Bà Hudson, chủ nhà trọ của Sherlock Holmes là người cực kỳ kiên nhẫn. Chẳng những căn hộ của Holmes lúc nào cung đày ấp những người quái dị, mà Holmes lại lôi thôi lếch thếch cực cùng, sự ghiền nhạc vào giờ ngủ của mọi người, thói quen tập bắn súng lục trong phòng, các cuộc thử nghiệm hóa họa vừa kỳ lạ, vừa hôi thối, các thô bạo và nguy hiểm bao quanh biến anh thành người thuê nhà bê bối nhất tại London.
Tuy nhiên anh thanh toán tiền thuê nhà một cách vương giả. Tôi chắc chắn rằng với tiền thuê căn hộ đó trong mấy năm thì bằng với số tiền mua toàn bộ ngôi nhà của bà Hudson.
Bà này kính trọng và sợ anh; không bao giờ bà dám làm mất lòng anh. Bà cung thương mến anh, bởi vì đối với phái yếu, Holmes cực kỳ dễ thương và lễ phép.
Vì tôi biết rõ mức độ tận tuỵ của bà Hudson, nên tôi chăm chú nghe câu chuyện bà kể tại nhà riêng của tôi trong năm thứ hai sau khi lấy vợ. Chuyện liên quan đến tình trạng đáng thuong của nhà thám tử tư tài ba này.
- Ông gần chết rồi, thưa bác sỹ! -  Bà báo như thế -  Ông suy sụp cách đây 3 ngày, ngày nào tôi cung tưởng ông không qua khỏi. Ông không muốn đi mời bác sỹ. Sáng nay tôi thấy xương của ông gần như đâm thủng da mặt. Trong cơn sốt, ông nhìn tôi bằng đôi mắt rực lửa, tôi nổi nóng: Ông có cho phép hay không cung mặt, tôi đi mời bác sỹ ngay bây giờ. Ông ấy đáp: Trong truờng hợp đó, tôi muốn bà mời anh Watson. Tôi chạy vắt giò lên cổ tới đây ngaỵ Bác sỹ hãy đến đó mau để còn kịp vuốt mắt ông Holmes.
Tôi kinh hoàng. Trong lúc ngồi xe ngựa tới phố Baker, tôi hỏi chi tiết, thì đuợc bà chủ nhà trả lời như sau:
- Tôi không biết gì nhiều. Ông ấy đi điều tra ở phía dưới khu Rotherhithe, gần sông Thames và mang bệnh này về. Ông nằm liệt giường vào ngày thứ tư và không ngồi dậy nổi. Ba ngày nay không ăn uống gì cả.
- Sao bà không mời bác sỹ?
- Ông ấy đâu có chịu. Ông dư biết ông khó tính mà. Tôi đâu dám cãi lời. Ông không còn sống mấy phút nữa đâu, chỉ nhìn sơ cũng đoán được.
Quả thật một cảnh tượng nát lòng đang chờ đợi tôi. Dưới ánh sáng lờ mờ của một ngày sương mù tháng 2, căn phòng đã ảm đạm thê lương lại thêm cái khuôn mặt xương xẩu cạn kiệt từ trên giường đang nhìn tôi, càng làm tôi lạnh người. Đôi mắt bốc lửa của cơn sốt, má đỏ au, những vẩy đen dán chặt vào môi, đôi tay run lập cập, tiếng rên rỉ, co giật từng cơn.
Khi tôi vào, Holmes nằm bất động hoàn toàn. Khi nhìn thấy tôi, một ánh chớp thoáng qua trong cái nhìn của anh:
- Anh Watson, tôi đang trải qua một giai đoạn ngặt nghèo, phải không? -  Holmes nói với giọng yếu ớt.
- Anh Holmes! - Tôi la lớn và bước tới.
- Lui, lui ngay! -  Holmes hùng hổ ra lệnh cho tôi -  nếu anh tới gần, tôi sẽ mời anh ra khỏi nhà!
- Tại sao?
Đó là ý muốn của tôi
Rõ ràng bà Hudson không nói ngoa. Anh ấy không dễ tính tí nào. Tuy nhiên, nhìn tình trạng đó, tôi vô cùng ái ngại.
- Thiệt sao, Holmes?
- Sự nghiêm khắc của anh tan biến.
- anh không giận tôi chứ? Đó là vì quyền lợi của anh, Watson à! -  Holmes nói rõ từng tiếng.
- Quyền lợi của tôi ư?
- Tôi biết bệnh của mình. Đó là một bệnh thường xảy ra trong giới phu ở Sumatra[1]; căn bệnh mà người Hà Lan rành hơn chúng tạ Nhưng cho tới nay, họ cung phải bó taỵ Có một điều chắc chắn là; nó truyền nhiễm khủng khiếp và ai mắc bệnh thì phải chết.
