẹ không ăn sushis ạ?
– Không, dở quá, tao không nuốt nổi.
Buồn rầu, Tomoko lặng lẽ rót nước vào chén của mẹ.
Thời gian đầu, mỗi ngày Ikuyo xuống nhà ăn ba lần, hai tay đỡ ngang cái bụng to của mình, nhưng Tomoko không chịu nổi cái cảnh mẹ mình bị các bạn cũ chỉ trỏ, dè bỉu, hoặc không thể nhìn mẹ vừa dùng các món ăn dân dã vừa nhăn mặt, bởi vậy nó đã sử dụng hết các phiếu có được để mua cho mẹ những thức ăn ở các tiệm ăn của khu phố.
Nhưng việc Tomoko mang thức ăn đến cho mẹ rồi cũng bị lộ và đến tai bà chủ.
– Tao không để mẹ mày chết đói đâu. Hãy chấm dứt những chuyện dại dột của mày đi!
Tomoko bị la mắng một trận ra trò và còn bị trừng phạt nữa.
Những ngày tiếp theo, Ikuyo không đụng đến một tí gì ở nhà ăn nên nó đâm lo và lại lén đi mua thức ăn ở các quán cơm bên cạnh. Nhà Kanô từ lâu nay đã biết Ikuyo và Tomoko là hai mẹ con nhưng không phải vì thương Tomoko mà lại rủ lòng thương cả Ikuyo. Đã gieo gió thì phải gặt bão.Thỉnh thoảng những kỹ nữ lớn tuổi và các tay cò mồi đã bí mật chuyển đến nàng qua, Tomoko những thức ăn thừa của các bữa tiệc. Có hôm, gã cò mồi đã tận tâm phục vụ nàng lúc cô còn là ái phi bí mật mang lại cho nàng một bữa ăn thịnh soạn nhưng Ikuyo không thèm dừng cối xay chè để cảm ơn anh ta. Chuyện này được truyền khẩu nhanh chóng trong đám gái điếm và càng làm tăng thêm mối ác cảm đối với nàng. Họ ghê tởm khi phải ngồi ăn cơm chung với Ikuyo do da nàng có vẻ dơ bẩn và xanh xanh của mồ hôi trộn lẫn bụi chè dính chặt ở các móng tay, cánh tay và cổ. Không có ai muốn ngồi chung bàn với nàng, nhưng lại không có ai sẵn sàng mang bữa ăn đến cho nàng, cuối cùng thì Tomoko lại phải đi đi, về về mang cơm cho mẹ vất vả, cực nhọc lắm để cung cấp những bữa ăn vừa ý cho mẹ.
Ikuyo không hay biết gì về những cực nhọc của con gái mình, hay nàng vả vờ như không nhận ra điều đó, và ngày càng có nhiều yêu sách đối với Tomoko.
Ikuyo nói huyên thuyên với con gái về những thèm muốn của nàng:
– Từ ngày tao phải sống trong cái xó xỉnh này, tao thèm bánh ngọt quá chừng, tao luôn mơ thấy ăn bột đậu đỏ trộn đường của Surugaya, hoặc những chiếc bánh ngọt to tròn, nhét đầy nhân bột đậu trắng.
Dù rất muốn thỏa mãn cơn thèm của mẹ nhưng Tomoko lấy đâu ra tiền để mua những chiếc bánh ngọt nổi tiếng của Wakayama mà mẹ đòi ăn!
Sau khu phố Nichômachi là đồng quê. Tomoko lần theo con đường gồ ghề chạy qua các thửa ruộng dưới trời nắng chói chang và đi đến tận chân cầu Abegawa để mua những chiếc bánh ngọt bằng bột gạo của địa phương ở cửa hàng Sekibeya, rồi cho tất cả vào một cái hộp và trở về nhà Kanô trong tâm trạng bực bội.
