trông nom các trang ấp cho những viên quản lý trung thành, chuyển sang sống ở đất Pháp, hưởng cuộc sống khoáng đạt. Tại đây ông đắm mình vào cuộc sống tưng bừng, nhộn nhịp và thoải mái của Paris hoa lệ. Ngày này sang ngày khác, tháng này sang tháng khác, hoàng thân Sterkine triền miên trong các thú vui, giữa những quý tộc Pháp giàu có đến mức không biết tiêu đâu cho hết tiền.
Sau bữa tiệc linh đình với món cavia đầy quyến rũ và hàng chục món mang khẩu vị Nga kết hợp với nghệ thuật nấu ăn Pháp, khách khứa tản ra các phòng khách của tòa biệt thự sang trọng để chơi bi- a, đàn piano, đánh bài, hoặc nghe mấy bài thơ tượng trưng chủ nghĩa đọc những sáng tác mới của họ. Nổi bật lên trong những đám khách khứa hào hoa và quyền quý này, như thường lệ, vẫn là hầu tước Elie Ghiliac. Tuổi trạc ba mươi, vóc cao và thân hình cân đối, cặp mắt màu nâu sẫm cực kỳ thông minh, khuôn mặt rất "đàn ông" với dáng nét rắn rỏi, quý phái, mái tóc tuyệt đẹp lượn nhẹ, ôm lấy vầng trán cao, chàng là người điển trai bậc nhất của nước Pháp. Ngoài hình dáng đẹp, hầu tước Elie Ghiliac còn có một khối óc sáng tạo sâu sắc, đôi bàn tay tài hoa, học vấn cao, chơi đàn giỏi. Đã thế Elie Ghiliac lại giàu khủng khiếp. Tổ tiên chàng thuộc một trong những dòng họ quý tộc lâu đời nhất của nước Pháp. Elie Ghiliac được thừa hưởng cả một gia tài khổng lồ với những thái ấp không phải chỉ trên đất Pháp mà cả ở Áo và Tây Ban Nha. Tất cả những ưu thế ấy tạo cho chàng thành đối tượng hy vọng thầm kín của hầu như tất cả những thiếu nữ qúy phái nhất trong thành phố Paris, và cả những phụ nữ góa chồng sớm, sắc đẹp đang thời kì nở rộ. Chính vì vậy mà bất cứ cuộc chiêu đãi nào Elie Ghiliac có mặt, chàng đều lập tức trở thành trung tâm chú ý của mọi người, đặc biệt của nữ giới. Những ai không mơ tưởng chiếm đoạt trái tim chàng thì cũng chiều chuộng chàng để "giới thiệu" một người thân nào đó cho chàng lựa chọn.
Thật ra Elie Ghiliac không phải là trai tân. Nhưng vợ chàng đã qua đời cách đây ba năm, để lại một đứa con gái nhỏ, hiện được giao cho những cô giáo và cô trông trẻ đáng tin cậy trông nom tại lâu đài Arnelles, cách thành phố Paris khá xa. Lâu đài này cùng với thái ấp xung quanh là một trong số tài sản chàng thừa kế được của tổ tiên.
Tuy nhiên các thiếu nữ xinh đẹp và các góa phụ trẻ tuổi, kiều diễm đều thấy hy vọng chiếm được trái tim Elie Ghiliac để trở thành hầu tước phu nhân và làm chủ cả một gia tài kếch sù là quá mong manh. Elie Ghiliac tuy rất mực lịch sự, hào hoa nhưng cũng hết mực lạnh lùng. Mọi cặp mắt đưa tình, mọi lời ca tụng đầy dụng ý của các bà các cô đều vấp phải một thái độ thờ ơ, đến mức gần như băng giá. Ngay trong những sáng tác văn chương của chàng, tuy rất thông minh, duyên dáng và sâu sắc, thỉnh thoảng vẫn lộ ra một cách nhìn đời hoài nghi chủ nghĩa, một giọng điệu mỉa mai, giễu cợt.
Mỗi khi bắt gặp ánh mắt lạnh lùng như băng đầy kiêu ngạo và nhạo báng của Elie Ghiliac, những cô gái ôm nhiều hy vọng nhất cũng phải rã rời chân tay. Họ buộc phải nhìn thẳng vào sự thật: con người tài hoa nhưng lạnh lùng kia coi tự do là thứ quý giá nhất trên đời chắc chắn sẽ không chịu đi bước nữa. Khốn nỗi dù chỉ mang hy vọng hết sức mong manh, họ vẫn không bỏ lỡ bất cứ cơ hội nào để tấn công chàng, mơ tưởng lúc nào đó có thể làm mềm đi trái tim sắt đá kia.
Giờ đây, khi đêm chiêu đãi bắt đầu tàn, khách lớn tuổi đã cáo lui gần hết, chỉ còn lại những người trẻ, đa số là nữ giới, hầu tước Elie Ghiliac tìm gặp chủ nhân để chào ra về. Giữa hoàng thân Sterkine và hầu tước Elie Ghiliac có mối thân tình từ nhiều năm nay. Họ hợp tính nhau về cách nhìn nhận đối với cuộc sống cũng như đối với những vấn đề xã hội và con người.
Đúng lúc ấy, bá tước Essil, anh họ của chàng hầu tước cũng đến gặp chủ nhân xin cáo lui. Ông đi một mình vì bá tước phu nhân lâu nay đau ốm, không ra ngoài được và thường vắng mặt trong các cuộc vui chơi trong giới thượng lưu. Mọi lần bá tước Essil không thể ngồi đâu lâu, riêng tối hôm nay nể hoàng thân lắm, ông mới nán lại cho đến bây giờ.
Hoàng thân Sterkine tiễn hai anh em ra cổng.
Hầu tước Elie Ghiliac nói:
- Chào anh Sterkine! Mai ta còn gặp nhau kia mà. Tôi sẽ đợi anh ở biệt thự Ghiliac vào hai giờ chiều.
- Đúng thế! - Hoàng thân Sterkine nói rồi quay sang bá tước Essil. - Bá tước cho tôi gửi lời chúc bá tước phu nhân chóng bình phục.
Đợi hai vị khách thân tình ra khỏi cổng sắt, hoàng thân mới quay trở vào tiếp khách khứa còn lại.
Hầu tước Elie Ghiliac quay sang hỏi ông anh họ:
- Anh Essil! Nhân tiện xe, tôi đưa anh về nhà nhé?
- Thế thì còn gì bằng. Nhất là tôi đánh giá rất cao những chiếc ô tô của chú, - bá tước Essil nói. Ông hơn hầu tước Elie Ghiliac gần chục tuổi.
- Vậy tối nay mời anh thưởng thức luôn.
Họ bước vào chiếc xe hơi bốn chỗ kiểu hạ mui được, loại sang nhất thời đó, tức là vào thập kỷ đầu tiên của thế kỷ hai mươi, lúc này đang đỗ sát vỉa hè đợi chủ. Hầu tước Elie Ghiliac báo cho tài xế biết địa chỉ của bá tước Essil rồi mỏi mệt ngả đầu lên lưng ghế êm ái. Chàng khẽ thốt lên, giọng giễu cợt:
- Thế là hoàn tất một phận sự ngu xuẩn!
Bá tước Essil bật cười:
- Chú đã ngán nghe mọi người ca tụng chú đến thế rồi kia à, Elie? Chú quả là con người dị thường đấy!
Chàng hầu tước nhếch mép cười chua chát:
- Tôi ngán đến tận cổ tất cả những cái trò phù phiếm vô tích sự này rồi, - chàng hơi dướn thẳng người lên một chút. - Nhưng thôi, anh Essil này, tôi muốn hai anh em nói chuyện nghiêm chỉnh một chút, được không?
Bá tước Essil hơi ngạc nhiên, quay sang nhìn cậu em họ chờ đợi. Elie Ghiliac bình thản nói:
- Nhân tiện chỉ có hai anh em, tôi muốn hỏi ý kiến anh về một việc... À mà tôi đã kể anh nghe là tôi quyết định "đi bước nữa" chưa nhỉ?
- Chưa. Nhưng tôi có nghe nói hầu tước phu nhân Ghiliac Versanges không được vui, bởi vì thấy chú cự tuyệt thẳng thừng tất cả những đám bà gợi ý cho chú, mặc dù đều là những đám được giới thượng lưu chúng ta đánh giá cao nhất về đủ mọi phương diện.
- Đúng, những đám mẹ tôi gợi ý đều không thể chê vào đâu được. Nhưng tôi có ước mơ riêng của tôi chứ, biết làm sao được?
Bá tước Essil ngạc nhiên đưa mắt nhìn khuôn mặt tuấn tú của người em họ trẻ tuổi, trên đó cặp mắt mầu sẫm ánh lên một vẻ giễu cợt đầy tinh quái.
- Chú mơ ước thế nào, Elie?
Chàng hầu tước bật lên một tiếng cười nhạo báng.
- Anh hỏi lạ thật! Anh cho rằng tôi quen sống khinh bạc và không thể có mơ ước hay sao? Kể ra thì anh cũng có lý phần nào và hai chữ "mơ ước" tôi dùng cũng không thật chính xác. Bởi vì đây là một cuộc hôn nhân lý trí. Hoàn toàn lý trí, không có chút mơ màng nào hết.
- Nghĩa là chú đã chọn được một cô nào rồi?
- Chưa đâu. Tôi chưa tìm được người... dùng chữ gì nhỉ? Người mộng tưởng ư? Không được, vì hai chữ ấy nghe cao siêu quá. Người hợp tính ư? Cũng không được. Nghe tầm thường quá... Thôi, đành tạm gọi là người mà tôi đang tìm kiếm vậy.
- Trời ơi! Không ngờ chú khó tính đến như thế, chú Elie thân mến ạ! Bất cứ một cô gái xinh đẹp nào cũng sẵn sàng quì xuống chân chú. Và chú thừa biết rằng cô tiểu thư nào được chú lựa chọn sẽ bị tất cả các cô gái khác ghen tị đến chết đi được.
- Sẽ chẳng có nhiều lý do để các cô ấy ghen với vợ sắp cưới của tôi đâu! - Hầu tước Elie Ghiliac thản nhiên bác lại.
Bá tước Essil hơi lo lắng nhìn người em họ.
- Chú cứ nói thế nghĩa là sao.
Miệng Elie lại nở nụ cười giễu cợt quen thuộc.
- Ôi, anh đừng nghĩ tôi sẽ là gã yêu tinh râu xanh hễ vợ trái ý là giết luôn!... Mặc dù người ta tung ra đủ thứ chuyện bịa đặt về cách đối xử của tôi đối với vợ ngày cô ấy còn sống, - chàng hầu tước nói và khẽ nhún vai. - Tôi xin nói rằng, đấy toàn là chuyện đồn bậy. Nhưng hôm nay thì hình như không ai nhắc đến những chuyện ấy... Còn về người sẽ trở thành vợ tôi... tôi chỉ xin báo trước để anh biết, sẽ không bà nào cô nào chịu nổi cuộc sống lặng lẽ, giản dị, mà tôi dành cho cô vợ kế tương lai của tôi đâu.
Vẻ mặt bá tước Essil chắc phải ngơ ngác lắm, bởi vì đã làm cho cậu em họ của ông không nhịn được cười, một tiếng cười trẻ trung, rất chân thật, hoàn toàn không đượm chút giễu cợt như mọi khi, một tiếng cười mà ông rất hiếm thấy ở Elie.
- Chú định lấy vợ rồi lui về sống ẩn dật nơi thôn dã chăng, chú Elie?
- Không. Không phải tôi! Tôi đang nói về cô nào sẽ làm vợ kế của tôi kia mà. Hình như anh vẫn chưa hiểu tôi định nói gì. Thôi được tôi xin nói rõ hơn...
Hầu tước Elie Ghiliac ngả mình lên lưng ghế mềm mại trong xe. Bá tước Essil nhìn thấy trong làn ánh sáng yếu ớt của ngọn đèn điện nhỏ gắn vào mui xe cặp mắt sâu của người em họ đang ánh lên dưới hàng lông mi.
- Tôi không định nói để anh biết rằng cuộc hôn nhân đầu của tôi đã là một sai lầm, Fernande và tôi là hai tính cách hoàn toàn trái ngược nhau, thành thử cả hai đều khổ... cho nên lần lấy vợ thứ hai tôi không muốn đi theo vết xe cũ. Tôi thèm sống độc thân để được tự do thoải mái. Nhưng tôi thấy có bổn phận phải đi bước nữa, để có con trai nối dõi. Dòng họ của tôi chỉ còn mỗi mình tôi. Đây là nguyên do chủ yếu. Ngoài ra cũng nên có người chăm nom cho đứa con gái nhỏ mà Fernande để lại, cháu Guillemette sức khỏe nó xem chừng không được tốt, thêm nữa thời gian qua mẹ tôi cứ phải thay đổi luôn người trông. Cho đến nay nó gặp phải toàn những chị nuôi trẻ xấu tính. Chuyện này làm mẹ tôi buồn phiền rất nhiều.
- Sao nữa, chú Elie?
- Do đấy tôi muốn lấy cô nào quen sống giản dị, tính tình đoan trang, thích chăm sóc trẻ con, ghét nơi ồn ào, chịu vui vẻ sống yên phận ở lâu đài Arnelles của tôi ở cách xa thủ đô. Cô nào không đòi chồng phải thường xuyên ở cạnh và nói chung là không đòi hỏi gì ở tôi. Tôi không thích loại tiểu thư phù phiếm, quá nhiều đòi hỏi trí tuệ hoặc nghệ thuật. Tôi cần một cô vợ đoan trang, trình độ trí thức không cao, nhưng biết điều. Và quan trọng nhất là đừng có mơ mộng! Tôi sợ lắm rồi những tiếng khóc, những cơn ghen và bao nhiêu chuyện đau đầu mà hồi Fernande còn sống cô ấy đã thường xuyên gây cho tôi.
Trong khi nói giọng Elie mỗi lúc một đanh lại, tăng thêm nỗi căm giận.