Holmes nói năng một cách cuồng vội. Hai bàn tay gầy gò run rẩy, ra lệnh cho tôi đứng yên.
- Bệnh lây lan qua sự sờ mó, Watson à. Đúng rồi qua xúc giác. Đứng xa thì không sao.
- Vậy tôi phải dừng bước sao? Làm sao tôi có thể tránh né nhiệm vụ với bạn cố tri?
Tôi bước tới nhưng Holmes lại giận du.
- Nếu anh đứng yên tại đó, thì tôi tiếp chuyện với anh. Bằng không thì anh về đị
- Tôi tôn kính các biệt tài của Holmes đến nỗi tôi không bao giờ dám coi thường lệnh anh, kể cả những lệnh mà tôi không hiểu.
- Nhưng hôm đó tất cả bản năng nghề nghiệp của tôi đều trỗi dậy. Trong tất cả các phạm vi khác, anh ấy là chủ tôi; nhưng trong căn phòng này và người bệnh này, tôi lại là chủ của anh ấy.
- Holmes à, một người bệnh chỉ là một trẻ thơ. Anh chịu hay không cung mặc, tôi sẽ khám bệnh và chữa trị cho anh.
Anh ấy nhìn tôi đăm đăm.
- Nếu bị bắt buộc, tôi phải đuợc điều trị bởi một thầy thuốc mà tôi tin tưởng.
- Anh không tin vào tài năng của tôi?
- Vào tình bạn của anh thì tin chứ, nhưng nghĩ cho kỹ, anh chỉ là một bác sỹ tổng quát, kinh nghiệm rất hạn chế và học vị rất tầm thường. Thật xót xa phải nói như thế. Anh không cho tôi chọn lựa. Tôi đau xót lắm.
- Nói năng nhu thế là bất xứng, Holmes à. Chính cái cách nói năng của anh đã cho tôi thấy tình trạng tâm thần của anh. Nhưng nếu anhkhông tin tôi thì tôi sẽ đi tìm các danh y của thủ đô này.
- Anh quá tốt bụng! -  Holmes thất ra, vừa gầm gừ vừa rên siết -  Anh muốn trình diễn sự ngu tối của anh à? Anh biết gì, anh biết gì về sốt Tapannuli? Anh biết gì về sự nhiễm độc đen Formosa.
- Tôi chua bao giờ nghe nói tới!
- Ở phương Đông có nhiều bệnh lạ lắm...
Anh ngừng để thở.
- .. Tôi biết đuợc khá nhiều qua những cuộc nghiên cứu y khoa hình sự. Do các nghiên cứu đó mà tôi bị mắc bệnh. Anh không làm đuợc gì đâu.
- Có thể. Tôi đuợc biết rằng bác sỹ Ainstree, cuốn tự điển sống về bệnh nhiệt đới, hiện có mặt tại London này. Đừng bảo thủ quá. Tôi đi tìn ông ấy ngay bây giờ.
Tôi cương quyết quay về hướng cửa. Bỗng tôi giật mình hoảng hốt. Chỉ trong một giây đồng hồ, người đang hấp hối nhẩy bổ ôm chặt lấy tôi, và tiếng chìa khóa kêu cái cách trong ổ khóa. Anh ấy chập chững đi rồi ngã đùng xuống giường, cạn kiệt, thở hổn hển.
- Tha lỗi nhé. Lỡ đến đây rồi phải ngồi đó chờ ngẫu hứng của tôi thay đổi.
Anh nói đứt quãng, luôn xen kẽ những giây phút ngừng để thở.
- .. Anh luôn lo cho tôi, tôi biết rõ. Tôi sẽ nhượng bộ anh, nhưng cho tôi thời gian để lấy lại sức cái đã. Bây giờ thì chưa được đâụ Mới có 4 giờ, đến 6 giờ anh đuợc ra về.
- Đó là sự xuẩn ngốc Holmes à.
- Chỉ hai giờ mà thôi, Watson! Tôi hứa rằng tôi sẽ cho anh về lúc 6 giờ. Gắng chờ đi.
- Tôi tin rằng tôi không có tự do chọn lựa.
Đúng thế, Watson à cám ơn! Tôi không cần người trải drap giường đâu. Hãy đứng ra xa, Watson à. Ngoaì ra tôi cần đua thêm một điều kiện khác. Anh sẽ đi cầu viện: nhưng không phải người anh nêu tên, mà người tôi chỉ định.
- Tùy anh.
Đó là hai tiếng hay nhất. Anh có thể đọc mớ sách kia để giải khuâỵ Tôi hơi mệt. Lúc 6 giờ, chúng ta sẽ nói chuyện trở lại.
Nhưng định mạng buột chúng tôi nói chuyện trở lại.
