Người T́nh
- Marguerite Duras |
Pages
1
2 3 Next
|
|
|
Bảy năm trước đây, năm 1985, nhân một chuyến đi Paris, tôi có
mua ở một tiệm sách kiệu Saint Michel cuốn L'Amant của nhà văn
Pháp ra đời ở Việt Nam, Marguerite Duras. Nhớ năm đó cuốn sách
vừa được nhà Editions de Minuit xuất bản đă tức khắc gây chấn
động lớn, vùn vụt đạt tới số bán kỷ lục, đứng hàng đầu những
cuốn best-sellers cùng một mùa sách, sau đó được trao tặng giải
thưởng Goncourt, với Marguerite Duras là một trường hợp vô cùng
đặc biệt, gần như chưa từng có trong lịch sử giải thưởng văn
chương danh tiếng này. V́ chủ trương của Goncourt là chỉ t́m
trao tặng cho một tài viết mới, về một tác phẩm đầu, như một
khám phá mới. Tài viết đạt tới tột đỉnh khi đó ở "lăo bà"
Marguerite Duras, với kiệt tác L'Amant, đă cho cả một thế hệ
những nhà văn mới của văn chương tiểu thuyết Pháp "đi chỗ khác
chơi". Và đă tạo bà thành một ngoại lệ không tiền khoáng hậu.
Tôi đọc L'Amant trên chuyến bay trở về. Rồi quên đi. Cuốn sách
cũng |
Dịch Giả:
Phạm Việt Cường
|
|
bỏ mất đâu đó. Một phần v́ những cái đọc thích hợp với
đường xa ở tôi, và để quên lăng đường dài, thường là loại truyện
gay cấn, hồi hộp, căng thẳng. Như tiểu thuyết giả tưởng của
Robert Ludlum hoặc gián điệp của John Le Carré. Mà cơi văn bác
học, trí tuệ, với một nghệ thuật xử dụng từ ngữ độc đáo và bậc
thầy của Duras th́ không phải vậy mà trái lại. Nó đ̣i hỏi một
cái đọc thông minh và có suy nghĩ, để lĩnh hội được cái hay ở
từng gịng, từng chữ, với điều mà những nhà phê b́nh thán phục
và nói đến trước nhấ ở Duras là bút pháp, là cách viến của Duras.
Bây giờ đọc lại L'Amant, vẩn nguyên bản chữ Pháp, Kiều Chinh cho
mượn, Kiều Chinh vừa sang Paris đầu năm nay và cũng mua cuốn
sách ở một tiệm sách khu Saint Michel như tôi, tôi vào được với
tiểu thuyết hơn lần đọc đầu. V́ cái đọc lại kỹ lưỡng hơn. Tuy
vậy tôi nghĩ văn chương tiểu thuyết của Duras vẫn c̣n nhiều điểm
tinh lọc nằm tiềm ẩn và vô h́nh giữa hai hàng chữ, gọi đó là
những "vùng im lặng" ghê gớm của ngôn ngữ Duras mà tôi chưa thấy
được hết. Để có đủ tư cách và thẩm quyền nói về bà, như một nhà
văn nói về một nhà văn. Nên chỉ có thể có ít điều khiêm nhượng
và khái quát về Duras. Như một người đọc Duras b́nh thường và
c̣n đang t́m đọc.
Quy định tầm vóc và kích thước Marguerite Duras, đặt trong số
những tác giả lớn của thời hiện đại, những sử gia văn học thường
nói tới trước hết hai điểm hơn người của Duras. Một là trong
ngót 50 năm ngồi trước bàn việt, bằng một thể lực sáng tác tươi
tốt và sung măn ở ngoài mọi tưởng tượng, từ truyện dài thứ nhất
Les Imprudents xuất bản năm 1930 đền cuốn La Douleur mới đây
nhất (cũng là một best-seller) năm 1985 và sau L'Amant, Duras đă
là tác giả của một số lượng tác phẩm vĩ đại như hiếm có một nhà
văn cùng thời với bà có được: trên 50 tác phẩm. Tính đổ đồng,
mỗi năm Duras một cuốn sách Duras. Văn chương nữ giới Pháp cũng
có những tài năng hiển lộng lâu dài với những tác phẩm số nhiều.
Như Simone de Beauvoir, Francoise Mallet Jorris. Như Francoise
Sagan, Nathalie Sarraute. Nhưng so sánh, không ai bằng được
Duras. Qua h́nh ảnh một gịng sông đầy ắp và chảy xiết, chảy
xiết không ngừng, người ta thấy cái vóc dáng trái núi của Duras,
một nhà văn, bằng đời sống và văn chương ḿnh, đă sống nóng bỏng
và tận cùng với thời đai ḿnh. Như bây giờ đă 78 tuổi và là bạn
thân của Tổng Thống Pháp đương nhiệm Francois Mitterrand, bà vẫn
c̣n đang sống bằng một thế sống rất mạnh mẽ, cái thế sống của
một trái núi. Vị lăo bà này hết xảy thật. Với những thế kiếm, mà
kiệt tác L'Amant là một bằng chứng, càng tới cuối đời càng lấp
lánh. Và như thế, trong tư thế độc lập nhất của một nhà văn độc
lập.
Điểm hơn người thứ hai, c̣n đáng thán phục gấp bội điểm thứ
nhất, là tài năng ở Marguerite Duras không chỉ đóng khung trong
một lănh vực duy nhất, thí dụ lănh vực tiểu thuyết. Mà là một
tài năng tổng hợp, đa dạng, với những hiển lộng cùng tốt đẹp như
nhau trên nhiều địa hạt văn học nghệ thuật khác biệt. Như một
con đường, một gịng sông tự nhân lên và tự phân chia được tới
nhiều phương hướng. Nói cách khác, như những lấp lánh nhiều mặt
của một hạt kim cương. Văn học nghệ thuật có ba lănh vực chính.
Là tiểu thuyết, sân khấu và điện ảnh. Cả ba lănh vực này, với
Duras và chỉ thấy ở Duras, không có một ranh giới, một phân biệt
nào hết. Không có một sở đoản nào hết mà cùng là một sở trường.
Do nơi nếu tiểu thuyết có một ngôn ngữ là kỹ thuật riêng, và
điện ảnh, sân khấu cũng vậy, th́ Duras, như một trường hợp hy
hữu, đă có được với bà cả ba ngôn ngữ và kỹ thuật ấy, chúng ḥa
hợp ở bà thành một ngôn ngữ và kỹ thuật chung và pháp huy tài
năng bà thành một tài năng muôn mặt. Khiến bà là một tiểu thuyết
gia đại tài c̣n là một kịch tác gia, một điện ảnh gia lỗi lạc,
không chỉ viết tiểu thuyết mà c̣n viết kịch, dựng kịch, viết
truyện phim và dựng tiểu thuyết thành phim.
Đọc bản liệt kê toàn bộ tác phẩm của Duras, với những ghi chú
tường tận về từng thể loại, ta thấy rất rơ sự đa dạng ấy. Như Un
Barrage Contre le Pacifique, năm 1950, Moderato Cantabile, hai
tiểu thuyết của bà cũng do chính bà chuyển thành phim truyện.
Như Hiroshima mon Amour, năm 1960, viết thẳng thành truyện phim
và đối thoại. Nhiều tác phẩm điện ảnh khác nữa mà tác giả và
người thực hiện cùng là Dura. Như India Song, năm 1973, Le
Camion, năm 1977, Les Mains Négatives, năm 1979, vân vân. Mở một
dấu ngoặc: Un Barrage Contre le Pacifique, Moderato Cantabile là
Hiroshima mon Amour đă được đánh giá như những kiệt tác điện ảnh
của thế kỷ này. C̣n về kịch nghệ, cũng rất phong phú, là những
vở L'Amante Anglaise, năm 1968, L'Eden Cinéma, năm 1977, La Bête
danh la Jungle, La Danse de la Mort năm 1984, vân vân.
Tất cả, cùng một dấu ấn Duras. Từ một tài năng tổng hợp rực rỡ
thể hiện trên nhiều lănh vực và chỉ thấy ở Duras, như đă nói ở
trên.
Ở mấy gịng mở đầu nói về cuốn La Douleur, viết dưới thể nhật kư,
thời kỳ nước Pháp thua trận và bị phát-xít Đức chiếm đóng,
Marguerite Duras tiết lộ rằng tập bản thảo bà chỉ t́nh cờ thấy
lại trong hộc tủ một chỗ ở cũ rất nhiều năm sau, bà kinh ngạc về
tập nhật kư viết rồi quên đi, quên hẳn, không mảy may nhớ tới là
có nó nếu không có sự t́nh cờ. Và đọc lại, bà không thể nào hiểu
được cái tại sao và cái bởi đâu của những điều do chính tay bà
đă viết ra: "Nhật kư ấy tôi viến nó lúc nào, năm tháng nào, vào
những giờ giấc nào của ngày, trong căn nhà nào, tôi hoàn toàn
không nhớ được ǵ hết."
Cuốn L'Amant, như một ngược đường trở về một thời gian và một
không gian xa thẳm, thời gian ấy là 60, 70 năm về trước, không
gian ấy là một vùng trời đất Việt Nam, vừa là nơi chốn ra đời
vừa là cửa ngơ vào đời, không phải là một bản thảo nhiều năm sau
mới t́nh cờ thấy lại và bằng một trí nhớ đă bị bôi xóa đến tận
cùng như thế. Trái lại. Và tại sao? Tại v́ cái xứ sở thuộc địa
cũ của "mẫu quốc" Pháp là Le Cochinchine, là miền Nam Việt Nam,
tuy đă khuất cách ngh́n trùng là không bao giờ trở lại đă có một
tầm quan trọng và gắn bó rất lớn lao đối với Duras, không chỉ
với t́nh cảm và nội tâm bà mà c̣n với văn chương bà nữa. Như
Việt Nam đă từng được đề cập tới ở Un Barrage Contre le
Pacifique, Le Vice Consul, Eden Cinéma. Tới L'Amant th́ hoàn
toàn và trọn vẹn hơn, bởi đă là khung cảnh cho truyện từ trang
đầu đến trang cuối, như không phải là người con gái Pháp và
chàng thanh niên gốc Hoa, mà Việt Nam mới là nhân vật chính. "Tôi
không thể giải thích được rơ rệt tại sao, chỉ cảm thất nơi chốn
chào đời ấy, với tuổi nhỏ và tuổi trẻ tôi ở đó, càng về cuối đời
càng trở thành một hiện tại sáng rỡ trong tôi, như đó là bản
mệnh tôi, như chính phần đời xa thẳm ấy tạo ra tất cả những phần
đời của tôi sau nó. Và điều lạ lùng, cuốn sách này c̣n như một
chiếu sáng, một cắt nghĩa cho tất cả những cuốn sách tôi đă viến
ra. "Marguerite Duras đă trả lời tuần báo Pháp Le Nouvel
Observateur như vậy khi bà được phỏng vấn về cuốn L'Amant.
Và chúng ta đă hiểu tại sao L'Amant là một trong mấy tác phẩm
chủ yếu nhất của văn nghiệp Duras. Riêng với người đọc Việt Nam
chúng ta, cùng được có chung với bà một vùng trời sinh trưởng,
tôi nghĩ L'Amant là tác phẩm phải t́m đọc nhất. Do vậy, tôi rất
tán đồng cơ sở xuất bản Hồng Lĩnh đă chuyển ngữ kiệt tác này của
Duras sang tiếng Việt. Với bản dịch nghiêm chỉnh và trong sáng
của Phạm Việt Cường.
MAI THẢO
|
Chương 1
Một ngày nọ, khi tôi đă già, một người đàn ông tiến đến bên tôi, ở
lối vào một nơi công cộng. Ông ta tự giới thiệu ḿnh, rồi nói, "Tôi
biết bà đă từ nhiều năm rồi. Ai cũng nói khi c̣n trẻ bà rất là xinh
đẹp, nhưng tôi lại muốn nói với bà rằng tôi nghĩ hiện giờ bà c̣n
xinh đẹp hơn thời ấy nữa. Tôi yêu thích khuôn mặt bà như nó đang là
lúc này hơn là khuôn mặt bà khi c̣n là thiếu nữ. Một khuôn mặt bị
tàn phá."
Tôi thường nghĩ đến h́nh ảnh mà chỉ riêng ḿnh tôi có thể nh́n thấy
bây giờ, nghĩ đến cái h́nh ảnh mà tôi không bao giờ nói đến. Nó luôn
luôn ở đó, vẫn ở trong cùng một sự im lặng đáng ngạc nhiên. Đó là
h́nh ảnh duy nhất của chính tôi mà tôi yêu mến, h́nh ảnh duy nhất mà
qua đó tôi nhận ra chính ḿnh, qua đó tôi lấy làm vui sướng.
Ngay từ lúc mới khởi đầu của đời sống tôi, mọi sự đều đă là quá trễ.