- Nhưng Elie thân mến ơi! Bất cứ cô gái nào, dù tính tình đơn giản đến mấy sau khi lấy chú cũng sẽ mê chồng đến điên cuồng. Tôi đảm bảo với chú như thế bởi vì làm sao không "mê mẩn" được khi vớ được một ông chồng tuyệt vời như chú, - bá tước Essil mỉm cười. - Điều ấy không thể tránh được. Chú hãy tin là như thế.
- Tôi hy vọng, nếu cô ấy đầy đủ những tính nết như tôi vừa kể tôi sẽ biết cách làm cho cô ấy hiểu rằng lấy tôi không có nghĩa là yêu tôi. Yêu tôi chỉ là điều dại dột và nguy hiểm, bởi tôi là loại đàn ông hoàn toàn không có khả năng chia sẻ thứ tình cảm say đắm như vậy với bất cứ ai, - chàng hầu tước trẻ tuổi Elie Ghiliac cãi lại ông anh họ. - Nếu cô ấy sống lý trí và không lãng mạn thì nhất định sẽ hiểu được những gì tôi mong chờ ở cô ấy. Thậm chí rất có thể cô ấy còn tìm thấy được phần nào sự thỏa mãn trong kiểu quan hệ vợ chồng như thế. Hôm nay tôi bộc lộ với anh suy nghĩ của tôi cốt để nhờ anh một việc. Anh nghĩ xem trong số họ hàng và bạn bè đông đảo của anh ở tỉnh lẻ có cô gái nào đáp ứng đúng yêu cầu của tôi không?
- Chà! Chú đòi một người như thế thì khó đấy, chú em thân mến ạ, phải là một cô gái lý trí đến mức siêu đẳng mới bằng lòng sống lặng lẽ âm thầm, không tham dự vào cuộc sống xã hội và những giao tiếp rộng rãi của chồng trong giới thượng lưu, chịu lánh mình quanh năm ở vùng quê Arnelles hẻo lánh, trong khi lẽ ra cô ta phải được quyền hưởng một cuộc sống đầy lạc thú mà tài sản và vị trí của chồng cho phép, một cuộc sống mà đúng là mọi phụ nữ trên đời đều khao khát.
- Tôi công nhận là khó. Chính vì vậy nhiều lúc tôi cũng đã tin rằng không thể tìm được cô gái nào như tôi mong ước. Nhưng biết đâu đấy?... Có thể tìm một cô gái nào hết sức ngoan đạo chăng?
- Nếu ngoan đạo thì cô ta sẽ không chịu lấy một người chồng lạnh nhạt với vợ như chú.
- Cũng có thể. Nhưng tôi quên chưa nói với anh rằng, tính ngoan đạo là điểm tôi coi trọng nhất. Người phụ nữ nào có được phẩm chất ấy sẽ không bao giờ khiến chồng phải nghi ngờ. Đấy là phẩm chất tốt nhất giữ gìn bổn phận làm vợ.
- Nhưng chú quên rằng, người phụ nữ có phẩm chất ấy cũng sẽ đòi chồng phải có phẩm chất y hệt như vậy!... - Ông bá tước Essil nhếch mép cười giễu cợt - Người vợ càng ngoan đạo bao nhiêu thì càng đòi hỏi chồng mình ngoan đạo bấy nhiêu. Cái khó là ở chỗ ấy.
- Ôi anh làm tôi nhụt chí rồi ! - chàng hầu tước trẻ tuổi nửa đùa nửa thật đáp lại, hai ngón tay nhón bông hoa quý gài trên ve áo vừa tuột ra, rơi xuống đầu gối chàng. - Thôi được, nhưng dù sao anh cũng cố moi trong óc xem có biết một cô nào được như tôi nói không? Anh và chị quen biết bao nhiêu gia đình ở các tỉnh, các địa phương. Chẳng lẽ trong ngần ấy gia đình, không có cô nào thích hợp với yêu cầu của tôi hay sao?...
- Tôi và nhà tôi quen biết nhiều nhưng có lẽ không thấy cô nào được như vậy. Đàn ông như chú khéo chỉ chịu được thứ con gái đần độn như cô Henriette d'Erqui...
- Đần độn thì không được đâu, ông anh thân mến của tôi ạ.
- Còn cô Odette de Kérigny thì quá xấu...
- Chuyện ấy đối với tôi không quan trọng.
- Chú không cần đẹp lắm?
- Không! Tôi còn sợ người đẹp là đằng khác. Phụ nữ có nhan sắc dứt khoát thế nào cũng lẳng lơ, muốn giao du rộng... Không, tôi không thích lấy vợ đẹp! Chỉ cốt đừng xấu quá đến mức tôi kinh tởm không dám nhìn là được. Cái chính là cô ta dễ mến, điều ấy hết sức quan trọng, có giáo dục, tính tình hiền hậu, dễ bảo...
- Chú em của tôi ơi, chú đòi hỏi quá nhiều đấy!... Thôi được rồi, để tôi thử nghĩ xem...
Bá tước Essil gục trán xuống lòng bàn tay, như cố moi một kỷ niệm. Chàng hầu tước trẻ tuổi Elie Ghiliac đang vò bông hoa màu lưu huỳnh trong lòng bàn tay đã tháo găng. Bên trong xe ấm áp, một mùi thơm đậm, lạ và đê mê tỏa ra từ các vật dụng cá nhân của chàng hầu tước Elie Ghiliac.
Đột nhiên bá tước Essil ngẩng đầu lên.
- Phải rồi!... Hay thế này... Chú có dám lấy một cô gái nghèo, không phải nghèo thường mà là nghèo đến mức thảm hại? Nghèo đến nỗi nếu lấy cô ta chú sẽ phải gánh cả gia đình cô ấy: một ông bố, một bà mẹ và sáu đứa em nhỏ vừa trai vừa gái. Chú có dám không?
- Vấn đề tiền nong đối với tôi hoàn toàn không có ý nghĩa gì. Nhưng một gia đình đông đúc như thế thì cồng kềnh đấy.
- Chắc không đến nỗi phiền phức lắm cho chú đâu bởi vì bà Noclare, mẹ cô này luôn ốm đau và sẽ không chịu rời khỏi vùng núi Giuyra, nơi họ có một ngôi nhà cổ kính, lâu đài Hauts Sapins nằm trên lưng chừng núi. Cô Valderez là con gái lớn của bà đồng thời là con đỡ đầu của vợ tôi...
- Tên là Valderez ạ?... Hay chính cái cô mà chị đã có lần gợi ý cho tôi chăng?
- Thế thì đúng đấy. Tên thánh của cô ấy là Gilberte, chắc chú biết rồi. Chú không ưng cô ấy sao?
- Anh cứ kể tiếp về cô ấy xem nào.
- Gilberte Valderez mới ít tuổi mà đã phải lo toan mọi việc trong gia đình thay cho bà mẹ ốm yếu. Săn sóc bà cụ, chăm nom đàn em, tính toán cách sao để nuôi cả gia đình bằng nguồn lợi tức mỗi ngày một eo hẹp, bởi vì ông bố phóng túng đã phá tan vào đủ thứ chơi bời cái tài sản hồi mới cưới vợ còn rất khá. Đến giờ ông ta đành chịu cảnh nghèo túng mà không có đủ nghị lực để thi hành một biện pháp nào ngăn chặn quá trình xuống dốc. Tôi nghĩ rằng cô Gilberte Valderez kia chẳng sung sướng gì sống giữa một ông bố suốt ngày ca cẩm, một bà mẹ quanh năm đau ốm cả về thể xác lần tinh thần, kèm thêm vào đấy một nỗi lo lắng thường trực cho tương lai cùng với bao nhiêu công việc nội trợ mà một mình cô phải cáng đáng. Chú Elie thân mến ạ, tôi tin rằng vớ được chú, họ sẽ coi chú như một vị cứu tinh.
- Cô Valderez ấy người ngợm ra sao?
- Đã ba năm nay vợ chồng tôi không gặp nó. Còn trước đấy con bé mới mười lăm tuổi, không xấu không đẹp, chưa ra dáng thiếu nữ, nhưng rất đáng mến. Mái tóc tuyệt đẹp, hàm răng nhỏ và đều, đôi mắt thì không thể chê vào đâu được. Bên cạnh đó, tính tình lại nghiêm trang, tận tụy đến mức đáng kính phục trong cách xử sự đối với cha mẹ và các em. Ngoan đạo, chân thật, chẳng hề biết gì về cuộc sống ngoài xã hội, nhưng thông minh và trình độ học vấn khá.
- Thế thì đúng là thứ tôi cần rồi! Tôi có linh cảm rằng tôi đã tìm đúng người thích hợp. Gia đình gốc gác quý tộc chứ, anh Essil?
- Dòng dõi quý tộc thuần khiết chưa hề bị pha tạp.
Hầu tước Ghiliac suy nghĩ một lúc, hai mắt mơ màng, bàn tay vẫn vò bông hoa không hề để ý.
- Nếu đúng như anh nói thì năm nay cô ấy mới mười tám tuổi, - chàng bắt đầu lên tiếng. - Hơi trẻ quá?
- Càng dễ uốn nắm chứ sao?
- Đúng thế. Và nếu như cô ta đã sẵn có tính tình nghiêm túc?... Lại quen sống ở thôn quê, quen với cái nghèo thì đến sống ở lâu đài Arnelles cô ấy sẽ coi đấy là nơi thiên đường trên trái đất.
- Tất nhiên rồi. Theo tôi nhớ thì ngày trước cô bé Gilberte Valderez chưa hề bị nhiễm thói mơ mộng. Bây giờ lớn lên trở thành thiếu nữ ta cũng khó có thể nói trước... Chú Elie thân mến ạ, chú thông cảm, tôi có vài tật nhỏ, xin chú đừng vò bông hoa tội nghiệp kia thêm nữa.
- A, phải rồi! Tôi quên. Anh tha lỗi...
Hạ kính cửa xe xuống, chàng hầu tước ném những cánh hoa nhàu nát ra ngoài. Rồi chàng quay sang ông anh họ:
- Anh yêu hoa, đúng thế. Còn tôi thì những thứ hoa trồng trong nhà kính thế này không làm tôi rung cảm gì hết. Chỉ ngắm một lúc là tôi chán ngay và vò nát không hề thương tiếc. Thứ hoa tôi ao ước, muốn thưởng thức phải là thứ hoa tươi tắn hài hòa kia. Đó phải là thứ hoa ngoài đồng nội hoặc trên núi rừng.
Bá tước Essil trợn mắt sửng sốt và lần này lại khiến chàng Ghiliac thích thú mỉm một nụ cười giễu cợt.
- Lạy chúa! Ông anh họ thân mến của tôi ơi, tối hôm nay tôi đã làm ông nhìn tôi bằng cặp mắt khác thì phải! Cậu chàng Elie Ghiliac bây giờ đâm lại có kiểu suy nghĩ mơ mộng và đa cảm kỳ quái! Nhưng thôi, anh chẳng nên ngạc nhiên làm gì mà tôi cũng vậy. Ta hãy bàn chuyện nghiêm chỉnh. Đây không phải là chuyện bông hoa mà là chuyện cô tiểu thư con gái bà Noclare! Ta tạm coi đấy cũng là một khả năng.
- Một bông hoa đồng nội đấy!
Nụ cười giễu cợt trên môi chàng hầu tước ngừng lại giữa chừng.
- Nếu vậy thì anh hãy yên tâm. Ta sẽ đối xử với cô gái ấy đúng như với một bông hoa nở giữa thiên nhiên xanh tươi. Nhưng anh có cách nào cho tôi được xem ảnh cô ấy không?
- Vợ tôi có, nhưng chụp cách đây đã ba năm. Mai tôi sẽ cho người đem đến chú.
- Và dặn họ đưa tận tay tôi, anh nhớ đấy. Tôi đã quyết định đi bước nữa và bây giờ tôi muốn kết thúc việc ấy càng nhanh càng tốt. Cho nên nếu như khuôn mặt cô ấy làm tôi thấy có chút nào đáng mến, tất nhiên trên ảnh chụp thôi, là tôi sẽ đi Giuyra ngay để gặp trực tiếp cô ta. Nhưng tôi cũng cần có cớ để đến gặp ông bố cô ấy. Anh hãy nghĩ xem giới thiệu tôi cách nào cho hợp lý.
- Dễ thôi. Tôi sẽ viết mấy chữ cho ông ta, giới thiệu chú đến đọc một số báo chí thời trước mà đã có lần tôi kể chú nghe rồi. - Mục đích để bổ sung tài liệu cho cuốn sách tôi đang viết.
- Đúng thế. Tôi hy vọng ông Noclare sẽ cho tôi gặp cô con gái chứ?
- Để chắc chắn hơn, vợ tôi sẽ nhờ chú chuyển một thứ quà nhỏ gì đấy cho cô con gái đỡ đầu của bà ấy.
Hầu tước Elie Ghiliac gật đầu.
- Hay quá rồi... sức khỏe cô ta tốt chứ?
- Rất tốt. Gia đình ấy không mắc căn bệnh di truyền nào hết, tôi có thể đảm bảo với chú.
- Điều ấy hết sức quan trọng, tôi không thể bỏ qua. Chắc chắn đến đó tôi sẽ thấy rõ được tình hình.
Hai người lại im lặng trong một lúc. Hầu tước Elie Ghiliac mân mê chiếc găng tay. Bá tước Essil nhìn chàng, trong lòng vừa bối rối vừa tò mò.
Xe ô tô đỗ lại trước cửa tòa nhà của bá tước Essil. Ông cảm ơn người em họ rồi dáng vẫn còn nhanh nhẹn, bước lên tầng ba, nơi ở của ông.
Vào đến nhà, ông thấy một vệt sáng dọi ra từ khe cửa khép hờ. Ông bước vào phòng bà vợ. Bá tước phu nhân Essil đã đi nằm và đang đọc sách. Thấy chồng vào, bà quay khuôn mặt thanh thản và dễ mến, nở một nụ cười khiến mặt bà tươi lên đôi chút.
- Mình chưa ngủ à? - Bá tước Essil tiến lại gần vợ.
- Tôi khó ngủ quá. Tối nay vui chứ?
- Rất vui. Chú Elie hôm nay tươi lắm. Và lúc nói chuyện với tôi, chú ấy đưa ra những suy nghĩ rất bất ngờ. Chẳng là chú ấy có nhã ý đưa tôi về trong xe ô tô của chú ấy. Nghe chú ấy nói mà tôi sửng sốt. Ai ngờ chú ấy có những suy nghĩ lạ lùng đến thế.