Vài phút đầu, tôi ngồi nhìn đăm đăm cái hình dạng người nằm trơ trơ trên giường. Tấm ra che phủ gần hết khuôn mặt và hình như anh đang ngủ. Rồi vì không thể đọc đuợc gì, tôi chậm rãi đi giáp phòng, nhìn chân dung các tên sát nhân nổi tiếng trang hoàng nơi các bức tường. Cuối cùng, tôi tới trước lò sưởi. Một mớ hổ lốn gồm có ống vố, bao da đựng thuốc sợi, ống tiêm, dao nhỏ, vỏ đạn súng lục nằm la liệt trên kê..
Ở ngay giữa một hộp nhỏ bằng ngà voi, có nắp, có khe trượt. Thấy một đồ vật đẹp nên tôi thò tay cầm lấy thì..
Đừng! Anh la lên một tiếng vang rền như sấm, ngoài đuờng cung nghe đuợc.
Tôi nổi da gà, tóc dựng đứng. Tôi quay lại và hoảng vía trước cái nhìn hoang dại trong khuôn mặt nhăn nhó
Để nó xuống ngay tức khắc! Tức khắc!
Đầu Holmes rơi lại xuống gối và anh thở phào nhẹ nhõm khi tôi đã để cái hộp trên lò sưởi trở lại.
Tôi không thích người ta sờ vào đồ đạc của tôi. Anh biết mà, anh làm tôi giận quá mức. Bác sỹ chọc bệnh nhân phát điên. Ngồi yên ông bạn, và để tôi nghỉ ngơi!
Biến cố này không làm tôi vui tí nào. Sự nóng nảy thô bạo và vô cớ của Holmes, tỏ rõ sự rối loạn thần kinh. Trong các sự sụp đổ, sự sụp đổ của tâm trí siêu việt thì rất là bi thương. Tôi ngồi tuyệt vọng, câm như hến, chờ thời hạn quy định trôi quạ Hình như anh cũng canh giờ một cách sít sao, vì trước 6 giờ một chút, anh bắt đầu nói với giọng bực dọc.
- Anh Watson, có tiền trong túi không?
- Có.
- Bao nhiêu đồng silver?
- Khá đủ.
- Bao nhiêu đồng nửa crown.
- Năm.
- À, quá ít, bỏ vào hầu bao. Còn tiền khác bỏ vào túi trái của quần dài. Cám ơn, làm vậy có quân bình hơn.
Một sự mê sảng xuẫn động, anh ấy run lập bập, thốt ra từng tiếng giữa cơn ho thổn thức.
- Giờ thì vặn ga lên. Canh sao khóa không bao giờ đuợc xoay quá nửa vòng. Cám ơn, đúng vậy. đừng! Khỏi hạ bức sáo. Giờ thì vui lòng để thư từ sách báo trên bàn này vừa tầm tay tôị Cám ơn! Giờ thì mang lại đây vài thứ trong mớ hổ lốn trên lò sưởi. Tốt lắm. Có một cái kẹp gắp đuờng, vui lòng dùng nó để cầm cái hộp nhỏ bằng ngà đem về ở đây, giữa các tờ báo. đuợc, giờ thì anh đi tới ông Culverton Smith, số 13 phố Hạ Burke.
Nói thật, lòng tôi không còn muốn đi kêu đồng nghiệp nữa vì Holmes mê sảng đến nỗi tôi sợ không dám bỏ anh ấy một mình. Tôi thấy anh ta có vẻ thích đuợc gặp người vừa nêu tên.
- Tôi chưa bao giờ nghe đến tên đó -  Tôi đáp.
- Có thể lắm. Có thể anh sẽ ngạc nhiên khi biết rằng, người rành về bệnh này không phải là một bác sỹ mà là một chủ đồn điền. Ông Culverton là một nhà trồng trọt nổi danh tại đảo Sumatra. Hiện nay, ông ta đang có mặt ở London. Trước đây, một bệnh dịch hoành hành trong đồn điền của ông, sự tách biệt với mọi tiếp cưu y khoa buộc ông phải đích thân nghiên cứu nó và ông đã đạt đuợc những kêt quả khả quan. Do đó anh đến trước 6 giờ thì chắc chắn anh không gặp. Nếu anh thuyết phục đuợc ông ấy đến đây và chia sẻ với chúng ta cái kinh nghiệm hiếm có của ông thì tôi hy vọng sẽ đuợc cứu sống.
Tôi ghi lại lời nói của Holmes như không biết những lần ngắt đoạn để thở hoặc bởi sự co giật của đôi tay, sức khỏe của anh càng tồi tệ hơn kể từ khi tôi tới thăm. Má đỏ hơn, mắt có quầng rực lửa hơn, trán nhễ nhại mồ hôi lạnh.