Cuối cùng rồi Ikuyo cũng ăn hai hoặc ba chiếc bánh ngọt một cách chán ngán, vừa ăn vừa chê bánh dở, mùi vị không đúng với những thứ mà nàng thèm.
Rồi nàng đặt chúng lên chiếu, không ngó ngàng gì đến chúng nữa.
Tomoko giàn giụa nước mắt, do bực bội nhiều hơn là buồn phiền. Nhưng nó không thể nào diễn đạt được tâm trạng của mình và nó chuyển sang chuyện khác.
– Mẹ nhìn kìa, núi Fuji mới đẹp làm sao!
– Khi mà ngày nào người ta cũng nhìn nó thì thấy nó cũng như bất kỳ cái gì, Ikuyo trả lời với một giọng quả quyết rồi nàng lại tiếp tục xay chè.
Tomoko về đến phòng ông bà chủ mà tiếng cót két của cối xay chè vẫn còn vang vọng đến tai nó. Không phải tiếng vang của nỗi buồn mà nó cảm nhận khi nhìn thấy chính mẹ mình buộc phải xay chè trong một xó xỉnh tối tăm, cũng không phải tình cảm đau xót khi thấy hành động đầy tình mẫu tử của mình bị hắt đổ cùng với những chiếc bánh ngọt đang kêu kèn kẹt trong lòng, không phải, mà là một sự nhức nhối bị nén lại quá lâu đã làm bụng nó quặn đau. Chính nó cũng không biết cảm giác đột ngột đó ập đến từ đâu và như thế nào.
Từ hôm đó nó không tài nào ngủ được, lòng dạ rối bời; nó tự hỏi cái cảm giác đau đớn lạ lùng đó từ đâu đến và sẽ đưa nó đến đâu?
Sáng hôm sau Tomoko mới nhận ra là nó có kinh lần đầu tiên trong đời.
Nhưng nó đã không vì thế mà ngạc nhiên, hoảng sợ vì sống trong khu phố ăn chơi nó đã được báo trước về những hiện tượng này rồi. Giá như bà ngoại còn sống thì có lẽ bà đã tổ chức ăn mừng sự kiện trọng đại này với cơm gạo ngày hội, nhưng giờ đây nó chỉ là Ochobo đơn độc, là một con bé học nghề kỹ nữ mà đến ngay việc báo tin cho mẹ biết nó cũng không làm được, và Ochoma, người bạn cùng phòng với nó cũng không nhận ra được là từ nay Tomoko đã là một thiếu nữ dậy thì.
Sự thay đổi sinh lý của nó đã làm giảm bớt số lần nó đến thăm mẹ. Tại sao vậy? Chính Tomoko cũng không hiểu nữa.
Cuối cùng rồi mùa nóng gay gắt cũng qua đi, nhưng Ikuyo vẫn bị đày ải trong cái xó nhà, chỉ mặc một chiếc áo cũ rích trong khi mọi người trong nhà đã thay kimono hai lớp. Bụng nàng bây giờ to đến mức chạm cả vào cối xay, việc lên xuống cầu thang trở nên khó khăn. Tomoko thì không mấy khi đến giúp đỡ mẹ, có lẽ là để khỏi phải thấy cảnh đau lòng, vì trước kia mẹ đẹp thế mà nay trông tiều tụy, xấu xí kinh người. Tuy nhiên Ikuyo không hề nhận xét để khỏi làm mất lòng con gái mà chỉ lặng lẽ đẩy cần cối xay và trút mọi tủi nhục lên chiếc trục đá.
Ở tầng trệt người ta đã quen với tiếng kèn kẹt của cối xay âm vang suốt ngày, và họ đã dần dần quên bẵng sự có mặt của một gái điếm đang mang thai và sống trong cái xó nhà đó.