Cũng đă là quá trễ muộn rồi ngay khi tôi được mười tám tuổi. Giữa
tuổi mười tám và hai mươi lăm, khuôn mặt tôi đă cuốn trôi theo một
chiều hướng mới. Tôi trở nên già nua ở tuổi mười tám. Tôi chẳng biết
là việc này có xảy ra giống như vậy đối với mọi người không, tôi
không bao giờ hỏi ai về điều đó cả. Nhưng tôi tin rằng tôi đă từng
nghe nói về cái cách mà thời gian có thể bất chợt trôi qua nhanh hơn
đối với con người, ngay cả khi người ta đang trải qua những giai
đoạn trẻ trung và vô cùng quư báu trong đời. Sự lăo hóa của tôi rất
đột ngột. Tôi đă nh́n thấy nó trải bày ra trên diện mạo tôi từng nét
một, làm thay đổi mối liên hệ của chúng, làm cho đôi mắt to hơn, nét
mặt buồn bă hơn, cái miệng dứt khoát hơn, và để lại những nếp nhăn
hằn sâu trên trán. Nhưng thay v́ bị mất tinh thần, tôi đă nh́n diễn
tiến này với cùng một sự thích thú mà tôi có thể có được khi đọc một
quyển sách. Và tôi biết rằng tôi đúng, tôi biết rằng một ngày nào đó
sự lăo hóa này sẽ chậm lại và sẽ đi theo nhịp độ b́nh thường của nó.
Những người đă từng biết tôi lúc tôi mười bảy tuổi, khi tôi đến Pháp,
đều ngạc nhiên khi họ gặp lại tôi hai năm sau đó, lúc tôi mười chín
tuổi. Và kể từ đó tôi đă giữ măi khuôn mặt ấy, một khuôn mặt mới mà
tôi đă có từ ngày đó. Đó là khuôn mặt của tôi. Dĩ nhiên nó vẫn bị
già đi, nhưng tương đối ít già hơn là đáng lẽ nó phải bị. Nó bị ghi
dấu bằng những nếp nhăn khô sâu trên làn da nứt nẻ. Nhưng gương mặt
tôi đă không bị suy sụp hẳn, như một vài gương mặt xinh đẹp đă từng
bị. Nó vẫn giữ được những đường nét cũ, nhưng thực chất của nó đă bị
tàn phá. Tôi có một khuôn mặt bị tàn phá.
Thế đấy, tôi mười lăm tuổi rưỡi.
Trên chuyến phà qua sông Cửu Long.
Cái h́nh ảnh kéo dài suốt chuyến qua sông.
Tôi mười lăm tuổi rưỡi, không có tiết mùa nào cả nơi phần đất đó của
thế giới, chúng tôi chỉ có một mùa, nóng bức, đơn điệu, chúng tôi ở
trong một ṿng đai dài nóng bức của trái đất, nơi không có mùa xuân,
không có sự phục hồi.
Tôi đang ở trong một trường nội trú tại Sài g̣n. Tôi ăn và ngủ ở đó,
nhưng theo học trường trung học của người Pháp. Mẹ tôi là một giáo
sư và bà muốn con gái của bà có một tŕnh độ học vấn trung học. "Con
phải theo học trường trung học." Những ǵ đă từng là đầy đủ cho bà
không c̣n đủ cho con gái bà nữa. Trường trung học và kế đó là một
mảnh bằng kha khá nào đó về toán. Đó là những điều đă được nói nhai
nhăi vào tai tôi từ khi mới bắt đầu cắp sách đến trường. Không bao
giờ tôi dám nghĩ đến việc có thể trốn thoát khỏi cái mảnh bàng về
toán đó cả, nên tôi vui ḷng trao cho bà niềm hy vọng đó. Mỗi ngày
tôi nh́n bà hoạch định tương lai cho chính bà và cho con cái. Rồi
đến khi bà không thể hoạch định ra một điều ǵ lớn lao cho những đứa
con trai của ḿnh nữa, th́ bà liền trù tính những tương lai khác,
những tương lai để dùng thay thế, nhưng chúng cũng vẫn phục vụ cho
mục đích của chúng, chúng phác họa thời gian nằm phía trước. Tôi nhớ
đến những lớp học về kế toán của người anh kế tôi. Ở Trường Hàm Thụ
Phổ Thông - đủ các năm học, đủ các tŕnh độ. Tụi con phải ráng theo
cho kịp, mẹ tôi vẫn thường nói. Nhưng chuyện học hành chỉ kéo dài
được ba ngày, không bào giờ được đến bốn hôm. Không bao giờ. Chúng
tôi phải bỏ học Trường Phổ Thông mỗi khi mẹ được bổ nhiệm đến nơi
khác. Và lại bắt đầu lần nữa ở nơi kế đó. Mẹ tôi đă tiếp tục như thế
trong suốt mười năm. Chẳng có ǵ tốt đẹp cả. Anh kế tôi trở thành
một viên thư kư kế toán ở Sài g̣n. Không có một trường kỹ thuật nào
ở các thuộc địa cả, và chúng tôi mang ơn điều đó, v́ nhờ vậy anh cả
tôi mới có được chuyến đi sang Pháp. Anh ở lại Pháp trong nhiều năm
để theo học trường kỹ thuật. Nhưng anh đă không duy tŕ được việc
học. Chắc hẳn là mẹ tôi cũng biết chuyện đó. Nhưng bà không có sự
lựa chọn nào khác, anh phải được tách rời khỏi hai đứa con kia.
Trong suốt nhiều năm anh không c̣n là một phần tử của gia đ́nh nữa.
Chính vào lúc anh đang ở xa, mẹ tôi đă mua miếng đất. Đó là một việc
làm kinh khủng, nhưng đối với chúng tôi, những đứa trẻ con c̣n ở lại,
chuyện đó không đến nỗi khủng khiếp như sự hiện diện của tên giết
người, tên giết con nít ban đêm, đêm của gă săn người.
Người ta thường nói với tôi là việc trải qua suốt thời thơ ấu trong
ánh mặt trời quá mạnh mẽ đă tạo ra chuyện ấy. Nhưng tôi không bao
giờ tin điều đó. Tôi cũng nghe nói là chính sự nghèo khổ đă làm cho
chúng tôi trở nên ủ ê. Nhưng không, không phải thế. Vâng, bọn trẻ
con ở đây trông giống như những người già nhỏ choắt v́ nạn đói kinh
niên, điều đó th́ đúng. Nhưng đối với chúng tôi th́ không, chúng tôi
không bị đói khát. Chúng tôi là những đứa bé da trắng, chúng tôi có
xấu hổ v́ phải bán đi bàn ghế trong nhà, nhưng chúng tôi không đói,
chúng tôi có một người giúp việc và chúng tôi được ăn uống. Phải
thừa nhận là đôi khi chúng tôi đă phải ăn đến đồ ḷng ruột - c̣ vạc,
cá sấu con - nhưng đồ ḷng ruột này đă được nấu nướng và được người
làm dọn lên, và đôi khi chúng tôi cũng khước từ không ăn và lấy làm
thích thú với sự xa hoa trong việc từ chối như thế. Không, điều ǵ
đó đă xảy ra khi tôi mười tám tuổi, đă đưa đến sự định h́nh gương
mặt này. Hẳn là vào lúc ban đêm. Tôi sợ chính tôi, tôi sợ Thượng Đế.
Trong ánh sáng ban ngày, tôi ít sợ hơn, và cái chết dường như ít
quan trọng hơn. Nhưng nó luôn luôn ám ảnh tôi. Tôi đă muốn giết -
người anh cả của tôi, tôi đă muốn giết anh, để có một lần thắng thế
anh, chỉ một lần, và nh́n anh chết. Tôi đă muốn làm vậy để lấy đi
khỏi tầm nh́n của mẹ tôi cái đối tượng thương yêu của bà, đứa con
trai đó của bà, để trừng phạt bà về việc yêu thương hắn quá nhiều,
quá trầm trọng, và trên hết như tôi đă nói với chính ḿnh - để cứu
thoát người anh kế, người mà tôi xem như người em trai của tôi, đứa
con nhỏ của tôi, cứu thoát anh khỏi việc sống một cuộc đời đă bị
người anh cả đè chồng lên, thoát khỏi tấm màn đen phủ che ánh sáng
đó, thoát khỏi cái luật lệ được ban phát và đại diện bởi người anh
cả, là một con người nhưng đó lại là luật lệ dành cho thú vật, thứ
luật lệ lấp đầy từng khoảnh khắc, từng ngày trong đời người anh kế
với nỗi sợ hăi, nỗi sợ hăi đă chạm đến tim anh và giết chết anh một
ngày nào đó.
Tôi đă viết nhiều về những thành viên trong gia đ́nh tôi, nhưng lúc
bấy giờ họ đều c̣n sống, mẹ tôi và những người anh tôi. Và tôi đă đi
ṿng quanh họ, đi ṿng quanh tất cả những điều này mà không thực sự
nắm bắt lấy họ.
Chương 2Câu chuyện của đời tôi
không hiện hữu. Không hiện hữu. Không bao giờ có bất kỳ một tâm điểm
nào cho nó. Không lối ngơ, không đường nét. Có những nơi chốn lớn
rộng để bạn giả vờ như vẫn thường có một ai đó ở đấy, nhưng điều đó
không có thực, không có một ai cả. Câu chuyện về một phần nhỏ tuổi
trẻ tôi th́ tôi đă viết rồi, không ít th́ nhiều - tôi muốn nói là
cũng đủ để người ta có thể có một cái nh́n khái quát về nó. Về phần
này, tôi muốn nói đến lúc đang băng qua sông. Điều tôi đang làm bây
giờ vừa khác biệt mà cũng vừa tương tự. Trước đây tôi đă nói về
những thời kỳ trong sáng, những thời kỳ ngập tràn ánh nắng. Giờ đây
tôi sắp nói về những thời kỳ ẩn giấu của cùng một tuổi trẻ đó, của
một vài sự kiện, cảm nghĩ, biến cố mà tôi đă chôn vùi. Tôi bắt đầu
viết trong những khung cảnh làm cho tôi dè dặt. Viết, đối với những
con người đó, vẫn c̣n là một điều ǵ có tính chất đạo đức. Ngày nay
dường như việc viết vẫn thường không là ǵ nữa cả. Đôi khi tôi nhận
ra rằng nếu viết không phải là tất cả mọi điều, không phải là tất cả
những mâu thuẫn trộn lẫn, không phải là sự t́m kiếm điều hư ảo và sự
thiếu thốn, th́ nó không là ǵ cả. Nếu trong mỗi thời kỳ, nó không
là tất cả mọi điều trộn lẫn vào nhau thành một thực thể không thể
diễn tả nào đó, th́ viết không là ǵ cả mà chỉ là sự quảng cáo mà
thôi. Nhưng tôi luôn luôn không có ư kiến ǵ cả, tôi có thể thấy
rằng tất cả mọi sự lựa chọn bây giờ đang mở ra, dường như không c̣n
những chướng ngại nữa, viết tựa như là lúng túng t́m một nơi chốn
nào đó để ẩn trốn, để được viết, để được đọc. Tính chất không thích
đáng căn bản của nó không c̣n được chấp nhận nữa. Nhưng từ chỗ này
th́ tôi thôi không suy nghĩ về nó.
Giờ đây tôi thấy rằng khi tôi c̣n rất trẻ, mười tám, mười lăm tuổi,
tôi đă có một khuôn mặt báo trước cái khuôn mặt mà tôi sẽ nhận lấy
v́ rượu trong tuổi trung niên rồi. Rượu đă hoàn thành điều mà Thượng
Đế đă không làm. Tôi đă mang khuôn mặt của một kẻ nghiền rượu đó từ
trước khi tôi uống rượu. Rượu chỉ chứng thực nó mà thôi. Khuôn mặt
đó đă có sẵn chỗ để tồn tại trong tôi. Tôi đă biết điều đó cũng như
những người khác, nhưng kỳ lạ thay, tôi đă biết trước khi nó xảy đến.
Cũng giống như nơi chốn cho dục vọng đă tồn tại trong tôi. Ở cái
tuổi mười lăm tôi đă có khuôn mặt của sự hoan lạc, dù rằng tôi không
biết ǵ về hoan lạc cả. Khuôn mặt đó không thể nào nhầm lẫn được.
Ngay cả mẹ tôi hẳn đă phải nh́n thấy điều đó. Những người anh tôi đă
thấy. Mọi chuyện đă khởi đầu với tôi như thế với khuôn mặt đầy tội
lỗi, mỏi mệt đó, với những quầng thâm quanh mắt đó, đến trước cả
thời gian và kinh nghiệm.
Tôi mười lăm tuổi rưỡi. Đang qua sông. Đang trở lại Sài g̣n và tôi
có cảm tưởng như đang trên một cuộc hành tŕnh, đặc biệt là khi tôi
dùng xe đ̣, và sáng nay tôi vừa đáp xe đ̣ từ Sa Đéc, nơi mẹ tôi là
hiệu trưởng của trường Nữ trung học. Lúc ấy đang vào cuối một kỳ
nghỉ hè nào đó, tôi không nhớ rơ. Tôi vừa trải qua kỳ nghỉ hè trong
ngôi nhà nhỏ được cấp phát nhờ vào công việc của mẹ tôi. Và hôm ấy
tôi trở lại Sài g̣n, trở lại kư túc xá. Xe đ̣ tỉnh khởi hành từ khu
chợ ở Sa Đéc. Như thường lệ, mẹ đến tiễn tôi đi, và nhờ người tài xế
trông nom giùm. Bà luôn luôn đặt tôi dưới sự trông chừng của những
người tài xế xe đ̣, để pḥng khi có tai nạn, hoặc hỏa hoạn, hoặc
hiếp dâm, hoặc bị chặn cướp, hoặc một sự rủi ro chết người nào đó
trên phà. Như thường lệ, bác tài xế để tôi ngồi bên cạnh ông phía
trước, nơi lô ghế dành cho hành khách da trắng.
