Hai Bà Trưng (40-43)
Thái thú Tô Định đă giết chết Thi Sách, con quan Lạc Tướng Chu Diên, là chồng của Trưng Trắc, con quan Lạc tướng Mê Linh. Trưng Trắc đă cùng em là Trưng Nhị nổi dậy đánh đuổi Tô Định phải bỏ chạy về nước, các quận Cửu Chân, Nhật Nam, Hợp Phố cũng nổi lên theo về với Hai Bà Trưng.
 
Đất nước sạch bóng quân thù, cả nước suy tôn Trưng Trắc lên làm vua là Trưng Nữ Vương đóng đô ở Mê Linh.
Trưng Nữ Vương ra lệnh miễn thuế khóa cho dân hai năm. Năm Tân Sửu (41), nhà Hán sai Mă Viện đưa 20 vạn quân sang xâm lược nước ta.

Trưng Nữ Vương và các tướng lĩnh của Hai Bà Trưng đă đưa quân ra chống giặc từ biên giới, trước thế giặc rất hung hăn, quân ta đă chống cự mănh liệt, các trận chiến ác liệt đă diễn ra ở Lăng Bạc, Đông Triều, Yên Phong, Hà bắc. Hai Bà đă thu quân rút về giữ ở Cấm Khê (Thạc Thất - Quốc Oai), hàng vạn người Việt đă ngă xuống trong các trận chiến ác liệt để bảo vậy Tổ Quốc thiêng liêng của ḿnh.

Ngày 6 tháng 2 năm Quư Măo (43), sau khi đă phóng những mũi lao và bắn những mũi tên cuối cùng vào kẻ thù, Hai Bà Trưng đă gieo ḿnh xuống ḍng sông Hát Giang tuẫn tiết. Cả nước vô vùng thương tiếc, đă lập đền thờ ghi công đức của hai vị nữ anh hùng của dân tộc.

Chiếm được nước ta, nhà Hán sáp nhập nước ta vào Đông Hán. Mă Viện c̣n cho dựng cây đồng trụ ở chỗ phân địa giới và cho khắc sáu chữ : "Đồng trụ chiết, Giao Chỉ diệt" (cây đồng trụ đổ, th́ người Giao Chỉ mất ṇi). Nhân dân ta ai qua đó cũng ném một ḥn đá vào, dần dần thành g̣ cao, đến nay không biết cột trụ ở đâu.
 

o0o