- Mình kể cho tôi nghe được không, nếu chưa buồn ngủ lắm?
- Được chứ! - Bá tước Essil ngồi vào ghế nệm êm ái kê bên giường vợ. - Mình không thể tưởng tượng nổi đâu. Con gái đỡ đầu của mình, con Valderez ấy mà, rất có thể sẽ vớ được một đám tuyệt vời đấy!
Bà bà tước nhìn chồng kinh ngạc.
- Nhưng sao mình lại nói lạc sang con Valderez? Mình định kể cho tôi nghe về chú Elie Ghiliac kia mà?
Bá tước Essil xoa tay, cười ranh mãnh.
- Mình vẫn chưa hiểu à? Chuyện đơn giản thôi. Chú Elie đang cần tìm một cô làm vợ kế. Thế là tôi giới thiệu con Valderez, con gái đỡ đầu của mình. Bà bá tước lộ vẻ sửng sốt.
- Mình điên à? Sao lại đem con bé làm trò đùa như vậy?
- Tôi không đùa chút nào hết! Chứng cớ là tôi có nhiệm vụ sáng mai cho người đem ảnh con Valderez sang cho chú ấy xem.
Thế là bá tước thuật lại câu chuyện giữa ông và chàng hầu tước Ghiliac vừa qua trong xe cho vợ nghe. Nghe xong bà bá tước lắc đầu.
- Tất nhiên là nếu thành thì quá may mắn cho con bé rồi... nhưng thú thật tôi chưa tin chú em họ của mình có khả năng là một người chồng tốt.
Ông bá tước bật cười.
- Tôi cũng nghĩ giống như mình. Tuy vậy hôm nay tôi có thêm linh cảm chú ấy là người biết coi trọng giá trị nội tại hơn hình thức bên ngoài. Nhưng thôi, bây giờ mình quyết định thế nào về chuyện con Valderez đây?
- Dù sao hai vợ chồng mình cũng không có lý do gì để từ chối không giúp đỡ chú Elie trong chuyện này.
- Vậy ta quyết định sáng mai cứ gửi ảnh con Valderez cho chú Elie xem nhé? Bây giờ thì mình ngủ đi. Chúc mình ngủ ngon. Khuya quá rồi.
Bá tước Essil hôn lên những nếp nhăn chằng chịt trên trán vợ chỗ sát mái tóc.

Chương 2

Chàng hầu tước trẻ tuổi Elie Ghiliac đưa bàn tay không chút nóng vội nhấc phong bì mang nét chữ quen thuộc của bá tước Essil trên khay người đầy tớ nâng lên trước mặt chủ, rồi thong thả mở phong bì.
Chàng đang ngồi trong phòng giấy của mình, một gian phòng rộng thênh thang. Mọi đồ đạc ở đây đều đúng kiểu thức của thời Hoàng đế Louis XV, thể hiện thẩm mỹ tinh tế và quí phái rất mực của chủ nhân. Về mặt này không tòa biệt thự nào trong thành phố Paris sánh được với biệt thự dòng họ Ghiliac, đồ sộ và cổ kính. Elie đã khéo cải tiến đôi chút để đáp ứng nhu cầu sử dụng của thời hiện đại mà không làm mất đi phong cách nguyên sơ của tòa nhà. Gần đây một họ hàng của cha chàng, lãnh chúa ở Áo, đã để lại toàn bộ tài sản của ông cho chàng hưởng quyền thừa kế. Giá trị số tài sản ấy đem lại khoản lợi tức hàng năm tới vài triệu phăng, khiến cho Elie Ghiliac vốn đã giàu khủng khiếp bây giờ lại có thêm vô số tiền bạc để thỏa mãn những ham thích oái oăm, tốn kém nhất, những ham thích mà ngay trước kia chàng cũng chưa hề phải hạn chế.
Bản chất khác đời của con người Elie luôn làm mọi người ngơ ngác, đúng như hai vợ chồng bá tước Essil đã nhận định hôm trước. Họ hàng bạn bè thân cận nhất của chàng đều coi Elie Ghiliac là người cực kỳ khó hiểu. Con người chàng biểu lộ những nét hết sức trái ngược nhau. Nổi tiếng là tay ăn chơi sành sỏi, vậy mà cách đây hai năm chàng đã thực hiện một chuyến thám hiểm vô cùng nguy hiểm vượt qua cả một vùng đất hầu như chưa ai biết đến của Trung Hoa! Và trong chuyến đi ấy, so với đám đồng hành, đều là những nhà thám hiểm đầy kinh nghiệm, hầu tước Elie vẫn là người táo bạo nhất, dai sức nhất, chịu đựng giỏi nhất mọi thiếu thốn và hiểm nguy dọc đường.
Chính vì vậy, đám phụ nữ đông đảo vây quanh đều thầm thán phục hết mực chàng hầu tước Ghiliac, thậm chí có thể nói là say mê chàng đến mức cuồng si. Ấy thế nhưng Elie vẫn chưa rung động trước bất cứ ai trong số họ. Trước sự sùng bái của họ chàng vẫn thản nhiên đùa cợt, thỉnh thoảng chàng lại còn trêu chọc để thích thú xem đám phụ nữ ấy ghen tuông lẫn nhau một cách rất đàn bà. Lâu lâu chàng cũng bắt thân với một cô nào đó nhưng không bao giờ kéo dài quá một mùa. Bạn bè hiểu rằng như thế nghĩa là nhà tiểu thuyết gia đã khảo sát xong một kiểu tính cách và họ sẽ được dịp nhìn lại cái tính cách ấy, được mổ xẻ bằng một tài nghệ vô song trong cuốn tiểu thuyết sắp tới. Là một cây bút châm biếm vô cùng tinh vi và chua cay, nhà tiểu thuyết gia ấy vạch ra toàn bộ cái yếu hèn, mọi sự lố bịch trong tính cách kia. Và ngòi bút giễu cợt của Elie Ghiliac càng chua cay khi hướng về phái yếu, khiến mọi người phải kinh ngạc và hoảng sợ. Những phụ nữ tự tin nhất khi đọc những đoạn văn ấy cũng phải rời rã ý chí.
Chính cái tính cách quái đản ấy đã làm bà bá tước Essil phải lo ngại cho cô con gái đỡ đầu non dại của bà.
Lúc này đây, Elie Ghiliac đang chăm chú ngắm nghía bức ảnh mà chàng lấy trong phong bì ra. Đúng như bá tước Essil nói, cô gái trong ảnh chỉ là một đứa trẻ mười lăm tuổi, quá gầy gò, đường nét chưa ổn định, có cặp mắt to, rất đẹp và nghiêm trang. Mái tóc dày bao quanh một vầng trán đã bắt đầu thoáng đượm nỗi lo âu.
- Xem ảnh chẳng thấy được gì, nhất là lại chụp tồi đến mức này, - chàng hầu tước lẩm bẩm một mình. - Khuôn mặt này không đến nỗi làm mình mất cảm tình. Cặp mắt thật sự là đẹp mà đấy là cái quan trọng nhất. Ta phải đến gặp cô ta xem thế nào.
Chàng hờ hững vuốt nhẹ lông con chó săn Odin, thuộc loại mình thon, lông màu hung, lúc này đã chạy đến, gác mõm lên đầu gối chủ. Một con chó khác lông đen đang ngồi dưới chân chàng hầu tước ngước cặp mắt ghen tỵ lên nhìn con chó săn. Con Benaki này chàng mua ở một chợ bán nô lệ tại Châu Phi. Xưa nay nó vẫn quen chia xẻ với con Odin tình cảm của ông chủ thích ra oai và tính tình luôn tỏ ra quái đản nhưng lại rất hiền lành. Đồng thời chúng cũng làm nhiệm vụ trang trí cho phòng giấy sang trọng của chàng hầu tước Ghiliac.
Một gia nhân vào báo:
- Thưa ngài hầu tước, phu nhân Brayles đến thăm ngài.
- Mời phu nhân vào! - Elie nói.
Chàng đặt tấm ảnh lên mặt bàn, lấy chân đạp con Benaki rồi đến con Odin ra. Con chó lông đen chạy vào nằm ở góc phòng, trong khi chủ nó uể oải bước ra cửa đón khách.
Khách là một thiếu nữ trẻ, rất đẹp. Vóc người bé nhỏ, thon thả, dáng điệu hết sức thanh lịch kiểu Paris. Cặp mắt nàng màu sắc luôn chuyển từ xanh lục sang xanh lam và ngược lại, lúc này sáng rực lên, hướng thẳng vào mắt Elie Ghiliac. Nàng đưa bàn tay một cách nồng nhiệt, trong khi chủ nhà thì thái độ không được đằm thắm đến như thế.
- Em đang lo anh không có nhà! Mà em lại rất cần gặp anh trong ngày hôm nay. Em có một việc chỉ anh giúp mới được, anh Elie ạ.
Phu nhân Brayles vốn là bạn thuở nhỏ của chàng, đã từng thân thiết với chị của chàng cũng như sau này, với người vợ đã quá cố của chàng. Thậm chí giữa hai gia đình còn có chút quan hệ họ hàng xa. Chỉ kém Elie hai tuổi, hồi nhỏ Brayles rất hay chơi đùa với chàng. Lớn lên, hai người cùng tập cưỡi ngựa với nhau và cùng tham gia hầu như trong mọi trò chơi mà Elie Ghiliac nghĩ ra. Brayles rất thán phục chàng và chàng cũng biết nàng thầm yêu mình. Đến năm hai mươi hai tuổi chàng lấy Fernande, nàng đã đau khổ tưởng không sống nổi. Sau đấy do bố mẹ năn nỉ, nàng đành nhận lời cầu hôn của bá tước Brayles mặc dù không yêu. Được ba năm chồng nàng đột ngột qua đời sau khi phá tan hết gia tài và nàng thành khánh kiệt.
Năm sau Fernande lại qua đời và Elie Ghiliac cũng thành góa vợ. Brayles lại bắt đầu ôm hy vọng chinh phục được tình yêu của chàng hầu tước trẻ tuổi điển trai và giàu có kia. Nàng tìm mọi cớ để gặp Elie, chiều chuộng chàng bằng mọi cách, hết làm duyên lại tỏ vẻ ngoan ngoãn, vâng chịu, hy vọng thu phục được một tính cách đầy kiêu ngạo. Nhưng vô ích! Elie Ghiliac không mảy may rung động. Đối với phu nhân Brayles chàng vẫn giữ thái độ nhã nhặn kèm theo đôi chút giễu cợt, thái độ bị nhiều người cho là hỗn hào, và được chàng hay sử dụng trong cách đối xử với cả những phụ nữ khác. Riêng đối với phu nhân Brayles, chàng chỉ thêm vào thái độ trên một chút thân mật do tình quen biết từ nhỏ mà thôi.
- Cần tôi giúp đỡ? Việc gì vậy, thưa phu nhân? - vừa hỏi chàng vừa trỏ ghế nệm gần đấy mời khách ngồi.
Brayles ngồi xuống tạo nên tiếng sống áo xột xoạt, đồng thời hất ra sau gáy khăn choàng bằng lông thú quí để lộ ra đôi vai trần trắng nõn. Nàng đưa mắt nhìn khắp một lượt phòng giấy mặc dù nàng đã quá quen thuộc mọi thứ ở đây, rồi dừng mắt lại nơi Elie Ghiliac, lúc này cũng vừa ngồi xuống ghế nệm bên cạnh.
- Thứ này em rất tha thiết! Anh đừng từ chối em nhé, Elie?
Nàng hơi nghiêng người và cặp mắt lộ vẻ khẩn nài.
Chàng hầu tước bật cười,
- Nhưng tôi đã biết cô cần gì đâu?
- Thế này thôi. Tháng sau phu nhân Cabrols tổ chức một tối vui để lấy tiền làm một việc từ thiện. Trong tối vui có phần văn nghệ. Em vừa nảy ý định táo bạo là nhờ anh viết cho một vở kịch ngắn, một màn thôi, anh Elie ạ. Chúng ta sẽ làm cho tối vui thật sự tưng bừng.
- Rất tiếc! Nhưng không thể được.
- Ôi! Tại sao vậy, anh?
Cặp lông mày của chàng hầu tước xích lại gần nhau thêm một chút. Elie Ghiliac không thích ai hỏi lý do từ chối của chàng. Mà lý do thường chỉ là một thói đỏng đảnh chợt hiện ra trong óc chàng.
- Không thể được, xin nhắc lại với phu nhân như vậy! - chàng lạnh nhạt nói. - Phu nhân tìm người khác. Thế nào cũng có người nhận viết và bảo đảm sẽ thành công.
- Không! Phải là anh kia! Em muốn mọi người đều phải giơ tay bái phục nếu như bọn em có thể ghi tên anh vào tờ chương trình! Cái vở kịch ngắn anh sáng tác hôm kỷ niệm sinh nhật anh năm ngoái sao mà duyên dáng đến thế.
- Tôi bằng lòng để các vị biểu diễn nó lần nữa đấy.
- Nhưng em muốn thứ anh mới viết kia!... Một vở anh soạn dành riêng cho chúng em!
Cặp môi Elie Ghiliac hé nở thành một nụ cười châm biếm:
- Dành riêng cho phu nhân Brayles chứ? - Câu nói ấy khiến cặp mắt xanh luôn chuyển màu của nàng cụp xuống. Câu nói ấy như hàm ý: "Cô muốn tỏ cho mọi người biết rằng cô có thể sai khiến tôi chứ gì?".
Phu nhân Brayles ngước mắt lên, nói khẽ nhưng giọng chứa đầy tình cảm cháy bỏng:
- Vâng, anh Elie! Đúng thế, em rất thèm được anh viết thứ gì đó dành riêng cho em!
Trong vài giây đồng hồ, hai tròng mắt màu lam sẫm của chàng hầu tước hướng thẳng vào mắt nàng. Con người đàn ông này, hiểu rất rõ thế mạnh của mình, dường như thích thú khi thấy một phụ nữ kiều diễm hạ mình van xin chàng ban cho một ân huệ, mặc dù chàng đã từ chối.