Vào một ngày đẹp trời, nhà Kanô đóng cổng chính và mọi người lặng lẽ đi xem kịch. Mỗi năm hai lần, vào dịp thu hay xuân, tất cả các nhà chứa đều tổ chức cho các cô phục vụ một ngày nghỉ ngơi, vui chơi giải trí.
Các cô chưng diện những đồ trang sức lộng lẫy và đi đến nhà hát theo nhóm ba hoặc năm người. Ochobo và Ochoma cũng được phép đi xem; chúng nắm tay nhau đi đến nhà hát, vẫn mặc quần áo như mọi ngày, vì không được báo trước nên không kịp thay quần áo đẹp.
Trên đường về, đi cạnh Ochoma mắt đỏ ngầu vì cảnh thương tâm người con đi tìm mẹ, Tomoko cảm thấy rất bực bội.
– Câu chuyện buồn quá Ochobo nhỉ?
– ...
– Mình không cầm được nước mắt. Các chị cũng khóc sướt mướt đấy.
– ...
Ochoma nhìn Tomoko nãy giờ vẫn cứ lặng thinh, rồi đột ngột nói:
– Đúng cậu là một đứa khô khan tình cảm, Ochobo à!
– Tại sao?
– Mình đã có lần nghe những người khác nói như vậy, mà thật là đúng thế.
Cậu chưa hề nhỏ qua một giọt nước mắt nào, kể cả khi xem vở kịch buồn như vậy, không phải ư?
– Không, nó chỉ làm mình thêm bực bội, thế thôi.
– Mình không thể hiểu nổi sao lại có người không khóc trước những đau khổ của Otsuru bất hạnh ấy!
– Mình không thích vở kịch đó!
– À ra vậy!
Xưa này Ochoma vốn dĩ là một cô bé không mấy lanh lợi bỗng nhiên có vẻ như vừa hiểu ra được điều gì mà mắt nó sáng lên:
– Có phải là vì bà Kokonoe, đúng thế chứ gì?
Tomoko im lặng. Và khi đi vào con đường quanh co giữa các cánh đồng mà từ đây người ta nhìn thấy thành phố, nó đột ngột quay người nhìn bầu trời phương bắc. Ngọn núi Fuji lại bị phủ một lớp tuyết dày, và Tomoko đã khám phá ra là về mùa thu nó không còn dáng dấp của một người mẹ nữa.
Mười ngày sau, Ikuyo ở cữ. Cái thai đã được chín tháng cho nên sự kiện này không có gì là bất ngờ. Nhưng khi Ikuyo bắt đầu cảm thấy nỗi đau đầu tiên và không thấy có ai đến, cho dù nàng đã kêu gọi nhiều lần, thì nàng liền vội vàng chạy xuống cầu thang, nhưng khi xuống được đến nơi thì đã bị vỡ nước ối. Lúc này trời vừa tối, là giờ mà khách đến đông, cả nhà cuống cả lên.
– Có chuyện gì thế?
– Một đứa bé vừa chào đời!
– Trai hay gái?
– Trai.
– Một bé trai mà mẹ là một gái điếm, lại đẻ ở một nhà chứa ắt sẽ là một kẻ ăn chơi đàng điếm đây!
Tomoko đã chuẩn bị để đến phòng khách và đang chỉnh lại dây đàn Shamisen thì một cô người ở đâm xổ vào phòng.
– Bà Kokonoe, khủng khiếp, khủng khiếp!
Không hiểu chuyện gì mà khủng khiếp như vậy, Tomoko lao đến cầu thang và leo bốn bậc một, và nhận ra được do đâu mà có sự náo động khác thường này. Nó lảo đảo, tự hỏi không biết có phải tấm thân nặng nề của mẹ đã ngã quỵ ở cầu thang không. Hốt hoảng, nó nhảy xổ vào phòng mẹ đúng vào lúc những tiếng oe oe của đứa bé mới sinh vang lên.
Phải ít phút sau thì những người có mặt ở đây mới nhận ra sự hiện diện của Tomoko, mặt mày tái mét.