Chương 3
Tôi nghĩ rằng chính là trong chuyến đi này mà h́nh ảnh đó đă trở
thành biệt lập, tách rời khỏi những chuyện khác. Lẽ ra là nó có thể
hiện hữu, có thể là một bức ảnh đă được chụp, hệt như một bức ảnh
nào khác, ở một nơi nào đó, trong những hoàn cảnh khác. Nhưng nó đă
không được chụp. Chủ đề th́ quá mơ hồ. Ai lại có thể nghĩ đến một
điều như thế? Bức ảnh có thể chỉ được chụp nếu ai đó có thể biết
trước được rằng biến cố đó, chuyến qua sông đó sẽ quan trọng như thế
nào trong cuộc đời tôi. Nhưng trong khi chuyện đó đang xảy ra, th́
ngay cả sự hiện hữu của nó cũng không ai biết đến. Ngoại trừ Thượng
Đế. Và đó là lư do tại sao - không thể có cách nào khác hơn nữa -
h́nh ảnh đó không hiện hữu. Nó đă bị bỏ sót. Bị quên lăng. Nó đă
không bao giờ được tách ra hoặc lấy đi khỏi những cái khác. Và chính
nhờ điều này, nhờ vào việc bức ảnh đă không được tạo ra này, mà h́nh
ảnh đó có được cái công dụng của nó:công dụng tiêu biểu cho một điều
ǵ tuyệt đối và công dụng làm kẻ sáng tạo ra một điều ǵ tuyệt đối.
Như thế đó, chính là trong khi vượt qua một nhánh sông Cửu Long,
trên một chuyến phà chạy đường Vĩnh Long - Sa Đéc trong cánh đồng
lúa bùn śnh mênh mông phía nam Nam Kỳ. Cánh Đồng Chim.
Tôi ra khỏi xe đ̣. Tôi bước đến bên lan can phà. Tôi nh́n ḍng sông.
Thỉnh thoảng mẹ tôi vẫn nói với tôi rằng trong suốt cuộc đời, tôi sẽ
không bao giờ nh́n thấy lại những ḍng sông đẹp đẽ, lớn rộng và
hoang dă như những ḍng sông này nữa, ḍng Cửu Long và những nhánh
của nó, chảy về biển, những khu vực mênh mông nước chẳng mấy chốc
tan ḥa vào những vũng biển sâu thẳm. Trong những đồng bằng hút mắt
chung quanh, những con sông chảy xiết như thể mặt đất nghiêng dốc
xuống.
Tôi luôn luôn ra khỏi xe đ̣ mỗi khi lên phà, ngay cả vào ban đêm,
bởi v́ tôi luôn luôn sợ hăi, sợ những dây cáp có thể đứt rời và
chúng tôi có thể bị cuốn trôi ra biển cả. Trong ḍng nước khủng
khiếp đó, tôi nh́n những thời khắc cuối cùng của ḿnh. Ḍng nước
mạnh bạo đến nỗi nó có thể cuốn trôi mọi thứ - những tảng đá, ngôi
nhà thờ, một thành phố. Có một trận cuồng phong nào đó đang ào ạt
thổi bên dưới mặt nước. Gió rít dữ dội.
Tôi đang mặc một chiếc áo bằng lụa thật, nhưng đă ṃn xơ xác gần như
trong suốt. Chiếc áo đó nguyên là của mẹ tôi. Một ngày nọ bà quyết
định là màu áo quá sáng đối với bà nên bà trao nó cho tôi. Đó là một
chiếc áo tay trần với cổ áo thật rộng. Nó có màu lụa nâu đen v́ đă
mặc nhiều lần. Đó là chiếc áo mà tôi c̣n nhớ. Tôi nghĩ nó thích hợp
với ḿnh. Tôi mang một sợi dây nịt da, có lẽ là của một trong hai
ông anh của tôi. Tôi không thể nhớ lại những đôi giày tôi thường
mang trong những ngày đó nữa, chỉ c̣n nhớ một vài chiếc áo mà thôi.
Tôi thường đi những đôi dép bằng vải bố, không mang vớ. Tôi đang nói
đến khoảng thời gian trước khi học trung học ở Sài g̣n. Dĩ nhiên, kể
từ đó tôi luôn luôn mang giày. Trong cái ngày đặc biệt đó, chắc là
tôi phải mang đôi giày cao gót có dát vàng thật "chiến" đó. Tôi thấy
không c̣n đôi nào khác có thể mang được, nên phải mang đôi đó. Mẹ đă
mua cho tôi với giá thật hời. Tôi mang đôi giày kim tuyến đó đi học.
Đến trường với đôi giày dùng cho ban đêm có trang trí những cánh hoa
nhỏ lóng lánh. Tôi rất ưa thích đôi giày đó. Tôi không thích đôi nào
khác cả, và cho tới ngày nay tôi vẫn c̣n thích được mang đôi giày đó.
Những đôi giày đế cao này tôi mang lần đầu tiên trong đời, chúng rất
đẹp, chúng làm lu mờ tất cả những đôi giày đă có trước đó, những đôi
có đế thấp, dùng để chơi đùa chạy nhảy, làm bằng vải bố trắng.
Dù vậy, không phải là đôi giày đă làm cho cô gái trông lạ lùng đến
thế, ăn vận kỳ khôi đến thế đâu. Không, chính v́ cô đang đội một
chiếc mũ vành phẳng của đàn ông, một chiếc mũ dạ màu nâu hồng có dây
ruban lớn màu đen.
Tính chất mơ hồ quyết định của h́nh ảnh đó nằm ở chiếc mũ.
Tôi đă quên không nhớ ḿnh lại đội chiếc mũ đó trong trường hợp nào.
Tôi không thể nghĩ ra được là ai đă có thể đưa nó cho tôi. Chắc hẳn
là mẹ đă mua v́ tôi đă yêu cầu bà. Có điều chắc chắn là đó cũng là
một món hàng được giảm giá tối đa nữa. Nhưng tại sao lại mang chiếc
mũ đó chứ? Vào lúc bấy giờ không một phụ nữ nào, không một cô gái
nào đội mũ dạ của đàn ông trên thuộc địa đó cả. Ngay đến những phụ
nữ bản xứ cũng không. Chắc chuyện đó đă xảy ra như thế này: Tôi chỉ
thử đội nó để nghịch mà thôi, nh́n ḿnh trong mảnh gương ở cửa hàng,
rồi tôi chợt thấy rằng, bên dưới chiếc mũ đàn ông đó, cái vóc dáng
vụng về gầy g̣, sự bất xứng của tuổi nhỏ, đă biến thành một điều ǵ
khác. Đă ngưng là một sự áp đặt thô bỉ, không thể tránh né của tạo
hóa. Trái lại, đă trở thành một sự lựa chọn đầy khiêu khích đối với
hóa công, một sự lựa chọn của tinh thần. Bất chợt, tôi nh́n thấy
chính ḿnh như một kẻ khác, như một người khác có thể được nh́n, bên
ngoài chính tôi, sẵn sàng cho tất cả mọi người, sẵn sàng cho tất cả
mọi đôi mắt, trong cái ṿng lưu chuyển của những thành phố, những
cuộc hành tŕnh, khát vọng. Tôi lấy chiếc mũ, và không bao giờ rời
bỏ nó nữa. Việc có nó, chiếc mũ này, mà chỉ một ḿnh nó không thôi
cũng đă làm cho tôi trở thành một toàn thể, nên lúc nào tôi cũng đội
nó. Đối với những đôi giày chắc là cũng rất giống như thế, nhưng
đứng sau chiếc mũ. Chúng trái ngược với chiếc mũ, giống như chiếc mũ
trái ngược với tấm thân thể nhỏ bé của tôi, và như thế chúng lại
thích hợp với tôi. Tôi cũng luôn luôn dùng chúng, đi khắp nơi với
những đôi giày này, chiếc mũ này, ngoài trời, trong mọi thời tiết,
vào mọi dịp. Và xuống phố.
Tôi t́m thấy một bức ảnh của con trai tôi khi nó hai mươi tuổi. Nó ở
California với bạn, Erika và Elizabeth Lennard. Nó gầy g̣, gầy đến
nỗi người ta cũng có thể nghĩ nó là một người Uganda da trắng. Nụ
cười kiêu hănh, nhạo báng của nó đập vào mắt tôi. Nó đang cố gắng
tạo cho ḿnh cái h́nh ảnh sai lạc của một gă bụi đời trẻ tuổi. Đó là
cái h́nh ảnh mà nó thích nh́n thấy ở chính nó, nghèo nàn, với cái
nh́n của đứa bé tội nghiệp đó, cái thái độ của một người trẻ tuổi
gầy g̣ nào đó. Bức h́nh này gần gũi nhất với bức h́nh không bao giờ
được chụp của cô gái trên phà.
Người đă mua chiếc mũ màu hồng vành phẳng với dây ruban đen lớn là
bà ta, người phụ nữ trong một bức ảnh khác, mẹ tôi. Tôi nhận ra bà
dễ dàng hơn trong bức ảnh đó, so với những bức ảnh chụp gần đây. Đó
là sân trong ngôi nhà cạnh Hồ Tây ở Hà Nội. Chúng tôi chụp chung, bà
và chúng tôi, các con của bà. Tôi được bốn tuổi. Mẹ tôi ở chính giữa
bức ảnh. Tôi nhận ra cái cách đứng vụng về của bà, cái cách bà không
mỉm cười, cái cách bà chờ bức ảnh được chụp cho xong. Căn cứ vào
gương mặt cau có, vào sự xộc xệch nào đó trên quần áo, vào diện mạo
uể oải của bà, tôi có thể nói rằng lúc ấy trời nóng bức lắm và bà đă
mỏi mệt, buồn nản. Nhưng cũng chính trong cái cách ăn mặc rất là lộn
xộn của chúng tôi, bọn trẻ chúng tôi, mà tôi có thể nhận ra cái
trạng thái mà mẹ tôi vẫn thỉnh thoảng bị rơi vào, trạng thái mà ở
vào cái tuổi lúc chúng tôi chụp ảnh đó, chúng tôi đă biết trước
những dấu hiệu cảnh cáo - cái cách bà bất chợt không thể nào lau rửa
cho chúng tôi, mặc quần áo cho chúng tôi, hoặc đôi khi ngay cả cái
cách bà cho chúng tôi ăn uống. Mỗi ngày mẹ tôi đều trải qua sự thất
vọng sâu xa này về đời sống. Đôi khi nó kéo dài, đôi khi nó biến mất
với đêm tối. Tôi may mắn có một bà mẹ thất vọng với một sự thất vọng
thuần khiết cho đến nỗi đôi khi ngay cả những hạnh phúc cuộc đời, ở
mức độ sâu sắc nhất, cũng không thể làm cho bà quên lăng nó hoàn
toàn. Điều tôi không bao giờ biết là những suy nghĩ thực tiễn nào đă
khiến cho bà xa rời chúng tôi như thế, mỗi ngày. Có lẽ lần này là v́
cái sự việc khùng điên mà bà vừa làm, căn nhà bà mới mua - căn nhà
trong bức ảnh - căn nhà mà chúng tôi tuyệt đối không cần đến, vào
lúc cha tôi đă bệnh rất nặng, không c̣n xa cái chết là mấy, chỉ một
vài tháng mà thôi. Hoặc giả bà mới vừa biết rằng bà đă vướng phải
cùng thứ bệnh khiến ông đang chết dần ṃn? Đúng vào những ngày tháng
đó. Điều tôi không biết được, và bà cũng không thể biết, là những
nguyên cớ nào đă ám ảnh bà và đă làm cho sự buồn nản đó dâng lên
trước mặt bà. Có phải đó là cái chết, đă ngay trong tầm tay, của cha
tôi? Hay là sự tàn tạ của ánh sáng? Những hoài nghi về cuộc hôn nhân
của bà? Về chồng bà? Về con cái? Hoặc về tất cả những điều phụ thuộc
này nói chung?
Chuyện đó xảy ra hàng ngày. Tôi chắc chắn về điều đó. Chắc nó phải
đến rất là đột ngột. Vào một lúc nào đó trong từng ngày, sự thất
vọng lộ nguyên h́nh của nó. Và tiếp theo đó là sự bất lực để đi tiếp,
hoặc để ngủ, hoặc đôi khi không có ǵ cả, hoặc đôi khi, thay vào đó,
là việc mua nhà cửa, việc di chuyển, hoặc đôi khi là trạng thái buồn
rầu, chỉ là trạng thái buồn rầu, sự thất vọng. Hoặc đôi khi, bà
giống như một bà hoàng, cho đi bất cứ thứ ǵ mà người ta xin bà,
nhận lấy mọi thứ mà người ta cho, căn nhà bên Hồ Tây đó, tuyệt nhiên
không v́ lư do nào hết, trong lúc cha tôi đang hấp hối, hoặc chiếc
mũ vành phẳng, v́ đứa con gái quá mê thích nó, hoặc cũng giống như
vậy với những đôi giày kim tuyến. Hoặc không có ǵ khác cả, hoặc ngủ,
chết.
Tôi chưa bao giờ xem những cuốn phim có các phụ nữ Mỹ da đỏ đội cùng
một loại mũ vành phẳng đó, với tóc bện thành bím buông thả phía
trước. Dạo ấy tôi cũng bện tóc, chứ không cuốn lên như thường lệ,
nhưng cũng không giống như tóc của những phụ nữ đó. Tôi cũng có hai
bím tóc dài thả phía trước giống những phụ nữ trong những cuốn phim
tôi chưa bao giờ xem, nhưng những bím tóc của tôi là của một đứa bé.