- Anh cho ông ấy biết tình trạng của tôi -  Holmes căn dặn -  Anh mô tả cho ông ấy cảm giác chính xác của anh về tình trạng đang chờ chết và hôn mê của tôi. Thực vậy, tôi đang thắc mắc tại sao toàn cái sàn đại dương không là một khối rắn chắc làm bằng vỏ sò, vì vỏ sò thì hằng sa số mà. À, tôi đang nói sảng, óc chi phối óc, chuyện thiệt lạ. Tôi vừa nói gì thế, Watson?
- Tôi phải làm gì khi gặp ông Culverton?
- Ừ, đúng rồi, tôi nhớ ra rồi! Mạng sống của tôi tùy thuộc vào cuộc gặp gỡ này. Cố gắng năn nỉ, nghe Watson! Giữa ông ấy và tôi có chuyện hiềm khích đó. Cháu trai của ông ấy, Watson ạ. Tôi thấy có sự bất nghia nghiêm trọng. Tôi giải thích cho ông ấy, thằng bé chết, một cái chết thê thảm. Ông ấy ghét tôi. Anh dỗ ngọt ông ấy, Watson, bằng mọi cách, hãy đua ông ấy tới đây. Ông ấy có thể cứu tôi, chỉ có ông ấy mà thôi.
- Tôi sẽ đua ông ấy tới đây bằng xe ngựa, dù phải sử dụng vu lực.
Đừng! Đừng làm như thế! Thuyết phục thôi, và anh phải về đây truớc khi ông ấy tới. Đặt điều nói láo sao đó để về trước. đừng quên, anh chưa bao giờ thật hiểu về tôi đó. Hiển nhiên là có sự tương sinh tương khắc để hạn chế sự tăng truởng của muôn loài. Tôi và anh mỗi đứa chúng ta đã đóng vai trò của mình. Thế giới sẽ bị xâm lăng bởi sò huyết không? Không đâu, vì sẽ khủng khiếp lắm. Truyền đạt cho ông ấy tất cả những gì anh nghi về tôị
Tôi ra đi, tâm trí nghi vẫn vơ về cảnh một trí thông minh siêu quần bạt chúng nói năng, ngớ ngẩn như một đứa con nít đần độn. Anh đã trao chìa khóa cho tôị Tôi mang chìa khóa đi để Anh ấy không tự Nhốt mình. Bà Hudson đứng đợi ngoài hành lang, run lập cập và nước mắt đầm đìa. Khi tôi xuống cầu thang, tôi nghe tiếng cao vót và chát tai của Holmes hát một bài điên loạn. Khi tôi gọi xe ngựa thì một người đàn ông băng qua đuờng trong sương mù.
- Ông Holmes ra sao, thưa ông?
Đó là một người quen biết lâu năm: thanh tra Morton thuộc Scotland Yard, mặc thường phục.
- Ông ấy đau nặng lắm!
Viên thám tử nhìn thẳng vào mặt tôi một cách kỳ di.. Tôi thấy rõ vẻ mặt hả dạ của ông ta.
- Tôi có biết -  Ông ta thì thầm.
Chúng tôi chia tay.
Tới nơi, tôi xuống xe. Phố Hạ Burke hai bên có nhà đẹp nằm trong một khu giữa Notting Hill và Kensington. Nhà tôi tìm có bề ngoài hùng vi với các bancone bằng sắt, cửa lớn đồ sộ với hai cánh tay nắm bằng đồng bóng loáng. Cảnh đuợc bổ sung một cái hài hòa bằng một quản gia đứng trên thềm, dưới ánh sáng màu hồng phát sinh từ một đèn điện để ở đằng sau.
- Vâng, ông Culverton có ở đâỵ Bác sỹ Watson ư? Vâng, tôi sẽ trình danh thiếp của ông.
Học vị và danh tính khiêm nhường của tôi hình như không tác động gì đến ông Culverton. Xuyên qua cánh cửa hé mở, tôi nghe một tiếng nói lớn, giọng hùng hổ, gây hấn:
- Ai? Muốn gì? Trời ơi! Staples, đã bao lần tôi nói với anh rằng tôi không muốn bị Quấy rầy trong những giờ nghiên cứu.
Một tiếng nói nhỏ nhẹ của người quản gia.
- Nhưng mà tôi không tiếp y. Tôi không để công việc của mình bị gián đoạn. Này, nói rằng tôi vắng nhà. Bảo ông ấy trở lại vào một buổi sáng, nếu quả thật cần gặp tôi.
Lại có tiếng thì thầm van lơn.
- Không, không, cứ chuyển lời của tôi. Phải đến vào buổi sáng. Không thì thôi, tôi không muốn ai quấy rầỵ
Tôi nghi tới Holmes đang nằm trên giường bệnh và có lẽ đang chờ sự giúp đỡ từng giây. Mạng sống của Holmes tùy thuộc vào sự lanh lẹ của tôi. Trước khi người quản gia kịp xá trước xá sau, tôi đã gạt y qua bên và lọt vào trong phòng.