– Mày làm gì ở đây thế hở? Chỗ này cấm trẻ con không được vào. Ra ngay!
một kỹ nữ thuộc lớp đàn chị quát to và gọi bà giúp việc. Tôkyô – Chị đưa Ochobo xuống nhà hộ.
– Này bé con, mày đã trông thấy hết hả? Bà ta hỏi và nắm lấy tay Tomoko dẫn đi, nhưng khi nhận thấy người nó cứng đơ như một thanh gỗ thì bà nhíu lông mày lại. Bà nhìn thấy trong sự im lặng của Tomoko một câu trả lời chính xác liền dìu nó đi xuống nhà dưới.
Tomoko có vẻ như người mất hồn. Một đứa em trai cùng máu mủ vừa chào đời, nhưng nó không mảy may vui mừng mà chỉ bị đảo lộn đến tận nơi sâu kín của tâm hồn. Điều nó vừa nhìn thấy làm nó bị choáng váng. Cảnh tượng vừa đập vào mắt nó to dần, to dần trong trí óc trẻ thơ của nó. Một sinh mạng chào đời như vậy ư? Các phụ nữ sinh con, đẻ cái như vậy ư? Mẹ ta đẻ ta đẻ ra ta cũng vậy ư?? Nhắc đi nhắc lại mãi sự khám phá mới mẻ này làm nó đau khổ ghê gớm. Ở lứa tuổi của Tomoko mà những hình ảnh về ngày chào đời và cảnh làm mẹ vẫn còn đầy thơ mộng thì thực tế sinh lý của sự kiện này đến với nó là một sự dã man, tàn bạo không thể chịu đựng được.
Lúc này Tomoko ở trong trạng thái gần như điên rồ, tựa như nó không còn là nó nữa.
Ikuyo sinh nở dễ dàng. Đứa bé bình thường, người mẹ bình phục nhanh chóng, tóm lại mọi việc đều diễn ra suôn sẻ, nhưng Tomoko không hề có ý định đến thăm mẹ và đứa em cùng mẹ khác cha. Chỉ nghĩ đến chuyện trông thấy mẹ hoặc em bé cũng đã làm nó sợ khiếp vía rồi.
Trong thời gian bảy tháng Ikuyo bị cấm trong cái xó tối tăm, những người sống trong nhà đã gần như mất hết mọi ý niệm về sự có mặt nàng ở nơi đây.
Nhưng nay đứa trẻ sơ sinh cứ khóc thét suốt ngày đêm làm cho cả nhà ai cũng bực mình khó chịu.
Tiếng khóc của đứa bé làm Tomoko nhớ lại cái ngày nó còn nhỏ khi nó nghe Yasuko khóc, khóc mãi ở nhà ông trưởng thôn, và cũng làm nó nhớ đến bà ngoại đã chết vì điên, chết trong hận thù và nguyền rủa người con gái đã quay lưng lại với bà:
“Đồ con bất hiếu, đồ bẩn thỉu, xấu xa!” Và Tomoko rùng mình.
Nó cũng là “đứa con bất hiếu” có phải không? Phải! Mẹ ở cữ mà con lại không đến thăm để trông nom giúp đỡ. Đúng là đồ bất hiếu rồi còn gì nữa!
Và nó nhận thức được là từ nay về sau nó phải năng đến thăm mẹ.
Rồi đến cái ngày nó ló đầu vào nhà bếp rụt rè nói:
“Hôm nay cháu sẽ mang khay cơm cho bà Kokonoe”.
Tay bưng khay, Tomoko chậm rãi, cẩn thận bước lên cầu thang. Khi đến trước cửa phòng ở cuối cầu thang, nó quì xuống bất động như nó đã từng làm khi mẹ còn ở cái phòng dành cho “ái phi”. Nó ngập ngừng định gọi nhưng trong phòng yên ắng dễ sợ. Có lẽ mẹ và em bé đã ngủ.