Lại một chuyển động nhếch mép rất nhỏ đầy giễu cợt nữa. Elie Ghiliac lạnh lùng bác lại:
- Cô đừng nên khó tính như thế. Tôi đã nói rồi, tôi không thể chiều cô được. Hãy nhờ ông Maillis hoặc ông Corlier. Hai ông ấy sẽ nhận ngay và sẽ làm rất tốt.
Một nét nhăn nhó rất nhẹ hiện ra trên khuôn mặt xinh đẹp của phu nhân Brayles. Nàng thở dài, nói khẽ:
- Đành thế chứ còn biết làm sao! Vậy mà em đã hy vọng... Tha lỗi cho em đã đến quấy rầy anh, Elie!
Nàng đứng lên, sửa lại khăn quàng trên vai. Mắt nàng bắt gặp tấm ảnh đang nằm trên bàn giấy. Một nét lo ngại lướt nhanh trên mặt nàng. Chắc hẳn Elie Ghiliac có nhận thấy, bởi vì chàng lộ vẻ thích thú.
- Trái lại, tôi phải cảm ơn cô đã đến đây, - chàng nhã nhặn nói. - Tối nay liệu tôi có được gặp cô ở sứ quán Anh không?
- Chắc chắn rồi! Anh có thể dành để nhảy với em một điệu không?
- Được chứ. Nhưng xin báo trước là tôi sẽ đến hơi muộn đấy.
- Không sao. Anh vẫn có thể mời em nhảy được, Elie... Và lúc đấy em sẽ còn hỏi anh một việc khác nữa. Chà, anh có bông hoa đẹp quá, không biết các bác thợ vườn ở Cannes và ở Arnelles làm thế nào mà tạo được những bông hoa tuyệt diệu thế kia!
Elie Ghiliac rút một bông cẩm chướng màu vàng nhạt rất to trong lọ hoa trên bàn giấy của chàng, đưa phu nhân Brayles.
Nàng gỡ ngay bông hoa viôlet gài trên ngực áo chẽn của mình, cắm thay bông cẩm chướng vào đấy. Bông hoa của chàng hầu tước lát nữa sẽ dùng để làm cho đám bạn gái của nàng phát điên lên vì ghen, rồi sau đó sẽ được ép vào cuốn sách quý. Và cô gái thành Paris thế kỷ hai mươi này, hay hờn dỗi đồng thời phù phiếm, và cũng được tình yêu làm thành đa cảm, sẽ thường xuyên giở bông hoa quí giá ấy ra ngắm nghía, thậm chí biết đâu có thể còn hôn lên nữa.
Nhưng trong khi những ngón tay đeo găng gài bông hoa cẩm chướng lên ngực áo chẽn, mắt nữ bá tước Brayles vẫn liếc về phía bức ảnh chụp đang tiếp tục khiến nàng băn khoăn, chắc chắn là như thế.
Elie Ghiliac tiễn khách ra đến tiền sảnh rồi trở lại phòng giấy. Chàng nhấc bức ảnh lên, ngắm nghía một lúc lâu.
"Cô gái này có vẻ đáng mến", - chàng nghĩ. - "Đối với ta thế là đủ. Còn cô ta thiếu mặt nào ta sẽ bổ sung sau. Cái chính là cô ấy phải thông minh và dễ bảo".
Trên bàn, bông hoa viôlet khách vô tình hay cố ý bỏ lại vẫn nằm đó. Elie cầm quẳng về phía con chó săn.
- Cho mi đấy, Odin!
Ngồi lọt thỏm trong ghế nệm, với nụ cười giễu cợt trên môi, chàng hầu tước thích thú nhìn một lúc lâu con chó dứt ra từng cánh hoa lả tả trên tấm thảm. Sau đấy chàng ấn chuông gọi đấy tớ và khi anh ta bước vào, chàng ra lệnh:
- Dọn đi, Célestin... Và bảo đóng xe cho ta, lấy hai con ngựa hồng ấy.

o0o

Cũng vào lúc đó, gia nhân của bá tước phu nhân Essil vào báo có hầu tước phu nhân Ghiliac đến. Ông bá tước ra tiếp, xin lỗi khách thay cho vợ đang bị viêm dây thần kinh không dậy được.
- Tối hôm qua không thấy chị nhà đến chỗ phu nhân Mothécourt, cho nên tôi ghé vào hỏi thăm xem bệnh tình chị thế nào, - phu nhân Ghiliac giải thích lý do đến đây.
Bá tước Essil tỏ lòng cảm ơn, nhưng trong bụng vẫn tự hỏi: "Bà hầu tước đến có việc gì đây?" bởi vì bà nữ hầu tước Ghiliac xinh đẹp và thờ ơ này không có tính dễ dàng quấy rầy ai. Chủ và khách trao đổi vài câu xã giao không quan trọng, sau đấy phu nhân Ghiliac đột nhiên hỏi thẳng:
- Anh Essil, trong số những gia đình quí tộc ở tỉnh, anh biết gia đình nào có con gái dòng dõi thuần khiết, đứng đắn và tính tình giản dị có thể làm người vợ và người mẹ hiền thảo được không?
Cặp mắt đằng sau cặp kính trắng của bá tước Essil hơi nheo lại.
- Phu nhân bảo làm vợ và làm mẹ hiền thảo ạ? Ơn Chúa, cháu biết khá nhiều cô gái làm được như thế!
- Đã đành. Nhưng trường hợp này hơi đặc biệt. Em Elie đang tính lấy vợ kế. Nó mới vừa cho tôi biết xong. Nhưng nó muốn tìm một cô nào khác hẳn với con Fernande trước kia, tội nghiệp con bé! Anh đã biết tính con trai tôi rồi. Anh thừa biết nếu cô nào hy vọng được nó yêu thì chỉ vô ích mà thôi. Em Elie muốn một cuộc hôn nhân hoàn toàn lý trí, nó chỉ cốt kiếm một đứa con trai nối dõi và có người làm mẹ chăm sóc cho con bé Guillemette đang còn thơ dại. Cho nên nó không muốn lấy cô nào tính nết phù phiếm, cũng không muốn lấy một cô trí thức, trình độ học vấn quá cao.
- Vâng, cháu biết chú ấy rất sợ loại phụ nữ kiểu như thế.
- Nó cần một cô nào chịu quanh năm ở tại Arnelles, chịu trông nom cháu nội tôi và không cản trở tự do của chồng. Cô gái ấy cũng phải sáng dạ đến một mức nào đó chứ Elie không chịu lấy vợ đần độn đâu.
- Cháu hiểu... học vấn trung bình... Đẹp nữa chứ ạ?
Nghe bá tước Essil đưa ra câu hỏi ấy, một ánh nhạo báng thoáng hiện qua trong cặp mắt rất đẹp của hầu tước phu nhân Ghiliac. Chà, phu nhân vẫn đẹp và vẫn rất trẻ mặc dù đã lên bà từ lâu rồi.
Cặp môi thanh tú khẽ mím lại.
- Không cần. Không cần đẹp lắm! - Bà vội vã nói, - Nếu đẹp thì thế nào cô ta cũng sẽ đòi hỏi những thứ mà em Elie không thể chấp nhận được. - Tất nhiên xấu quá thì nó cũng không chịu lấy đâu.
Một chút luyến tiếc đượm trong giọng nói, bá tước Essil không giấu giếm ánh tinh quái trong cặp mắt của ông.
- Đúng thế vậy, thưa phu nhân! Chú Elie đẹp trai đến thế kia mà, vợ xấu thì quá cách biệt, - ông vừa nói vừa cười. - Cháu đã hiểu phu nhân muốn tìm một cô con dâu như thế nào rồi, đúng ra là chú Elie muốn tìm. Nhưng cháu thấy cần thưa để phu nhân biết, chính chú Elie đã bàn chuyện với cháu, mới tôi hôm qua thôi, và cháu đã giới thiệu một cô gái trẻ có khả năng thích hợp với yêu cầu của chú ấy.
- Thật à? Cô nào vậy? - hầu tước phu nhân Ghiliac vội vã hỏi.
Bá tước Essil nhắc lại những điều mà ông đã kể cho Elie nghe về cô Valderez, con ông Noclare. Hầu tước phu nhân Ghiliac nghe rất chăm chú, lúc bá tước nói xong, bà hỏi:
- Anh có tấm ảnh chụp nào của cô ấy không?
- Cháu vừa cho người mang đến cho chú Elie sáng nay. Đáng tiếc là tấm ảnh chụp cách đây đã ba năm rồi.
- Không sao, vẫn có thể đoán ra được...
- Cho nên xin phu nhân bảo chú Elie đưa cho xem.
Một làn sương mỏng lướt qua trên cặp mắt bà khách quí.
- Em Elie rất ghét khi ai nhúng vào việc riêng của nó, - bà nói vắn tắt, - Nó không nhờ tôi tìm vợ cho nó. Tôi đề nghị anh đừng cho nó biết việc tôi đến đây gặp anh. Nhưng tôi rất nóng lòng muốn nó lấy vợ kế để có người trông nom cháu Guillemette... với lại tôi cũng vẫn lo lỡ nó rước về một đứa con gái giống như con vợ trước. Nhiều đứa con gái khéo chài đàn ông lắm!... Còn nữ bá tước Brayles chẳng hạn, nói riêng với anh, nó không chài được con trai tôi chỉ vì nó làm lộ liễu quá, phu nhân Mothécourt đã nhận xét với tôi rất đúng.
Bá tước Essil khẽ mỉm cười.
- Xin phu nhân yên tâm, chú Elie của phu nhân không thuộc loại đàn ông mà con gái có thể chài được. Phải thừa nhận chú ấy có đầu óc rất sáng suốt, mọi mánh lới của phụ nữ đều không qua được mắt chú ấy. Cô Brayles dại dội đâm mất thời giờ vô ích và mất cả danh giá nữa chứ. May mà Elie là quý tộc chân chính, có lương tâm. Nhưng sao đầu óc cô ấy thiển cận đến thế! Thưa phu nhân, chính cháu cũng không muốn chú Elie lấy một cô vợ kiểu như Brayles.
Hầu tước phu nhân Ghiliac cười, đứng dậy.
- Đúng là con bé thiển cận thật! Nhưng không phải chỉ như thế đâu! Nó mê thằng Elie là một phần, nó còn mê danh vị phu nhân hầu tước Ghiliac mới là cái chính... sau khi gia tài của nó khánh kiệt đến mức thảm hại!.... À mà, anh Essil ạ, con bé nghèo khổ mà anh giới thiệu ấy liệu có vì mơ gia tài nhà này mà nhận lời lấy Elie không đấy?
- Cũng có phần là như thế, thưa phu nhân. Nhưng cháu tin cô gái ấy sẽ làm chuyển biến được tính nết của con trai phu nhân. Cô gái cháu nói ấy không có thói xa hoa chút nào, thậm chí không bao giờ để ý đến ăn diện nữa ấy chứ...
- Ôi, chuyện ấy thì chẳng có gì quan trọng!... Nó sẽ chỉ quanh quẩn ở thôn quê thôi mà.
Cặp mắt bá tước Essil ánh lên vẻ láu lỉnh, trong khi miệng ông vẫn đáp lại bằng giọng dịu dàng, không hề để lộ chút chua chát nào:
- Vâng, chuyện ấy đúng là chẳng có gì quan trọng!... Đúng thế!...
Trong lúc đưa tiễn khách quí ra cửa, ông còn nhắc lại lần nữa:
- Đúng thế!... Phu nhân nói rất đúng!...

Chương 3

Tuyết phủ kín cái sân rộng của lâu đài Hauts Sapins, che cho khách đi ngang qua khỏi nhìn thấy những viên gạch xộc xệch một cách thảm hại lát trên đó. Đồng thời tuyết cũng phủ kín mái lâu đài che đi tình trạng thảm hại của những tấm đá lợp cũng như hình đắp nổi đã nham nhở bên trên các cửa sổ...
Cả những khe núi sâu hoắm cũng như thung lũng nơi làng Saitn- Savinien náu mình đều trắng xóa. Cả những cánh rừng thông trải dài trên các sườn núi khá dốc cũng đều trắng xóa. Rồi những đồng cỏ nay trở nên hoang vắng cũng phủ đầy tuyết trắng.
Valderez băng qua băng lại trên sân làm tuyết lạo xạo dưới đế đôi guốc nhỏ nhắn. Nàng mang số quần áo vừa giặt xong từ phòng tắm lên tòa nhà cổ kính xiêu vẹo, đem vào đến tận bếp. Tấm tạp dề bằng vải xanh nước biển đã giặt quá nhiều lần gần thành trắng, ôm lấy thân hình nàng mà ta có thể đoán thấy rất cân đối, thon thả bên trong tấm áo liền váy đã cũ, được cắt may một cách đơn giản. Nói đúng ra Valderez vóc dáng khá lớn, nhưng chưa đến mức quá đáng. Và rất đẹp. Mũ mấn trùm đầu khiến ta không nhìn rõ mặt, nhưng qua dáng điệu của nàng, ta thấy được là nàng duyên dáng và tự nhiên đến mức hiếm có.
Valderez đột nhiên đứng lại giữa sân vì nhìn thấy một đứa trẻ gái nhỏ xíu bước ra thềm nhà:
- Em muốn gì, em Cécile của chị? - Nàng hỏi.
- Anh Bertrand bảo sao mãi chưa dọn bữa, đến giờ rồi còn gì? - giọng đứa nhỏ hơi nói lắp. - Còn cha thì gắt ầm lên vì không tìm thấy chìa khóa kho sách cũ trên trần nhà.
Valderez vội thọc tay vào túi váy.
- À phải rồi, chị quên không treo chìa khóa vào đúng chỗ qui định! Em ra đây cầm lấy rồi đưa cha hộ chị nào, Cécile.
Đứa nhỏ bước xuống sân rồi lũn cũn chạy ra. Em cần chiếc chìa khóa Valderez đưa, nhưng vẫn đứng đấy, lặng lẽ ngước cặp mắt nhìn chị ngập ngừng.
- Còn gì nữa? - Valderez vui vẻ hỏi.
- Còn... Anh Bertrand kêu đói rồi!