Một tiếng thét lên giận dữ! Một người đàn ông đứng lên khỏi ghế bành, gần lò sưởi. Tôi thấy khuôn mặt to tướng màu vàng, da mỡ và thô, cằm đôi nặng trịch, mắt xám, cau có, nhấp nháy dưới đôi chân mày rậm rạp. Chênh vênh trên một góc đầu cao, hói, một cái mu chởm bằng nhung đỏ đuợc đặt một cách xinh xinh. Cái sọ đồ sộ. Tuy nhiên khi nhìn xuống, ta kinh ngạc thấy người này lùn tịt.
- Cái màn gì đây? - Ông ta la lớn -  Sao lại đột kích vào đây nhu vậy? Tôi đã bảo sáng mai tôi mới tiếp mà.
- Tôi vô cùng hối tiếc -  Tôi nói -  Công chuyện quá khẩn cấp! Ông Sherlock Holmes!
Tên của Holmes đã tạo ra một hiệu quả phi thường. Tất cả vết tích giận dữ biến khỏi khuôn mặt người đàn ông nhỏ con. Diện mạo trở nên căng thẳng, ngóng tin:
- Ông Holmes nhờ ông tới đây?
- Tôi mới rời ông ấy.
- Ông ấy ra sao?
- Trong tình trạng tuyệt vọng. Đó là lý do khiến tôi tới đâỵ
Chủ nhà chỉ cho tôi cái ghế, rồi quay lưng lại ngồi xuống. Nhìn trên cái kính soi để trên lò sưởi, tôi thấy rõ mặt ông, một nụ cười ác độc, ghê tởm rực sáng. Nhưng khi ông ta quay về hướng tôi, thì các đuờng nét của ông hoàn toàn bình thản:
- Tôi rất buồn trước cái tin này -  Ông chậm rải nói -  Tôi chỉ quen ông Holmes qua một vài công việc phải hợp tác với nhaụ Tôi vô cùng kính trọng tài năng và tính tình của ông ấy. Ông ấy thích nghiên cứu tội ác, y hệt như tôi thích nghiên cứu về bệnh. Kia là những nhà tù của tôi -  Ông chỉ tay về một dãy chai lọ trên mỗi cái bàn ngang -  Vài thằng trong đám sát nhân của thế giới đang thọ hình trong các lọ đó.
Do kiến thức đặc biệt của ông mà ông Holmes ước mong đuợc gặp ông. Ông ấy coi ông là một danh tài và nghi rằng ông là ngườì duy nhất có thể cứu sống ông ấy.
Người đàn ông nhỏ con nhảy dựng lên và cái mu chỏm rơi xuống thảm.
- Sao? Tại sao ông Holmes cho rằng tôi có thể cứu sống ông ấy?
- Tại vì ông rành về các bệnh ở Đông phuong.
- Nhung do đâu ông ấy cho rằng bệnh của mình là bệnh Đông phuong.
-  Vì trong một cuộc điều tra hình sự, ông có làm việc với một công dân Trung Hoa tại bến tàu.
Ông Culverton cười khoái trá, cúi nhặt cái mu chỏm.
- A! Đấy là nguyên nhân, đúng thế ạ? Tôi hy vọng rằng bệnh không đến nỗi nghiêm trọng như bạn đoán. Từ bao lâu rồi?
- Ba ngày.
- Hôn mê không?
- Thỉnh thoảng thôi.
- Ừm, ừm! Có vẻ nghiêm trọng. Không đáp lời kêu cứu là vô nhân đạo. Nhưng tôi rất ghét bị quấy rầy lúc đang làm việc, bác sỹ Watson à! Nhưng việc này có tính đặc biệt. Tôi đi theo ông ngaỵ
Nhớ lời Holmes dặn....
- Tôi còn một cái hẹn khác. Tôi xin khiếu từ.
Đuợc thôi, tôi sẽ đi một mình. Tôi có địa chỉ của ông Holmes, ông yên tâm. Trong vòng nửa giờ hay hơn một chút, tôi sẽ có mặt tại đằng đó.
Tôi buớc vào phòng của Holmes, lòng nặng triu. Có thể có chuyện không lành xảy ra trong lúc tôi vắng mặt. Tôi nhẹ nhõm khi biết rằng khả quan hơn. Holmes vẫn còn dáng con ma, nhưng không còn nói bậy nữa. Vẫn nói năng yếu ớt, nhưng sự sáng suốt và sự rạch ròi chưa giã từ anh ta.
- Sao, gặp đuợc ông ấy không?
- Có, ông ta sẽ đến.
- Tuyệt, Watson! Tuyệt! Anh là một sứ giả tài ba.