Kể từ khi tôi có chiếc mũ, tôi không c̣n cuốn tóc lên nữa để có thể
đội mũ. Đôi lúc tôi gạt hết tóc về phía sau, cố làm cho nó nằm sát
xuống, để người ta không thể nh́n thấy. Mỗi đêm tôi chải và bện tóc
trước khi đi ngủ, theo lời mẹ dạy. Tóc tôi dày, mềm mại, nặng nề,
một khối đồng phủ xuống tận ngang hông. Người ta thường nói đó là
đặc điểm xinh đẹp nhất của tôi, và tôi biết điều đó có nghĩa là tôi
không đẹp. Tôi đă cho cắt mái lóc đặc biệt đó đi khi tôi hai mươi ba
tuổi, ở Paris, năm năm sau khi tôi rời xa mẹ tôi. Tôi nói, "Cắt bỏ
nó đi." Và họ đă cắt. Th́nh ĺnh, có một sự quét sạch đi, tôi cảm
thấy lưỡi kéo lạnh lẽo trên da cổ. Nó rơi rụng trên sàn. Họ hỏi nếu
tôi muốn giữ mái tóc th́ họ sẽ gói lại cho tôi mang đi. Tôi nói
không. Sau đó người ta không c̣n nói tôi có mái tóc đẹp nữa, tôi
muốn nói là họ không c̣n nói nhiều như trước kia nữa. Sau đó người
ta chỉ nói rằng, "Cô ấy có đôi mắt đẹp. Và nụ cười của cô ấy không
phải là không quyến rũ."
Trên phà, hăy nh́n, tôi vẫn c̣n mái tóc đó. Mười lăm tuổi rưỡi. Tôi
đă dùng son phấn rồi. Tôi dùng kem Tokalon, và cố che dấu những vết
tàn nhang trên má, dưới mắt. Bên trên lượt kem Tokalon tôi đánh phấn
màu tự nhiên - Houbigant. Phấn đó là của mẹ tôi, bà dùng nó khi đi
dự những buổi tiếp tân của chính phủ. Dạo đó tôi cũng đă dùng son
môi, màu đỏ đậm, màu anh đào, theo thời trang lúc bấy giờ. Tôi không
biết ḿnh đă lấy những thứ đó ở đâu ra, có lẽ Hélène Lagonelle đă
lấy cắp của mẹ nó mà cho tôi, tôi đă quên rồi. Tôi không sức nước
hoa. Mẹ tôi th́ dùng xà bông Palmolive và eau de Cologne.
Chương 4Trên phà, cạnh xe đ̣,
có một chiếc limousine to màu đen với một người tài xế mặc sắc phục
vải trắng. Vâng, đó chính là chiếc xe tang lớn trong những quyển
sách của tôi. Đó là một chiếc Morris Léon-Bollée. Chiếc Lancia đen
của ṭa đại sứ Pháp ở Calcutta vẫn chưa đi vào khung cảnh văn học.
Giữa tài xế và người chủ vẫn c̣n màn ngăn bằng kính. Vẫn c̣n những
chỗ ngồi xếp lại được. Chiếc xe vẫn lớn như một căn phồng ngủ.
Bên trong chiếc limousine có một người đàn ông rất thanh lịch đang
nh́n tôi. Ông ta không phải là người da trắng. Ông ta mặc Âu phục -
bộ đồ tussore màu nhạt của những người chủ ngân hàng ở Sài g̣n. Ông
ta đang nh́n tôi. Tôi đă quen với việc người khác nh́n ḿnh. Người
ta thường nh́n các phụ nữ da trắng ở thuộc địa, nh́n cả đến các cô
gái da trắng mười-hai-tuổi nữa. Trong ba năm qua, đàn ông da trắng
cũng đă bắt đầu nh́n tôi trên đường phố, và những người bạn trai của
mẹ đă lịch sự mời tôi đến uống trà với họ trong khi vợ họ đang đi ra
ngoài chơi quần vợt ở Câu lạc bộ Thể Thao.
Chương 5Tôi có thể sai khi
nghĩ rằng ḿnh có thể đẹp như những phụ nữ thực sự đẹp, như những
phụ nữ được người ta nh́n ngắm, đó chỉ là v́ người ta đă thực sự có
nh́n ngắm tôi khá nhiều. Dù vậy, tôi biết đó không phải v́ chuyện
nhan sắc, mà v́ một điều ǵ khác, vâng, chẳng hạn v́ một điều ǵ
khác - tinh thần, chẳng hạn. Điều mà tôi muốn có vẻ như th́ tôi đă
có vẻ rồi, ngay cả có vẻ như xinh đẹp nếu đó là điều người ta muốn ở
tôi. Đẹp hoặc xinh xắn, xinh xắn đối với gia đ́nh chẳng hạn, v́ đối
với gia đ́nh không có ǵ hơn điều đó cả. Tôi có thể trở thành bất cứ
điều ǵ mà người ta muốn tôi là. Và tôi tin vào điều đó. Tin rằng
tôi cũng khả ái nữa. Và khi tôi tin như vậy, điều đó trở thành sự
thật đối với bất cứ ai nh́n ngắm tôi và muốn tôi phù hợp với sở
thích của họ, tôi cũng biết điều đó nữa. Và như thế tôi có thể khả
ái một cách có tính toán mặc dù tôi bị ám ảnh về việc giết chết anh
tôi. Trong cái chết đó, chỉ có một người đồng lơa, mẹ tôi. Tôi dùng
chữ khả ái như mọi người vẫn thường dùng trong sự liên hệ với tôi,
trong sự liên hệ với trẻ nhỏ.
Tôi đă biết một hai điều ǵ đó. Tôi biết là không phải quần áo đă
làm cho phụ nữ trở thành xinh đẹp hoặc ngược lại, không phải việc
chăm sóc nhan sắc, không phải v́ những thứ kem đát tiền, cũng không
phải v́ vẻ độc đáo hoặc sự tốn phí của những đồ trang sức của họ.
Tôi biết vấn đề nằm ở chỗ khác. Tôi không biết ở đâu. Tôi chỉ biết
nó không phải ở chỗ phụ nữ nghĩ. Tôi nh́n những người đàn bà trên
đường phố Sài g̣n, và trong nội địa. Một vài người rất xinh đẹp, rất
trắng trẻo, họ chăm sóc nhan sắc họ rất kỹ lưỡng ở đây, nhất là
trong nội địa. Họ không làm ǵ cả, chỉ để dành chính bản thân họ, để
dành chính bản thân họ cho Âu châu, cho những t́nh nhân, cho những
ngày nghỉ lễ ở Ư, cho những lần nghỉ phép kéo dài sáu tháng mỗi ba
năm, khi mà cuối cùng họ có thể nói về đời sống ở đây như thế nào,
về đời sống thuộc địa đặc biệt này, về những sự phục dịch tuyệt vời
của những gia nhân, cây cỏ, những cuộc khiêu vũ, những biệt thự màu
trắng, lớn đến nỗi có thể bị lạc trong đó, được chiếm cứ bởi những
viên chức nơi những nhiệm sở xa xôi. Họ chờ đợi, những người phụ nữ
này. Họ mặc quần áo chỉ để mà mặc thôi. Họ nh́n ngắm chính họ. Trong
bóng mát của những ngôi biệt thự, họ nh́n ngắm chính họ để sau này,
họ mơ mộng ra những chuyện t́nh lăng mạn, họ đă có những tủ quần áo
khổng lồ, nhiều quần áo đến nỗi họ không biết phải dùng vào việc ǵ,
từng cái một thêm vào măi như thời gian, như những ngày dài chờ đợi.
Một vài người trở thành quẩn trí. Một vài người bị phụ rẫy v́ một cô
gia nhân trẻ tuổi biết giữ kín mồm miệng. Bị bỏ rơi. Người ta có thể
nghe lời nói va chạm vào họ, nghe âm thanh của cú đấm. Vài người tự
tử.
Sự tự phản bội này của phụ nữ này luôn luôn gây ấn tượng nơi tôi như
một lỗi lầm, một sự nhầm lỡ.
Người ta không cần phải khơi gợi dục vọng. Hoặc là điều đó đă ở
trong người đàn bà khêu gợi nó hoặc là nó không hiện hữu. Hoặc là nó
ở đó, ngay trong cái nh́n đầu tiên hoặc nó sẽ không bao giờ có. Nó
là sự nhận biết ngay tức khác về mối liên hệ dục t́nh hoặc nó không
là ǵ cả. Điều đó tôi cũng đă biết trước khi tôi kinh nghiệm nó.
Hélène Lagonelle là người duy nhất tránh thoát cái quy luật nhầm lẫn.
Cô lạc hậu, vẫn c̣n như con nít.
Chương 6Trong suốt một thời
gian dài tôi không có những chiếc áo riêng của ḿnh. Tất cả những
chiếc áo của tôi đều như một thứ bao tải, làm bởi những chiếc áo cũ
của mẹ mà chính chúng cũng đều chỉ rặt một thứ bao tải. Trừ những
chiếc áo mà mẹ bảo chị Đô may cho tôi. Chi là người quản gia không
bao giờ rời mẹ tôi ngay cả khi bà trở về Pháp, ngay cả khi người anh
cả tôi cố hăm hiếp chị trong căn nhà được cấp cho mẹ tôi khi bà dạy
học ở Sa-Đéc, và ngay cả khi chị không c̣n được trả lương nữa. Chị
Đô đă được các bà sơ nuôi dạy, chị có thể thêu thùa và biết may pli,
chị có thể may bằng tay, trong khi người ta đă không c̣n may bằng
tay từ nhiều thế kỷ rồi, với những cây kim nhỏ như sợi tóc. V́ chị
biết thêu, mẹ đă bảo chi thêu lên những tấm chăn. V́ chị có thể may
pli mẹ đă bảo chị may cho tôi những chiếc áo có pli, những chiếc áo
có viền ren, tôi mặc chúng như mặc những cái bao tải, chúng quê kệch,
trẻ con, hai nếp pli phía trước và cổ áo kiểu Peter Pan, với chiếc
váy có viền hoặc những chiếc áo cắt xéo để làm chúng trông có vẻ "chuyên
nghiệp." Tôi mặc những chiếc áo này như thể chúng là những chiếc bao
tải, với những dây thắt lưng làm hỏng kiểu áo và làm cho chúng trở
nên phi thời gian.
Mười lăm tuổi rưỡi. Cơ thể gầy g̣, gần như thiếu kích thước, bộ ngực
vẫn c̣n trẻ nít, trang điểm son đỏ, phấn hồng. Và c̣n quần áo, những
quần áo có thể làm cho người ta cười, nhưng họ nhịn. Tôi có thể nh́n
thấy tất cả ở đó. Tất cả ở đó, nhưng chưa có ǵ xong cả. Tôi có thể
nh́n thấy điều đó trong đôi mắt, tất cả đă có trong đôi mắt. Tôi
muốn viết. Tôi đă nói với mẹ: Đó là điều con muốn làm - viết. Lần
đầu không có câu trả lời. Rồi bà hỏi, Viết cái ǵ? Tôi nói, Sách,
tiểu thuyết. Bà nói cứng rắn, Khi nào mày có mảnh bằng về toán rồi
th́ mày có thể viết tùy thích, lúc đó tao không can dự vào việc ǵ
nữa. Bà chống lại điều đó, nó không đáng ǵ, nó không phải là công
việc thực sự, nó vô nghĩa. Sau đó bà nói, Một ư tưởng trẻ con.
Cô gái đội chiếc mũ dạ đứng một ḿnh trên sàn phà, tựa vào lan can,
trong ánh sáng đục ngầu của ḍng sông. Chiếc mũ làm trọn khung cảnh
có màu hồng. Đó là màu sắc duy nhất. Trong ánh mặt trời mờ mờ trên
sông, mặt trời của một mùa nóng bức, hai bờ sông nḥa đi, ḍng sông
như chạm đến chân trời. Nó chảy lặng lẽ, không một tiếng động, như
máu trong thân thể. Không có gió, chỉ có gió trong ḍng nước. Động
cơ chiếc phà là tiếng động duy nhất, một động cơ cũ kỹ, trúc trắc
với những cơ phận ṃn nhăo. Thỉnh thoảng, có tiếng nói thốt ra không
rơ. Rồi tiếng chó sủa, đến từ mọi phía, từ bên trên sương mờ, từ các
thôn làng. Cô gái đă biết người đưa phà từ khi cô c̣n là đứa bé. Ông
cười với cô và hỏi thăm mẹ cô, Bà Hiệu Trưởng. Ông nói ông thường
thấy bà qua phà ban đêm, nói bà thường đi qua sở đất bên Cam Bốt. Cô
gái nói mẹ cô vẫn mạnh khỏe. Chung quanh phà là sông, ngập bờ, ḍng
nước cuồn cuộn của nó chảy băng qua những vùng nước tù đọng của
những ruộng lúa, mà không bao giờ ḥa lẫn. Con sông đă thu nhặt tất
cả những ǵ nó gặp từ Biển Hồ và từ những khu rừng bên Cam Bốt. Nó
cuốn theo mọi thứ, những mái nhà tranh, những cánh rừng, những đám
cháy đă tàn, những xác chim chết, chó chết, cọp và trâu chết đuối,
người chết ch́m, người bù nh́n, những đám lục b́nh dính lấy nhau như
những ḥn đảo nhỏ. Tất cả mọi thứ đều chảy ra Thái B́nh Dương, không
có thời giờ để ch́m, tất cả bị cuốn theo bởi cơn băo quay cuồng nằm
sâu bên dưới ḍng nước, lềnh bềnh trên bề mặt của ḍng sông mạnh bạo.