Một tiếng cười giòn tan đầy sức trẻ bật ra từ cặp môi của cô gái.
- Và cả tiểu thư Cécile ngoan ngoãn của chị cũng đói rồi chứ gì? Chịu khó chờ chị làm nốt, chỉ năm phút nữa thôi. Em cẩn thận đừng đánh rơi chìa khóa đấy nhé.
Nàng cúi xuống, kéo cổ chiếc áo choàng mùa đông lên che vai cho đứa em. Do đấy mà mũ mấn của chính nàng cũng tuột ra. Vừa lúc ấy, những đám mây màu tro trên cao bỗng tách ra để lọt một tia nắng dọi đúng vào khuôn mặt thanh tú với nước da trắng nõn, làn tóc mềm mại lượn sóng màu nâu lấp lánh ánh đỏ tuyệt đẹp.
- Chị Valderez, ông nào hỏi nhà mình kìa! - em bé Cécile nói khẽ.
Ngón tay tí hon của em trỏ về phía cánh cổng sắt. Valderez vội quay đầu ra, thấy đằng sau hàng chấn song một người đàn ông trẻ tuổi dáng cao mà nàng chưa nhìn thấy bao giờ.
Đúng lúc ấy, người khách lạ đang chăm chú nhìn nàng, vội đưa mắt đi chỗ khác, tay kéo dây chuông vẻ hơi ngập ngừng. Valderez bước chân về phía tòa nhà cổ kính, định để cất cho xong chỗ quần áo mới giặt, nhưng lại chợt nghĩ, không nên bắt khách phải chờ lâu. Nàng bèn bưng theo cả chậu quần áo đi ra cổng sắt, chân bước tay sửa lại mũ mấn trên đầu.
Chàng trai trẻ ngả mũ hỏi:
- Thưa tiểu thư, đây có phải là lâu đài Hauts Sapins, nhà riêng của ngài Noclare không ạ?
Valderez vừa đáp "vâng" vừa quay một vòng chìa khóa mở cánh cổng.
- Ngài Noclare có thể tiếp tôi được không ạ? Tôi từ chỗ bá tước Essil đến...
Vẻ nghiêm nghị và hơi sợ sệt biến mất, cô gái tươi mặt lên.
- Được đấy ạ! Bá tước Essil là người thân thiết với gia đình chúng tôi. Xin mời ông vào.
Chàng trai trẻ theo chân cô gái đi ngang qua sân. Cặp mắt xanh thẫm chăm chú theo dõi cô gái, không để sót một cử động nhỏ nào của nàng.
- Em Cécile! - Valderez gọi.
Nhưng đứa bé nhút nhát đã biến đâu mất, Valderez quay sang người khách trẻ:
- Xin mời ông lên nhà! - vừa nói nàng vừa trỏ bậc thềm lung lay được tuyết phủ che lấp vẻ nham nhở. - Tôi đem cất chỗ quần áo này rồi sẽ ra đây ngay để đưa ông vào nhà.
Nàng vào khuất, trong khi người khách trẻ tuổi bước lên bậc thềm, vào gian tiền sảnh khá rộng, tường màu vàng hoen ố và chỉ lỏng chỏng vài thứ chiến lợi phẩm săn bắn, ba bốn chiếc ghế dài bằng gỗ sồi và vài chiếc tủ cũ kỹ...
- Ra đúng như thế! Mọi thứ ở đây đều bộc lộ tình trạng nghèo túng! - khách lẩm bẩm trong khi đưa mắt quan sát xung quanh đồng thời cởi tấm áo khoác mùa đông rất quí may bằng lông thú rất ấm, đặt trên mặt một chiếc tủ.
Valderez quay trở lại ngay, trên người không còn tạp dề và mũ mấn nữa. Nàng dẫn khách vào một phòng khách rộng nhưng hầu như rỗng không. Chỉ còn sót lại, chắc của một quá khứ sang trọng, mấy cái tủ tuy kiểu rất đẹp nhưng cũ kỹ, và bức chân dung của một vị lãnh chúa từ thế kỷ mười sáu ngực đầy những huy chương loại "Lông cừu vàng".
- Tôi cần vào thưa với cha tôi về ông thế nào ạ?
Khi hỏi câu đó, Valderez ngước mắt nhìn vị khách. Cặp mắt của nàng màu nâu mướt, to và sâu, đẹp đến mức hiếm thấy. Cặp mắt ấy bộc lộ một ánh tự tin đồng thời hiền dịu, là thực trạng của tâm hồn trong trắng và đoan trang của nàng.
- Tiểu thư thưa giùm có hầu tước Ghiliac đến xin được tiếp kiến ngài Noclare, - khách nói và hơi nghiêng người.
Valderez giật mình và thoáng đỏ mặt. Nhìn cặp mắt nàng, hầu tước Elie Ghiliac thấy rõ một nỗi sửng sốt và dường như cô chưa tin. Cô gái tỉnh nhỏ và ít học này chắc hẳn đã nghe ai nói đến nhân vật nổi tiếng này ở thủ đô Paris và bây giờ đang hồ nghi, chẳng lẽ một nhân vật danh giá như vậy lại có công việc gì để đến vùng Hauts Sapins hẻo lánh này?
Chân bước mềm mại và vô cùng duyên dáng, nàng đi vào phía trong. Chàng hầu tước tiến đến bên cửa sổ trông ra ngoài vườn lúc này phủ đầy tuyết trắng. Cặp mắt chàng như thể dõi theo ánh nắng chiếu xuống thành từng vệt loang lổ trên mặt tuyết trắng phủ trên những cành thông.
"Kể cũng buồn cười! Ông anh Essil nhìn mình với bức ảnh chụp từ ba năm trước đây! - chàng nghĩ và nở một nụ cười châm biếm. - Thế này đâm ra ta không còn là kẻ lánh xa con gái đẹp nữa rồi! Cô gái này đẹp tuyệt vời! Bao nhiêu tiểu thư khuê các và quen làm duyên làm dáng sẽ phải thèm có cử chỉ hoàn toàn tự nhiên thoải mái, cùng với hình dáng thanh lịch hết sức quí phái của cô gái nhà quê kia, quanh năm giấu mình đằng sau thông và tuyết khiến không ai nhìn thấy, lúc nào cũng vất vả đủ thứ công việc nội trợ nặng nhọc. Ngoài những phẩm chất đó, cô gái này còn có một tâm hồn trong trắng, thơ ngây mà ta thấy rõ qua cặp mắt chân thật... Chà, đúng là một cuộc khảo sát lý thú về tính cách con người!"
Nghe tiếng mở cửa, chàng quay đầu lại. Một người đàn ông tóc hoa râm, vóc tầm thước, gầy và có dáng điệu quý phái bước nhanh ra. Ông cũng có vẻ ngỡ ngàng, nhưng rõ ràng là mừng rỡ.
- Thì ra đúng là ông hầu tước? Sao ông lại có nhã ý đến ngần này! ... Giữa một ngày thời tiết xấu như hôm nay mà cũng quá bộ đến tận đây?
Do bối rối vì sự việc quá bất ngờ, lời lẽ của ông thốt ra lúng túng. Hầu tước Ghiliac làm như không chú ý đến sự lúng túng ấy, ôn tồn giải thích lý do chàng đến đây bằng vài câu nhẹ nhàng, lịch sự rồi đưa thư của bá tước Essil.
Trong lúc ông Noclare đọc, hầu tước Elie kín đáo quan sát ông già. Nét mặt ông rất linh hoạt, đường nét mềm mại chứng tỏ một tính cách hoang tàng đến mức không thể sửa chữa nổi, một tâm hồn nhu nhược nhưng đồng thời lại không rộng lượng. Chính tính tình và cách sống ấy đã đưa cả gia đình ông xuống tình trạng sa sút đến mức này.
- Chà, sao mà ông bạn quý Essil của tôi lại nảy ra cái ý nghĩ quí hóa là nhớ đến số tài liệu cổ được lưu trữ tại kho sách của tôi nhỉ? - Ông Noclare reo lên ngay từ khi chưa đọc đến dòng cuối cùng của bức thư. - Và từ đó đã dẫn đến cuộc viếng thăm khiến chúng tôi vừa bất ngờ vừa vinh hạnh của ông hầu tước. Thật không may tôi không còn là dân thủ đô Paris nữa, nhưng không phải vì thế mà tôi không biết hầu tước chiếm một vị trí danh giá đến mức độ nào ở thủ đô... Xin mời hầu tước ngồi xuống. Tôi rất rầu lòng phải tiếp ông trong khung cảnh như thế này! Phòng tiếp khách của chúng tôi không có lò sưởi cho nên rất lạnh...
Đúng thế. Chàng Elie Ghiliac thấy rất ân hận là đã đem cởi mất áo choàng lông thú.
- Hay thế này?... - ông Noclare ngập ngừng. - Mời hầu tước vào phòng trong, nơi ở của gia đình chúng tôi. Tôi sẽ vô cùng sung sướng được giới thiệu với hầu tước vợ tôi và được mời ông dùng một chén trà. Trong lúc đó, con gái lớn của tôi sẽ tìm số tư liệu cổ mà hầu tước cần đọc. Chính con gái tôi mới quan tâm nhiều đến số tư liệu ấy chứ thú thật, bản thân tôi lại ít lục tới.
- Đối với tôi, không có gì sung sướng bằng được ông đối xử một cách tự nhiên. Và tôi cũng rất mong được gặp và tỏ lòng kính mến của tôi đến phu nhân Noclare.
- Nếu vậy hầu tước cho phép tôi vào báo cho nhà tôi biết, - ông Noclare lui vào và quay ra ngay lập tức, mời vị khách quí đi theo.
Hai người đi dọc theo hành lang rồi rẽ vào một căn phòng căng thảm đã ố vàng cùng với vài đồ đạc bằng gỗ bồ đào cổ kính và được chăm sóc hết sức cẩn thận. Mấy cành cẩu cốt và trầm cửi ló ra khỏi miệng mấy chiếc gùi thôn dã treo trên tường. Vài con chim líu lo trong chiếc lồng treo bên cửa sổ. Trong lò sưởi xây bằng đá xám, lửa cháy bùng bùng bám vào những khúc gỗ to, tỏa hơi ấm dễ chịu ra khắp căn phòng. Một người phụ nữ tuổi ngoài bốn mươi đang nằm trong ghế xích đu đặt cạnh lò sưởi. Bà quay khuôn mặt nhợt nhạt, cặp mắt mệt mỏi về phía vị khách rồi đưa bàn tay ra cho khách kèm theo một lời chào lịch sự nói rất khẽ.
Rất vội vã, ông Noclare đẩy chiếc ghế bành lành lặn hơn cả về phía khách rồi quay ra ngoài đi tìm cô con gái lớn. Sau đó ông quay vào ngay, không muốn bỏ phí một phút nào trong cuộc thăm viếng quý hóa này. Ông hỏi thăm khách về Paris, về những hội hè và thú vui đất thủ đô. Cặp mắt của ông vừa giống cặp mắt cô Valderez vừa rất khác. Hầu tước Elie Ghiliac bắt gặp trong cặp mắt ấy nỗi tiếc nuối của ông già năm chục tuổi này đối với những kỷ niệm của thời trai trẻ chơi bời ngày xưa.
Một em gái nhỏ chừng mười bốn tuổi, gầy và xanh xao nhưng mặt mày sáng sủa bưng vào đĩa bánh phết bơ. Theo sau em là Valderez bưng một khay nặng đầy tách và ấm.
- Đây là con gái lớn của tôi, hầu tước đã nhìn thấy lúc nãy - ông Noclare nói. - Còn đây là con út tôi, tên là Marthe.
Valderez rót trà ra tách. Trong khi trò chuyện hào hứng và thông minh với chủ nhà, Elie vẫn không bỏ sót dù chỉ một cử chỉ nhỏ nào của cô gái.
Nàng bưng tách trà đến mời khách. Chàng hầu tước đỡ lấy kèm theo một lời cảm ơn, rồi đặt tách trà lên mặt chiếc bàn mà ông Noclare vừa đẩy đến. Sau đó chàng ngước mắt nhìn cô gái mỉm cười nói:
- Tôi không được quyền quên, thưa tiểu thư, một nhiệm vụ nhỏ mà bá tước Essil, anh họ của tôi giao phó, là trao tiểu thư thứ này.
Chàng đưa Valderez một gói mỏng buộc bằng sợi ruy băng diêm dúa. Nàng đỡ lấy, cảm ơn với một vẻ rụt rè đầy duyên dáng.
Valderez quay ra để đi lấy những tư liệu cổ và chỉ khoảnh khắc sau, nàng đã trở vào, tay cầm một cuộn văn bản bằng da thuộc đã ố vàng. Chàng hầu trước Ghiliac rất nhã nhặn xin lỗi là đã làm phiền nàng rồi mở cuộn văn bản bằng da.
Trong khi đọc những tư liệu cổ chàng vẫn không ngừng trò chuyện với chủ nhà. Thỉnh thoảng chàng dừng lại nhờ Valderez giải nghĩa cho một chỗ. Nàng trả lời vừa khúc chiết vừa tự nhiên, mặc dù trong thâm tâm nàng cảm thấy rất không thoải mái với vị khách vừa lạ vừa nổi tiếng, người khách có cặp mắt tuyệt đẹp lúc nào cũng như xoáy vào tận cõi sâu thẳm của lòng nàng.
- Tôi rất tiếc không có điều kiện đi sâu hơn vào những tư liệu quí giá này. Nếu có thời gian, chắc chắn tôi sẽ tìm ra được nhiều vấn đề nữa hết sức lý thú, - chàng hầu tước Ghiliac miệng nói tay cuộn lại rất cẩn thận tập bản thảo bằng da thuộc.
- Mời ông cứ đem về Paris! Và ông được thoải mái giữ lấy cho đến khi nào dùng xong! - Ông Noclare vội vã kêu lên, rõ ràng đã thực sự bị người khách trẻ tuổi này chinh phục.
- Nhưng tiểu thư còn phải dùng đến những thứ này chứ ạ? - Elie quay sang phía Valderez.
Nàng lắc đầu.
- Tôi không còn thời gian nào để nghiên cứu nữa. Mời ông cứ đem đi, đừng ngại.