- Ông ấy muốn đi theo tôị
- Ý, đừng. Không thể đuợc! Ông âý có hỏi tôi bệnh gì không?
- Tôi có nói với ông ấy về người Trung Hoa ở khu Esat End.
Đúng nhu thế! Anh đã làm tất cả những gì mà một người bạn tốt phải làm. Giờ đây, anh phải tạm rời khỏi sân khấụ
- Tôi phải chờ để nghe ý kiến của ông ấy.
Đuong nhiên! Nhưng ý kiến của ông ta sẽ thành thật và có giá trị hơn nhiều nếu ông ấy không thấy có ngưới thứ ba. Có đủ chỗ để anh nấp sau đầu giường tôị
- Thế nào?
Đâu có chỗ nào khác đâu! Chỗ khác sẽ bị lô.. Nhưng tại chỗ đó, ngay tại chỗ đó, tôi tin là đuợc mà....
Thình lình, Holmes ngồi dậy và khuôn mặt hốc hác lộ vẻ hung hăng.
- Kìa có tiếng bánh xe, Watson. Nhanh lên, nếu anh thương tôi, và nhớ ngồi im dù có việc gì xảy ra.... dù có việc gì xảy ra, nghe chưa? im lặng tuyệt đối. Không đuợc cựa quậy, chỉ nghe thôi.
Chỉ giây lát, cái sức mạch cố hữu đột ngột tan biến hẳn rồi cái giọng chỉ huy nhường chỗ cho những lời thì thầm vô nghia của một người đang hôn mê.
Từ nơi ẩn nấp, tôi nghe tiếng bước chân đi lên cầu thang và cửa mở rồi đóng lại. Tiếp đó, lạ lùng thay, một sự yên lặng dài ngự tri.. Thỉnh thoảng bị gián đoạn bởi tiếng rên rỉ và hơi thở nặng trịch của người bệnh. Tôi tưởng tượng rằng khách đang đứng gần giường và quan sát Holmes. Cuối cùng sự im lặng nặng nề đó chấm dứt.
- Holmes! -  Ông khách la lớn -  Holmes!
Tiếng ông giống tiếng một ai đó đánh thức một người ngủ mệ
- Ông không nghe đuợc tiếng tôi gọi hay sao, Holmes?
Có tiếng sột soạt, như thế ông khácg đang lay mạnh đôi vai của bệnh nhân.
- Là ông đấy ư.... ông Smith....? -  Holmes thì thào -  Tôi đâu... dám... hy vọng ông đến.
Khách cười lớn tiếng.
- Cung là bất ngờ đối với tôi nữa. Tuy nhiên, ông thấy không, tôi đã có mặt tại đâỵ
Than hồng, Holmes à! Than hồng.
- Ông quả là hào hiệp.... Tôi thán phục các kiến thức đặc biệt của ông.
Người khách cười nửa miệng.
- Ông thán phục chúng nó. May thay ở London này chỉ có ông thán phục chúng nó. Ông có biết bệnh ông là bệnh gì không?
- Cùng một bệnh thôi -  Holmes đáp.
- A, ông nhận ra các triệu chứng của nó à?
- Tôi quá rành.
- Tôi không ngạc nhiên khi thấy các triệu chứng giống nhau. Như vậy là tàn đời ông rồi. Thằng Victor đáng thuong thì chết vào ngày thứ tư, tuy nó trẻ và can đảm. Như ông đã nhận xét, là nó đã mắc một bệnh phương đông khá hiếm ngay giữa lòng London. Một bệnh mà tôi lại là ngườ độc nhất nghiên cứu kỹ. Một sự trùng hợp kỳ lạ, hả ông Holmes?
- Tôi dư biết ông là tác giả.
- Ồ ông biết thật sao? Nhưng ông không thể chứng minh đuợc đâụ Ông nghi sao về một người dám rêu rao như vậy về tôi, để rồi phảỉ bò lê dưới đất van xin tôi cứu giúp khi lâm bệnh?
Tôi nghe hơi thở hổn hển của ngườì bệnh.
- Cho tôi uống nước. -  Holmes thì thào.
- Gần đi đứt rồi, ông bạn à. Nhưng tôi không muốn ông chết trước khi chúng mình có một cuộc nói chuyện ngắn. Đó là lý do tại sao tôi đua nuớc cho ông nè. Coi chừng đổ! Tốt! Ông có hiểu tôi muốn nói gì không?
Holmes càu nhàu.
- Vui lòng giúp tôi -  Holmes hổn hển nói -  Tôi thề rằng tôi sẽ quên những gì tôi đã nói. Chữa lành cho tôi thì tôi sẽ quên điều đó.
- Quên cái gì?
- Trường hợp cái chết của Victor. Ông mớí nhìn nhận rằng ông đã giết nó. Tôi sẽ quên chuyện đó.