Nó bưng khay lên rồi lại đặt xuống và giỏng tai nghe.
– Ai ngoài ấy đấy? - Tiếng Ikuyo.
– Con đây ạ, Tomoko vội vàng trả lời và kéo cánh cửa.
– Mày dậy sớm thế?
– Giờ này đâu có phải để ngủ ạ?
Ikuyo vẫn không thay đổi tính nết. Nàng gầy dễ sợ và có lẽ như lấy lại thói quen làm đỏm.
– Mẹ có khỏe không ạ?
– Chà, chà, tao đã có thể đứng dậy được rồi nhưng vì chưa làm việc được nên tao thích nằm nghỉ ở đây hơn.
Tomoko cảm thấy nhẹ nhõm khi mẹ không trách móc gì nó vì tội không đến thăm nàng sớm hơn. Nó đảo mắt nhìn khắp phòng rồi ngạc nhiên hỏi mẹ:
– Mẹ ....
– Gì?
– Em bé đâu rồi ạ?
– À, bà chủ đã mang nó đi rồi.
– Mang đi rồi? Nhưng đi đâu?
– Úi chà, làm sao tao biết được? Mày đi mà hỏi bà chủ ấy!
Nó ngơ ngác nhìn mẹ “ Sao lại có thể như thế được?” Em tự hỏi mình. Còn Ikuyo thì có vẻ như hoàn toàn quên bẵng câu hỏi của con gái vừa nêu lên cho nàng.
– Mẹ.
– Hử?
– Em bé tên gì?
– Chưa đầy bảy ngày thì bà chủ đã cho người mang nó đi rồi, còn đi đâu tao cũng chẳng cần biết.
– Nhưng, mẹ ....
– Mày im đi! Ikuyo nhìn nó với đôi mắt hằn học. Nếu thằng bé còn ở đây thì chúng ta, cả mày lẫn tao, rồi sẽ ra làm sao? Mày thử nghĩ xem. Tách thằng bé ra khỏi tao là tốt hơn hết, nó sẽ sung sướng hơn ở đây với tao. Tao chẳng bao giờ yêu nó cả.
Nghe đến đây, Tomoko có cảm tưởng như là một con quái vật dữ dằn vừa bổ nhào xuống nó, xuống đứa em cùng mẹ, đứa em chưa có tên đã bị quắp đi xa trong những vuốt nhọn ... Nhìn mẹ dùng đũa xỉa vào các miếng bí đỏ một cách chán ngán, Tomoko không còn đủ can đảm để nói nữa. Hình ảnh người mẹ không mảy may mong muốn, đợi chờ đứa con mà bà vừa đứt ruột đẻ ra đã cho nó thấy bể khổ vô cùng tận của mẹ và làm nảy sinh trong lòng nó lòng thương xót người mà lâu nay nó không chút tình cảm nào.
Như vậy là đứa trẻ sơ sinh mà nó loáng thoáng trông thấy khi nó vừa mới chào đời đã được tắm rửa, mặc quần áo bảnh bao, rồi mang đi xa, đến cả việc gặp chị nó, người chị đang hồi hộp chờ đợi nó, lòng ngập tràn yêu thương, cungc không được. Chỉ còn lại với Tomoko một nỗi buồn man mác và một cảm giác bơ vơ. Điều an ủi duy nhất mà nó có thể mơ tới là được khóc cho nỗi bất hạnh này trong vòng tay mẹ cũng bị khước từ, và trước cái cảnh Ikuyo hoàn toàn dửng dưng đối với sự mất mát của đứa con mình, Tomoko chỉ còn có cách là dấn sâu hơn nữa vào nỗi cô đơn.