Chàng hầu tước nghiêng đầu cám ơn, liếc mắt nhìn đồng hồ treo tường, rồi đứng dậy báo tin đã đến giờ phải tính tới chuyện ra về, nếu như chàng không muốn lỡ chuyến tàu hỏa. Chàng chào bà Noclare, tiểu thư Valderez rồi theo chân ông Noclare ra khỏi căn phòng.
- Thế này là thế nào, Valderez? Con không dạy bảo được các em hay sao? - ông Noclare gắt lên giận dữ.
Ngoài hành lang, Cécile và một đứa bé trai cùng trạc tuổi đứng bên cạnh chiếc tủ, nơi chàng hầu tước đặt áo khoác mùa đông của chàng trên đó, đang chơi trò áp mặt vào lần lông thú đính theo áo.
- Nhưng thưa ông, chuyện ấy có gì quan trọng đâu ạ! - Elie cười nói.
Valderez đã chạy ra. Mặt hơi ửng đỏ vì ngượng, nàng cầm tay hai đứa em kéo sang căn phòng cạnh đấy. Elie nghe thấy câu nói của nàng vừa dịu dàng vừa nghiêm khắc bằng một giọng rất êm tai:
- Các em nghịch áo của ông khách như thế là xấu lắm!
Một giọng trẻ con đáp lại:
- Ôi, chị Valderez ạ! Ấm lắm, mà lại êm nữa chứ.
- Hình như ông khá đông các em? - Elie nói trong lúc ông Noclare vội vã giúp chàng mặc áo ngoài. Rồi chàng tiến ra phía cửa.
Ông Noclare thở rất dài:
- Bảy đứa! Mà bà nhà tôi lại ốm yếu quanh năm! Không có đứa con gái lớn có lẽ tôi không còn biết xoay xở cách nào. Valderez trông nom các em nó tận tụy lắm. Nhưng rồi cũng đến lúc nó sẽ phải về nhà chồng, cho dù nó là đứa con gái không có của hồi môn chăng nữa!... Bởi vì chỉ có sắc đẹp đâu đã đủ.
- Không phải thế đâu thưa ông. Nhiều khi chỉ cần sắc đẹp cũng đã là đủ... Nhưng xin ông đừng tự làm phiền mình. Tôi không muốn bắt ông phải tiễn tôi xa hơn nữa.
Lúc quay vào căn phòng tiếp khách nhỏ bên trong, ông Noclare hoan hỉ reo lên:
- Tuyệt vời thật! Ông ta giàu lắm đấy! Và lịch sự nữa chứ! Tất cả những điều tôi được nghe đồn về ông ta đều dưới sự thật hết. Ông ta thuộc loại người ai gặp cũng phải mê! Đúng không, mình?
- Đúng! - bà Noclare đáp. Rõ ràng cuộc viếng thăm vừa rồi làm bà như tỉnh táo hẳn lên. - Bá tước Essil đã ban cho gia đình ta một vinh hạnh lớn! Còn ông hầu tước Ghiliac này thì đúng là con người cựu kỳ đáng yêu chỉ có hơi kiêu hãnh một chút!
- Ông ta có quyền được kiêu hãnh! Chà! Đây mới đúng là con người gặp đủ mọi may mắn trên đời! - ông Noclare nói một mình rồi thở dài so bì.
Ông bước chân chậm rãi, lông màu cau lại, hít mùi nước hoa tinh tế vẫn còn lẩn quất trong căn phòng. Valderez bước vào thu dọn lại bàn ghế và ấm tách. Ông Noclare đứng lại trước mặt con gái.
- Lẽ ra con nên thay áo xống đi thì phải! - Ông nói giọng hơi gay gắt. - Con tưởng ra tiếp khách mà có thể mặc thứ quần áo cũ rích này được hay sao? Hầu tước Ghiliac sẽ nghĩ gì về con? Ông ta xưa nay vốn quen thấy xung quanh toàn những người ăn mặc sang trọng hết mức!
- Nhưng cha thừa hiểu rằng con kịp thay sao được? Và áo này cũ nhưng sạch sẽ... Với lại ông ta đánh giá con thế nào thì có gì quan trọng? Ông ta chỉ là khách lạ. Ông ấy cũng thấy ngay từ đầu là gia đình ta nghèo, mà nghèo đâu phải điều đáng để ta hổ thẹn? Cái chính là ta biết giữ tự trọng.
- Đúng là ông hầu tước đã nhìn thấy hết!... Buộc phải tiếp một vị khách quý như ông ta trong ngôi nhà thảm hại với chiếc áo khốn khổ này trên vai! - Ông nói, trỏ chiếc áo va rơi cũ kỹ và rách rưới đang mặc. - Nếu cha mà ăn mặc thế này đến nhà ông ta, chắc chắn đầy tớ của ông ta sẽ tống cổ ra ngoài đường ngay.
Ông nhún vai rồi tiếp tục đi đi lại lại trong căn phòng. Lúc Valderez đã ra ngoài, ông bước đến gần vợ.
- Con gái mình đúng là tính nết quái lạ! Nó chẳng biết làm dáng là cái gì! Mà nó đẹp đến thế kia chứ!
- Con Valderez đẹp thật đấy... Mỗi ngày tôi lại thấy như nó đẹp thêm lên một ít.
Bà Noclare dừng nói, ngập ngừng một chút rồi thì thầm:
- Mình có nhận thấy ông hầu tước cứ nhìn con gái mình mãi không?
Ông Noclare lại nhún vai lần nữa:
- Người ta nhìn thì đã sao? Mà con gái mình cũng đáng được đàn ông nhìn lắm chứ! Nhưng bà đừng nên cao hứng đến mức nhầm tưởng rằng ông ấy mê con gái mình. Một là ông ta không phải loại nông nổi, hễ thấy gái đẹp là mê liền. Hai là con gái mình còn thiếu khá nhiều thứ để có thể hấp dẫn được một người như hầu tước Ghiliac, tinh tế, kiêu sa, cỡ lãnh chúa lớn từ đỉnh đầu cho đến gót chân và lại hết mực thông minh! Chưa kể ông ta thuộc dòng họ quí tộc bậc cao nhất nước ta, lại giàu khủng khiếp... trong khi chúng ta chỉ là những quí tộc tỉnh lẻ phá sản, nghèo thảm hại. Loại con gái nhà mình họa chăng chỉ có thể gợi ở người ta lòng thương hại kèm theo khinh rẻ mà thôi, - ông Noclare lên giọng sẵng ở cuối câu ông nói.

Chương 4

Đấy là một ngày rất vất vả tại Hauts Sapins.
Trong gian nhà bếp mái vòm thênh thang, Valderez đang nhẫn nại loay hoay với đống xoong nồi, trong khi hai em sinh đôi tóc vàng lên bảy tuổi Cécile và Bertrand chơi nghịch bên cạnh bà giúp việc duy nhất của gia đình Noclare, bà Chrétienne, lúc này đang gọt khoai cho bữa ăn tối.
Một nếp nhăn hằn sâu chạy ngang trên vầng trán thanh tú của Valderez. Vừa làm nàng vừa nhẩm tính lại việc chi tiêu trong tháng qua. Mặc dù đã dè sẻn mọi cách, tổng chi tiêu vẫn vượt khoản tiền ít ỏi mà cô gái trẻ này được quyền sử dụng. Đúng là ông Noclare cha nàng có đòi phải được ăn uống khá hơn mọi người đôi chút, thỉnh thoảng một ly rượu vang, một điếu thuốc lá... và ngày hôm nay Valderez tội nghiệp hoảng hốt thấy nàng đã vay nợ quá nhiều. Tuy chưa phải nhiều lắm nhưng cho đến ngày hôm nay, đã tốn bao nhiêu công sức tính toán, vất vả đồng thời nhịn tất cả những khoản tiền chi cho riêng nàng, nàng cũng chỉ mới tạm thăng bằng được ngân sách eo hẹp của gia đình.
Vả lại từ sau hôm hầu tước Ghiliac đến thăm, cha nàng trở nên âu sầu hơn, bẳn gắt hơn. Nhìn thấy con người được hưởng mọi ưu đãi của số phận, con người cực kỳ may mắn, được quyền hưởng mọi lạc thú mà ông Noclare thèm khát, ông thấy thức dậy trong bản thân tất cả những nỗi chua chát của một tâm hồn yếu đuối. Hơn nữa, từ mấy hôm nay một nỗi lo nặng nề hơn đè xuống vai ông khiến Valderez phải tự hỏi hay là tình hình tài chính của gia đình đã thảm hại như thế này, sắp tới lại còn sa sút hơn nữa chăng?
- Ông đưa thư vừa qua đây! Có một lá thư của chị Alice Aubrilliers gửi cho chị đấy. - Em gái Marthe chạy vào bếp. - Cả cha cũng có một lá thư từ Paris, phong bì màu ghi nhạt trông rất sang. Ngoài phong bì lại có in huy hiệu nhỏ của một hầu tước. Hay là của hầu tước Ghiliac, chị đoán xem, chị Valderez?
- Chị không biết.
Cuộc viếng thăm ngắn ngủi của Elie Ghiliac đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng tất cả những thành viên trong gia đình này. Chỉ riêng Valderez hầu như quên cuộc viếng thăm ấy ngay sáng hôm sau, bởi đầu óc nàng đang phải lo nghĩ nhiều chuyện khác hệ trọng hơn.
Valderez nhận lá thư từ tay em Marthe, lá thư của người bạn gái gia đình ngày trước sống ở Hauts Sapins này nhưng đã dọn đến thành phố Besancon cách đây vài tháng.
- Chà, Alice sắp lấy chồng! - nàng nói sau khi đọc mấy dòng chữ đầu tiên trong lá thư.
- Lấy ai thế, chị Valderez?
- Một luật sư ở Dijon tên là Vallet, anh ấy là người rất nghiêm túc, ngoan đạo và gia đình nền nếp, chị ấy kể thế.
- Nhưng chồng chị Alice không phải quý tộc!
Valderez khẽ nhún vai.
- Quí tộc mà làm gì nếu như anh ấy có bao nhiêu ưu điểm khác quan trọng hơn. Xem chừng chị Alice rất hạnh phúc.
- Nhưng dù sao chị cũng sẽ không chịu lấy một người không quí tộc, một anh nhà quê thô kệch!
- Lấy chứ, nếu như người ấy có trình độ học vấn như chị và tính tình hợp với chị. Em Marthe của chị ơi, ta cần xem cái gì là chính, đừng băn khoăn quá nhiều vào những thứ không quan trọng. Vả lại gia đình ta nghèo, chị em mình làm gì có quyền chọn lựa mà bàn cho mất thời giờ.
- Sao lại mất thời giờ? - Marthe vừa nói vừa nhấc một chân quay tròn động tác múa.
Cô gái nhỏ đang đứng trước bà giúp việc là Chrétienne, lúc này đang mải gọt khoai.
- Bà Chrétienne ơi, chúng cháu có nên lấy chồng không?
Bà giúp việc ngừng tay, ngước mắt nhìn Marthe, khuôn mặt bà xanh xao, khắc khổ và nhăn nhúm.
- Còn xem thế nào đã... Với lại cháu ở nhà sướng hơn nhiều, tội gì đi lấy chồng cho gò bó. Cũng giống như chị Valderez ấy, chị cháu chẳng tội gì mà rời Hauts Sapins này đi đâu, mặc dù ở đây cũng chẳng sung sướng gì nhiều. Lấy chồng chẳng hay ho gì đâu... Bà nói thật đấy, - bà nói giọng nghiêm trang, đưa tay về phía Valderez.
- Bà nói cũng đúng... Nhưng mỗi người phải sống theo số phận Chúa đã định cho họ trên cõi đời này! - Valderez đáp, đầu khẽ lắc.
- Đúng thế! Bà Chrétienne nói sai rồi! - Marthe sôi nổi kêu lên. - Chúng cháu sẽ lấy chồng và chúng cháu sẽ được hưởng hạnh phúc. Và bà cũng sẽ được sung sướng, mặc dù bà tiên đoán như thế. Bà không thấy chị Valderez cháu xinh đẹp đến mức có thể lấy được một Hoàng tử hay sao?
Bà Chrétienne đặt con dao xuống đầu gối, gác hai cánh tay lên nhau rồi ngước cặp mắt đã mờ đục nhìn Valderez.
- Cháu xinh đẹp của bà ạ, nếu như người nào đó lấy cháu chỉ vì nhan sắc của cháu thì bà lo cho cháu đấy. Bởi vì đẹp mấy rồi cũng phải đến lúc nhan sắc tàn phai, khi đó người ta sẽ bỏ cháu. Cháu xứng đáng được đối xử tốt hơn, bởi vì tâm hồn cháu còn đẹp hơn nhan sắc của cháu nhiều.
Câu nói đó thật bất ngờ khi thốt ra từ miệng một bà giúp việc già cả tính nết thường cau có, sầu não, quen mắng mỏ, trách cứ mấy cô chủ nhà trẻ tuổi hơn là khen họ. Valderez và Marthe ngạc nhiên nhìn bà cụ. Bà Chrétienne đưa tay về phía cô chị:
- Bà sẽ cầu Chúa ban phước cho cháu, Valderez, - bà long trọng nói.
Dứt lời, bà lại cầm dao, tiếp tục gọt khoai.
Marthe lên nhà. Valderez đọc lướt lá thư cô bạn xong cũng lại làm việc tiếp. Nhưng nàng vừa mới loay hoay một chút thì cửa mở, cha nàng bước vào, mặt đỏ bừng, rất xúc động.
- Valderez, con lên đây, cha có chuyện cần nói với con, - ông Noclare, giọng như tắc nghẹn.
- Chuyện gì thế ạ? - nàng thốt lên, đã thầm lo sợ.
Không trả lời vội, ông dắt cô con gái lớn vào căn phòng nhỏ. Valderez kêu lên hốt hoảng khi thấy mẹ nằm như bất tỉnh trong ghế xích đu.
- Không có chuyện gì đâu!... Tin vui thôi! - ông Noclare vội nói khi thấy con gái lao đến gần mẹ. - Một chuyện hoàn toàn bất ngờ, khó tin nổi, đúng thế... đúng thế...