- Ông quên hoặc nhớ tùy thích. Tôi sẽ không thấy ông trong hàng ngu nhân chứng đâu. Thay vào đó, tôi sẽ thấy ông trong một hàng ngu khác, ông bạn thân yêu. Việc ông biết cháu tôi chết cách nào, điều đó không còn quan trọng đối với tôị Chúng ta không nói chuyện về nó mà nói chuyện về chính ông.
Đúng thế!
- Thằng cha tìm đến tôi... Tôi quên tên y rồi.. Y nói với tôi rằng ông mắc bệnh tại khu East End trong giới thủy thủ.
- Tôi tin như vậy!
- Ông hãnh diện về cái óc của ông phải không, Homles? Ông tưởng rằng ông khôn lắm, phải không? Vậy thì hiện giờ ông đã gặp một người khôn hơn ông, duy nhất một lần! Giờ đây ông hãy cố gắng hồi tưởng chuyện cu. Ông không thấy trường hợp khác trong đó ông có thể mắc bệnh?
- Tôi không nghi ra, tâm trí tôi sút kém rồi. Tôi van ông giúp tôi nhớ lại.
- Vâng, tôi sẽ giúp ông. Tôi sẽ giúp ông hiểu một cách dễ dàng tình trạng hiện nay của ông và tại sao ông lâm vào tình trạng này? Tôi cho ông biết điều này trước khi ông chết.
- Hãy cho tôi một cái gì đó để giảm đaụ
Đau nhói phải không? Đúng rồi. bọn cu- li thét lên lúc gần chết! Đau nhói nhu bị rút gân, tôi chắc chắn mà?
Đúng, đúng! Gân tôi đang bị rút!
- Này! Nghe đây! Ông có nhớ một biến cố bất thường xảy ra không bao lâu trước khi có các triệu chứng này?
- Không, không nhớ gì cả.
- Suy nghi lại xem?
- Bệnh gần chết mà suy nghi cái gì?
- Tôi cố gắng giúp ông, ông có nhận đuợc một vật gì gởi qua bưu điện không?
- Qua bưu điện?
Đúng, một cái gói, có không nào?
- Tôi mệt quá rồi, tôi không nói nữa đâu!
- Nghe đây, ông Holmes.
Có một tiếng động như thể y lay động người sắp chết và tôi phải tự kìm mình để không chạy ra.
- Ông phải nghe tôi, ông có nhớ một cái hộp? Một cái hộp bằng ngà voi? Nó đến hôm thứ tư, ông đã mở nó ra... ông nhớ không?
- Vâng, tôi có mở nó ra, có một lò xo nhọn đầu bên trong. Một trò chơi khăm....
- Không phải trò đùa đâu. Đến chết mới biết! Đồ ngu ngốc, tự chuốc lấy cái chết! Ai bảo ông cản đuờng tôi? Nếu ông để tôi yên, tôi hại ông làm gì?
- Tôi nhớ ra rồi -  Holmes bập bẹ -  Cái lò xo... nó đâm tôi chảy máu. Cái hộp kia... trên bàn đó.
Đúng cái này. Chúa ơi! Tôi sẽ bỏ túi đem về. Như vậy là đâu còn bằng cớ gì nữa. Giờ đây, ông đã biết sự chết và đừng có ân hận nhé! Ông biết quá nhiều về cái chết của Victor Savage. Tôi đã giúp ông đi theo nó. Gần kề rồi Holmes à. Tôi sẽ ngồi đây chờ ông chết.
Tiếng nói của Holmes bây giờ quá nhỏ không thể nghe đuợc.
- Cái gì? -  Culverton nói -  Hết ánh sáng sao? À, bóng đèn của âm ti bắt đầu buông xuống, phải chăng? Đúng thôi. tôi sẽ thắp đèn sáng choang để nhìn thấy rõ lúc ông chết...
Ông băng qua căn phòng và đèn rực sáng căn phòng
- Ông bạn thân còn cần sự giúp đỡ nhỏ mọn nào khác?
- Một điếu thuốc và một que diêm!
Suýt chút nữa thì sự mừng rỡ và kinh ngạc xô tôi ra khỏi nơi trú ẩn. Holmes nói với âm thanh bình thường, tuy còn yếu. Nhưng tôi nhận rõ tiếng của anh ấy. Một sự yên lặng kéo dài, và tôi đoán rằng Culverton trố mắt tròn xoe nhìn người bệnh.
- Thế nghia là gì? -  Y nói một cách cụt ngủn và chát chúa.
- Cách tốt nhất để diễn xuất -  Holmes nói -  Là phải nhập vai. Ông có tin rằng đã ba ngày nay tôi không uống gì, trừ cốc nước mà ông có lòng tốt mới đua cho. Nhung đối với điếu thuốc thì quả khó khăn hon! À, có thuốc đây.