Chẳng bao lâu sau, Tomoko được biết là đứa bé không tên mà Ikuyo đẻ ra đã bị giao cho một đoàn kịch lưu động, nhưng nó không biết ai là cha mẹ nuôi của thằng bé. Trên đường đi đến trường, ngày nào nó cũng tạt qua Teramachi, tới khu đất trống mà trước đây các ngành hát thường đến đây dựng sân khấu để biểu diễn và nay lại vắng tanh. Nó muốn cất tiếng gọi em mình, nhưng không một âm thanh nào thoát ra từ cổ họng:
đứa bé không có tên. Nó đứng lặng rất lâu, lòng bùi ngùi luyến tiếc.
Thế rồi một hôm, khi nó trở lại Nichômachi, thúc đẩy bởi một trực giác đột ngột, nó đi vòng để vào cửa chính nhà Kanô và đưa mắt nhìn về phía trước.
Giọng chào mời khách của gã cò mồi có vẻ chối tai hơn ngày thường.
– Mời các vị hãy đến đây, đến đây, đến đây, các vị hãy nhìn kìa, hãy lại gần đây, hãy bước vào theo tiếng gọi của trái tim!
Đứng sau tấm lưới mắt cáo là người đẹp Kokonoe! Nhiều tháng nay vắng mặt, bây giờ nàng mới trở lại phô mình trước các khách hàng. Họ dừng lại, nín thở và ngạc nhiên. Không ai nghĩ rằng nàng vừa mới ở cữ. Nàng ngồi đó, trước pho tượng nữ thần Hạnh phúc, rạng rỡ, uy nghi và tự tin vào mình hơn bao giờ hết.
Tomoko cũng sửng sốt. Người mẹ đã từng xay chè trong cái xó xỉnh tối tăm ấy, người mẹ đã sinh hạ một đứa bé với một cử chỉ tục tĩu ấy giờ đây xinh đẹp trở lại, tựa như một ảo ảnh. Bà đã thay đổi hình dạng thành một phụ nữ trẻ đẹp, như chưa từng sinh con, chưa một lần đau khổ. Rõ ràng là những đồ nữ trang đẹp đã khiến mẹ nó vui mừng hớn hở. Nhưng giờ đây Tomoko đã hiểu ra rằng cuộc sống quá ư là phức tạp cho nên thật không đơn giản khi có một người mẹ đẹp đến như vậy. Hôm ấy, lần đầu tiên nó nghĩ đến chất phụ nữ của mẹ. Người đàn bà đó có thật là người đã đẻ ra nó không? Bà ta trông có vẻ như chưa bao giờ có con. Nó không tin rằng người phụ nữ lẳng lơ, với những đồ trang sức đắt tiền, bình thản và tràn đầy sức sống, có vẻ như đoán được tâm tính của khách hàng lại chính là mẹ nó.
Đúng vào lúc mẹ nó sắp sửa rời tấm lưới mắt cáo thì từ trong hàng rào những kẻ hiếu kỳ cất lên những lời nhạo báng:
– Ô. Ô. Bà già lại muốn làm ra vẻ gái tơ!
Câu nói đó nhắm vào ai vậy? Chỉ có Ikuyo là đã quá tuổi ba mươi. Vậy câu nói đó nhắm vào Ikuyo chứ ai nữa? Cánh phụ nữ thì hò hét, cười thích thú, còn cánh đàn ông thì nãy giờ bị người đẹp Kokonoe hớp mất hồn, nay mới hé cười gượng gạo.
Các khách hàng lần lượt bỏ đi, gã mối lái cố gắng một cách vô vọng giữ họ lại nhưng bất lực.
Tomoko đã chứng kiến toàn bộ cảnh tượng đó và nó đứng lịm như chôn chân tại chỗ. Nó thấy là không thể ở lại được, nhưng đồng thời cũng muốn nhìn mẹ mình chút xíu. Chắc chắn là mẹ đã nghe những lời phỉ báng, những tiếng cười bỉ ổi đó nhưng bà vẫn trơ như đá, lạnh như đồng.

o0o