- Chuyện gì thế ạ? - Valderez hỏi hờ hững, vừa nói vừa xếp lại lọ thuốc muối dưới lỗ mũi bà mẹ.
- Có người cầu hôn với con! Con đoán xem là ai nào?
- Cầu hôn ạ? - Nàng sửng sốt hỏi. - Con không đoán được, vì mình có quen biết ai đâu ạ?
- Thế con không quen hầu tước Ghiliac à? - Giọng ông Noclare đắc thắng như tiếng kèn khải hoàn.
- Hầu tước Ghiliac! - Lọ thuốc tuột khỏi tay cô gái, rơi xuống nền gạch vỡ tan. Valderez thẳng người lên, nhìn cha bằng cặp mắt nghi ngờ.
- Cha định nói cái ông hôm trước đến đây ấy ạ?
- Đúng thế, chính ông ta!... Ông ấy viết thư cho cha ngỏ lời cầu hôn với con đấy, Valderez, con gái yêu quý của cha ạ.
Ông Noclare nắm hai bàn tay con gái đang run rẩy vì xúc động. Valderez mặt đỏ ửng, thì thào:
- Nhưng, thưa cha... con chưa hiểu gì hết...
- Sao thế. Sao con chưa hiểu? Cha nói như vậy còn chưa rõ ràng hay sao? Chẳng lẽ cha phải nhắc lại lần nữa, hầu tước Ghiliac ngỏ lời cầu hôn tiểu thư Valderez Noclare?
Đến lúc này bà Noclare mới mở mắt. Bà chìa tay về phía con gái, nói khẽ:
- Con của mẹ! Mẹ rất mừng cho con! Một đám tốt đến như thế! Đúng là mơ cũng chẳng thể thấy được!
Đột nhiên mặt Valderez tái nhợt, bàn tay run rẩy bám chặt vào lưng ghế. Trên khuôn mặt thanh tú của nàng, không thấy một dấu vết nào của nỗi vui tràn trề trên mặt cha và mẹ nàng. Nét mặt Valderez biểu lộ nỗi hoảng sợ kèm theo sự bối rối.
- Tại sao hầu tước Ghiliac lại muốn kết hôn với một người mà ông mới chỉ thoáng nhìn thấy trong vòng có một tiếng đồng hồ? - Giọng nàng rất khẽ và hơi run rẩy. - Ông ấy đã biết gì về con đâu?
Ông Noclare bật cười vui vẻ.
- Chẳng lẽ con ít hiểu biết đến thế kia ư, con gái tội nghiệp của cha? Một nửa số đám kết hôn đều được tiến hành theo kiểu như vậy đấy. Hơn nữa ông hầu tước Ghiliac thuộc loại xét đoán người đời rất tinh... Và con gái thơ ngây của cha ơi, con không biết con có nhan sắc đến nỗi thừa sức gây một tiếng sét đánh vào trái tim nam giới hay sao? Kiểu "tiếng sét" mà người ta thường hay nói tới ấy. Nhưng con ngạc nhiên thì cũng dễ hiểu thôi, bởi vì đây là chuyện khó có thể ngờ tới được! Ông hầu tước danh giá đến như vậy, lại tài giỏi và giàu đến mức khủng khiếp nữa! Thêm vào đó ông ta còn là người kế thừa duy nhất của công tước Versanges và sau này cái danh hiệu ấy cũng sẽ lại rơi vào ông ta...
Valderez ngăn cha lại.
- Thưa cha, tất cả những điều đó theo con chỉ là thứ yếu. Con nghĩ trong hôn nhân, những điều khác mới thật sự quan trọng.
- Cha hiểu, cha hiểu... con muốn suy nghĩ nghiêm túc, muốn thật sự vô tư. Nếu vậy, con hãy đọc thư của hầu tước và sẽ thấy những lý do ông ra căn cứ để quyết định cầu hôn với con.
Valderez đỡ lấy tờ giấy mầu ghi nhạt thoang thoảng mùi nước hoa quí. Nàng đọc lướt rất nhanh. Hầu tước Elie Ghiliac ngỏ lời cầu hôn nàng bằng một giọng văn lịch sự nhưng lạnh. Chàng tỏ lòng hi vọng tiểu thư Noclare, một người con và một người chị tận tụy đến mức hoàn hảo sẽ là người vợ đoan trang mà chàng tìm được thấy cho mình, một người mẹ hiền cho đứa con gái của chàng do người vợ quá cố để lại.
"Trở thành hầu tước phu nhân Ghiliac, tiểu thư quí ái nữ sẽ không phải lo lắng về chuyện thay đổi quá đột ngột hoàn cảnh sống. Tôi hoàn toàn không hề có ý định bắt tiểu thư phải tham dự vào cuộc sống phù hoa là cuộc sống tai hại về đủ mọi phương diện. Tiểu thư sẽ sống với đứa con gái nhỏ của tôi tại lâu đài Arnelles, nơi đó cũng lặng lẽ êm đềm như tại Hauts Sapins. Trước tiên tôi cần một thiếu nữ có lý trí và phúc hậu. Tôi thấy tiểu thư Noclare đúng là người tôi mong ước."
Có một điều trong lá thư đã lọt ra khỏi cặp mắt của cha và mẹ nàng. Do hai người quá say sưa trong kiêu hãnh và mừng vui nên không nhận thấy. Điều đó lại hiện rất rõ trong trí óc cô gái trẻ này. Giữa những hàng chữ hết sức lịch sự và đúng phép tắc, vẫn lẩn quất một nỗi lạnh nhạt, có lẽ cũng lạnh nhạt không kém gì tình cảm của nàng đối với anh chàng hầu tước Elie Ghiliac kia. Nếu như chàng thật sự bị "sét đánh" thì ít nhiều nàng cũng phải thấy bộc lộ trong lời lẽ của lá thư. Đằng này nàng hoàn toàn không thấy. Cũng có thể do tài tiêu khiển ngôn ngữ của chàng chăng? Trong lá thư cầu hôn đầy căn chương kia, nàng nhận thấy được dụng ý của ông trong việc cầu hôn này: hầu tước Ghiliac cần một người mẹ cho đứa con gái nhỏ của ông ta và ông ta nghĩ rằng một cô gái nghèo, đã quen với cuộc sống khó khăn, quen trông nom đàn em bé bỏng sẽ thích hợp cho cái chân ấy. Chắc hẳn hầu tước đã có những thông tin cần thiết về hoàn cảnh của nàng và muốn tiến hành một cuộc hôn nhân lý trí, ông ta đã không thèm bỏ công viết những lời thừa thãi cho con bé nghèo khổ nơi tỉnh lẻ, người được ông ta ban cho hậu hĩnh một danh hiệu quí tộc cao quí bậc nhất của nước Pháp.
Valderez nhận ngay ra được điều ấy, một cách lờ mờ thôi, bởi vì nàng còn quá ít kinh nghiệm và nàng cũng chưa có lúc nào rảnh rang để nghĩ đến chuyện lấy chồng, việc mà nàng coi là xa vời.
Nàng trả lại cha lá thư sang trọng thoang thoảng mùi nước hoa quí mà nàng có ấn tượng rất xấu về nó.
- Thế nào, con thấy sao? Ông ta đặt vấn đề một cách nghiêm chỉnh đấy chứ? Ông ta không muốn lấy một người vợ phù phiếm, con thấy rồi đấy... Nhưng như thế không có nghĩa sau khi cưới ông ta có thể ngăn cấm con sống theo ý thích của con. Có được một vị trí thuận lợi đến như vậy tội gì mà không khai thác, phải không con?
- Thế ra cha vẫn chưa hiểu mấy về con, thưa cha. Con lại thích một cuộc sống bình lặng và vui lòng chấp nhận nếu như... nếu như người cầu hôn không phải "ông ấy".
- Sao lại thế, tại sao lại nếu không phải ông ấy? - ông Noclare kêu lên, còn bà mẹ thì hơi ngẩng đầu lên kinh ngạc nhìn con gái.
- Vâng, đúng thế! Bởi vì con không thấy mến ông hầu tước ấy và con cũng không tin rằng sau này sẽ mến ông ta.
- Con không thấy mến? - Bà Noclare lắp bắp. - Ông ta được mọi người coi là nhà quí tộc điển trai nhất nước Pháp!.
Ông Noclare thoạt đầu chưng hửng, giờ thì bật cười vang.
- Hay con có chuyện gì trục trặc trong vụ này? - Ông vừa nói vừa đập bàn tay lên trán. - Trời bỗng nhiên ban cho con một đám tuyệt vời đến như thế. Một người cao sang như vậy cầu hôn thì còn phải bàn bạc làm gì nữa? Chỉ việc chấp nhận, đó là dịp may quá lớn. Ôi, con gái tôi không thấy mến ông ta! Hầu tước Ghiliac là con người mà bất cứ ai được ông ta cầu hôn cũng vội vã chấp thuận ngay! Con thật điên rồi! Bất cứ cô gái nào, thuộc dòng dõi cao sang nhất không phải chỉ trong nước Pháp mà của Châu Âu, nếu nhận được lời cầu hôn này cũng phải mừng đến phát điên lên được. Hay là con chưa nhìn kỹ dáng hình ông ta? Hay mắt con mù. Mà bây giờ con lại thốt lên với cha mẹ cái câu: "Con không thấy mến ông ta"!
Cũng như những người có bản chất nhu nhược, ông Noclare rất dễ nổi nóng và phũ phàng với người dưới quyền. Valderez thấy cha sắp nổi cơn thịnh nộ. Tuy vậy nàng vẫn can đảm nói tiếp:
- Thưa cha, con chỉ muốn nói rằng, mới chỉ gặp ông ta có một lần con chưa thể kết luận gì được. Tính tình, thói quen, trình độ học vấn của ông ta liệu có phù hợp hơn với con không? Chính cha cũng đã nhận xét là ông ta rất hào hoa, phù phiếm. Con cũng đã nhận thấy như thế qua cách ông ta ăn mặc. Thứ gì cũng rất sang trọng, cầu kỳ, thậm chí sang trọng đến mức quá đáng là đằng khác... Rồi còn nét giễu cợt đượm trong nụ cười của ông ta, chắc hẳn cha cũng đã thấy được...
- Chà, thì ra bây giờ tôi mới biết, cô con gái ngoan đạo của tôi rất biết cách nhận xét và đánh giá người xung quanh! - Ông Noclare ngắt lời con gái, giọng mỉa mai một cách giận dữ. - Nhưng tất cả những điều cô vừa nói chỉ là chuyện trẻ ranh! Mà đây là chuyện nghiêm túc, Valderez!
- Thưa cha, con đang nói chuyện nghiêm túc đấy chứ ạ. Con hiểu chuyện này không thể đem ra mà đùa. Con xin nói thật rằng, ông hầu tước Ghiliac có cái gì đó khiến con sờ sợ và con chưa biết sẽ làm vợ ông ta ra sao được đây.
Câu cuối cùng giọng nàng run run, bởi nàng biết trước sẽ làm cha nổi điên. Nhưng nàng cũng biết rằng, bổn phận buộc nàng phải nói.
- Valderez? - bà Noclare rên rỉ.
Mặt ông Noclare đỏ bừng. Ông đưa bàn tay nắm chặt vai con gái khiến nàng loạng choạng.
- Nghe đây, - giọng ông rít lên, - tôi nói cho cô biết nếu cô từ chối đám này thì hậu quả sẽ ra sao. Tôi gom góp toàn bộ số vốn liếng cuối cùng của gia đình ta vào một vụ kinh doanh tưởng là có triển vọng. Mấy hôm vừa rồi, tôi nhận được nhiều nguồn tin cho biết vụ kinh doanh ấy đang thất bại. Và như thế có nghĩa là chúng ta sắp khốn khổ! Cô hiểu chưa? Khốn khổ đến mức tột cùng. Chúng ta sẽ phải bán dinh cơ ở Hauts Sapins này đi để có tiền sống lần hồi cho qua bữa. Rồi sau đấy chúng ta sẽ phải đi ăn mày trên các nẻo đường.
Valderez choáng váng trước cái tin sét đánh ấy, không còn biết nói sao. Ông Noclare vẫn tiếp tục:
- Nếu cô lấy hầu tước Ghiliac tình hình sẽ khác. Bởi không lẽ ông ta để mặc gia đình vợ trong tình trạng túng quẫn. Các em cô cũng sẽ được học hành...
- Không, không cần phải như thế. Con sẽ đi làm. Con sẽ làm bất cứ công việc gì... Chỉ xin cha đừng bắt con phải lấy ông ta! - nàng kêu lên, cổ họng nghẹn lại.
- Tôi chưa biết cô sẽ làm gì để nuôi đàn em, cũng như mẹ cô và tôi? - Ông Noclare mỉa mai nói. - Xin cô đừng nói những lời lẽ ngu xuẩn ấy ra với tôi.
Valderez cúi đầu. Cha nàng nói đúng. Sức nàng rất hạn chế và dù cố gắng đến mấy nàng cũng chỉ lấp được phần một trăm cái miệng vực mà do lầm lẫn, ông Noclare đã mở ra trước cuộc sống của cả gia đình.
- Cuộc hôn nhân này sẽ là tấm ván, cứu thoát cho cả nhà ta đang sắp chết đuối, sẽ tạo lại an toàn cuộc sống cho chúng ta, đảm bảo cho tương lai của cô trở thành mệnh phụ bậc nhất của nước Pháp.
- Ôi! Con ấy ư? - Valderez kêu lên, giọng như thổn thức.
Nàng bắt gặp luồng mắt của mẹ, cầu khẩn và xót xa. Bà Noclare cũng không che chở con gái nữa. Tâm hồn bà vốn yếu đuối, bây giờ lại thêm thể xác tiều tụy. Xưa nay bà chỉ biết dựa vào chồng, thậm chí không biết cả cách chăm nom con cái. Chính cô con gái lớn của bà đã đảm nhiệm việc giáo dục đàn em. Đối với mẹ, Valderez bao giờ cũng thương xót, bao dung, kèm theo lòng kính trọng. Nàng luôn tìm mọi cách tránh cho mẹ những nỗi lo toan. Cho nên lúc này nàng hiểu ngay nỗi lòng thầm kín của bà.