Tôi đă trả lời là điều mà tôi muốn hơn hết mọi điều khác trên đời là
viết, không có ǵ khác ngoài điều đó, không có ǵ cả. Ganh tị. Bà
ganh tị. Không trả lời, chỉ có một cái liếc nhanh rồi lập tức quay
đi, một cái nhún vai, không thể nào quên được. Tôi sẽ là người đầu
tiên rời bỏ. Vẫn c̣n vài năm để chờ trước khi bà mất tôi, mất một
đứa con của bà. Đối với mấy đứa con trai th́ không có ǵ để sợ.
Nhưng đứa con này, bà biết, một ngày nào đó nó sẽ bỏ đi, nó sẽ thu
xếp để mà trốn thoát. Đứng đầu lớp về môn Pháp văn. Ông hiệu trưởng
trường trung học đă nói với bà, con gái bà đứng đầu lớp môn Pháp văn
đó, thưa bà. Mẹ tôi không nói ǵ, không nói ǵ cả, bà bực ḿnh v́
không phải là những đứa con trai của bà đứng đầu môn Pháp văn. Người
tôi thù ghét, mc tôi, t́nh thương của tôi, hỏi, C̣n môn toán th́ sao?
Trả lời: Chưa được đứng đầu lớp, nhưng cũng sắp được rồi. Mẹ tôi hỏi,
Bao giờ? Trả lời: Khi nào cô ấy quyết định về chuyện đó, thưa bà.
Chương 7Mẹ tôi, t́nh thương
yêu của tôi, sự vụng về không thể tin được của bà, với những chiếc
vớ bằng vải do chị Đô mạng lại, ngay ở những vùng nhiệt đới bà vẫn
c̣n nghĩ là người ta phải mang vớ mới là một phu nhân, một người nữ
hiệu trưởng, những chiếc áo không ra h́nh dạng gớm ghiếc của bà,
cũng do chị Đô sửa lại, bà vẫn có vẻ như vừa đi thẳng một mạch từ
cái nông trại ở Picardy đông đầy những người chị em họ của bà đến
đây, nghĩ rằng bạn nên mặc mọi thứ cho đến khi nào nó ṃn rách th́
thôi, bạn phải xài cho đáng đồng tiền, những đôi giày của bà, những
đôi giày ṃn gót của bà, làm cho bà bước đi một cách vụng về, khổ sở,
tóc cột túm ra phía sau thành búi như tóc đàn bà Tàu. Chúng tôi mắc
cỡ v́ bà, tôi ngượng ngùng v́ bà trên con đường trước trường học,
khi bà chở tôi đến trường trên chiếc xe Citroen B12 cũ mèm khiến ai
cũng nh́n, nhưng c̣n bà, bà không để ư ǵ cả, không bao giờ, bà nên
được nhốt lại, đánh đập, giết đi. Bà nh́n tôi và nói, Có lẽ rồi mày
sẽ trốn đi. Cả ngày lẫn đêm, chỉ một nỗi ám ảnh này. Không phải là
người ta phải đạt được một điều ǵ đó, mà chính là người ta phải
thoát ra khỏi nơi người ta đang ở.
Khi mẹ tôi vượt thoát lên, đi ra khỏi nỗi thất vọng của bà, bà nh́n
thấy chiếc mũ đàn ông và đôi giày dát kim tuyến. Bà hỏi mấy thứ đó
là ǵ vậy. Tôi không nói ǵ cả. Bà nh́n tôi hài ḷng, mỉm cười.
Không tệ lắm, bà nói, rất hợp với con, con hăy làm một cuộc thay đổi
đi. Bà không thèm hỏi xem có phải bà là người đă mua các thứ ấy
không, bà biết là bà đă mua. Bà biết rằng bà có thể làm được điều đó,
rằng thỉnh thoảng, vào khoảng thời gian mà tôi vừa đề cập đó, người
ta có thể xin được bất cứ những ǵ người ta ưa thích từ bà, bà không
thể từ chối chúng tôi thứ ǵ hết. Tôi nói, Mẹ đừng lo, mấy thứ đó
không đắt tiền đâu. Bà hỏi mua ở đâu. Tôi nói ở đường Catinat, thứ
hàng đă được hạ giá. Bà nh́n tôi với vẻ thông cảm. Chắc bà phải nghĩ
rằng đó là một dấu hiệu tốt đẹp, sự phô bày của óc tưởng tượng này,
cái cách đứa con gái nghĩ đến việc ăn mặc như thế. Bà chỉ không chấp
nhận cái tṛ hề này, tính chất không nghiêm chỉnh này, bởi v́ bà,
điềm đạm như một góa phụ, mặc toàn những màu tối sậm trông như một
người nữ tu xuất viện, bà không chỉ chấp nhận nó mà thôi, bà c̣n yêu
thích nó nữa.
Sự liên hệ với sự nghèo khổ c̣n ở nơi đó, nơi chiếc mũ đàn ông nữa,
bởi v́ tiền bạc cũng cần phải được mang về nhà, cần được mang về nhà
một cách nào đó. Chung quanh bà là những vùng hoang dă, trống vắng.
Những đứa con trai là những vùng hoang dă, chúng không bao giờ làm
ǵ cả. Đất mặn cũng là một vùng hoang dă, tiền bạc mất đi không bao
giờ trở lại, và mọi chuyện đều chấm dứt thật sự. Thứ duy nhất c̣n
lại là đứa con gái này, nó đang trưởng thành, có lẽ một ngày nào đó
nó sẽ t́m ra cách nào đó để mang về nhà khoản tiền nào đó. Đó là lư
do tại sao, dù rằng cô gái không biết điều đó, đó là lư do tại sao
bà mẹ để mặc cô gái đi ra ngoài, ăn mặc như một cô điếm nhỏ. Và đó
là lư do tại sao đứa bé đă biết cách làm thế nào để chuyển hướng sự
quan tâm của người ta vào nó thành sự quan tâm mà nó hướng đến tiền
bạc. Điều đó làm cho bà mẹ cô gái mỉm cười.
Mẹ cô gái không dừng cô lại khi cô thử làm ra tiền. Cô bé nói, Con
hỏi xin anh ta năm trăm đồng để chúng ta có thể trở lại Pháp. Mẹ cô
nói, Tốt quá, đó là cái mà chúng ta sẽ cần đến để ổn định chỗ ở bên
Paris, chúng ta sẽ có thể xoay sở được, bà nói, với năm trăm đồng.
Cô bé biết rằng điều cô đang làm là điều mà mẹ cô muốn chọn lựa để
cô làm, nếu cô dám, nếu cô có đủ sức mạnh, nếu nỗi đau khổ không
hiện diện trong ư nghĩ cô mỗi ngày, làm cô kiệt sức.
Trong những quyển sách tôi viết về tuổi nhỏ của tôi, bất chợt tôi
không thể nhớ những ǵ tôi đă bỏ qua, những ǵ tôi đă nói đến. Tôi
nghĩ tôi viết về t́nh yêu của chúng tôi đối với mẹ, nhưng tôi không
biết là tôi c̣n viết về chuyện chúng tôi đă thù ghét bà như thế nào
nữa, hoặc viết về t́nh yêu của chúng tôi đối với nhau và cả ḷng thù
hận ghê gớm của chúng tôi nữa. Câu chuyện gia đ́nh tầm thường đầy hư
hoại và chết chóc đó, chính là câu chuyện của gia đ́nh chúng tôi đă
xảy ra một cách nào đó, trong t́nh thương và trong thù hận. Và đó
cũng là câu chuyện mà tôi vẫn không thể nào hiểu được cho dù tôi đă
cố gắng đến thế nào đi nữa, nó vẫn vượt quá tầm tay tôi, lẫn trốn
ngay trong những chốn sâu thẳm của thịt xương tôi, mù ḷa như một
đứa bé sơ sinh. Đó là nơi chốn mà ở ngay bờ mép của nó, sự im lặng
khởi đầu. Điều xảy ra ở nơi đó là sự im lặng, là sự lao nhọc chậm
răi của toàn thể cuộc đời tôi. Tôi vẫn ở đó, ngắm nh́n những đứa trẻ
bị ma ám đó, bây giờ cũng cách xa sự bí ẩn như tôi ngày ấy. Tôi chưa
bao giờ viết ra, dù tôi có nghĩ là tôi đă viết, chưa bao giờ yêu, dù
tôi từng nghĩ là tôi đă yêu, chưa bao giờ làm được chuyện ǵ ngoài
việc chờ đợi bên ngoài cánh cứa đóng kín.
Chương 8Khi tôi ở trên chuyến
phà sông Cửu Long, vào cái ngày của chiếc limousine đen, mẹ tôi vẫn
chưa từ bỏ miếng đất bên bờ hồ. Thỉnh thoảng, giống như trước đây,
cả ba người chúng tôi, chúng tôi lại lên đường vào ban đêm, để đi
đến nơi đó sống một vài ngày. Chúng tôi ở lại bên hiên căn nhà bằng
gỗ, hướng về núi Xiêm. Rồi chúng tôi lại trở về nhà. Không có ǵ bà
có thể làm ở đó, nhưng bà vẫn cứ đi. Người anh kế và tôi ở bên cạnh
bà nơi hiên nhà nh́n xuống khu rừng. Lúc ấy chúng tôi cũng đă lớn,
chúng tôi không c̣n đi tắm sông nữa, chúng tôi không c̣n đi săn beo
đen trong những đầm lầy ngoài cửa sông, hoặc đi vào rừng, đi vào
những làng mạc trong những đồn điền trồng tiêu nữa. Mọi thứ đều đă
lớn lên chung quanh chúng tôi. Không c̣n bọn trẻ con nữa, trên lưng
trâu hoặc ở chỗ nào khác. Chúng tôi cũng trở nên lạ lẫm, và trạng
thái uể oải từng xâm chiếm mẹ tôi đó cũng đă xâm chiếm chúng tôi.
Chúng tôi không học hành ǵ được cả, chỉ nh́n rừng rậm, chờ đợi,
khóc lóc. Phần thấp của khu đất đă mất hẳn không c̣n ǵ, c̣n những
người đang trồng trọt ở những khoảng đất cao hơn th́ chúng tôi để họ
giữ lại phần thóc lúa, và họ ở lại không có lương, sử dụng những mái
nhà tranh bền chắc mà mẹ tôi đă dựng lên. Họ thương mến chúng tôi
như những người trong gia đ́nh họ, họ hành động như thể họ đang ǵn
giữ ngôi nhà gỗ cho chúng tôi, và thật sự là họ có trông nom nó. Tất
cả những đồ nhà bếp rẻ tiền vẫn c̣n đó. Mái nhà, đă hư nát v́ những
trận mưa bất tận, vẫn tiếp tục mục ră. Nhưng bàn ghế th́ vẫn được
lau chùi. Và cái h́nh dáng của ngôi nhà gỗ nhô ra rơ ràng như một
bức họa, có thể nh́n thấy từ ngoài đường. Những cánh cửa được mở ra
mỗi ngày cho thoáng gió và làm khô gỗ. Nhưng ban đêm th́ đóng chặt
để ngừa lũ chó hoang và bọn buôn lậu trong núi.
Bạn thấy đó, không phải là ở trong một tiệm rượu ở Réam, như tôi đă
viết, mà tôi đă gặp người đàn ông giàu có với chiếc limousine đen
đâu, mà chính là vào lúc chúng tôi rời bỏ mảnh đất bên con đê, hai
hoặc ba năm sau, trên chiếc phà, vào cái ngày mà tôi đă kể với bạn,
trong cái ánh sáng của sương mờ và hơi nóng đó.
Một năm rưỡi sau cuộc gặp gỡ đó, mẹ tôi mang chúng tôi trở lại Pháp.
Bà bán đi tất cả bàn ghế. Rồi đi thăm con đê một lần chót. Bà ngồi
trên hiên trước nhà hướng về phía mặt trời lặn, nh́n sang phía núi
Xiêm một lần cuối cùng v́ bà sẽ không bao giờ nh́n thấy lại lần nữa,
ngay cả khi bà lại rời nước Pháp, lại thay đổi ư định và trở lại
Đông Dương thêm một lần nữa và nghỉ hưu ở Sài g̣n. Sẽ không bao giờ
bà đi thăm và nh́n thấy lại ngọn núi đó, bầu trời xanh vàng bên trên
khu rừng đó nữa.
Vâng, tôi xin nói là khi bà đă già hẳn rồi bà lại làm việc đó lần
nữa. Bà mở một trường Pháp ngữ, trường La Nouvelle Francaise, kiếm
được đủ tiền để giúp tôi trong việc học và cung cấp cho đứa con trai
lớn của bà cho tới khi bà mất.
Chương 9Người anh kế tôi chết
trong ṿng ba ngày, v́ bệnh sưng phổi. Trái tim của anh đầu hàng.