Tôi nghe thấy tiếng diêm quẹt.
- Tôi khỏe nhiều rồi. Hay quá! Bước chân của một người bạn thân chăng?
Những bước chân vang dội đẵng xa lại. Cánh cửa mở, thanh tra Morton xuất hiện.
Đâu vào đó cả rồi. Đây chính danh là thủ phạm! - Holmes nói.
Viên cảnh sát nói lên vài sáo ngữ cần thiết rồi kết luận:
- Tôi bắt ông về tội giết một người tên Victor Savage.
- Và ông còn có thêm một tội danh mưu sát một ngườì mang tên Sherlock Holmes nữa - Holmes vừa nhận xét vừa cườì nhẹ -  Ngoài ra trong túi măng - tô của tù nhân còn có một cái hộp nhỏ mà ta nên lấy lại. Nó sẽ hữu ích vào lúc tòa xử.
Có một tiếng động của sự xô đẩy nhẹ, tiếng va chạm của đồ sắt và một tiếng kêu đau.
- Cựa quậy chỉ làm ông đau đớn hơn mà thôi! - Viên thanh tra của sảnh sát nói -  Vui lòng đứng yên.
Tôi nghe tiếng lách cách của đôi còng khóa lại.
- Gài bẫy hay thật - Tiếng nói giọng cao thốt lên -  Chính ông Holmes mới là người ra tòa chứ không phải tôi; ông ấy mời tôi đến chữa bệnh, nên tôi mới đến. Giờ đây ông cứ nói láo đị nói láo tùy thích ông đi Holmes ạ! Tuy nhiên lời nói của tôi vẫn có giá trị hơn lời nói của ông.
- Chúa ơi -  Holmes nói lớn -  Tôi quên hẳn đi chứ. Ông bạn Watson thân yêu! Anh ra đây! Tôi xin lỗi anh 1000 lần! Tôi không giới thiệu anh với ông Culverton vì hai người đã gặp nhau lúc đầu hôm. Có xe ngựa bên dưới không? Tôi sẽ xuống sau, xin phép thay quần áo! Tôi cung sẽ có ích phần nào cho quý vị tại sở cảnh sát.
Trong lúc nốc một cốc rươụ vang, ăn bánh biscuit và mặc quần áo, Holmes nói với tôi:
- Chưa bao giờ đói nhu hôm nay. Nhu anh biết, tôi không đều đặn lắn về ăn uống, do đó đối với tôi, sự nhịn đói không tác động mạnh như đối với nhiều người khác. Tuy nhiên tôi cần dàn cảnh để bà Hudson tưởng lầm mà đi báo động với anh, và tới phần anh thì thông báo cho Culverton Có phiền anh không, anh Watson? Nên nhớ rằng trong các biệt tài của anh, sự ngụy trang không có chỗ đứng. Nếu anh không bị tôi bịp thì anh không có khả năng thuyết phục Culverton đến đuợc. Do biết tính khí thú vật của y, tôi chắc rẵng y sẽ tới để chiêm ngưỡng kiệt tác của mình.
- Còn cái vẻ bề ngoài. Holmes! Khuôn mặt thây ma?
- Nhịn ăn, nhịn uống ba ngày liền thì làm sao còn đẹp trai đuợc, Watson. Ngoài ra lấy khăn lau thấm nước quẹt một cái là xong thôi. Một ít vaseline trên trán, cà dược trong mắt, son trên má và vấn mảnh sáp trên môi là khá đạt. Trang điểm là một đề tài mà tôi thường có ý muốn viết ra một lược thảo. Nói lung tung về đồng nửa crown, về sò huyết hoặc bất cứ cái quái dị sẽ làm cho ngườì ta lầm tưởng mình đang nói sảng.
- Nhưng tại sao anh không muốn tôi đến gần, bởi vì đâu có rủi ro truyền nhiễm?
- Còn phải hỏi! Bộ anh tưởng tôi coi nhẹ tài năng y khoa của anh à? Cho anh đến gần, để anh nhận ra màn kịch này sao?
Đứng xa bốn thước thì gạt anh đuợc. Nếu không gạt anh đuợc thì ai sẽ đi thuyết phục Culverton tới nạp mình? Còn cái hộp, đụng tới nó đâu đuợc. Nhìn nó, anh sẽ thấy một cái lò so nhọn đầu có thể bung ra như lưỡi rắn lục. Chính bằng một dụng cụ tương tự mà thằng bé Victor đáng thuong bị giết chết. Thư từ của tôi như anh biết khá tạp nhạp, nên tôi luôn thận trọng khi nhận các bưu kiện. Tôi ngụy trang có tài tình không? Khi làm việc xong tại sở cảnh sát, ta đi chén nhé.


HẾT


[1] thuộc Indonesia