Lư Ông Trọng
Ngày xưa, cuối đời Hùng Vương, ở huyện Từ Liêm, quận Giao Chỉ, có một người họ Lư, tên Thân, thân h́nh to lớn, cao hai trượng ba thước, sức mạnh vô cùng. Thân lỡ tay làm chết người, bị tội tử h́nh, song vua Hùng Vương tiếc người kỳ dị, dũng mănh nên không nỡ giết. Đến đời Thục An Dương Vương, Tần Thủy Hoàng muốn xua quân sang chiếm Việt Nam, vua Thục bèn đem Lư Thân ra cống hiến. Tần Thủy Hoàng được Lư Thân lấy làm quư lắm, phong
cho làm Tư lệnh Hiệu úy mang quân ra đóng giữ ở bờ cơi Lâm Thao. Trông thấy h́nh thù khổng lồ của Lư Thân, quân sĩ nước Hung Nô khiếp sợ không dám quấy nhiễu. Tần Thủy Hoàng lại phong cho Lư Thân làm Vạn Tín Hầu và cho phép được trở về Nam thăm xứ sở.

Mấy năm sau, quân Hung Nô lại quấy rối ở biên thùy, Tần Thủy Hoàng nhớ đến Lư Thân, sai sứ sang vời. Lư Thân không chịu đi làm tôi cho nước ngoài bèn trốn vào rừng. An Dương Vương phải nói dối là Lư Thân chết rồi. Tần Thủy Hoàng đ̣i lấy xác của Lư Thân. Bất đắc dĩ, Lư Thân phải tự tử, An Dương Vương sai lấy thủy ngân ướp xác Lư Thân rồi mang nộp cho Tần Thủy Hoàng. Thấy Lư Thân đă chết, Tần Thủy Hoàng cho đúc đồng làm tượng đen đem dựng ở cửa thành Tư Mă đất Hàm Dương, gọi là tượng Lư Ông Trọng. Tượng cao lớn hai trượng, thân h́nh khổng lồ, bụng rất to, trong bụng làm rỗng có thể chứa được nhiều người, hai tay và đầu, cổ có máy cử động, mỗi khi có người nước ngoài đến viếng, th́ đă có người ở trong bụng tượng kéo máy cho tượng cử động. Nước Hung Nô lầm tưởng Lư Thân c̣n sống nên sợ oai mà không dám phạm vào cửa ải.

Đến đời Đường, Triệu Xương sang đô hộ đất Giao Châu, nghe tiếng lập đền thờ Lư Thân. Tới khi Cao Biền qua Việt Nam đánh quân Nam Chiếu, cho trùng tu lại ngôi đền và tạc tượng để thờ gọi là đền Lư hiệu úy, ở làng Thị Hiện, huyện Từ Liêm, ngay bên sông Cái, cách phía tây thành Đại La (Hà Nội ngày nay) trên năm mươi dặm.

o0o