Vào lúc ấy tôi đă rời xa mẹ tôi. Trong thời kỳ Nhật chiếm đóng. Mọi
chuyện đều đi đến chỗ kết thúc trong ngày hôm ấy. Tôi không bao giờ
hỏi bà những câu hỏi về tuổi nhỏ của chúng tôi, về chính bà nữa. Đối
với tôi, bà đă chết với cái chết của người anh kế tôi. Người anh lớn
tôi cũng chết như vậy. Tôi không bao giờ vượt qua nỗi ghê tởm mà họ
gợi lên trong tôi lúc ấy. Họ không c̣n chút ư nghĩa nào đối với tôi
nữa. Tôi không cần biết ǵ về họ nữa kể từ ngày ấy. Thậm chí tôi
không bao giờ biết bà đă thu xếp như thế nào để trả hết nợ cho bọn
sét-ti, bọn Ấn cho vay nặng lăi. Một ngày nọ, họ không c̣n đến nhà
nữa. Bây giờ tôi c̣n có thể nh́n thấy họ. Họ ngồi trong căn pḥng
tiếp khách nhỏ ở Sa Đéc, quấn vải trắng, họ ngồi đó không nói một
lời, hàng tháng, hàng năm. Người ta có thể nghe thấy tiếng mẹ tôi
khóc lóc và mắng chửi họ, bà ở trong pḥng và không ra ngoài, bà hét
vọng ra ngoài bảo họ hăy để cho bà yên, họ câm, b́nh thản, mỉm cười,
không nhúc nhích. Rồi một ngày nọ, họ đi khỏi. Bây giờ họ đều đă
chết, mẹ tôi và hai anh tôi. Đối với kư ức điều đó cũng quá trễ. Bây
giờ tôi không c̣n yêu thương họ nữa. Tôi không nhớ là tôi đă có bao
giờ yêu thương họ hay không. Tôi đă rời bỏ họ. Trong đầu tôi, tôi
không c̣n có mùi da thịt của bà nữa, cũng không c̣n có màu mắt của
bà trong mắt tôi nữa. Tôi không thể nhớ được tiếng nói bà, ngoại trừ
một đôi khi nó trở nên nhỏ nhẹ v́ sự mệt mỏi buổi chiều hôm. Tiếng
cười của bà tôi không thể nghệ thấy nữa - không cả tiếng cười lẫn
tiếng khóc của bà. Điều đó đă qua mất rồi, tôi không nhớ nữa. Đó là
lư do tại sao bây giờ tôi có thể viết về bà một cách dễ dàng, dài
ḍng như thế, đầy đủ như thế. Bà trở thành chỉ là một điều ǵ đó để
người ta viết về mà không gặp khó khăn, bản viết thảo vội vàng.
Chắc là bà đă ở lại Sài g̣n từ 1932 cho đến 1949. Vào tháng mười hai
năm 1942 người anh kế của tôi chết. Bà không thể đi đâu được nữa. Bà
ở lại đó - để cho gần nấm mộ, bà nói. Rồi sau cùng bà trở về Pháp.
Con trai tôi được hai tuổi khi chúng tôi gặp lại nhau. Quá muộn màng
cho chúng tôi để mà đoàn tụ. Chúng tôi biết điều đó ngay trong cái
liếc nh́n đầu tiên. Không c̣n ǵ nữa để mà đoàn tụ. Ngoại trừ người
anh cả, c̣n th́ mọi chuyện c̣n lại đă xong hết rồi. Bà đă đi về để
sống, và chết, trong hạt Loir-et-Cher, trong ṭa lâu đài giả kiểu
Louis XIV. Bà đă sống ở đó với chị Đô. Bà vẫn c̣n sợ sệt vào ban đêm.
Bà mua một khẩu súng. Chị Đô luôn canh chừng nơi những căn gác trên
tầng chót. Bà cũng mua cho người con trai lớn của bà một chỗ gần
Amboise. Có rừng cây. Anh chặt cây xuống. Rồi đi thua bạc hết trong
một ṣng baccara ở Paris. Khu rừng biến mất chỉ trong ṿng một đêm.
Cái thời điểm mà kư ức của tôi bất chợt chùng xuống và có lẽ anh tôi
đă làm cho tôi rơi lệ là sau khi chuyện thua mất hết tiền bán gỗ xảy
ra. Tôi biết người ta đă t́m thấy anh nằm trong xe hơi ở
Montparnasse, bên ngoài La Coupole, và biết rằng anh ta muốn chết.
Những chuyện sau đó, tôi đă quên đi. Điều mà mẹ tôi đă làm, với ṭa
lâu đài đó của bà, th́ thật không thể tưởng tượng nổi, tất cả vẫn v́
đứa con trai lớn, đứa con đă năm mươi tuổi đầu mà không thể nào kiếm
được chút tiền nào. Bà mua một vài cái ḷ ấp trứng dùng điện và đặt
chúng trong pḥng khách lớn. Bất th́nh ĺnh bà có sáu trăm gà con,
bốn mươi mét vuông gà con cả thảy. Nhưng bà đă nhầm lẫn thế nào đó
với những tia sáng hồng ngoại, và không một con gà nào có thể ăn
uống ǵ được, cả sáu trăm gà con đều có mỏ không khớp nhau hoặc
không khép lại được, tất cả đều đói mà chết và bà đành bỏ luôn. Tôi
đă đến ṭa lâu đài vào lúc gà đang nở, cả một cuộc ăn mừng linh đ́nh.
Rồi sau đó mùi gà chết và mùi thức ăn của chúng lợm giọng đến nỗi
tôi không thể ăn uống ǵ được trong lâu đài của mẹ tôi mà không nôn
mửa.
Bà chết trên tay chi Đô và anh ta, người mà bà gọi là đứa con nhỏ
của bà, trong căn pḥng ngủ lớn ở tầng một, nơi mà trong những lúc
sương giá lạnh buốt, bà thường để bày cừu vào ngủ, năm hoặc sáu con
chung quanh giường bà, suốt mấy mùa đông, những mùa đông cuối cùng
của bà.
Chính ở nơi đấy, trong ngôi nhà sau cùng đó, ngôi nhà vùng sông
Loire, khi cuối cùng bà đă từ bỏ việc tới lui xuôi ngược không ngừng
nghỉ của bà, mà lần đầu tiên tôi nh́n thấy rơ ràng sự điên loạn. Tôi
nh́n thấy mẹ tôi điên loạn rơ ràng. Tôi nh́n thấy rằng chị Đô và anh
tôi đă luôn luôn ở gần bên sự điên loạn đó. C̣n tôi, không, trước
đây không bao giờ tôi nh́n thấy sự điên loạn đó. Không bao giờ tôi
nh́n thấy mẹ tôi trong trạng thái mất trí cả. T́nh trạng mà bà đă bị.
Từ lúc mới sinh ra. Trong gịng máu. Sự điên loạn không làm bà đau
ốm ǵ cả, bởi v́ đối với bà nó giống như sức khỏe, được củng cố hai
bên bởi chị Đô và đứa con trai cả. Không một ai khác trừ họ nhận
biết điều đó. Bà luôn luôn có nhiều bạn, bà giữ những người bạn đó
trong suốt nhiều năm và vẫn luôn luôn kết giao thêm với bạn bè mới,
thường là rất trẻ, giữa những viên chức đến từ nội địa, hoặc sau đó
giữa những người ở Đà Nẵng, nơi có nhiều người đă nghỉ hưu từ những
thuộc địa của Pháp. Bà luôn luôn có người chung quanh, trọn đời bà,
nhờ những ǵ mà họ gọi là sự thông minh sống động của bà, sự vui vẻ
của bà, cùng tính đĩnh đạc vô song và không hề mỏi mệt của bà.
Tôi không biết ai đă chụp bức ảnh với niềm thất vọng đó. Bức ảnh
trong sân nhà ờ Hà Nội. Có lẽ là cha tôi, một lần cuối cùng. Vài
tháng sau ông được đưa trở về Pháp v́ sức khỏe. Trước đó ông vừa đến
Nam Vang v́ một công việc mới. Ông chỉ ở đó vài tuần lễ. Không đầy
một năm sau ông chết. Mẹ tôi đă không trở lại Pháp với ông, bà vẫn ở
lại chỗ cũ, kẹt cứng ở đó. Ở Nam Vang. Trong ngôi nhà khang trang
nh́n xuống ḍng sông Cửu Long, đă có thời là cung điện của vua Cam
Bốt, ngay giữa những khu vực kinh hoàng, rộng nhiều mẫu ấy, nơi mà
mẹ tôi rất sợ hăi. Ban đêm bà cũng làm cho chúng tôi sợ nữa. Cả bốn
mẹ con chúng tôi ngủ chung một giường. Bà nói bà sợ bóng tối. Chính
trong ngôi nhà đó mà bà nghe tin cha tôi chết. Bà biết điều đó trước
khi bức điện tín đến nơi, từ đêm hôm trước, v́ một dấu hiệu mà chỉ
có một ḿnh bà trông thấy và có thể hiểu được, v́ một tiếng chim gọi
giữa đêm, run sợ và lạc lơng trong pḥng làm việc nơi hướng bắc cung
điện, trong pḥng làm việc của cha tôi. Cũng chính ở nơi đó, vài
ngày sau cái chết của chồng, mẹ tôi đă gặp tận mặt cha của bà. Bà
bật đèn lên. Ông ở đó, đứng bên cạnh chiếc bàn trong gian đại sảnh
h́nh bát giác. Đang nh́n bà. Tôi c̣n nhớ tiếng thét, tiếng gọi đó.
Bà đánh thức chúng tôi dậy, kể cho chúng tôi nghe những ǵ đă xảy
ra, cái cách ông đă ăn mặc như thế nào, trong bộ đồ dành để mặc ngày
Chủ Nhật màu xám đẹp nhất của ông, cái cách ông đứng như thế nào,
cách ông đă nh́n bà như thế nào, nh́n thẳng vào bà. Bà nói, mẹ không
sợ. Bà đă chạy đến cái h́nh bóng tan biến đó. Cả hai người đă chết
vào cái ngày và vào cái giờ của con chim hoặc h́nh bóng. Do đó,
không thể nghi ngờ được, sự thán phục của chúng tôi đối với những
hiểu biết của mẹ tôi, về mọi thứ, bao gồm tất cả những ǵ có liên hệ
đến cái chết.
Người đàn ông thanh lịch bước ra khỏi chiếc limousine đen và đang
hút một điếu thuốc lá Ăng-lê. Ông nh́n cô gái đội chiếc mũ dạ đàn
ông và mang đôi giày vàng. Ông chậm răi tiến đến bên cô gái. Rơ ràng
là ông bị khích động. Thoạt tiên, ông không mỉm cười. Trước hết, ông
mời cô hút thuốc. Tay ông run run. Đó là sự khác biệt về chủng tộc,
ông không phải là người da trắng, ông phải vượt thắng điều đó, đó là
lư do tại sao ông run rẩy. Cô nói cô không hút thuốc, cũng không cám
ơn. Cô không nói ǵ thêm nữa, không nói là, Hăy để cho tôi yên. Nhờ
đó ông ta ít sợ sệt hơn. Ông nói với cô chắc là ông đang nằm mơ. Cô
không trả lời. Không có ǵ để mà trả lời cả, cô phải nói ǵ? Cô đợi.
V́ thế ông ta hỏi, Thế gốc gác cô ở đâu vậy? Cô nói cô là con gái bà
hiệu trưởng trường nữ trung học ở Sa Đéc. Ông ta suy nghĩ một chốc
rồi nói ông ta có nghe nói về người phụ nữ đó, mẹ của cô, về sự
không may xảy ra cho khu đất mà người ta nói là bà đă mua bên Cam
Bốt, có đúng thế không? Vâng, đúng vậy.
Ông ta lại nói, thật là lạ lùng biết bao khi gặp cô trên chiếc phà
này. Buổi sáng c̣n quá sớm và một cô gái xinh đẹp như thế, cô không
nhận thấy điếu đó sao, thật là cả một sự ngạc nhiên, một cô gái da
trắng trên một chiếc xe đ̣ bản xứ.
Ông ta nói chiếc mũ rất hợp với cô, hợp với cô một cách thật hoàn
hảo, rằng nó rất là... độc đáo... một chiếc mũ đàn ông, và tại sao
không chứ? Cô quá xinh đẹp nên cô có thể làm bất cứ điếu ǵ cô ưa
thích.
Cô nh́n ông ta. Hỏi ông ta là ai. Ông ta nói ông ta vừa từ Paris trở
về, ông ta là sinh viên ở đó, ông ta cũng sống ở Sa-Đéc, cũng trên
con sông này, chỗ ngôi nhà lớn với các sân thượng rộng có lan can
bằng sứ xanh. Cô hỏi ông ta người ǵ. Ông ta nói ông ta là người
Tàu, gia đ́nh ông ta gốc ở Hoa Bắc, tỉnh Phúc Kiến. Cô có vui ḷng
cho phép tôi đưa cô đến nơi cô muốn đi ở Sài g̣n không? Cô nói cô
bằng ḷng. Ông ta bảo người tài xế lấy hành lư của cô gái khỏi xe đ̣
và đặt vào chiếc xe hơi màu đen.
Người Tàu. ông ta thuộc nhóm nhỏ những tay tư bản gốc Tàu, những
người làm chủ tất cả những khu nhà đất của đám dân lao động ở thuộc
địa. Ông ta đang qua sông để đi về Sài g̣n ngày hôm đó.
Cô bước vào chiếc xe hơi màu đen. Cánh cửa đóng lại. Một cảm giác
nguy hiểm vừa đột ngột cảm nhận được xâm chiếm lấy cô, một nỗi mỏi
mệt, ánh nắng trên sông như thoáng nḥa đi. Khắp nơi cũng chợt có
một trạng thái âm âm lăng tai rất nhẹ, hoặc đầy sương mù.