- Mẹ bảo con nên nhận lời ạ? - nàng nói rất khẽ, trái tim thắt lại, đầu nghiêng về phía bà Noclare.
- Nếu con chịu! Nhưng lấy ông ta, cả gia đình ta sẽ được yên ổn, con ạ! Mẹ rất mong con lấy chồng khá giả... Và cả nhà sẽ được dựa vào con! Đừng ngập ngừng nữa, Valderez!
- Dù sao con vẫn phải suy tính thêm, - cô gái nói, giọng kiên quyết. Nàng đứng thẳng dậy, quay sang phía cha. - Một việc hệ trọng như thế này không thể hấp tấp được. Với lại ta cũng nên dò hỏi thêm về hầu tước Ghiliac, phải không thưa cha? Cha con mình đã biết gì về ông ấy đâu?
Ông Noclare bật ra một cử chỉ sốt ruột.
- Ta cũng không thể đòi hỏi quá. Thôi được rồi! Con cứ suy nghĩ cho kỹ. Nhưng đừng quên rằng đây là chuyện cả gia đình ta đói hay no! Mọi thứ đều tùy thuộc vào quyết định của con đấy. Cha sẽ viết thư ngay cho bá tước Essil.

Chương 5

Không đâu, nàng làm sao có thể quên điều ấy được, nàng Valderez tội nghiệp! Suốt đêm trằn trọc, hết trở mình bên này lại trở mình bên kia, nàng cân nhắc hai khả năng: một bên là cả gia đình nàng đói khổ, cuộc sống sẽ là địa ngục đối với nàng và một bên là cuộc hôn nhân với con người kia.
Tại sao việc lấy ông ta lại khiến nàng sợ hãi đến như vậy? Nàng không giải thích được rành rọt. Bản chất khả ái hiếm thấy trên đời, nàng rất chín chắn trong một số mặt. Do những trách nhiệm nặng nề đè xuống hai vai và do cách sống kham khổ. Valderez giữ được cách xử sự hồn nhiên đến mức vô cùng đáng yêu, đồng thời cũng giữ được khả năng để rung động của một đứa trẻ thơ ngây. Tính tình vốn đã hết sức nghiêm khắc, lòng ngoan đạo tuyệt đối giúp thêm cho nàng tránh được ảnh hưởng của lối suy nghĩ mơ màng, của thói quen thèm khát lạc thú và danh vọng. Cho nên trong lần gặp gỡ đầu tiên với hầu tước Ghiliac, nàng ít quan tâm đến hình thức bề ngoài đầy hấp dẫn của người khách lạ mà lại nhận ra được những sắc thái tinh vi ẩn trong vẻ mặt, cặp mắt, nụ cười của ông ta. Tất cả những ấn tượng ấy đã khiến nàng khó hiểu và lo sợ. Đúng như đã thổ lộ với cha, nàng linh cảm thấy ông khách kia hoàn toàn khác nàng, cô gái Valderez nhà nghèo, quen sống trong cảnh túng thiếu, quen làn công việc nặng nhọc, không hề biết đến những thứ xa xỉ, kiểu cách. Nàng trái ngược hoàn toàn với những phụ nữ của xã hội thượng lưu thường ngày ông ta vẫn tiếp xúc. Liệu nàng có thể làm vợ một con người hào hoa bận nhất như vậy không? Sự khác biệt giữa hai người phải chăng là quá lớn?
Đấy chính là câu nàng đưa ra hỏi vị linh mục già ở nhà thờ Saint- Savinien sáng hôm sau, khi cả một đêm thức trắng trôi qua, nàng vùng dậy, vội vã đến nhà thờ để xin ý kiến.
- Con tội nghiệp của ta. Đây đúng là một điều hết sức khó cân nhắc. - Vị linh mục già lắc đầu nói. - Nhưng con băn khoăn nhiều đến như thế cũng chứng tỏ thêm là con không phải lo sẽ sa vào cuộc sống phù hoa đâu. Ông ta cần một người vợ đoan trang. Nguyên chuyện ấy cũng đủ làm con tự hào và tin cậy ở ông ta rồi.
- Nhưng nếu con không yêu mà đã nhận lời cầu hôn như thế có phải trái đạo lý không ạ? Thậm chí làm như thế là phạm tội giả dối nữa!
- Đúng thế. Nhưng như thế nào à con bảo là giả dối?
- Con cũng chưa hiểu, thưa cha... Ông ấy quá khác những người con đã được gặp trước đây. Cặp mắt ông ấy khi nhìn khiến con không sao hiểu nổi, vừa làm con mến vừa làm con sợ. Rồi thái độ cử chỉ của ông ta vừa lịch sự, đàng hoàng, vừa lạnh lùng kiêu kỳ... Và con có cảm giác ông ấy có thói hay giễu cợt và ông ta hoài nghi mọi thứ. Thưa cha, tóm lại con thấy con không hiểu được con người ấy và con thấy sợ.
- Bá tước Essil không kể gì thêm về ông ta ư?
- Cha con sắp viết thư hỏi bá tước. Bá tước là cha đỡ đầu của con, vốn bản chất trung thực và nghiêm túc. Bá tước sẽ kể hết những gì mà ông biết, chắc chắn là như thế. Rồi vấn đề tín ngưỡng cũng làm con băn khoăn. Con có cảm giác hầu tước Ghiliac là người vô thần.
- Con tội nghiệp của ta. Đúng là hoàn cảnh của con rất nan giải. Nếu như chỉ đụng đến mỗi mình con thì cha khuyên con từ chối, bởi vì con thấy sợ ông ta. Nhưng quyết định của con lại ảnh hưởng đến những người ruột thịt... Mọi người cần con phải hy sinh. Con có đủ nghị lực để chấp nhận sự hi sinh đó, Valderez ạ. Bây giờ vấn đề là xét xem con có quyền nhận sự hy sinh ấy không. Bởi vì hôn nhân là việc thiêng liêng, không thể coi là chuyện vặt được. Con chỉ có quyền nhận lời ông hầu tước nếu như con đã xác định, không phải chỉ làm tròn mọi bổn phận đối với ông ấy, mà còn phải xua tan nỗi sợ hãi, nỗi nghi ngờ và làm mọi thứ để yêu ông ta, vì đấy là lời Chúa răn dạy. Nếu như con thấy trước là không đủ sức làm được như thế thì con có bổn phận phải từ chối dù phải trả giá đắt đến đâu cho sự từ chối ấy.
Valderez nắm chặt hai bàn tay run rẩy và lạnh giá của nàng:
- Con không biết nữa! - nàng thầm thì. - Ôi, nếu như ít nhất con cũng biết rõ hơn một chút về tính tình của ông ấy! Lời lẽ trong lá thư thì đúng là đứng đắn, nghiêm túc... nhưng con người ông ta ra sao? Lạy Chúa, con phải làm thế nào bây giờ?
Nước mắt tuôn chảy trên má nàng. Vị linh mục già nhìn cô gái con chiên, lòng tràn đầy ái ngại. Ông biết rất rõ cô gái này rất có nghị lực nhưng đồng thời cũng vô cùng mềm yếu. Người quý tộc xa lạ kia trong khi cầu hôn có hiểu được phần nào những phẩm chất hiếm có ấy và biết quý chúng không? Một tâm hồn tuyệt đẹp, một trái tim giàu yêu thương mà ông ta sẽ được hưởng sự tươi mát đầu tiên. Than ôi! Qua lời kể của cô gái, vị linh mục hình dung ra một con người mà chính ông cũng đam nghi ngại. Và ông rất muốn khuyên cô chối từ! Khốn nỗi ông già cũng lại biết rõ tình cảnh thảm hại của gia đình Noclare, biết rõ rằng nếu Valderez từ chối, cha cô sẽ không bao giờ tha thứ cho con gái và cuộc sống trong gia đình sẽ là cả một địa ngục đối với cô. Cho nên nếu như việc hy sinh không tổn hại đến những nguyên tắc về lương tâm thù cũng nên chấp nhận sự hy sinh đó, phải chăng là như thế?
Vị linh mục già giải thích cho Valderez hiểu điều đó và nói thêm rằng việc hầu tước Ghiliac không ngoan đạo mới chỉ là dự đoán, và trong trường hợp đặc biệt này, không đáng coi là trở ngại quan trọng. Cái quan trọng là ông ta để vợ tự do tín ngưỡng và tiến hành giáo dục con cái ông ta theo giáo lý.
- Không phải với mọi người ta đều nói ra những lời này đâu, con ạ. Niềm tin Chúa yếu ớt ở người chồng sẽ ảnh hưởng đến niềm tin Chúa của vợ và con cái. Nhưng con là cô gái có niềm tin Chúa sâu sắc. Con lại thông mình và thẳng thắn. Về mặt giáo lý con đã thông hiểu và do đó con sẽ còn tiến xa về mặt ấy. Do vậy nguy cơ đối với con là không đáng ngại, thậm chí con còn có thể tác động tốt đến việc củng cố niềm tin Chúa cho chồng tương lai của con nữa.
- Dù sao thì đấy cũng là điều rất đau lòng cho con, - nàng nói và thở dài. - Ông ấy mà có được niềm tin Chúa như con thì hay biết mấy!
- Con tội nghiệp của ta! Ta cũng rất mong ông hầu tước được như thế. Con hãy suy nghĩ và hãy cầu nguyện thật nhiều. Valderez! Con hãy suy nghĩ xem có thể chấp nhận được một cuộc hôn phối như vậy không. Theo như con kể ta nghe về lời lẽ trong thư của ông hầu tước thì hiển nhiên ông ta cần một cuộc hôn nhận lý trí. Hiện giờ ông ta chưa thể đòi hỏi con được điều gì ngoài việc làm tròn mọi bổn phận của con đối với ông ta và tạo dần nối quan hệ tình cảm với ông. Con sẽ có được chức phận đáng quý bên cạnh đứa trẻ mồ côi mẹ kia và một bổn phận thứ hai, tế nhị hơn, đồng thời cũng cao quý hơn là sống bên cạnh hôn phu. Tất cả những thứ đó chính là điều khích lệ đối với con, nếu như những tin tức mà con sắp thu lượm được không có gì đi ngược lại cuộc hôn nhân.
- Nhưng con lại phải xa đàn em tội nghiệp! - Valderez nói giọng rưng rưng. - Thiếu con bên cạnh, các em con sẽ ra sao đây?... Nhưng điều con vừa nói thật là ngu xuẩn, bởi vì không ai là kẻ mà người khác không thể thiếu được.
- Dù sao con cũng là người rất cần thiết. Chỉ có điều các em con đều đã bước vào tuổi đi học và em Marthe của con rất có thể thay thế được con. - Thêm nữa con đâu có quyền lựa chọn nữa! - Vị linh mục già thở dài kết luận. - Con hãy về và ngày mai ta sẽ tiến hành một buổi cầu kinh để Chúa ban phước cho con.
Chỉ Chúa và phần nào ông linh mục già vốn là người Valderez luôn thổ lộ nỗi lòng là hiểu được nỗi đau khổ mà nàng phải chịu trong suốt ba ngày nay. Đã bao nhiêu lần nàng ghen tị với cô bạn Alice Aubrilliers. Trong lá thư của cô bạn, hầu như mỗi dòng đều toát ra niềm hạnh phúc dựa trên tình cảm yêu mến lẫn nhau giữa đôi uyên ương.
Và câu nói của cha nàng luôn nhắc đi nhắc lại, như mũi kim đâm vào tim óc nàng: "Con may mắn quá đấy! Phải nói con đã có những bà tiên trên trời chăm lo cho con!" Còn mẹ nàng thì lầm rầm những lời như ngủ mê: "Chị nữ hầu tước tương lai của mẹ!" Em gái nàng, Marthe thì mỗi ngày đến hàng trăm lượt hỏi chị: "Chị còn ngần ngại gì nữa? Em thì em đã gật đầu ngay lập tức rồi!"
Hình như không ai nghĩ rằng nàng có thể từ chối. Và Valderez, trái tim thắt lại, nghĩ rằng sẽ không một sức mạnh nào của người trần gỡ được nàng thoát ra khỏi cuộc hôn nhân này.
Thư trả lời của bá tước Essil đến rất nhanh. Ông kể một cách thành thật tất cả những điều ông biết về hầu tước Ghiliac, bộc lộ hết những điều bản thân ông cũng nghi ngại, băn khoăn, thậm chí nhiều điều còn đáng ngại hơn vẻ bề ngoài của chàng hầu tước đã khiến Valderez lo lắng.
Ông Noclare không đưa con gái đọc lá thư này.
Ông giấu đi những câu bất lợi mà chỉ nhấn mạnh mặt thuận lợi, rằng cách xử thế của hầu tước Ghiliac không ai chê trách bao giờ, rằng tuy vẻ ngoài lạnh lùng nhưng hầu tước là một tín đồ rất ngoan đạo.
- Lạnh lùng ạ? - Valderez lẩm bẩm buồn bã.
- Rồi con sẽ làm cho ông ta trở thành sùng tín chứ sao? Nguyên cái việc ông ta để yên cho vợ được tin Chúa cũng đã đáng mừng rồi, cha tưởng thế?
Valderez vò hai tay vào nhau mà không hề biết.
- Con rất khổ, thưa cha! Con thú thật với cha rằng, nếu như gia đình mình không gặp khó khăn đến mức này thì con xin cha cho con không chấp nhận một lời cầu hôn như thế.
Ông Noclare bật lên.
- Con điên rồi! Đúng ra là phải trói chị lại! Không ai thể ngờ có đứa con gái nào lại suy nghĩ như chị! Không còn có thể nói năng, bàn bạc gì với chị, một khi chị có lối suy nghĩ kỳ quái và điên rồ như thế. Ngay bây giờ, tôi sẽ viết thư trả lời hầu tước Ghiliac, chị phải quyết định dứt khoát đi: nhận hay không nào?
Một sự ngập ngừng cuối cùng làm Valderez bối rối. Nàng thầm nhủ: "Lạy Chúa! Nếu như bổn phận đòi con phải chấp nhận sự hi sinh này, con đành cam chịu. Vì cuộc sống của gia đình, con đành cố gắng làm tròn mọi bổn phận của con đối với "ông ấy". Nàng lấy giọng quả quyết đáp:
- Vâng, con nhận.

o0o