Sẽ không bao giờ tôi di chuyển bằng xe đ̣ bản xứ nữa. Từ lúc ấy trở
đi tôi sẽ có một chiếc limousine đưa tôi đến trường và từ trường trở
về kư túc xá. Tôi sẽ ăn tại những nơi thanh lịch nhất trong thành
phố. Và tôi sẽ luôn luôn hối tiếc cho mọi điều ḿnh làm, cho mọi thứ
tôi thâu đạt được, cho mọi thứ tôi bị mất đi, tốt hoặc xấu, chuyến
xe đ̣, bác tài xe đ̣ mà tôi thường cười đùa, những bà già nhai trầu
ở những hàng ghế sau, bọn trẻ con ngồi trên giá để hành lư, gia đ́nh
ở Sa Đéc, sự khủng khiếp của cái gia đ́nh ở Sa Đéc, sự lặng lẽ đầy
truyền cảm của nó.
Chàng tṛ chuyện. Nói chàng nhớ Paris, những cô gái tuyệt vời ở đó,
đời sống phóng đăng, những cuộc rượu say mèm, ôi chao, ở La Coupole,
ở La Rotonde, riêng anh anh thích La Rotonde hơn, những hộp đêm, đời
sống "huy hoàng" mà chàng đă trải qua suốt hai năm. Nàng lắng nghe,
để ư đến những ǵ có liên hệ đến sự giàu có của chàng, đến những sự
biểu lộ chẳng hạn như chàng có đến bao nhiêu triệu đồng. Chàng tiếp
tục nói. Mẹ của chàng đă chết, chàng là con một. Chàng chỉ c̣n có
một người cha, người đang nắm giữ tiền bạc. Nhưng em có biết thế nào
không, suốt mười năm qua ông ta chỉ ngồi nh́n sông, dính chặt vào
bàn đèn thuốc phiện, ông ta quản lư tài sản từ chiếc giường sắt nhỏ
của ḿnh. Nàng nói nàng hiểu.
Ông ta sẽ không để con trai ḿnh đi lấy một con điếm nhỏ da trắng ở
Sa Đéc.
H́nh ảnh đó đă khởi đầu từ lâu trước khi chàng tiến đến cô nhỏ da
trắng bên lan can chuyến phà, nó khởi đầu từ khi chàng bước ra khỏi
chiếc xe màu đen, khi chàng bắt đầu tiến lại gần nàng, và khi nàng
biết, biết rằng chàng run sợ.
Ngay từ giây phút đầu nàng biết mang máng, biết rằng chàng đă bị
nàng khuất phục. Và do đó biết rằng những người khác bên cạnh chàng
có thể cũng bị nàng khuất phục nếu cơ hội xảy đến. Nàng cũng biết về
những điều khác nữa, biết rằng bây giờ có lẽ đă đến lúc, nàng không
c̣n có thể trốn tránh một vài bổn phận đối với chính nàng nữa. Và
biết rằng mẹ nàng sẽ không hề biết ǵ hết về chuyện này, và các anh
của nàng cũng vậy. Bấy giờ nàng cũng đă biết điều đó. Ngay từ lúc
nàng bước vào chiếc xe hơi màu đen là nàng đă biết : nàng đă bị loại
trừ ra khỏi gia đ́nh lần đầu tiên và măi măi. Từ bây giờ trở đi họ
sẽ không c̣n biết ǵ đến nàng nữa. Cho dù nàng có bị tách rời khỏi
họ, bị mang đi, bị thương tổn, hư hỏng, họ cũng sẽ không bao giờ
biết đến nữa. Cả mẹ lẫn các anh nàng đều sẽ không biết đến nữa. Từ
đây họ chỉ c̣n biết đến số phận của họ. Ư nghĩ đó đă đủ làm cho
người ta bật khóc, ngay trong chiếc xe limousine đen này.
Bây giờ cô bé sẽ chỉ phải tính chuyện với người đàn ông này, người
đầu tiên, người duy nhất đă tự giới thiệu ḿnh trên phà.
Chương 10
Ngày đó đă xảy đến thật mau chóng, một ngày thứ năm. Chàng đă đến
mỗi ngày để đón nàng ở trường trung học và đưa nàng trở về kư túc xá.
Thế rồi vào một buổi xế trưa ngày thứ năm nọ, ngày nghỉ học nửa buổi
trong tuần, chàng đến kư túc xá và đưa nàng đi với chiếc xe màu đen.
Trong Chợ Lớn. Đối diện với những con đường nối liền những khu vực
người Tàu trong thành phố với trung tâm Sài g̣n, những con đường
theo kiểu Mỹ rộng lớn đông đúc xe điện, xe kéo và xe đ̣. Lúc đó mới
vừa xế trưa. Nàng trốn cuộc đi dạo bắt buộc với các cô gái khác ở kư
túc xá.
Đó là một khu phố bản xứ ở phía nam thành phố. Chỗ của chàng rất tân
thời, thoạt nh́n có vẽ được trang hoàng hấp tấp, với đồ đạc được xem
như tối tân. Chàng nói, không phải anh chọn đồ bàn ghế đâu. Căn
pḥng tối mù, nhưng nàng không yêu cầu chàng mở những lá sách. Nàng
không cảm thấy điều ǵ đặc biệt, không ghét bỏ, cũng không ghê tởm,
như thế có lẽ đó là sự ham muốn. Nhưng nàng không biết điều đó. Nàng
đồng ư đến đây ngay khi chàng hỏi nàng vào chiều hôm trước. Nàng ở
nơi mà nàng phải ở, được đặt để nơi đây. Nàng cảm thấy một chút sợ
hăi. Dường như điều này không chỉ là những ǵ nàng mong đợi, nhưng
c̣n là điều ǵ đặc biệt phải xảy đến cho nàng. Nàng chú ư nhiều đến
ngoại cảnh, đến ánh sáng, đến tiếng động của thành phố tràn vào
pḥng. Chàng run rẩy. Thoạt tiên, chàng nh́n nàng như thể chàng mong
đợi nàng nói, nhưng nàng im lặng. V́ thế chàng cũng không làm ǵ cả,
không cởi quần áo nàng, mà nói là chàng yêu nàng điên cuồng, chàng
nói điều đó một cách rất dịu dàng. Rồi lại im lặng. Nàng không trả
lời. Nàng có thể nói là nàng không yêu chàng. Nhưng nàng không nói
ǵ cả. Bất chợt, tức khắc, nàng hiểu, hiểu là chàng không hiểu nàng,
chàng sẽ không bao giờ hiểu được nàng, chàng thiếu cái năng lực để
có thể hiểu được một sự đồi trụy như thế. Và nàng biết rằng sẽ không
bao giờ chàng có thể tiến vượt lên đủ nhanh để nắm bắt được nàng.
Biết được hay không, điều đó tùy thuộc nơi nàng. Và nàng biết. Chính
v́ sự không hay biết của chàng đă khiến nàng bất chợt hiểu ra: nàng
đă tôi cuốn chàng ngay từ trên phà. Nàng đă thu hút chàng. Điều đó
đă tùy thuộc vào một ḿnh nàng mà thôi.
Nàng nói, em muốn thà anh đừng yêu em. Nhưng nếu anh yêu em, em muốn
anh hăy hành động như anh vẫn thường làm với đàn bà. Chàng nh́n nàng
kinh hăi, hỏi, Đó là điều mà em muốn sao? Nàng nói đúng vậy. Chàng
đă bắt đầu khổ đau từ đây, trong căn pḥng này, lần đầu tiên, chàng
không c̣n dối trá về điều đó nữa. Chàng nói chàng đă biết là nàng sẽ
không bao giờ yêu chàng. Nàng để chàng nói ra điều đó. Mới đầu nàng
nói nàng không biết. Rồi nàng để chàng nói điều đó.
Chàng nói chàng cô đơn, cô đơn ghê gớm bởi v́ mối t́nh chàng cảm
thấy đối với nàng. Nàng nói nàng cũng cô đơn. Nàng không nói tại v́
sao. Chàng nói, Em đă đến đây với anh như thể em có thể đi đến bất
cứ nơi nào với bất cứ ai. Nàng nói nàng không biết nói thế nào, v́
cho đến lúc này nàng chưa bao giờ đi vào giường ngủ với bất cứ một
người nào. Nàng nói với chàng là nàng không thích chàng nói chuyện,
điều mà nàng muốn là về phần chàng, là chàng hăy làm như chàng vẫn
luôn luôn làm với những người đàn bà mà chàng mang về chỗ ở của
chàng. Nàng xin chàng hăy làm điều đó. Chàng xé toạt chiếc áo, ném
nó xuống đất. Chàng xé toạt chiếc quần lót nhỏ màu trắng của nàng và
bồng nàng đến giường như thế, trần truồng. Rồi ở đó chàng quay mặt
đi và khóc. Và nàng, chậm răi, kiên nhẫn, kéo chàng lại gần và bắt
đầu cởi quần áo cho chàng. Với đôi mắt nàng khép kín. Chậm răi.
Chàng làm như thể muốn giúp nàng cởi quần áo. Nàng nói chàng hăy nằm
yên. Để em làm cho. Nàng nói nàng muốn làm điều đó. Và nàng làm. Cởi
quần áo cho chàng. Khi nàng bảo chàng trở ḿnh trên giường, chàng
làm theo nhưng đầy thận trọng, nhẹ nhàng, như thể không muốn đánh
thức nàng.
Làn da mềm mại một cách lộng lẫy. Thân thể. Thân thể mảnh mai, không
sức mạnh, không có bắp thịt, có thể là chàng đau ốm, có thể là đang
dưỡng bệnh, người chàng nhẵn nhụi, không có chút ǵ nam tính ở chàng
trừ bộ phận sinh dục, chàng yếu đuối, có lẽ là một miếng mồi ngon
không nơi nương tựa để sỉ nhục, dễ bị thương tổn. Nàng không nh́n
vào mặt chàng. Không hề nh́n chút ǵ đến chàng. Nàng chạm vào người
chàng. Chạm vào sự mềm dịu của bộ phận sinh dục của chàng, làn da
chàng, vuốt ve bộ phận quư báu của chàng, vật khác thường kỳ lạ của
chàng. Chàng rên rỉ, khóc lóc. Trong t́nh yêu khủng khiếp.
Rồi, vừa khóc, chàng vừa làm t́nh với nàng. Thoạt tiên, đau đớn. Và
rồi tới phiên sự đau đớn được chiếm đoạt, thay đổi, được tôi kéo đi
từ lừ, được tạo ra để hướng đến sự khoái cảm, bám chặt lấy nó.
Biển, không h́nh thể, hồn nhiên vượt trên mọi so sánh.
Chương 11Từ trước đó, trên phà,
h́nh ảnh đó đă có mang giữ một điều ǵ đó đối với khoảnh khắc này.
H́nh ảnh của người đàn bà với đôi vớ được mạng vá lại băng ngang căn
pḥng, và sau cùng bà ta nổi vượt lên như một đứa trẻ. Những đứa con
trai đă biết điều đó. Nhưng đứa con gái th́ chưa biết. Giữa bọn
chúng với nhau, chúng không bao giờ nói chuyện về bà mẹ, về những sự
hiểu biết mà chúng cùng chia sẻ về bà và cũng là điều đă tách rời
chúng với bà: sự hiểu biết cuối cùng, có tính chất quyết định rằng
bà mẹ của chúng chỉ là một đứa bé.
Mẹ của chúng không bao giờ biết đến nỗi hoan lạc.
Anh không biết là em chảy máu. Chàng hỏi tôi có đau không, tôi nói
không, chàng nói chàng rất sung sướng.
Chàng lau máu đi, chùi sạch cho tôi. Tôi nh́n chàng. Dần dần chàng
được nhớ lại, lại trở nên đáng thèm muốn. Tôi tự hỏi không biết làm
sao tôi có thể có được sức mạnh để đi ngược lại sự cấm đoán của mẹ
tôi như thế. Một cách lặng lẽ như thế, với một sự quả quyết như thế.
Làm thế nào tôi có thể thu xếp để theo đuổi những ư tưởng của tôi
đối với "sự kết luận hợp luận lư" của họ như thế.
Chúng tôi nh́n nhau. Chàng choàng tay ôm tôi. Hỏi tôi tại sao tôi
đến đây. Tôi nói tôi phải đến, điều đó như một thứ bổn phận. Đó là
lần đầu tiên chúng tôi tṛ chuyện với nhau. Tôi kể cho chàng nghe
tôi có hai người anh. Chúng tôi không c̣n tiền bạc ǵ nữa. Tất cả
đều đă cạn hết. Chàng biết người anh cả của tôi, đă gặp anh ở mấy
chỗ lụp xụp hút thuốc phiện ở địa phương. Tôi nói anh tôi đă lấy cắp
tiền của mẹ tôi để đến những chỗ đó, lấy cắp tiền của người làm, và
thỉnh thoảng bọn người trông coi các tiệm hút c̣n đến nhà đ̣i tiền
của mẹ tôi nữa. Tôi kể chàng nghe về những con đê. Tôi nói với chàng
rằng rồi mẹ tôi sẽ chết, mọi chuyện không thể tiếp tục như thế này
được nữa. Chuyện mẹ tôi đang tiến gần đến cái chết cũng phải được
gắn lền với những ǵ đă xảy ra cho tôi ngày hôm nay.
Tôi nhận thấy tôi thèm muốn chàng.
Chàng nói chàng tội nghiệp cho tôi, nhưng tôi nói không, tôi không
đáng được tội nghiệp, không ai đáng được tội nghiệp cả, trừ mẹ tôi.
Chàng nói, Em chỉ đến đây là tại v́ anh giàu có phải không. Tôi nói
đó là lư do tại sao tôi đă ham muốn chàng, với tiền bạc của chàng,
khi tôi nh́n thấy chàng lần đầu tiên th́ chàng đă ở trong chiếc xe
hơi của chàng, trong tiền bạc của chàng, v́ thế tôi không thể nói
được là tôi sẽ làm ǵ nếu như chàng khác đi. Chàng nói, anh mong ước
có thể mang em đi, có thể đi xa với em. Tôi nói em không thể nào xa
rời mẹ mà không chết dần ṃn v́ buồn khổ. Chàng nói, chắc chắn là
chàng đă không được may mắn với tôi, nhưng dù sao chàng cũng sẽ cho
tôi một số tiền nào đó, đừng bận tâm nữa. Chàng lại ngả ḿnh nằm
xuống. Chúng tôi lại im lặng.
Tiếng động của thành phố thật náo nhiệt, trong trí nhớ nó giống như
âm thanh của một cuốn phim được mở quá lớn, làm điếc cả tai. Tôi nhớ
rất rơ, căn pḥng tối mù, chúng tôi không nói chuyện, căn pḥng bị
bao vây bởi tiếng ồn ào liên tục của thành phố, bị nắm bắt và bị
cuốn đi với thành phố. Cửa sổ không có kính ngăn, chỉ có những lá
sách và rèm che. Bạn có thể nh́n thấy bóng người qua lại trên lối đi
trong ánh sáng trên rèm. Những đám người đông đúc luôn luôn lui tới
như vậy. Những bóng người bị chia đều thành những sọc bởi những
thanh dọc của lá sách. Tiếng guốc khua chói tai, tiếng nói chát
chúa, tiếng Tàu là thứ tiếng được hét to theo cái cách giống như thứ
tiếng nói trên sa mạc mà tôi thường tưởng tượng ra, đó là một thứ
ngôn ngữ xa lạ không thể tin được.
Ngày đă hết bên ngoài, người ta có thể đoán được điều đó nhờ vào âm
vang của những tiếng nói, âm thanh của càng lúc càng nhiều khách bộ
hành, càng lúc càng hỗn tạp. Đó là thành phố của những khoái lạc tột
đỉnh lúc đêm về. Và đêm đang bắt đầu, với mặt trời đang lặn.
Chiếc giường chỉ được tách biệt với thành phố bởi những tấm lá sách
đó, chiếc rèm vải đó. Không có ǵ vững chắc ngăn cách chúng tôi với
những người khác cả. Họ không biết đến sự hiện hữu của chúng tôi.
Chúng tôi th́ thoáng thấy một điều ǵ đó của họ, tổng số những tiếng
nói và những cử động của họ, giống như từng hồi c̣i, than van, mờ
mịt.
Mùi đường khét cháy len vào pḥng, mùi đậu rang, mùi ḿ, mùi thịt
quay, mùi cỏ, mùi hoa lài, bụi bặm, mùi nhang, mùi lửa than, ở đây
người ta mang lửa trong những chiếc giỏ, rao bán ở ngoài đường, mùi
của thành phố là mùi của những làng mạc trong nội địa, mùi của những
khu rừng.
Tôi bất chợt nh́n thấy chàng trong chiếc áo choàng tắm màu đen.
Chàng đang ngồi uống whisky, hút thuốc.
Chàng nói tôi vừa mới chợp mắt, chàng vừa tắm xong. Tôi đă rơi vào
giấc ngủ gần như không hay biết. Chàng vặn ngọn đèn trên chiếc bàn
thấp.
Chàng là người có những thói quen - tôi chợt nghĩ đến chàng - chắc
hẳn là chàng đă phải đến căn pḥng này rất thường xuyên, chắc chàng
là người phải làm t́nh nhiều lắm, là một người sợ sệt, chắc là chàng
phải làm t́nh thật nhiều để chống lại nỗi sợ hăi. Tôi bảo chàng tôi
thích cái ư tưởng về việc chàng có nhiều đàn bà, cái ư tưởng tôi là
một trong những người đó, không thể phân biệt. Chúng tôi nh́n nhau.
Chàng hiểu những điều tôi vừa nói. Sự biểu lộ của chúng tôi chợt
thay đổi, không thực, bị vướng trong tội lỗi và cái chết.
Tôi bảo chàng đến bên tôi, bảo chàng phải chiếm đoạt tôi lần nữa.
Chàng tiến đến. Chàng có mùi thuốc lá Ăng-lê dễ chịu, mùi nước hoa
đắt tiền, mùi mật ong, da thịt chàng đă thấm đẫm mùi nhung lụa, mùi
trái cây của vải lụa, mùi của vàng, chàng đáng thèm muốn biết bao.
Tôi nói với chàng về sự ham muốn này. Chàng bảo tôi hăy chờ một
chốc. Chàng nói với tôi, nói là chàng đă biết ngay lập tức, khi
chúng tôi băng qua sông, biết rằng tôi sẽ như thế này sau người yêu
đầu tiên của tôi, rằng tôi sẽ yêu t́nh yêu, chàng nói chàng biết
hiện giờ tôi lừa dối chàng và lừa dối tất cả mọi người đàn ông tôi
giao tiếp. Chàng nói về phần chàng, chàng đă là nguyên nhân của
chính sự bất hạnh của chàng. Tôi lấy làm hài ḷng với tất cả những
ǵ chàng nói ra trước như thế, và tôi nói điều đó. Chàng trở nên
hung dữ, tuyệt vọng, chàng ném người lên ḿnh tôi, cắn xé bộ ngực
trẻ con, la hét, mắng chửi. Tôi nhắm mắt lại trong sự hoan lạc tột
cùng. Tôi nghĩ, Chàng đă quên với chuyện này, chuyện này là sự bận
rộn của chàng trong đời sống, t́nh yêu, không ǵ khác nữa. Bàn tay
chàng lăo luyện, tuyệt vời, hoàn hảo. Tôi may mắn, dĩ nhiên, dường
như chuyện này là nghề nghiệp của chàng, dường như bằng một cách
không ư thức chàng vẫn biết chính xác phải làm ǵ và phải nói ǵ.
Chàng gọi tôi là một con đĩ, một đứa con gái bẩn thỉu, chàng nói tôi
là t́nh yêu duy nhất của chàng, và đó là điều chàng nên nói, và
người ta phải nói ǵ bây giờ khi mà người ta chỉ để mặc cho sự việc
tự nó phải nói ra, khi người ta bỏ mặc thân xác một ḿnh, để mặc nó
theo đuổi và t́m kiếm và nhận lấy những ǵ nó yêu thích, và rồi khi
mọi chuyện đều xong xuôi th́ không có ǵ bỏ phí cả, sự lăng phí được
bù đắp lại và tất cả bị cuốn theo ḍng thác, trong cái sức mạnh của
dục vọng.
Tiếng động của thành phố thật gần, người ta có thể nghe chúng cọ
chạm vào gỗ những cánh lá sách. Nó vang âm như thể tất cả những
tiếng động đang đi xuyên qua căn pḥng. Tôi vuốt ve thân thể chàng
giữa những tiếng động, những người qua lại. Biển, sự mênh mông, đang
tập hợp, đang rút đi, đang trở lại.
Tôi yêu cầu chàng làm việc đó không biết bao nhiêu lần. Hăy yêu em.
Và chàng yêu tôi, yêu tôi trong sự trơn nhờn ngọt ngào của máu
huyết. Và thật sự nó đă hướng đến cái chết. Nó vừa hướng đến cái
chết.
Chàng đốt thuốc lá và đưa cho tôi. Và rất nhỏ nhẹ, sát trên môi tôi,
chàng nói với tôi.
Và tôi cũng tṛ chuyện với chàng, rất nhỏ nhẹ.
Bởi v́ tự chàng không biết đến điều đó, nên tôi nói ra điều đó cho
chàng, thay mặt cho chàng. Bởi v́ chàng không biết rằng chàng đă
mang trong người sự thanh nhă cao quư, tôi nói điều đó cho chàng.
Bây giờ buổi tối đă tới. Chàng nói là tôi sẽ nhớ buổi chiều này suốt
đời, ngay cả khi tôi đă quên lăng khuôn mặt và tên họ chàng. Tôi tự
hỏi không biết rồi tôi có sẽ c̣n nhớ đến ngôi nhà không. Chàng nói,
Em hăy nh́n nó cho thật kỹ. Tôi nh́n. Tôi nói nó cũng giống như mọi
nơi khác thôi. Chàng nói vâng, đúng vậy, nó luôn luôn giống như vậy.
Tôi vẫn c̣n có thể nh́n thấy khuôn mặt, và tôi cũng vẫn c̣n nhớ họ
tên. Tôi vẫn nh́n thấy những bức tường quét vôi trắng, tấm rèm vải
ngăn giữa chúng tôi và thế giới bên ngoài, c̣n một cánh cửa khác,
h́nh ṿng cung, th́ dẫn đến một căn pḥng khác và dẫn đến một khu
vườn lộ thiên - cây cỏ đă chết v́ sức nóng - bao quanh bởi những dăy
lan can màu xanh như những lan can ở ngôi biệt thự lớn ở Sa Đéc với
mấy tầng sân trước của nó nh́n xuống ḍng sông Cửu Long.
Đó là một nơi chốn của sự hiểm nghèo, ch́m đắm. Chàng xin tôi nói
cho chàng biết tôi đang nghĩ ngợi ǵ. Tôi nói tôi đang nghĩ đến mẹ
tôi, bà sẽ giết tôi nếu bà khám phá ra sự thật. Tôi thấy chàng đang
có một sự cố gắng nào đó, rồi chàng nói điều đó, nói là chàng hiểu
điều mẹ tôi muốn nói đến, sự ô nhục này, chàng nói. Chàng nói chính
chàng cũng không thể chịu đựng nổi cái ư nghĩ đó một khi chàng lập
gia đ́nh. Tôi nh́n chàng. Chàng nh́n lại tôi, xin lỗi, một cách hănh
diện. Chàng nói, Anh là người Tàu. Chúng tôi cười với nhau. Tôi hỏi
chàng buồn rầu như thế này có phải là chuyện thường xuyên không, như
chúng tôi hiện giờ. Chàng nói đó là bởi v́ chúng tôi đă yêu nhau vào
ban ngày, với sức nóng cao độ. Chàng nói sau việc đó, thường rất là
kinh khủng. Chàng mỉm cười. Nói, Cho dù người ta có yêu nhau hay
không đi nữa, nó luôn luôn kinh khủng. Nói rồi nó sẽ qua đi khi trời
tối. Tôi nói chàng sai rồi, đó không phải chỉ v́ vào ban ngày, mà
tôi cảm thấy nỗi buồn bă tôi hằng mong đợi và nỗi buồn đó chỉ đến từ
chính tôi. Tôi nói tôi luôn luôn buồn bă. Tôi có thể nh́n thấy cùng
một vẻ buồn bă đó trên những bức ảnh của chính tôi khi tôi c̣n nhỏ.
Ngày hôm nay, tôi nhận ra nó chính là nỗi buồn mà tôi đă luôn luôn
có, gần như tôi có thể gọi tên nó bằng chính cái tên của tôi, v́ nó
giống tôi biết bao. Tôi bảo chàng rằng ngày hôm nay nỗi buồn bă ấy
là một sự lắng dịu, nỗi buồn bă ấy, sự dễ chịu là sau cùng đă được
rơi vào sự bất hạnh mà mẹ tôi luôn luôn đoán trước sẽ xảy ra cho tôi
mỗi khi bà than gào trong cái sa mạc của đời bà. Tôi nói tôi không
hoàn toàn hiểu hết tất cả những ǵ bà nói, nhưng tôi biết căn pḥng
này là điều mà tôi đang chờ đợi. Tôi nói mà không chờ đợi một sự trả
lời nào. Tôi bảo chàng là mẹ tôi đă gào to những điều bà tin là
những thông điệp của Thượng Đế. Bà đă gào to rằng mày đừng có trông
đợi điều ǵ hết, đừng bao giờ, bất cứ điều ǵ từ bất cứ người nào
khác, từ bất cứ chính phủ nào hoặc từ bất cứ Thượng Đế nào. Chàng
nh́n tôi nói, không chớp mắt, nh́n đôi môi tôi, tôi trần truồng,
chàng vuốt ve tôi, có thể chàng không lắng nghe, tôi không biết. Tôi
nói tôi không xem chuyện rủi ro của tôi hiện giờ là một vấn đề riêng
tư. Tôi bảo chàng là chỉ có việc lo cơm ăn áo mặc để sống không thôi
cũng đă thật khó khăn biết bao, tóm lại, chúng tôi không có ǵ hết
mà chỉ dựa vào tiền lương của mẹ tôi. Tôi thấy càng lúc càng khó nói.
Chàng nói, Rồi em định thu xếp tất cả chuyện này như thế nào? Tôi
nói chúng tôi đă sống ngoài đường, sự nghèo túng đă làm sập đổ những
bức tường của gia đ́nh và chúng tôi đă bị bỏ rơi bên ngoài, mỗi
người phải tự lo liệu lấy thân. Một cách không biết hổ thẹn, chúng
tôi là như thế đó. Đó là lư do tại sao em đă đến đây với anh. Chàng
lại ở trên người tôi, bị nhận ch́m xuống lần nữa. Chúng tôi giữ
nguyên như thế, bị đóng đinh vào nhau, rên siết giữa những tiếng
động của thành phố vẫn c̣n vang dội bên ngoài. Chúng tôi vẫn c̣n có
thể nghe thấy nó. Và rồi chúng tôi không c̣n nghe thấy nữa.
o0o
|
|
|
|